KAJIAN YURIDIS TENTANG DISPENSASI KAWIN DI BAWAH UMUR JUDICIAL REVIEW OF A DISPENTATION TO MARRIE UNDER AGED

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i

:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n

u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i

l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u

b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne

.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j

e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.

.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j

e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.id

c.id

j.a
.une

ilib

/dig

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

c.id

c.id

j.a
.une

ilib

ig
SKRIPSI
p://d
htt

h

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

h

KAJIAN YURIDIS TENTANG DISPENSASI KAWIN
DI BAWAH UMUR
JUDICIAL REVIEW OF A DISPENTATION TO
MARRIE UNDER AGED

LAILA FADILAH YUSUF
NIM : 060710191049

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
KEMENTERIAN
PENDIDIKAN
NASIONAL
RI
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp JEMBER
hthttp
UNIVERSITAS

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
2010
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

FAKULTAS HUKUM

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

SKRIPSI

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
KAJIAN bYURIDIS
TENTANG DISPENSASI
KAWIN b.unuenej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigili
idgigili
idgUMUR
idgiigliilib.
g
d
d
d
DI
BAWAH
i
/:d
/
/
/
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

JUDICIAL REVIEW OF A DISPENTATION TO
id
c.idid
UNDER AGED
.aj.ca.c.id
ejMARRIE
ej.aj.ac.

ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
KEMENTERIAN
PENDIDIKANunNASIONAL
RI
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.b.ue
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgJEMBER
igili
/:d
/:d
/:d
UNIVERSITAS
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

LAILA FADILAH YUSUF
NIM : 060710191049

FAKULTAS HUKUM

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

2010

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

MOTTO

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
“ KEHILANGAN
DAN KEGAGALAN MERUPAKAN
SUATU
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigili
idgigLEBIH
idgigili
TANTANGAN
UNTUK BERUSAHA
SABAR DALAM
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp MELANJUTKAN LANGKAH
hthttp
ht tp
SELANJUTANYA “ ht

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

c.id.id

c.id.id

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.b.un
.b.un
.bu.n
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil DAPAT KU PINJAM://“didgigil
KUMILIKI,TAPI
JUGA SEMUA
YANG
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
thtp
p://
t
t
t
h
h
h
t
t
t
h
h
(NOT ONLY USE ALL THE BRAIN I HAVE, BUT ALL I CAN BORROW)

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

j.aac
j.aac
“ AKU TIDAK
uneej.HANYA MEMANFAATKAN
uneej.OTAK YANG

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

PERSEMBAHAN

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
Skripsi ini penulis
untuk :
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bupersembahkan
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgiAyahanda
idgigilidan Ibuku tersayang Hj.
idgigili
gili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
1.tp:Alm.
tercinta H. Yusuf
Tojiri
Yayah
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Saadi’ah terima kasih atas semua pengorbananmu selama ini;

2. Alma Materku Fakultas
.iddHukum Universiatas Jember..idd

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.cac.i
aj.cac.i
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
3. Kakakku
Rama
u.n
ne Yusuf S.E. beserta isuami
ne Ardhi Syahputra S.E
ne
.bNurbani
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:d
:pterima
:p//:telah
kasih atas kesempatan tyang
diberikan untukku. ttp://:d
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
hhtt
hhtt
hhttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

SKRIPSI

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

e
n
ej.
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

e
n
ej.
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

KAJIAN YURIDIS TENTANG DISPENSASI KAWIN
.cid.idBAWAH UMUR .ac.cid.id
ca.cid.id
caDI
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
d
/:d
/:d
/:A
/:d
/
/
/
:
:
:
JUDICIAL
REVIEW
OF
DISPENTATION
TO
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
ht ttp
hthttp
MARRIE hUNDER AGED

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

Diajukan sebagai salah satu syarat untuk memperoleh gelar Sarjana Hukum
dalam Program Studi Ilmu Hukum pada Fakultas Hukum Universitas
.id
.id
Jember
j.acac.id
j.acac.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
LAILA FADILAH
YUSUF

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
KEMENTERIAN
PENDIDIKAN
NASIONAL
RI
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgJEMBER
igili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
UNIVERSITAS
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

NIM : 060710191049

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

FAKULTAS HUKUM

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

2010

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
INI TELAH DISETUJUI
n
nej.
nej.
.bu.SKRIPSI
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
2010
idgigili TANGGAL 1 NOVEMBER
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id Pembimbing,
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d.id
.cid.id
S.H., M.H. j.ac
aj.ca.ciSUGIJONO
.
j
a
.
e
e
ne NIP : 195208111984031001
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

EDY SRIONO S.H., M.H.
id.id: 19550504198431001 ac.id.id
.
c
NIP
a
c
.
j
je. j.ac
a
e
e
j.
n
n
e
u
u
n
n
.
.
u
u
b
b
idgiigliilib.
idgiigliilib.
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

PERSETUJUAN

Oleh:

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Pembantu Pembimbing,

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

PENGESAHAN

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
j.
Skripsi dengan judul
:e
YURIDIS TENTANG
DISPENSASI .un
nej.
neKAJIAN
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
KAWIN
DI
BAWAH
UMUR
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
id.id
ca.cid.id
REVIEW OF
ajJUDICIAL
ajA.ca.cDISPENTATION
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
TO MARRIE//UNDER
idgigil
idgigil AGED
idgigil
:p//:d
:p:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
Oleh
:
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
ili
idgigili
idgigYUSUF
/:d
/:d
LAILA FADILAH
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
t060710191049
hthttp
ttp
NIM h: h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
Pembimbing
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
SUGIJONO
idgigili S.H., M.H.
idgigili
idgigili EDY SRIONO S.H,://M.H.
d
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
NIP
:
195208111984031001
NIP
:
19550504198431001
:
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id Mengesahkan :
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne Pendidikan Nasional
ne
ne Indonesia
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Kementerian
Republik
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
Universitas
Jember
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt Hukum
Fakultas

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
e
ne
nPembantu
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
Pembimbing
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

Dekan,

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d.id
Prof. Dr.aM.
AMRULLAH, S.H.,aM.Hum.
ca.ciARIEF
ca.cid.id
.
.
j
j
.
.
e
e
.unnej NIP. 196001011988021001
.unnej

giigliiblib.u
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

giigliiblib.u
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
u.n
nej.
nej. Panitia Penguji padail:ib.bu.n
nej.
.bu.n
.bhadapan
Dipertahankanilidi
u
u
u
b
b
i
l
i
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
Hari
: Rabu

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

PENETAPAN PANITIA PENGUJI

Tanggal

: 1 (satu)

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id Bulan
: Desember
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
Tahun
:
2010
idgigil
ig il
/:d
:p//:d
/
/
//dig
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

Diterima oleh Panitia Penguji Fakultas Hukum Universitas Jember.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Panitia Penguji :

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
Sekretaris,
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

.idd

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
NIP.
197306271997022001
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

Ketua,

c.i M.H.
Hj. LILIEK ISTIQOMAH
je.aj.caS.H.,
e
n
u
NIP.1949050219830322001
ilib.b.un
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

.idd

c i
IKARINI DANIWIDIYANTI
S.H., M.H
ej.aj.ac.

.cid.idAnggota Penguji :
c
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
a
.
.
e
e
nej
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
SUGIJONO S.H., M.H.
NIP. 195208111984031001

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

EDY SRIONO S.H., M.H.
NIP. 19550504198431001

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

………………………….

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

……………………….....

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Saya sebagai
diigbawah
ig ili
idgipenulis
gili yang bertanda tangan
igili ini :
/:d
/:d
/:d
/
/
d
:
:
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
hthttp Nama : Laila Fadilah
hthYusuf
ttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

PERNYATAAN

NIM

: 060710191049

d.id
d
d
.cid.id
aj.ca.cisesungguhnya
aj.ca.ci .id
aj.cayang
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
Menyatakan
dengan
bahwa
skripsi
berjudul
:
Kajian
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
Yuridis Tentang
karya
idgigil Dispensasi Kawin Di :Bawah
ig il
idgigilUmur adalah benar-benar
idgigil
/:d
//:d
//:d
:p//:d
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt kecuali jika dalam pengutipan
hhttp substansi disebutkan sumbernya,
hhttp dan
sendiri,
belum pernah diajukan pada institusi manapun, serta bukan karya jiplakan. Saya

id.id
ca.cid.id bertanggungjawab atasj.akeabsahan
ca.cid.id
ca.csesuai
a
a
.
.
j
j
dan
kebenaran
isinya
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgharus
idgigili
ilmiah yang
igili dijunjung tinggi. p://:d
/:d
/:d
/
:
/
/
//dig
/
/
p
t
t
hthttpDemikian pernyataan ini saya
hthttpbuat dengan sebenarnya,

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
thttp adanya
h
tanpa
dengan sikap

tekanan dan paksaan dari pihak lain serta bersedia mendapat sanksi akademik jika

d
d
ca.cid.id
aj.ca.ci .id ternyata dikemudian hari
aj.pernyataan
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
ini
tidak
benar.
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Jember, 1 Desember 2010

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
Yang menyatakan, neej.
e
nej.
.bu.n
u
b
i
liibli.bu.un
l
i
i
i
l
g
g
i
i
i
:p//:d
:p//:d
/dig
/dig
/
/
p
t
t
t
t
h
hthtp
t
ht

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
did
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .Laila
.
.
j
j
e
e
Fadilah
Yusuf
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
NIM 060710191049
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

UCAPAN TERIMA KASIH

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. panjatkan kepada Allah
nej. atas segala rahmat dan
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Puji syukur
penulis
SWT
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
hidayah-Nya,
sehingga
penulis
diberi
kemudahan,
kesabaran,
kekuatan
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp serta
hikmah yang terbaik dalam menyelesaikan skripsi dengan judul : “ KAJIAN

d
d
d
KAWIN DI BAWAH
ca.cid.id
aj.DISPENSASI
aj.ca.ci .id YURIDIS TENTANG
aj.ca.ci .id UMUR ” yang
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne salah satu syarat menyelesaikan
ne
ne program studi ilmu
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
disusun gunailimemenuhi
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
/:d
:p/dan
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
hukum
mencapai
gelar
sarjana
hukum
pada
Fakultas
Hukum
Universitas
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Jember.

id.id tanpa bimbingan, dorongan
Penulis menyadari
ca.cid.id
ca.cbahwa
ca.cid.iddan bantuan dari
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
nej.
nejtidak
nej. akhir ini dengan baik.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
berbagai
pihak,
penulis
dapat
menyelesaikan
tugas
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Oleh
karena
itu,
penulis
mengucapkan
terima
kasih
kepada
:
hthttp
hthttp
hthttp
1. Bapak Prof. Dr. M. Arief Amrullah, S.H., M.Hum., Dekan Fakultas Hukum

d
Universitas Jember..ac.cid
ca.cid.id
ca.cid.id
.id
a
aj.ca.ci .id
a
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
.
e
e
e
e
n
nej
ne
nej S.H., M.H., BapakiMardi
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.Iriyanto
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
2. Bapak Echwan
Handono
S.H., M.H., Bapak
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
H.
Eddy
Mulyono
S.H.,
M.Hum.
masing-masing
selaku
Pembantu
Dekan
t
t
t
hhtt 1, 2,
hhtt
hhtt
dan 3 Fakultas Hukum Universitas Jember.

d
Pembimbing Skripsi,
id telah banyak
ca.cid.iM.H.,
ca.cid.id 3. Bapak Sugijono, jS.H.,
ca.cid.id
ca.cidyang
.
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
j.
n
neditengah
nej.
nej.
nej.mendidik, memberikan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.untuk
u
u
u
u
b
b
b
b
meluangkan
waktu
kesibukan
beliau
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp nasehat, pengarahan dan dorongan
hilmu,
hthttp
hthttp kepada penulis dalam menyelesaikan
skripsi ini.

d
d
did
ca.cid.idM.H., Pembantu Pembimbing
yang telah
ajS.H.,
aj.ca.ci .id 4. Bapak Edy Sriono,
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .Skripsi,
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
n
newaktu dalam mengarahkan,
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.memberikan
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
banyak
meluangkan
ilmu
dan
nasehat
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
skripsi ini. hhttp
hserta
hhterselesaikannya
ttp
http mendampingi penulis hingga
5. Ibu Hj. Liliek Istiqomah S.H., M.H., ketua penguji ujian skripsi yang telah

id.id
.cid.id
ca.pemikirannya
ca.cid.id
ca.cid.id
meluangkan waktu jdan
untuk menguji.j.ac
a
a
a
c
.
.
.
j
j
a
e
e
e
e
ej.
nej.
nej.
nej.
npenguji
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
6.
Ibu
Ikarini
Daniwidiyanti
S.H.,
M.H.,
sekretaris
ujian
skripsi
yang
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp meluangkan waktu dan pemikirannya
untuk menguji.
htelah
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

7. Bapak Hardiman S.H. Dosen Pembimbing Akademik (DPA), yang selalu

id
id
.
.
e
e
j
neUniversitas
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
di Fakultas
Hukum
Jember.
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

. .id
. .id
memberikan bimbingan,
dan masukan selama
kuliah
j.acackonsultasi
j.acacmelaksanakan

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

8. Bapak Nanang Suparto S.H. Dosen Pembimbing Kuliah Kerja (DPKK), yang

telah memberikan arahan
ca.cid.id
ca.cid.iddan bimbingan selamaj.mengikuti
ca.cid.id
a
a
a
.
.
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Mahasiswa
(KKM).
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
//dig
/
/
p
p
9. hSeluruh
Staf
Karyawan
Fakultas
Hukum
t
t
thttp
hthttp universitas Jember

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
Kuliah Kerja

10. Keluarga Besarku di Purwakarta dan Kakak-kakakku tersayang, A. Bahrul

did
d
Muttaqien, Dra.Sayidah
Buldan Hasyim, Fatturahman
Yusuf, Tita
ac.i .Maryam,
ac.i .id

ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
ej S.E., Farrah ZulfabS.Pd,
nYusuf
nedan
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Latifah, Nurbani
Subhan Habibi S.T,
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
terima
kasih
telah
menjadi
panutan
untuku.
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
11. Keluarga besar Pondok Pesantren Salafiyah di Purwakarta.

.cid.id Hasyim di Lumajang. .ac.cid.id
Abdul
ca.cid.id 12. Keluarga besar bapak
ca
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
n
ej.
nej.
nej. dan sahabat-sahabatku
nAndhita
nej.
.bu.n
.bu.Cahyono
.bu.n
.bu.n
13.
Sofyan
Widi
Sellasari,
Aditya
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Rangga,
Yoshua
Duta,
Danis
Eka
S.H.,
Doni
PB,
Saraswati
S.H.,
M.Zamroni
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

S.H., Yulia Kurniasari S.H., Faiz Zubaida S.H, Ika Wijayanti S.H., Ridha

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu
u
u
u
b
b
dan semuailib
teman-teman
di Fakultas Hukum
Universitas
jember yang tidak
.
i
i
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
:p//:d
:p//:d
:pterima
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
dapat
saya
sebutkan
satu
persatu,
kasih
atas
momen-momen
masa
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
id.id S.H., Luluk Ernawati,aDwija
id
Andreas S.H., Jovi Dwi
.ac.cBagus
. c.c.idHidayat, Maskur,

perkuliahan.

.cid.id ini.
id membantu penyelesaian
ca.cid.telah
ca.cid.id 14. Semua pihak-pihakj.yang
ca.cid.id
caskripsi
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
e
ej.
nejamal
nej.
nej.
ndiberikan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Semoga
segala
kebaikan
yang
telah
dengan
segenap
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
ketulusan
hthttp dan keikhlasan hati pada penulis,
hthttp mendapatkan balasan darihthAllah
ttp SWT.
Karya tulis ini tidaklah akan pernah sempurna, karena kesempurnaan hanyalah

d
d
.cid.id
.cid.id ilmiah ini dapat
penulis mengharapkan
aj.caAkhirnya,
aj.ca.ci .id milik Allah SWT semata.
aj.ca.ci .id
aj.cakarya
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nedan pembaca.
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
bermanfaat
bagi
penulis
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

Jember, 1 Desember 2010

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
Penulis,

Laila Fadilah Yusuf

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

RINGKASAN

Perkawinan merupakan sebuah ikatan yang mengakibatkan timbulnya
hubungan hukum antara seorang laki-laki dan perempuan, melalui perkawinan
pula garis keturunan akan tetap berlanjut sehingga masalah seperti pewarisan dan
hal-hal lainya akan tetap berjalan lancar. Masing-masing pihak yang akan
melangsungkan perkawinan hendaknya telah dewasa baik secara psikologis
maupun secara biologis, serta mampu untuk bertanggung jawab atas keluarga
yang dibentuknya itu. Ketentuan mengenai kematangan usia calon isteri dan calon
suami yang akan melangsungkan perkawinan tercermin dalam ketentuan Pasal 7
ayat (1) yang menyatakan bahwa : “Perkawinan hanya diizinkan jika pihak pria
sudah mencapai

umur 19 (sembilan belas) tahun dan pihak wanita sudah

mencapai umur 16”. Berdasarkan ketentuan Pasal tersebut maka apabila ketentuan
umur ini tidak terpenuhi, sedangkan pihak-pihak di dalamnya tetap menginginkan
adanya perkawinan, maka Undang-Undang Perkawinan Nasional melalui Pasal 7
ayat (2) mengisyratkan bahwa pihak-pihak tersebut harus terlebih dahulu
mengajukan permohonan dispensasi kawin kepada Pengadilan atau pejabat lain
yang ditunjuk.
Rumusan masalah dalam penulisan skripsi ini meliputi 3 (tiga) hal,
diantaranya: Pertama, Siapakah yang berwenang mengajukan permohonan
dispensasi kawin di bawah umur; Kedua Apakah yang menjadi alasan-alasan
hakim mengabulkan kawin di bawah umur; ketiga, Siapakah yang dimaksud
dengan pejabat lain sebagaimana yang dimaksud dalam ketentuan Pasal 7 ayat (2)
Undang-Undang Nomor 1 Tahun 1974 Tentang Perkawinan. Berdasarkan uraian
inilah, maka penulis terdorong untuk mengkaji lebih lanjut dalam karya ilmiah
berbentuk skripsi dengan judul : “ KAJIAN YURIDIS TENTANG
DISPENSASI KAWIN DI BAWAH UMUR ”.
Tujuan dari penulisan skripsi ini adalah untuk mengkaji siapakah yang
berwenang mengajukan permohonan dispensasi kawin di bawah umur, apakah
yang menjadi alasan hakim mengabulkan kawin di bawah umur dan untuk
mengkaji siapakah yang di maksud pejabat lain sebagaimana yang dimaksud

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

dalam ketentuan Pasal 7ayat (2) Undang-Undang Nomor 1 Tahun 1974 Tentang
Perkawinan.
Pendekatan masalah yang dipergunakan penulis dalam penulisan skripsi
ini adalah metode pendekatan perundang-undangan (statute approach). Yaitu
pendekatan yang dilakukan dengan menelaah semua undang-undang dan regulasi
yang bersangkut paut dengan isu hukum yang sedang ditangani.
Sebagaimana kita ketahui bersama bahwa Undang-Undang Perkawinan
Nasional kita yaitu Undang-Undang Nomor 1 Tahun 1974 Tentang Perkawinan
mengatur

mengenai

ketentuan

batas

umur

minimum

seseorang

untuk

mengsungkan perkawinan, yaitu 19 (sembilan belas) tahun bagi laki-laki dan 16
(enam belas) tahun bagi perempuan. Apabila dalam hal ini memang perkawinan
itu tidak dapat dihindari dan berkeinginan untuk dilaksanakan sesegera mungkin,
maka melalui ketentuan Pasal 7 ayat (2) Undang-Undang Nomor 1 Tahun 1974
Tentang Perkawinan dan Pasal 15 Kompilasi Hukum Islam pihak orang tua dari
calon mempelai baik pihak laki-laki maupun perempuan dapat mengajukan
permohonan dispensasi kawin kepada pengadilan atau pejabat lain yang ia tunjuk.
Perkawinan di usia muda memang seharusnya dihindari karena ditakutkan
akan menimbulkan permasalahan seperti kurang dapatnya suami isteri dalam
menyelesaikan

permasalah

rumah

tangga

atupun

permasalahan

lainya.

Berdasarkan alasan inilah maka pada tahap pemeriksaan dalam perkara
permohonan dispensasi kawin ini, hakim juga akan tetap menasehati pemohon
tentang akibat yang mungkin terjadi apabila perkawinan di usia dini ini terjadi.
Namun apabaila pemohon telah yakin bahwa perkawinan memang harus
terlaksana, maka hakim dengan mempertimbangkan segala sesuatunya baik dilihat
dari segi baik maupun buruknya akan mengambil keputusan dan kemudian akan
menetapkannya melalui Penetapan permohonan dispensasi kawin. Walaupun
sebenarnya Undang-Undang Perkawinan Nasional kita menganut prinsip bahwa
dalam perkawinan itu pasangan suami isteri harus telah matang jiwa raganya
dengan kata lain telah dewasa dan mampu bertanggung jawab atas dirinya dan
pasangannya.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

DAFTAR ISI

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
HALAMAN
SAMPUL
DEPAN
.................................................................
i
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
HALAMAN SAMPUL DALAM ...............................................................

ii

d
d HALAMAN MOTTO ……………………………………………………..
d
d
. iii
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
HALAMAN PERSEMBAHAN
…………………………………………..
.. ivib.u.n
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
d
/:d
:p//:d
:p//:…………………………………
:p//:.d
/
/
/
HALAMAN
PERSYARATAN GELAR
v
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
HALAMAN PERSETUJUAN ...................................................................

vi

. vii
ca.cid.id HALAMAN PENGESAHAN
ca.cid.id………..........................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
nej.
nej. PANITIA PENGUJI
nej.
nej.
HALAMAN PENETAPAN
viiilib.u.n
.bu.n
.bu.n
.bu......................................
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
b
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:.d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
HALAMAN
PERNYATAAN
……………………………………………..
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp ix
HALAMAN UCAPAN TERIMA KASIH ………………………………...

x

d
d
did
d
xii
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id HALAMAN RINGKASAN
aj.ca.ci .………………………………………………...
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne ISI .........................................................................
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
HALAMAN iDAFTAR
xiv
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
DAFTAR
LAMPIRAN
..............................................................................
t
t
t
t
t
t
hhtt xvi
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

BAB 1 PENDAHULUAN ...........................................................................

1

d
1.1 Latar BelakangaMasalah
c.id.id ...............................................................
ac.i .id

1
ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
ne j.
nej. ........................................................................
nej.
.bu.n
.bu.n
1.2 Rumusan
Masalah
3lib.bu.une
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
1.3
Tujuan
Penulisan
..........................................................................
3
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
1.3.1 Tujuan Umum ……………………………………………. ......

3

did
d
1.3.2 Tujuan Khusus
......
ac.i .……………………………………………
ac.i .id

4
ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
n j
nej ……………………………………………..
nej
.buPenelitian
.bu.n
1.4 Metode
..... i4libi.bu.une
u
u
b
b
.
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p/1.4.1
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Tipe
Penelitian
…………………………………………….
.....
4
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
1.4.2 Pendekatan Masalah …………………………………….........

4

idid
id
1.4.3 Bahan Hukum
......
.ac.c.……………………………………………
.ac.c.id

5
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej. Primer ……………………………………
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
a.ilBahan
Hukum
.......
5
i
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
6
tp
hthttp b. Bahan Hukum Sekunder
hth.......
htht………………………………...
ttp
c. Bahan Non Hukum ……………………………………… .......

6

did
d
d
d
1.4.4 Analisa Bahan
…………………………………..
....... 6
aj.ca.ci .Hukum
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
BAB
2
TINJAUAN
PUSTAKA
.................................................................
6
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

2.1 Perkawinan . ..................................................................................

8

2.1.1 Pengertian cPerkawinan
............................................................
.id.id
c.id.id

8
ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
ej.
nPerkawinan
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
2.1.2iliTujuan
....................................................
............. i9lib.u.n
u
u
u
b
b
i
l
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.1.3
Rukun,
Syarat
Sah,
dan
Syarat
Formil
Perkawinan
......
..........
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp 10
2.1.4 Prinsip-Prinsip Dalam Perkawinan ................................ ......... 13

dd
d
2.2 Dispensasi Kawin
ac.i .i..........................................................................
ac.i .id

16
ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej Dispensasi Kawin ..............................................
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
2.2.1
Pengertian
.. 16
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.2.2
Mekanisme
Pengajuan
dan
Proses
Penyelesaian
Perkara
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Dispensasi Kawin Di lingkungan Pengadilan Agama ........... 17

2.3 Batasan UsiaaKawin
Nomor
ca.cid.id
ca.cid.idMenurut Undang-Undang
ca.cid.id 1
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
n
nej.
nejTentang
nej.
nej.
.bu.n
.bu1974
.bu.n
.bu.n
Tahun
Perkawinan
.................................................
21
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
BAB
3
PEMBAHASAN
.............................................................................
hthttp
hthttp
hthttp 24

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

3.1 Pihak Yang Berwenang mengajukan Permohonan Dispensasi
24
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
u.n
nej
nejMengabulkan Permohonan
nej
.bu.n
.bHakim
.bu.Dispensasi
u
u
u
b
b
b
3.2 Alasan
Kawin
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Di
Bawah
Umur
.............................................................................
30
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

id.id ..................................................................
id
Kawin Di bawah
.ac.cUmur
.ac.c.id

3.3 Pejabat Lain Yang Berwenang Memberikan Dispensasi

d (2)
Kawin Sebagaimana
ca.cid.idYang Dimaksud Dalam Pasal
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.c7id.iayat
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
nej. Nomor 1 Tahun 1974
nej.
nej.
nejPerkawinan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Undang-Undang
Tentang
……
.
37
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
BAB
htht4tpPENUTUP ................................................................................
hth.........
hthttp
ttp 40

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

4.1 KESIMPULAN ....................................................................... .......... 40

.id
.id
4.2 SARAN ..................................................................................
j.ac c.id
j.ac c.id ........... 42

e
n
ej.a
u