Kawula mudha GEGARAN TEORI
25
kanthi nggatosaken
konteks
kita saged mangertosi dhasaring tuturan wonten ing rerembagan.
Miturut pamanggihipun Mulyana 2009:21
konteks
inggih menika latar panggenan, wekdal, saha kawontenan dumadosipun satunggaling rerembagan.
Miturut pamanggihipun Dell Hymes lumantar Mulyana, 2009:21-22
konteks
dipunperang dados 8 piranti tutur ingkang dipunsingkat dados
SPEAKING setting
and scene, participants, ends, act sequence, key, instrumentalities, norm of interaction and interpretation,
saha
genre
. Andharan saking wolu piranti tutur inggih menika.
1. Setting and Scene
Bab menika ngandharaken babagan
latar fisik
saha
latar psikis. Setting
ngemot pangertosan papan saha wekdal lelampahanipun rerembagan.
Scene
ngandharaken kahanan
psikologis
wonten ing saklebeting rerembagan. Papan, wekdal saha kahanan tuturan inggih menika bab ingkang ndayani panganggenipun
variasi
basa.
2. Participants
Participan
inggih menika penutur, mitratutur, priyantun ingkang nyemak
audience
, saha priyantun ingkang saweg dipunrembag. Bab ingkang gayut kaliyan
participant
inggih menika
status sosial, tingkat pendidikan,
yuswa, lsp.
Participant
dados dhasaring pamilihing basa ingkang dipunginakaken dening satunggaling penutur.
26
3. Ends
Ends
inggih menika kasil ingkang dipunkajengaken
ends as outcomes
saha ancas ingkang dipunkajengaken
ends in view goals.
Sakben-sakben penutur gadhah pangajab bilih tuturanipun saged angsal tanggepan saking mitratutur
jumbuh kalihan ancasipun tuturan.
4. Act
Tuturan
message from
saha wosing tuturan
message content
kalebet wujud
Act
. Wosing tuturan dipunandharaken awujud
pesan
. Wujud
pesan
inggih menika
lokusi, ilokusi,
saha
perlokusi
. Tuturan ingkang dipunginakaken satungaling penutur gayut kaliyan wosing tuturan, bab tuturan saha wosing tuturan
ugi nemtokaken kasiling tanggepan saking mitra tuturipun.
5. Keys
Keys
ingging menika wirama, wiraga, saha kahanan utawi semangat ingkang ngandharaken tingkat
formalitas
satunggaling rerembagan.
6. Instrumentalities
Instrumentalities
awujud
chanel
piranti saha saluran ingkang
dupunginakaken, saha
form of speech
wujud tuturan.
Instrumentalities
ngandharaken piranti tuturan awujud basa saha piranti-piranti sanes ingkang nyengkuyung tuturan.
7. Norms
Norms
ngandharaken
norma interaksi
saha
norma interpretasi. Norm
inggih menika paugeran tuturan. Wonten ing satungaling rerembagan, priyantun
27
kedah nggatosaken menapa ingkang angsal dipuntuturaken, ingkang pantes dipuntuturaken, saha ingkang boten angsal dipuntuturaken.
8. Genre
Genre
ngemot bab
register,
wujud wacana, ragam basa, lsp. Wujud-wujud panganggenipun basa menika ingkang ndayani bedanipun basa ingkang
dipunginakaken. Tuladhanipun basa telpon,
SMS
,
register
irah-irahan koran, wacana pidato, lsp. Sakben-sakben tuladha menika gadhah
genre
ingkang beda.