CARA SHALAT MENURUT HPT (8 9)

CARA SHALAT MENURUT HPT (8-9)
Drs Agung Danarta, M. Ag
BACAAN TASYAHUD
33. Dan bacalah tasyahhud begini: “Attahiyya-tu lilla-h washshalawa-tu
waththayyiba-t, assalaa-mu ‘alaika ayyuhan nabiyyu wa rahmatulla-hi wa
baraka-tuh. Assala-mu ‘alaina- wa ‘ala- ‘iba-dilla-hish sha-lihi-n. Asyhadu
alla- ila-ha illalla-h wa asyhadu anna Muhammadan ‘abduhu- wa rasu-luh”.
(Segala kehormatan, kebahagiaan, dan kebagusan adalah kepunyaaan Allah.
Semoga keselamatan bagi engkau, ya Nabi Muhammad, beserta rahmat dan
kebahagiaan Allah. Mudah-mudahan keselamatan juga bagi kita sekalian dan
hamba-hamba Allah yang baik-baik. Aku bersaksi bahwa tiada Tuhan
melainkan Allah dan aku bersaksi bahwa Muhammad itu hamba dan utusanNya).
34. Lalu bacalah shalawat pada nabi saw: “Alla-humma shalli ‘ala- Muhammad
wa ‘ala- a-li Muhammad, kama- shallaita ‘ala- Ibra-hi-m wa a-li Ibra-hi-m, wa
ba-rik ‘ala- Muhammad wa a-li Muhammad, kama- ba-rakta ‘ala- Ibra-hi-m
wa a-li Ibra-hi-m, innaka hani-dum maji-d”. (Ya Allah, limpahkanlah
kemurahan-Mu kepada Muhammad dan keluarganya, sebagaimana Kau telah
limpahkan kepada Ibrahim dan keluarganya. Berkahilah Muhammad dan
keluarganya, sebagaimana Kau telah berkahi Ibrahim dan keluarganya.
Sesungguhnya Engkau yang Maha Terpuji dan Maha Mulia)’
35. Kamudian berdoalah kepada Tuhanmu, sekehandak hatimu yang lebih pendek

daripada do’a dalam tasyahhud akhir.
DALIL-DALIL:
33. Hadis Nabi saw dari Ibn Mas’ud:

‫لقاَ ل‬
‫ل ع لب بد د الل لهه ك دلناَ إ ه ل‬
َ‫م قدل بن لللا‬
‫صل لي بلناَ ل‬
‫خل ب ل‬
‫ه ع لل لي بللهه ول ل‬
‫سللل ل ل‬
‫صللىَّ الل للل د‬
‫ي ل‬
‫ذا ل‬
‫ف الن لب ه ي‬
‫مي ل‬
‫كاَهئي ل‬
‫ريِ ل‬
َ‫ت إ هل لي بن لللا‬
‫ن لفاَل بت ل ل‬

‫ل ول ه‬
‫سلل د‬
‫سلل د‬
‫ل ال ل‬
‫ال ل‬
‫ف ل‬
‫م ع لللىَّ ه‬
‫ن ولفدلل ن‬
‫م ع لللىَّ فدلل ن‬
‫جب ب ه‬
‫قللاَ ل‬
‫سوُ د‬
‫م فلللإ ه ل‬
‫ذا‬
‫م فل ل‬
‫ل إه ل‬
‫سلللل د‬
‫ه هدللوُل ال ل‬
‫ه ع لل لي بهه ول ل‬
‫لر د‬

‫ن الل للل ل‬
‫سللل ل ل‬
‫صللىَّ الل ل د‬
‫ل الل لهه ل‬
‫ل‬
‫م ع لل لي ب ل‬
‫ق ب‬
‫ك‬
‫م فلل بي ل د‬
‫ل الت ل ه‬
‫صللىَّ أ ل‬
‫سلل د‬
‫ت ال ل‬
‫ت لوالط لي يلباَ د‬
‫وُا د‬
‫حلياَ د‬
‫حد دك د ب‬
‫ت ل هل لهه لوال ل‬
‫ل‬
‫صل ل ل‬

‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ه‬
‫لل‬
‫ل‬
‫ال‬
‫د‬
َ‫للا‬
‫ب‬
‫ع‬
َّ‫للى‬
‫ل‬
‫ع‬
‫و‬
َ‫للا‬

‫ن‬
‫ي‬
‫ل‬
‫ع‬
‫م‬
‫ل‬
‫لل‬
‫س‬
‫ال‬
‫ه‬
‫ت‬
َ‫للا‬
‫ك‬
‫ر‬
‫ب‬
‫و‬
‫ه‬
‫لل‬
‫ل‬
‫ال‬

‫ة‬
‫لل‬
‫م‬
‫ح‬
‫ر‬
‫و‬
‫ي‬
‫لل‬
‫ب‬
‫ن‬
‫ال‬
َ‫للا‬
‫ه‬
‫د ل بل ل ل‬
‫له ي لل ب ل د‬
‫ه‬
‫ه ل ه‬
‫ل‬
‫د د‬
‫أيِ ي ل‬

‫ه ل ل لل‬
‫ت كد ل‬
‫م إه ل‬
‫ماَءه‬
‫موُ ل‬
‫صاَل ه ه‬
‫ح هفي ال ل‬
‫سلل ل‬
‫صاَب ل ب‬
‫ذا قدل بت د د‬
‫ن فلإ هن لك د ب‬
‫ل ع لب بد ن ل هل لهه ل‬
‫هاَ أ ل‬
‫ال ل‬
‫حي ل‬
‫صاَل ه ن‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬

‫ل‬
‫ب‬
‫ه ولأ ب‬
‫ضأ ب‬
‫ه‬
‫م د‬
‫م ل‬
‫شهلد د أ ل‬
‫شهلد د أ ب‬
‫دا ع لب بد ده د وللر د‬
‫سوُل د د‬
‫ح ل‬
‫ن د‬
‫ه إ هلل الل ل د‬
‫ن لل إ هل ل ل‬
‫لوالبر ه‬
Abdullah ibn Mas’ud berkata, “Tatkala kami shalat di belakang Rasulullah saw, kami
membaca: “Assalaa-mu ‘ala- Jibri-la wa Mi-ka-I-la. Assala-mu ‘ala- Fula-n wa Fulan”; maka berpalinglah Rasulullah kepada kami lalu bersabda, “Sesungguhnya Allah
itu Yang Maha Selamat, maka apabila salah seorang dari kamu shalat, hendaklah
berdo’a: “Attahiyya-tu lilla-h washshalawa-tu waththayyiba-t, assalaa-mu ‘alaika

ayyuhan nabiyyu wa rahmatulla-hi wa baraka-tuh. Assala-mu ‘alaina- wa ‘ala- ‘ibadilla-hish sha-lihi-n. (Jika kamu sekalian mengucapkan itu, akan meliputi semua
hamba Allah yang shalih, yang ada di langit dan di bumi). Asyhadu alla- ila-ha illallah wa asyhadu anna Muhammadan ‘abduhu- wa rasu-luh”. (lafal al-Bukhari 788).
Sumber dan nilai kesahihan hadis:
Hadis ini diriwayatkan oleh para imam ahli hadis, di antaranya adalah al-Bukhari
yang meriwayatkan tujuh kali di dalam Shahih al-Bukhari (al-Adzan: 788, 791; al-

Jum’ah: 1127; al-Isti’dzan: 5762, 5794; al-Da’wat: 5853; al-Tauhid: 6833), Muslim
(Shahih Muslim, al-Shalat: 609), Tirmidzi (Sunan al-Tirmidzi, al-Shalat: 266; alNikah ‘an Rasulillah: 1123), Nasaiy sebanyak 10 kali (Sunan al-Nasaiy, al-Tathbiq:
1150, 1151, 1152, 1153, 1154, 1155, 1156, 1157, 1158; al-Sahwi: 1281), Abu Dawud
(Sunan Abi Dawud, al-Shalat: 825), Ibn Majah (Sunan ibn Majah, Iqamat al-Shalat:
889), Ahmad ibn Hanbal (Musnad: 3381, 3439, 3858), dan ad-Darimiy (Sunan, alShalat: 1306, 1307).
Hadis ini bernilai shahih lidzatihi dan dapat dipakai sebagai hujjah.
MACAM-MACAM BACAAN TASYAHUD
Disamping bacaan tasyahhud seperti di atas, ada beberapa macam bacaan tasyahhud
lainnya yang tidak dikemukakan di dalam HPT tetapi memiliki landasan dari hadis
Nabi saw, yaitu antara lain:

‫ملباَلر ل‬
‫م(ٌ ع لل لي بلل ل‬
‫ك‬

‫الت ل ه‬
‫سلللل م‬
‫سلللل د‬
‫م) ل‬
‫ت ل هل لللهه ال ل‬
‫ت الط لي يب لللاَ د‬
‫وُا د‬
‫كاَ د‬
‫ت ال ب د‬
‫حلياَ د‬
‫ت ال ل‬
‫صل ل ل‬
‫ل‬
‫ة الل لهه ولب للر ل‬
‫م(ٌ ع لل لي بلناَ ولع لللىَّ ه‬
‫م د‬
‫علباَد ه الل لهه‬
‫ي وللر ب‬
‫سلل م‬
‫سلل د‬

‫م) ل‬
‫ه ال ل‬
‫كاَت د د‬
‫ح ل‬
‫أيِ يلهاَ الن لب ه ي‬
‫ل‬
‫ل‬
‫سوُ د‬
‫ه ولأ ل ب‬
‫ن أل ب‬
‫صاَل ه ه‬
‫ل الل لهه‬
‫م د‬
‫م ل‬
‫شهلد د أ ل‬
‫شهلد د أ ب‬
‫دا لر د‬
‫ح ل‬
‫ن د‬
‫ه إ هلل الل ل د‬
‫ن لل إ هل ل ل‬
‫ال ل‬
‫حي ل‬
Bacaan ini berdasar hadis Nabi saw dari sahabat Ibn ‘Abbas yang diriwayatkan oleh
imam Muslim ( Shahih Muslim, al-Shalat: 610), Tirmidzi (Sunan, al-Shalat: 267),
Nasaiy (al-Tathbiq: 1161), Abu Dawud (Sunan, al-Shalat: 828), Ibn Majah (Sunan,
Iqamat al-Shalat: 890) dan Ahmad ibn hanbal (Musnad: 2533).
Bacaan ini bersumber dari hadis yang sahih.

‫حياَت الط ليباَت الصل لوُات ل هل له السللم ع لل لي ل ل‬
‫م د‬
‫ة الللللهه‬
‫ه‬
‫ي وللر ب‬
‫ب‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ل ل د‬
‫يل د‬
‫الت ل ه ل د‬
‫ك أيِ يلهاَ الن لب ه ي‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ولب للر ل‬
‫نأ ب‬
‫ه إ هلل‬
‫صللاَل ه ه‬
‫م ع لل لي بلناَ ولع لللىَّ ه‬
‫شللهلد د أ ب‬
‫سلل د‬
‫ه ال ل‬
‫ن لل إ هل للل ل‬
‫كاَت د د‬
‫علباَد ه الل لهه ال ل‬
‫حي ل‬
‫ل‬
‫ه ولأ ل ب‬
‫ه‬
‫م د‬
‫م ل‬
‫شهلد د أ ل‬
‫دا ع لب بد ده د وللر د‬
‫سوُل د د‬
‫ح ل‬
‫ن د‬
‫الل ل د‬
Bacaan tasyahhud ini bersumber dari hadis yang diriwayatkan oleh Abu Musa
al-‘Asy’ari dan ditakhrijkan oleh Muslim (Shahih, al-Shalat: 612), Nasaiy (Sunan, alTathbiq: 1154, 1159; al-Sahwi: 1263), Abu Dawud (Sunan, al-Shalat: 827), Ibn Majah
(Sunan, Iqamat al-Shalat: 891), dan Ahmad ibn Hanbal (Musnad: 18834). Hadis yang
menjadi sumber bacaan ini berkualitas sahih.

‫م هفلي الت ل ل‬
‫شلهيد ه‬
‫ه ع لل لبيلهه ول ل‬
‫ن لر د‬
‫سلل ل ل‬
‫صلللىَّ الللل د‬
‫ن عد ل‬
‫ل الل لهه ل‬
‫سوُ ه‬
‫ملر ع ل ب‬
‫عل ب‬
‫ن اب ب ه‬
‫ل‬
‫م ع لل لي ب ل‬
‫م د‬
‫الت ل ه‬
‫ة الللللهه‬
‫ي وللر ب‬
‫سلل د‬
‫ت ال ل‬
‫ح ل‬
‫ت الط لي يلباَ د‬
‫وُا د‬
‫حلياَ د‬
‫ت ل هل لهه ال ل‬
‫ك أيِ يلهاَ الن لب ه ي‬
‫صل ل ل‬
‫ولب للر ل‬
‫ل لقاَ ل‬
‫ه لقاَ ل‬
َّ‫م ع لل لي بن لللاَ ولع لل لللى‬
‫ل اب ب‬
‫سلللل د‬
‫ه ال ل‬
‫ت هفيلهاَ ولب للرك لللاَت د د‬
‫ملر زهد ب ل‬
‫ن عد ل‬
‫كاَت د د‬
‫د‬
‫ل‬
‫ه لقاَ ل‬
‫ن أل ب‬
َ‫ت هفيهلللا‬
‫صاَل ه ه‬
‫ه‬
‫شهلد د أ ب‬
‫ملللر زهد ب د‬
‫ن عد ل‬
‫ه إ هلل الل ل د‬
‫ن لل إ هل ل ل‬
‫علباَد ه الل لهه ال ل‬
‫ل اب ب د‬
‫حي ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫هد‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ه ولأ ب‬
‫حد له د ل ل‬
‫م د‬
‫م ل‬
‫شهلد د أ ل‬
‫ول ب‬
‫دا ع لب بد ده د وللر د‬
‫سوُل د‬
‫ح ل‬
‫ن د‬
‫ريِك ل د‬
‫ش ه‬
Dari Ibn Umar dari Rasulullah saw tentang bacaan tasyahhud: ‘Attahiyya-tu lilla-h
ash-sholawa-tuththayyiba-t assala-mu ‘alaika ayyuha-nnabiyyu warahmatulla-hi wa
baraka-tuh. (Ibn ‘Umar berkata, “aku tambahkan dalam bacaan tersebut “wa barokatuh”). Assala-mu ‘alaina- wa ‘ala- ‘iba-dilla-hishsha-lihi-n. Asyhadu alla- ila-ha
illalla-h wahdahu- la- syari-ka lah (Ibn Umar berkata “Aku tambahkan bacaan ‘lasyari-ka lah”). Wa asyhadu anna Muhammadan ‘abduhu- wa rasu-luh.

Hadis dari Ibn ‘Umar ini diriwayatkan oleh Abu Dawud dalam kitab sunannya (alShalat: 826) dengan sanad yang sahih.

‫م ع لل لبيلل ل‬
َ‫ك أ ليِ يلهللا‬
‫الت ل ه‬
‫سلل د‬
‫ت ل هل لهه ال ل‬
‫وُا د‬
‫ت ل هل لهه الط لي يلباَ د‬
‫ت ل هل لهه اللزاك هلياَ د‬
‫حلياَ د‬
‫ت ال ل‬
‫صل ل ل‬
‫ة الل لهه ولب للر ل‬
‫ن‬
‫صللاَل ه ه‬
‫م ع لل لي بلناَ ولع لللىَّ ه‬
‫م د‬
‫ي وللر ب‬
‫سلل د‬
‫ه ال ل‬
‫كاَت د د‬
‫ح ل‬
‫عب لللاَد ه الل لللهه ال ل‬
‫حي ل‬
‫الن لب ه ي‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ه ولأ ب‬
‫أل ب‬
‫ه‬
‫م د‬
‫م ل‬
‫شهلد د أ ل‬
‫شهلد د أ ب‬
‫دا ع لب بد ده د وللر د‬
‫سوُل د د‬
‫ح ل‬
‫ن د‬
‫ه إ هلل الل ل د‬
‫ن لل إ هل ل ل‬
Bacaan tasayhhud ini adalah bacaan ‘Umar ibn al-Khattab yang ia ajarkan kepada
kaum muslimin dari atas mimbar. Bacaan Umar ini diasumsikan juga sebagai bacaan
Rasulullah sebab mustahil Umar mengajarkan bacaan tasyahhud yang nabi tidak
pernah mengajarkan. Dengan demikian, hadis ini dihukumi sebagai hadis marfu’.
‘Hadis’ ini diriwayatkan oleh imam Malik dalam kitab al-Muwaththa’ (al-Nida’ lishshalat: 189) dengan sanad yang sahih.

َّ‫م ع لل لللى‬
‫سم ه الل لهه الت ل ه‬
‫سلللل د‬
‫ت ل هل لللهه ال ل‬
‫به ب‬
‫ت ل هل لللهه اللزاك هي لللاَ د‬
‫وُا د‬
‫حلياَ د‬
‫ت ل هل لللهه ال ل‬
‫صللل ل ل‬
‫ة الل لهه ولب للر ل‬
‫ن‬
‫صللاَل ه ه‬
‫م ع لل لي بلناَ ولع لللىَّ ه‬
‫م د‬
‫ي وللر ب‬
‫سلل د‬
‫ه ال ل‬
‫كاَت د د‬
‫ح ل‬
‫عب لللاَد ه الل لللهه ال ل‬
‫حي ل‬
‫الن لب ه ي‬
‫ل‬
‫ل‬
‫سوُ د‬
‫ه ل‬
‫ل‬
‫ل الل لهه‬
‫م د‬
‫م ل‬
‫تأ ل‬
‫تأ ب‬
‫دا لر د‬
‫ح ل‬
‫ن د‬
‫شههد ب د‬
‫ه إ هلل الل ل د‬
‫ن لل إ هل ل ل‬
‫شههد ب د‬
Ini adalah bacaan tasyahhud ‘Abdullah ibn ‘Umar yang diriwayatkan oleh imam
Malik dalam kitab al-Muwaththa’ (al-Nida’ lish-shalat: 190) dengan sanad yang sahih.
Hadis ini juga dihukumi sebagai hadis marfu’ sebagaimana bacaan sebelumnya.
34.a. Bacaan Shalawat tersebut bersumber dari hadis Nabi saw dari Ka’b ibn ‘Ujrah:

‫ل‬
‫سوُ ل‬
َ‫قل بلناَ ليِا‬
‫م فل د‬
‫ن عد ب‬
‫عن ك لعب د‬
‫ه ع لل لي بهه ول ل‬
‫سأل بلناَ لر د‬
‫جلرة ل ل‬
‫سل ل ل‬
‫صللىَّ الل ل د‬
‫ل الل لهه ل‬
‫ب بب د‬
‫ل‬
‫م أهب ل‬
‫سوُ ل‬
‫ف‬
‫من لللاَ ك لي بلل ل‬
‫ل الل لهه ك لي ب ل‬
‫ل ال بب لي ب ه‬
‫ت فلإ ه ل‬
‫لر د‬
‫ه قلد ب ع لل ل ل‬
‫ن الل ل ل‬
‫صللة د ع لل لي بك د ب‬
‫ف ال ل‬
‫ص ي‬
‫م لقاَ ل‬
َ‫مللا‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫ند ل‬
‫مد ن ك ل ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ل ع لللىَّ د‬
‫ل دقوُدلوُا الل لهد ل‬
‫م ع لل لي بك د ب‬
‫سل ي د‬
‫م ل‬
‫مد ن ولع لللىَّ آ ه‬
‫م ب لللاَره ب‬
‫م إ هن ل ل‬
‫ك‬
‫ح ه‬
‫ل إ هب بلرا ه‬
‫ت ع لللىَّ إ هب بلرا ه‬
‫ك ل‬
‫جيد م الل لهدلل ل‬
‫م ه‬
‫ميد م ل‬
‫هي ل‬
‫هي ل‬
‫صل لي ب ل‬
‫ل‬
‫م ولع لللىَّ آ ه‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ب‬
‫ل‬
‫ل‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫ت ع للللىَّ إ هب بلراه هيلل ل‬
‫مللاَ ب لللاَلرك ل‬
‫مللد ن ك ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ع للىَّ د‬
‫م ولع للللىَّ آ ه‬
‫مد ن ولع للىَّ آ ه‬
‫م إ هن ل ل‬
‫ح ه‬
‫إ هب بلرا ه‬
‫جيد م‬
‫ك ل‬
‫م ه‬
‫ميد م ل‬
‫هي ل‬
Dari Ka’b ibn ‘Ujrah, kami bertanya kepada Rasulullah, “Bagaimana cara shalawat
kepada ahlul baitmu, sebab Allah telah mengajarkan cara shalawat kepadamu (dan
belum mengajarkan cara shalawat untuk ahlul baitmu)?. Rasulullah saw menjawab,
“Bacalah: “Alla-humma shalli ‘ala- Muhammad wa ‘ala- a-li Muhammad, kamashallaita ‘ala- Ibra-hi-m wa a-li Ibra-hi-m, wa ba-rik ‘ala- Muhammad wa a-li
Muhammad, kama- ba-rakta ‘ala- Ibra-hi-m wa a-li Ibra-hi-m, innaka hami-dum majid”.
Sumber dan kualitas hadis:
Hadis ini diriwayatkan oleh Bukhari dalam kitab shahihnya (Ahadis al-Anbiya’:
3119) dengan sanad berkualitas sahih dan dapat digunakan sebagai dalil.
MACAM-MACAM BACAAN SHALAWAT
Disamping bacaan shalawat seperti tersebut di atas, masih ada beberapa bacaan
shalawat yang diajarkan nabi tetapi kitab Himpunan Putusan Majlis Tarjih
Muhammadiyah tidak memuatnya, yaitu antara lain:

‫ل‬
‫ص ي‬
‫م‬
‫ل إ هب بلرا ه‬
‫م ل‬
‫هيلل ل‬
‫صل لي ب ل‬
‫جهه ولذ ديريِ لت ههه ك ل ل‬
‫مد ن ولأبزلوا ه‬
‫ح ل‬
‫ل ع لللىَّ د‬
‫الل لهد ل‬
‫ماَ ل‬
‫م ل‬
‫ت ع لللىَّ آ ه‬
‫ل‬
‫م إ هن للل ل‬
‫وللباَره ب‬
‫ك‬
‫ل إ هب بلرا ه‬
‫م ل‬
‫هي ل‬
‫ماَ لباَلرك ب ل‬
‫جهه ولذ ديريِ لت ههه ك ل ل‬
‫مد ن ولأبزلوا ه‬
‫ح ل‬
‫ك ع لللىَّ د‬
‫ت ع لللىَّ آ ه‬
‫ح ه‬
‫جيد م‬
‫ل‬
‫م ه‬
‫ميد م ل‬
Bacaan ini berdasar hadis nabi saw dari sahabat Abu Humaid as-Sa’idiy dengan sanad
yang sahih dan diriwayatkan oleh Bukhari (Shahih, Ahadis al-Anbiya’: 3118; adDa’wat: 5883), Muslim (Shahih, al-Shalat: 615), Nasaiy (Sunan, al-Sahwi: 1277),
Abu Dawud (Sunan, al-Shalat: 831), Ahmad ibn Hanbal (Musnad Ahmad: 22494),
dan imam Malik (Muwaththa’, al-Nida’ lish shalat: 357)

‫ل‬
‫ص ي‬
‫م‬
‫م ل‬
‫ت ع لل لللىَّ إ هب بلراههيلل ل‬
‫صللل لي ب ل‬
‫جللهه ولذ ديريِ لت هللهه ك ل ل‬
‫مد ن ولأبزلوا ه‬
‫ح ل‬
‫ل ع لللىَّ د‬
‫الل لهد ل‬
‫مللاَ ل‬
‫م ل‬
‫ل‬
‫وللباَره ب‬
‫م هفللي‬
‫ل إ هب بلرا ه‬
‫م ل‬
‫هي ل‬
‫ماَ لباَلرك ب ل‬
‫جهه ولذ ديريِ لت ههه ك ل ل‬
‫مد ن ولأبزلوا ه‬
‫ح ل‬
‫ك ع لللىَّ د‬
‫ت ع لللىَّ آ ه‬
‫ن إ هن ل ل‬
‫ح ه‬
‫ال بلعاَل ل ه‬
‫جيد م‬
‫ك ل‬
‫م ه‬
‫ميد م ل‬
‫مي ل‬

Bacaan ini bersumber dari hadis nabi saw dari Abu Humaid as-Sa’idiy yang
diriwayatkan oleh Ibn Majah dalam kitab Sunannya (Iqamat al-Shalat: 895) dengan
sanad berkualitas hasan.

‫ص ي‬
‫م‬
‫ل إ هب بلرا ه‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫هيلل ل‬
‫صل لي ب ل‬
‫مد ن ك ل ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ل ع لللىَّ د‬
‫الل لهد ل‬
‫ماَ ل‬
‫م ل‬
‫ت ع لللىَّ آ ه‬
‫مد ن ولع لللىَّ آ ه‬
‫م لباَره ب‬
‫إ هن ل ل‬
‫ت‬
‫ح ه‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫ك ل‬
‫ماَ لباَلرك ب ل‬
‫مد ن ك ل ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ك ع لللىَّ د‬
‫جيد م الل لهد ل‬
‫م ه‬
‫ميد م ل‬
‫مد ن ولع لللىَّ آ ه‬
‫م إ هن ل ل‬
‫ح ه‬
‫ل إ هب بلرا ه‬
‫جيد م‬
‫ك ل‬
‫م ه‬
‫ميد م ل‬
‫هي ل‬
‫ع لللىَّ آ ه‬
Bacaan ini bersumber dari hadis riwayat Ka’b bin ‘Ujrah yang diriwayatkan oleh
Bukhari (Shahih, Tafsir al-Qur’an: 4423; al-Da’wat: 5880), Muslim (Shahih, alShalat: 614), Nasaiy (Sunan, al-Shalat: 1270; al-Sahwi: 1272), Ibn Majah (Sunan,
Iqamat al-Shalat: 894), Ahmad ibn Hanbal (Musnad: 17409), dan ad-Darimiy (Sunan,
al-Shalat: 1308). Hadis yang menjadi sumber bacaan shalawat ini memiliki sanad
yang berkualitas shahih.

‫م إ هن ل ل‬
‫ص ي‬
‫ك‬
‫ت ع لللىَّ إ هب بلرا ه‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫هي ل‬
‫صل لي ب ل‬
‫مد ن ك ل ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ل ع لللىَّ د‬
‫الل لهد ل‬
‫ماَ ل‬
‫م ل‬
‫مد ن ولع لللىَّ آ ه‬
‫جيد م وللباَره ب‬
َّ‫ت ع لل لللى‬
‫ح ه‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫ل‬
‫مللاَ ب لللاَلرك ب ل‬
‫مللد ن ك ل ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ك ع لللىَّ د‬
‫م ه‬
‫ميد م ل‬
‫مد ن ولع لل لللىَّ آ ه‬
‫ل‬
‫ح ه‬
‫إ هب بلرا ه‬
‫جيد م‬
‫م إ هن لك ل‬
‫م ه‬
‫ميد م ل‬
‫هي ل‬

Sumber bacaan ini adalah hadis yang diriwayatkan oleh Tirmidzi dalam kitab
Sunannya (al-Shalat: 445) dan Ahmad ibn Hanbal dalam kitab Musnadnya (17425).
Tirmidzi menyatakan bahwa hadis ini berkualitas hasan shahih.

‫م ولب لللاَره ب‬
‫ص ي‬
‫ك‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫ت ع لل لللىَّ إ هب بلراه هيلل ل‬
‫صل لي ب ل‬
‫مد ن ك ل ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ل ع لللىَّ د‬
‫الل لهد ل‬
‫ماَ ل‬
‫م ل‬
‫مد ن لوآ ه‬
‫م إ هن ل ل‬
‫ح ه‬
‫ل إ هب بلرا ه‬
‫جيد م‬
‫ك ل‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫م ه‬
‫ميد م ل‬
‫هي ل‬
‫ماَ لباَلرك ب ل‬
‫مد ن ك ل ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ع لللىَّ د‬
‫ت ع لللىَّ آ ه‬
‫مد ن لوآ ه‬

Bacaan ini bersumber dari hadis nabi saw dari Ka’ab bin ‘Ujrah yang diriwayatkan
oleh Abu Dawud dalam kitab Sunannya (al-Shalat: 830) dengan sanad berkualitas
sahih.

‫سللوُل ه ل‬
‫مد ن ع لب بللد ه ل‬
‫ص ي‬
‫م‬
‫م ل‬
‫ك وللر د‬
‫ت ع لل لللىَّ إ هب بلراه هيلل ل‬
‫صللل لي ب ل‬
‫ك كل ل‬
‫ح ل‬
‫ل ع لللىَّ د‬
‫الل لهد ل‬
‫مللاَ ل‬
‫م ل‬
‫وللباَره ب‬
‫ل‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫ت ع لل لللىَّ إ هب بلراه هيلل ل‬
‫مللاَ ب لللاَلرك ب ل‬
‫مد ن ك ل ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ك ع لللىَّ د‬
‫م لوآ ه‬
‫مد ن ولع لللىَّ آ ه‬
‫م‬
‫إ هب بلرا ه‬
‫هي ل‬

Bacaan ini bersumber pada hadis Nabi saw dari Abu Sa’id al-Khudriy yang
diriwayatkan oleh al-Bukhariy (Shahih, al-Da’wat: 5881; Tafsir al-Qur’an: 4424),
Nasaiy (Sunan, al-Sahwi: 1273), Ibn Majah (Sunan: Iqamat al-Shalat: 893), dan
Ahmad ibn Hanbal (Musnad: 11009). Hadis yang menjadi sumber bacaan ini adalah
hadis yang berkualitas sahih.

‫ص ي‬
‫م‬
‫ل إ هب بلرا ه‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫هيلل ل‬
‫صل لي ب ل‬
‫مد ن ك ل ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ل ع لللىَّ د‬
‫الل لهد ل‬
‫ماَ ل‬
‫م ل‬
‫ت ع لللىَّ آ ه‬
‫مد ن ولع لللىَّ آ ه‬
‫وللباَره ب‬
‫م فهللي‬
‫ل إ هب بلرا ه‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫هي ل‬
‫ماَ لباَلرك ب ل‬
‫مد ن ك ل ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ح ل‬
‫ك ع لللىَّ د‬
‫ت ع لللىَّ آ ه‬
‫مد ن ولع لللىَّ آ ه‬
‫ن إ هن ل ل‬
‫ح ه‬
‫ال بلعاَل ل ه‬
‫جيد م‬
‫ك ل‬
‫م ه‬
‫ميد م ل‬
‫مي ل‬

Bacaan ini bersumber dari hadis Nabi saw melalui Abu Mas’ud al-Anshariy yang
diriwayatkan oleh Muslim (Shahih, al-Shalat: 613), Nasaiy (Sunan, al-Sahwi: 1268),
dan imam Malik (Muwaththa’, al-Nida’ li al-Shalat: 358). Hadis yang jadi sumber
bacaan ini berkualitas sahih.

‫د‬
‫ص ي‬
َّ‫ت ع لللى‬
‫م ل‬
‫م ل‬
‫صل لي ب ل‬
‫مد ن ك ل ل‬
‫ح ل‬
‫ل د‬
‫ي ابل ي‬
‫ح ل‬
‫ل ع لللىَّ د‬
‫الل لهد ل‬
‫ماَ ل‬
‫م ل‬
‫ي ولع لللىَّ آ ه‬
‫م ي‬
‫مد ن الن لب ه ي‬
‫د‬
‫م وللباَره ب‬
‫ت‬
‫ل إ هب بلرا ه‬
‫إ هب بلرا ه‬
‫م ل‬
‫مللاَ ب لللاَلرك ب ل‬
‫ي كل ل‬
‫ي ابل ي‬
‫ح ل‬
‫ك ع لل لللىَّ د‬
‫هي ل‬
‫هي ل‬
‫ملل ي‬
‫مللد ن الن لب هلل ي‬
‫م لوآ ه‬
‫ل‬
‫م إ هن ل ل‬
‫ح ه‬
‫ل إ هب بلرا ه‬
‫ع لللىَّ إ هب بلرا ه‬
‫جيد م‬
‫ك ل‬
‫م ه‬
‫ميد م ل‬
‫هي ل‬
‫هي ل‬
‫م ولع للىَّ آ ه‬
Bacaan ini bersumber dari hadis Nabi melalui Abu Mas’ud al-Anshariy yang
diriwayatkan oleh Ahmad ibn Hanbal (Musnad Ahmad: 16455) dengan sanad
berkualitas sahih.

34.b. Pada Said ibn Mansur dan Abu Bakar ibn Abi Syaibah dengan sanad sahih
sampai kepada Abu al-Ahwash berkata, Berkata Abdullah:

‫ يِتشهد الرجل ثم يِصلي علىَّ النللبي صلللىَّ الللله‬: ‫قاَل عبد الله‬
‫عليه وسلم ثم يِدعوُ لنفسه‬
“Supaya orang itu membaca tasyahhud (dalam shalatnya), lalu membaca shalawat
kepada Nabi saw kemudian berdoa untuk dirinya”.
‘Abdullah dalam hadis di atas sedang menjelaskan cara shalat Nabi saw. Hadis ini
diriwayatkan oleh al-Hakim (al-Mustadrak ‘ala al-Shahihayn, I: 401), al-Baihakiy
(Sunan al-Kubra, 2: 153), dan Ibn Abi Syaibah (Mushannaf ibn Abi Syaibah, 1: 264).
Hadis ini juga dinukilkan oleh Ibn Hajar al-‘Asqalaniy (Fath al-Bariy, 2: 321; 11:
164), dan Abdurrauf al-Manawiy (Faidh al-Qadir, 1: 389). Hadis ini menurut alHakim dan Ibn Hajar al-‘Asqalaniy berkualitas shahih.
35.a. Hadis nabi dari Ibn Mas’ud ra.:
Ibn Mas’ud berkata, bahwa Rasulullah jika duduk dalam dua rakaat yang pertama
seolah-olah ia duduk di atas batu yang panas, hingga segera berdiri”.
35.a. Hadis Nabi saw dari Ibn Mas’ud ra:

‫سوُ ل‬
‫ل للقاَ ل‬
‫ن ع لب بد ه الل لهه لقاَ ل‬
‫م إه ل‬
‫م‬
‫ه ع لل لي بهه ول ل‬
‫ل لر د‬
‫ذا قلعلللد بت د ب‬
‫سللل ل ل‬
‫صللىَّ الل ل د‬
‫ل الل لهه ل‬
‫عل ب‬
‫هفي ك د ي‬
‫م‬
‫ن فل د‬
‫قوُدلوُا الت ل ه‬
‫سلللل د‬
‫ت ال ل‬
‫ت لوالط لي يب لللاَ د‬
‫وُا د‬
‫حلياَ د‬
‫ت ل هل لللهه لوال ل‬
‫صللل ل ل‬
‫ل لرك بعلت لي ب ه‬
‫ع لل لي ل ل‬
‫ة الل لهه ولب للر ل‬
‫م ع لل لي بلناَ ولع لل لللىَّ ه‬
‫م د‬
‫عب لللاَد ه الل لللهه‬
‫ي وللر ب‬
‫ب‬
‫سلل د‬
‫ه ال ل‬
‫كاَت د د‬
‫ح ل‬
‫ك أيِ يلهاَ الن لب ه‬
‫ي‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ه ولأ ب‬
‫نأ ب‬
‫ه‬
‫صاَل ه ه‬
‫ملل د‬
‫م ل‬
‫شهلد د أ ل‬
‫شهلد د أ ب‬
‫دا ع لب بللد ده د وللر د‬
‫سللوُل د د‬
‫ح ل‬
‫ن د‬
‫ه إ هلل الل ل د‬
‫ن لل إ هل ل ل‬
‫ال ل‬
‫حي ل‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ج ل‬
‫ل‬
‫ن الد ي ل‬
‫ولل بي لت ل ل‬
‫م ه‬
‫ه ع للز ول ل‬
‫عاَهء أع ب ل‬
‫خي لبر أ ل‬
‫ه إ هل لي بهه فلل بي لد بع د الل ل ل‬
‫جب ل د‬
‫حد دك د ب‬
‫م ب‬
Ibn Mas’ud berkata, Rasulullah saw bersabda, “Bila kamu duduk dalam tiap-tiap dua
rakaat, bacalah: ““Attahiyya-tu lilla-h washshalawa-tu waththayyiba-t, assalaa-mu
‘alaika ayyuhan nabiyyu wa rahmatulla-hi wa baraka-tuh. Assala-mu ‘alaina- wa ‘ala‘iba-dilla-hish sha-lihi-n. Asyhadu alla- ila-ha illalla-h wa asyhadu anna

Muhammadan ‘abduhu- wa rasu-luh”, lalu pilihlah do’a yang disukai, dan berdoalah
dengan itu kepada Tuhannya”.
Sumber dan nilai hadis
Hadis ini diriwayatkan oleh Nasaiy dalam kitab Sunannya (al-Tathbiq: 1151; alSahwi: 1281), dan Ahmad ibn Hanbal (Musnad Ahmad: 3945) dengan sanad yang
sahih.
Disamping hadis tersebut ada juga hadis lain yang menyuruh untuk berdoa apa saja
setelah membaca shalawat, tanpa penjelasan tiap-tiap dua rakaat. Hadis tersebut
diriwayatkan antara lain oleh: Bukhariy (Shahih, al-Adzan: 791; al-Da’wat: 5853),
Abu Dawud (Sunan,al-Shalat: 825), Ahmad ibn Hanbal (Musnad: 3439, 3724, 3858,
3892), dan ad-Darimiy (Sunan, al-Shalat: 1306) dengan sanad yang sahih.
35.b. Hadis nabi dari Ibn Mas’ud ra.:

‫ل ل‬
‫سوُ د‬
‫سدعوُد ن لقاَ ل‬
‫م‬
‫كاَ ل‬
‫ن ع لب بد ه الل لهه ب ب‬
‫ه ع لل لي بهه ول ل‬
‫ن لر د‬
‫م ب‬
‫سل ل ل‬
‫صللىَّ الل ل د‬
‫ن ل‬
‫ل الل لهه ل‬
‫عل ب‬
‫ه‬
‫ل‬
‫د‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ب‬
‫ل‬
‫إه ل‬
‫ف‬
‫ض ه‬
‫ه ع للىَّ اللر ب‬
‫ذا ل‬
‫ن ك لأن ل د‬
‫جل ل‬
‫ن الولي لي ب ه‬
‫س هفي اللرك بعلت لي ب ه‬

Ibn Mas’ud berkata, bahwa Rasulullah jika duduk dalam dua rakaat yang pertama
seolah-olah ia duduk di atas batu yang panas )hingga segera berdiri(”.

Sumber dan kesahihan hadis
Hadis ini diriwayatkan oleh Tirmidzi (Sunan, al-Shalat: 334), Nasaiy (Sunan, alTathbiq, 1163), Abu Dawud (Sunan, al-Shalat: 844), dan Ahmad ibn Hanbal (Musnad
Ahmad: 3474, 3700, 3864, 3940, 4157). Disamping itu, hadis ini juga diriwayatkan
oleh al-Hakim (al-Mustadrak ‘ala al-Sahihayn, 1: 402), al-Syafi’I (Musnad al-Syafi’I,
1: 43), Ibn Abi Syaibah (Mushannaf, 1: 263), Abu Sa’id al-Haitsami ibn Kulaib alSyasyiy (Musnad al-Syasyiy, 2: 232-233), Tabrani (al-Mu’jam al-Ausath, 5: 201, alMu’jam al-Kabir, 10: 151), Thayyalisi (Musnad, 1: 44), Abu Ya’la (Musnad, 9: 149),
al-Ja’diy (Musnad, 1: 234), dan Abu Nu’aim al-Asbahaniy (Hilyatul Auliya’, 4: 207).
Semua jalur sanad tersebut melewati Abu ‘Ubaidah ‘Amir ibn Abdullah ibn Mas’ud
yang meriwayatkan hadis dari bapaknya, ‘Abdullah ibn Mas’ud. Menurut Tirmidzi,
ibn Hajar al-‘Asqalaniy dan Umar ibn ‘Ali ibn al-Mulaqqin al-Anshariy, sanad antara
Abu ‘Ubaidah dengan Abdullah ibn Mas’ud ini terputus, karena Abu ‘Ubaidah tidak
belajar satu hadispun dari Abdullah ibn Mas’ud (Sunan al-Tirmidzi, al-Shalat: 334;
Talkhis al-Habir, 1: 263; Khulashah Badr al-Munir, 1: 140). Keterputusan sanad ini,
dan tidak didukung oleh mutabi’ menyebabkan hadis ini berkualitas dha’if dan tidak
dapat dipergunakan sebagai hujjah. Walla-hu a’lam bish shawab.
Sumber:
Suara Muhammadiyah
Edisi 21 2002