KAJIAN YURIDIS PENERAPAN ASAS NEBIS IN IDEM DALAM P ERKARA GUGAT CERAI PADA UPAYA HUKUM PENINJAUAN KEMBALI DI MAHKAMAH AGUNG

!
W
N
O
y
bu

.c

re

tr

gilib
i
d
/
/
:

gilib

i
d
/
/
:

u

ilib.

dig
tp://

u

u

ilib.

dig

tp://

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

om

.id/

.id/

ac

nej.

i
/dig
/
:
p
t
SKRIPSI
ht

h

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

lib.u

lib.u

lib.u

lib.u

ac.
nej.

ht

.id/

.id/

digi
tp://

ac.
nej.

ht

ht

id/

id/

ac.
nej.

ilib.

dig

tp://

ac
nej.

.u

http

id/

id/

ac.
nej.

re

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

k e r- s o ft w a

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac

.c

om

to

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
C
lic
k

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

F -T O O L S
PD

i
/dig
/
:
p
t
t

h

KAJIAN YURIDIS PENERAPAN ASAS NEBIS IN IDEM DALAM PERKARA
GUGAT CERAI PADA UPAYA HUKUM PENINJAUAN KEMBALI DI
MAHKAMAH AGUNG
(Studi Putusan Nomor: 567 PK/PDT/2008)

JURIDICIAL STUDIES NEBIS IN IDEM APPLICATION OF THE PRINCIPLE
IN THE CASE OF DIVORCE DITTO ON RECONSIDERATION REMEDY IN
THE SUPREME COURT
(Study On Decision No:567 PK/PDT/2008)

ARIF ANSORI
070710191089

KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN
UNIVERSITAS JEMBER
FAKULTAS HUKUM
2013

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

ht

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

.u

http

id/

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

id/

dig
tp://

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

om

k e r- s o ft w a

re

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

id/

id/

SKRIPSI

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

t
ht NEBIS IN IDEM DALAMhPERKARA
ht YURIDIS PENERAPAN ASAS
KAJIAN
/
c.id

a
nej.

lib.u

digi
tp://

GUGAT CERAI PADA UPAYA HUKUM PENINJAUAN KEMBALI DI

/
.id/
c.id
cMAHKAMAH
AGUNG
a
a
.
.
j
j
.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
(Studi
Putusan
Nomor:
567
PK/PDT/2008)
g
g
://di
://di
http
http
ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

http

.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
(Study On Decision No:567
://di PK/PDT/2008)
://di
p
p
t
t
t
t
h
h

une

tp

u

ilib.

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

id/
.ac.

nej

lib.u

digi
tp://

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ht

ht

ht

.id/

ac
nej.

id/

id/

id/

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

JURIDICIAL STUDIES NEBIS IN IDEM APPLICATION OF THE PRINCIPLE
IN THE CASE OF DIVORCE DITTO ON RECONSIDERATION REMEDY IN
/
d
i
.id/
.id/
.
j.acTHE SUPREME COURT j.ac
j.ac

.
gilib
i
d
/
/
:

dig
tp://

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

h

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
t

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

ARIF ANSORI

/
/
c.id
c.id 070710191089
a
a
.
.
j
j
.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://di
://di
http
http

.id/

ac
nej.

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
t

h

/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
KEMENTERIAN
PENDIDIKAN DAN
ne
.une
.uKEBUDAYAAN
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
UNIVERSITAS
ig
://di
://dJEMBER
://di
FAKULTAS
http
http HUKUM
http
2013

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

u

ilib.

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

http

id/

id/

dig
tp://

ilib
g
i
d
/
/
ii :
http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

ac.
nej.

om

id/

id/

ac.
nej.

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

d
tp://

ht

ht

ht

/
/ visi hanyalah
/ sebuah mimpi. Tindakan tanpa
.id/ " Visi tanpa tindakan hanyalah
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
membuang
waktu.
.une
.unemengubah dunia "
.une Visi dengan tindakaniliakan
b
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
g
di
di
://di
tp://
tp://
t
t
h
h
http
(Joel Arthur Barker)

ac
nej.

lib.u

digi
tp://

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

u

i
/dig
/
:
p
t
t

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ilib
g
i
d
/
/
iii :
http

http

tp

u

ilib.

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

http

id/

id/

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp

lib.u

h

.id/

.u

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

lib.u

lib.u

h

u

ilib.

dig
tp://

.id/

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

ac.
nej.

ht

.id/

lib.u

gilib
i
d
/
/
:

u

ht

.id/

digi
tp://

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ht

id/

id/

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

id/

ac.
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

id/

dig
tp://

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

dig
tp://

.u

MOTTO igilib.u

u

ilib.

dig
tp://

re

http

id/

id/

ac.
nej.

k e r- s o ft w a

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

om

re

.u

http

/
idPERSEMBAHAN
.id/
c
a
.
j
.une
.u
b
b
i
i
Kata - kata penulis
persembahkan
untuk
:
l
l
i
i
g
g
://di
://di
p
p
t
t
t
t
h
h

id/

ac.
nej.

k e r- s o ft w a

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

id/

ac.
nej.

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ht

1. Ayahanda tersayang Bapak Slamet Efendi dan Ibunda tersayang Munawarah

d/

c.i
ej.a

.un

ilib
//dig

tp:

yang telah membesarkan,
kasih
/
id/ sayang kepada
id/ mendoakan, dan memberi
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
ne
ne
nini;
anakmu selama
lib.u
lib.u
lib.u

://
http

/
/
/
.id/ 3. Bapak/ Ibu Guru .dan
c.id
c.idsetia membimbing,
c.idBapak/ Ibu Dosen yang jtelah
a
a
a
.
.
j
j
e
unemembekali ilmu pengetahuan
.une
.untentang
.dan
mengajarkan,
hukum dengan penuh
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
/dig dan sikap kebijaksanaantpyang
://di
://di sangat besar.
ttp:/
http
ht
hkesabaran,

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

dig
tp://

u

i
/dig
/
:
p
t
t

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ilib
g
i
d
/
/
iv :
http

http

tp

u

ilib.

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

http

id/

id/

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp

lib.u

h

.id/

.u

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

lib.u

lib.u

h

u

ilib.

dig
tp://

.id/

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

ac.
nej.

ht

.id/

lib.u

gilib
i
d
/
/
:

u

ht

.id/

digi
tp://

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ht

id/

id/

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

.u

http

id/

id/

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

dig
tp://

digi

i
i
/dig
/dig
/
/
:
:
p
p
t
t
t
ht
2. hAlmamater
Fakultas Hukum Universitas
Jember;

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

id/

ac.
nej.

PERSYARATAN GELAR
lib.u

u

ilib.

dig
tp://

i

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ht

ht

ht

om

.u

id/

ac.
nej.

re

http

id/

id/

ac.
nej.

k e r- s o ft w a

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

KAJIAN YURIDIS PENERAPAN ASAS NEBIS IN IDEM DALAM PERKARA

/
/
HUKUM PENINJAUAN
.id/
.id/ GUGAT CERAI PADA
c.id
c.idKEMBALI DI
cUPAYA
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une MAHKAMAH AGUNG
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di PK/PDT/2008)
://di
(Studi Putusan Nomor:567
http
http
http

ac
nej.

lib.u

digi
tp://

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

JURIDICIAL
STUDIES NEBIS IN IDEM
APPLICATION OF THE PRINCIPLE
http
http
http
IN THE CASE OF DIVORCE DITTO ON RECONSIDERATION REMEDY IN
THE SUPREME COURT

tp

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
(Study
.une
.une On Decision No:567 PK/PDT/2008)
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://di
://di
p
p
t
t
t
t
h
h

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

SKRIPSI

d/
ac.i

nej.

u

ilib.

dig
tp://

nej.

u

ilib.

ac
nej.

lib.u

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
t

u

ilib.

i
/dig
/
:
p
t
t

h

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

lib.u

u

ilib.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

ac.
nej.

.id/

ARIF ANSORI
/dig
/
:
p
t
ht
070710191089

h
.id/

gilib
i
d
/
/
:

tp
http
http KEMENTERIAN PENDIDIKAN
DAN KEBUDAYAANht

tp

UNIVERSITAS JEMBER
/
HUKUM
id/
c.id
c.FAKULTAS
a
a
.
.
j
j
2013
.une
.une

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

ilib
g
i
d
/
/
v:
http

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

ac.
nej.

u

ilib.

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

.id/

ac
nej.

http

id/

id/

dig
tp://

u

ilib.

.id/

.id/

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

g
dig
/dig salah satu syarat untuk
Diajukan
gelar Sarjana p
Hukum
://di
://memperoleh
:/sebagai
p
p
t
t
t
t
t
t
h Program Studi Ilmu Hukumh Fakultas Hukum UniversitashJember
Pada

ac
nej.

digi
tp://

id/

id/

d/
ac.i

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

id/

ac.
nej.

u

ilib.

lib.u

lib.u

digi
tp://

i
/dig
/
:
p
t
t

ac
nej.

u
ilib.
g
i
d
/
:/
Pembantu tPembimbing,
h tp

u

ht

i
/dig
/
:
p
t
t

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ilib
g
i
d
/
/
vi :
http

http

tp

u

ilib.

ht

id/

ht

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

om

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

http

id/

id/

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

i
/dig
/
:
p
t
t

h

.id/

ac
nej.

ac
nej.

lib.u

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
t

MOH. ALI, S.H., M.H
NIP. 197210142005011002

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

h

h

u

ilib.

dig
tp://

.id/

ac
nej.

lib.u

lib.u

digi
tp://

ac.
nej.

ht

.id/

.id/

id/

id/

ac.
nej.

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

.u

http

id/

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

id/

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

.u

ac
nej.

http

I WAYAN YASA, S.H., M.H
NIP.
.id/196010061989021001

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

http

d/
ac.i

.u

gilib
i
d
/
/
:

h

gilib
i
d
/
/
:

http
nej.

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
t

.u

.u

tp

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ht

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
t

.id/

.u

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

h
Pembimbing

.id/

ac
nej.

id/

ac.
nej.

.id/

Oleh:

h

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

ac
nej.

re

.u

.id/
.id/
c
c
a
a
.
.
j
PERSETUJUAN
ej
.une
.unSKRIPSI
b
b
i
i
l
l
i
i
INI
TELAH
DISETUJUI
g
g
://di
://di
p
p
TANGGAL
14
FEBRUARI
2013
t
t
t
t
h
h

ac
nej.

k e r- s o ft w a

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

dig
tp://

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

om

.u

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ht

ht

t
Skripsihdengan
judul :

re

http

id/PENGESAHAN

id/

ac.
nej.

k e r- s o ft w a

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

KAJIAN YURIDIS PENERAPAN ASAS NEBIS IN IDEM DALAM PERKARA
/
/
/
d
id/
i
.
HUKUM PENINJAUAN
c.id
c.id KEMBALI DI
c.UPAYA
c GUGATAN CERAI PADA
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
MAHKAMAH AGUNG
.une
.une PK/PDT/2008)
.une(STUDI PUTUSAN NOMOR:567
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
di
://di
://di
://di
tp://
JURIDICIAL
http
http APPLICATION OF THE PRINCIPLE
http STUDIES NEBIS IN IDEM
IN THE CASE OF DIVORCE DITTO ON RECONSIDERATION REMEDY IN
/ SUPREME COURT (STUDY
d/
d/ ON DECISION NO:567 PK/PDT/2008)
dTHE

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

id/

u

ilib.

dig
tp://

u

.id/

a
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.u

.u

ilib
g
i
d
/
/
vii :
http

u

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

http

id/

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

http

ilib.

.id/

ac
nej.

http

NIP.
.id/197105011993031001

ac
nej.

id/

dig
tp://

h

gilib
i
d
/
/
:

http

gilib
i
d
/
/
:

tp

lib.u

Dr. WIDODO EKATJAHJANA, S.H, M.Hum.

d/
ac.i

nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

a
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

u
Mengesahkan:
ilib.
g
i
d
/
Kementerian Pendidikan
ttp:/ dan Kebudayaan
h
Universitas Jember
Fakultas Hukum
/
/
c.id
c.id Dekan

.id/

ac
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ht

lib.u

h

ac.
nej.

MOH. ALI, S.H., M.H.
NIP. 197210142005011002
.id/

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

id/

u

ht

I WAYAN YASA, S.H., MH
NIP. 196010061989021001
.id/

lib.u

digi
tp://

http
ac
nej.

ilib.

dig
tp://

ht
ac
nej.

.u

Pembantu Pembimbing,
.id/

id/

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ht

Pembimbing,

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

ARIF ANSORIlib.u
digi
/
070710191089
/
:
p
t

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ttp :
hOleh

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.i

.i

.i

ac
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

lib.u

Hari

: Kamis

Tanggal

: 14

.id/

ac
nej.

ac
nej.

lib.u

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
t

i
/dig
/
:
p
t
t

h

h

h
Tahun

u

ilib.

dig
tp://

.id/

u
ilib.
g
:
Februari
i
d
/
ttp:/

Bulan

ac.
nej.

ht

.id/

ac
nej.

om

id/

nej.

nej.

/
c.id

a
nej.

digi
tp://

http

u
u
ilib.
ilib.
g
g
i
i
d
d
/
/
:/
Dipertahankan
tp:/
http dihadapan panitia pengujihtpada:

u

ilib.

re

.u

PENETAPAN
PANITIA PENGUJI .id/
d/
ac
ac.i

id/

ac.
nej.

k e r- s o ft w a

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

: 2013

/
/
id/
c.id
c.Fakultas
c.idDiterima oleh Panitia Penguji
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Hukum
Universitas
Jember.
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
dig
://di
://di
tp://
http
http

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

Panitia Penguji:

ac
nej.

igilib
/dKetua,

ac.
nej.

c.i
ej.a

.un

.un

ilib
//dig

tp

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

u

ht

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

gilib
i
d
/
/
:

..................................
http

http

id/

id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ilib
g
i
d
/
/
viii:
http

http
ac.
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

tp

h

..................................

.id/

.id/

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

.id/

ac
nej.

MOH.dALI,
gilibS.H., M.H.
i
/
/
ttp: 197210142005011002
hNIP.

ac
nej.

lib.u

lib.u

.u

.u

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ilib.

id/

ac.
nej.

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

YASA, S.H., M.H
tp:
tWAYAN
h
hINIP.
196010061989021001

tp:

gilib
i
d
/
/
:

http

ac.
nej.

Penguji :
/
dAnggota

d/

gilib
i
d
/
/
:

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

c.i
ej.a

ilib
//dig

ac
nej.

u
u
u
HJ. LILIEK ISTIQOMAH,
S.H., M.H.
YUSUF
ilib.
ilib. ADIWIBOWO, S.H. LL.M.
ilib.
g
g
g
i
i
i
d
d
d
/
/
/
NIP.p19490502198303200
NIP.19781024200501100
:/
:/
:/
http
http
htt

u

ilib.

dig
tp://

Sekretaris,

http

id/

dig
tp://

gilib
i
d
/
/
:

:/

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

om

.u

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ht

ht

ht

re

http

id/PERNYATAAN

id/

ac.
nej.

k e r- s o ft w a

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

Saya sebagai penulis yang bertanda tangan di bawah ini:

c.id

Nama nej.a : Arif Ansori
.u

lib.u

digi
tp://

igilib
d
/
/
:
ttp Nim

ac
nej.

ac
nej.

lib.u

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
: 070710191089
ht

h

.id/

.id/

/

.id/

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

h

Menyatakan
dengan sesungguhnya
/ bahwa skripsi dengan judul/ : Kajian Yuridis
/

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e Idem Dalam Perkara Gugat
Penerapan Asas Nebis
.une
.uneCerai Pada Upaya Hukum
.unIn
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
dig
Peninjauan
di Mahkamah tp
Agung.
://di 567
://di (Studi Putusan Nomor:
://Kembali
http
ht
http

.id
j.ac

une

lib.
i
g
i
://d

tp

PK/PDT/2008) adalah benar-benar karya sendiri, kecuali jika dalam hal pengutipan

disebutkan sumbernya,
/
/ institusi manapun,
/dan belum pernah diajukan pada
/
.idsubstansi
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne keabsahan dan kebenaranb.une
serta bukan karya ijiplakan.
.uatas
.une Saya bertanggung jawab
b
b
i
li
l
l
i
i
digi
dig
dig sikap ilmiah yang harus
/
/
/
/
/
/
:
:
:
isinya sesuai
dengan
dilaksanakan
dengan
baik.
p
p
p
htt
htt
htt

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

Demikian pernyataan ini saya buat dengan sebenarnya, tanpa adanya tekanan

/
/ paksaan dari pihak lain serta
mendapat sanksi akademik
iddan
.id/
.id/ jika ternyata
.idbersedia
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une ini tidak benar.
dikemudian hari pernyataan
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ilib
//dig

http

http
ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac.
nej.

u

ilib.

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

http

id/

id/

dig
tp://

ilib
g
i
d
/
/
ix :
http

http

tp

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

b.u

.id/

.id/

.u

.id/

ac
nej.

gili
Arif Ansori
i
d
/
/
:
NIM.070710191089http

http

.id/

ac
nej.

h

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
t

.u

.u

.u

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.unemenyatakan,
b
i
l
Yang
i
g
//di

:

:

tp:

gilib
i
d
/
/
:

.id
Jember,14
j.acFebruari 2013

ac
nej.

.u

.u

ilib
//dig

.id/

/

.id/

.id/

ac
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

id/

ac.
nej.

u

ilib.

om

k e r- s o ft w a

re

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

TERIMA KASIH .id/
d/
iUCAPAN
.id/
c
c
a
a
.
.
j
j
.une
.une
.u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
ig
/dig penulis panjatkan kepada
://dsegala
://diTuhan Yang Maha Esa tatas
:/syukur
p
p
p
Puji
t
t
t
t
t
h
h
h

ac.
nej.

berkat dan mukjizat-Nya, sehingga penulis diberi kemudahan, kesabaran, kekuatan

/
/
/
/ hikmat yang terbaik dalam
.idserta
c.id
c.id judul : “KAJIAN
c.id menyelesaikan skripsi dengan
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une DALAM PERKARA
.une ASAS NEBIS INilibIDEM
b
b
YURIDIS PENERAPAN
i
i
l
l
i
i
g
g
g
di
://di DI
://di
tp://
GUGATAN
PENINJAUAN KEMBALI
http
http CERAI PADA UPAYAhtHUKUM

ac
nej.

lib.u

digi
tp://

MAHKAMAH AGUNG (STUDI PUTUSAN NOMOR:567 PK/PDT/2008)”.

/
/
/
d/ satu syarat menyelesaikan
c.id
c.idprogram studi ilmu
c.isalah
c.idyang disusun guna memenuhi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
ne
.une
.unHukum
.ugelar
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
hukum
dan
mencapai
sarjana
hukum
pada
Fakultas
Universitas
Jember.
g
ig
dig
/dig
://di
p://d
t
tp://
t
ttp:/ menyadari bahwa tanpa
httpbimbingan, dorongan dan h
hPenulis
bantuan dari
bergagai pihak, penulis tidak dapat menyelesaikan tugas akhir ini dengan baik.

d/
ac.i

.u

gilib
i
d
/
/
:

/

d
ac.i
.
j
e
n

u

ilib.

.id/

.id/

n

n

ib.u

ib.u

ib.u

ac
nej.

l
il
igil
1. Bapak
Yasa, S.H., M.H., /selaku
dtelah
digi Pembimbing Skripsi yang
dIigWayan
/
/
/
/
/
:
:
:
p
p
p
tt
htt
htt
hbanyak
meluangkan waktu ditengah kesibukan beliau untuk mendidik,

tp

dig
tp://

.id/

c
Oleh karena itu, penulis mengucapkan
terima kasih kepadaej:.ac
ej.a

nej.

memberikan ilmu, nasehat,/ pengarahan, dan dorongan kepada
/ penulis dalam

.id/
.id
.id
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
menyelesaikanuskripsi
.une
.une
. ne ini.
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
ig
ig Ali, S.H., M.H., selaku
2. Bapak
Pembimbing Skripsi
://diyang
://dPembantu
://dMoh.
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
telah banyak meluangkan waktu dalam mengarahkan, memberikan ilmu dan

d/

c.i
ej.a

.un

ilib
//dig

tp:

/
c.id
c.
c.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
3. Ibu Hj. Liliek
S.H., M.H. Ketua Panitia
.une
.unePenguji Skripsi, yang telah
.uIstiqomah,
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
/di
/di
://di
ttp:/
ttp:/ dan memberikan pengarahan
http guna kesempurnaan skripsihini.
hmenguji
nasehat serta mendampingi
id/ skripsi ini.
id/ penulis hingga terselesaikannya

4. Bapak Yusuf Adiwibowo, S.H. LL.M. , Sekretaris Panitia Penguji Skripsi

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

ini.

a
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

a
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

5. hBapak
ttp Dr. Widodo Ekatjahjana,
http Hukum
httpS.H, M.Hum, Dekan Fakultas
Universitas Jember; Bapak Echwan Iriyanto, S.H., M.H., Pembantu Dekan I

tp

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.un

.un

u

ilib.

ht

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

.u

http

id/

id/

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ilib
g
i
d
/
/
x:
http

http

.id/

/

/

.id
Fakultas Hukum Universitas
Jember, Bapak Mardi
S.H., M.H.
cHandono,
c.id
ej.a
ej.a
gilib
i
d
/
/
:

tp

dig
tp://

.id/

yang telah menguji dan
skripsi
d/ serta dalam kemajuan danc.kesempurnaan
id/
c.iturut

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

id/

ac.
nej.

om

re

.u

http

id/

Pembantu Dekan II Fakultas
.id/ Eddy Mulyono,
.id/ Hukum Universitas Jember

ac.
nej.

ac
nej.

ac
nej.

u
ilib.
i
i
g
g
g
i
i
i
d
d
d
/
/
/
:/
p:/
6. hBapak
ttp:/ Ichwan Supandi Azis S.H.,
httAkademik
httpM.Hum., Dosen Pembimbing
S.H., M.Hum.,
Universitas Jember.
.u
lib.uPembantu Dekan III FakultaslibHukum

u

ilib.

k e r- s o ft w a

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

(DPA), yang selalu memberikan bimbingan, konsultasi dan masukan selama

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

nej.

nej.

u
u dan civitas akademikalibdi.ulingkungan Fakultas Hukum
7. Seluruh karyawan
ilib.
i
ilib.
g
g
g
i
i
i
d
d
d
/
/
tp://
ttp:/segala bantuan fasilitas yanghtdiberikan.
ttp:/
Jember, terima kasihhatas
hUniversitas

lib.u

digi
tp://

.id/

/
d/
melaksanakan kuliahadi
Hukum Universitas a
Jember.
c.id
c.iFakultas

8. Saudara-saudaraku, mas Arif iyudin, mbak Eni, mas Farul, mas Adi, serta

/

/

/

.id
.id
c.idsegala motivasi dan
beserta keluarga tercinta
j.ac
j.aatas
j.ac semuanya tanpa terkecuali
e
e
e
n
n
n
u
.u
.u
ilib. berikan.
doa yangigkalian
igilib
igilib
://d

://d

://d

tp
ttp Anindya Rizka Safitri yang selalu
http memberi semangat, doa,danhtmotivasi
9. hSdr

tp

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

n

n

ac
nej.

ib.u

ib.u

ib.u

.id/

.id/

c
ac tidak dapat disebutkan satu
magang PA Jember
ej.apersatu.
ej.yang

l
l
igil
11. Teman-teman
dtelah
digi dalam trio QHUDJI, yang
digi seperjuangan Bayu,pLucky
/
/
/
/
/
/
:
:
:
p
p
tt
htt
htt
hmemberikan
masukkan selama menulis skripsi ini.

tp

yang tidak bisa di sebutkan
satu persatu.
/ 12. Semua pihak yang telah.imembantu,
d/
d/
i
.id/
.
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
Semoga
hidayah serta mukjizat
://di atas
://di
://di Tuhan Yang Maha Esa,ttpmemberikan
p
p
t
t
t
t
h
h
h

d
ac.i
.
j
e
n

u

ilib.

dig
tp://

10. Sahabat-sahabatku, Eva dan Nona dalam trio ULET 5 CM serta Kelompok

segala amal baik yang telah diberikan. Penulis mengharapkan saran dan kritik yang

bagi kesempurnaan
/
/
dmembangun
id/ berharap, semoga
id/ skripsi ini, Akhirnya penulis
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e dunia pendidikan khususnya
skripsi ini bermanfaat
.une
.une dan semua pihak pada
.unbagi
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
umumnya.
http
http
http

c.i
ej.a

.un

ilib
//dig

tp:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

Jember,
.id/ 14 Februari 2013

.id/

.id/

ac
nej.

Penulis

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

d/
ac.i

nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

u

ilib.

.u

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

http

id/

id/

dig
tp://

nej.

ilib
g
i
d
/
/
xi :
http

http

tp

.id/

d/
ac.i

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

tr

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

om

re

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

k e r- s o ft w a

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

RINGKASAN

Nebis In Idem merupakan prinsip hukum yang berlaku dalam hukum perdata
maupun hukum pidana. Perkara Perdata hal sebagaimana yang dipertanyakan di atas
disebut dengan Nebis In Idem, mengandung pengertian bahwa sebuah perkara dengan
obyek yang sama, para pihak yang sama dan materi pokok perkara yang sama, yang
diputus oleh pengadilan dan telah berkekuatan hukum tetap baik mengabulkan atau
menolak, tidak dapat diperiksa kembali untuk kedua kalinya.
Gugatan yang diajukan seseorang ke pengadilan yang mengandung Nebis In
Idem, harus dinyatakan oleh hakim bahwa gugatan tersebut tidak dapat diterima (Niet
Ontvankelijk Verklaard). namun jika dalam sebuah perkara dengan obyek dan materi
perkara yang sama, pihak-pihak yang bersengketa berbeda, hal demikian tidak
termasuk Nebis In Idem.
Kebutuhan dalam pelaksanaan peninjauan kembali dirasa sudah sangat
mendesak, segala sesuatu mengenai pelaksanaannya akan diatur, dalam hal ini
penulis mengangkat judul skripsinya “KAJIAN YURIDIS PENERAPAN ASAS
NEBIS IN IDEM DALAM PERKARA GUGAT CERAI PADA UPAYA HUKUM
PENINJAUAN KEMBALI DI MAHAKAMAH AGUNG (STUDI PUTUSAN
Nomor:567 PK/PDT/2008)”.
Rumusan masalah meliputi dua hal yaitu pertama, apa yang menjadi dasar
pertimbangan hakim mengabulkan permohonan Peninjauan Kembali perkara
Nomor:567 PK/PDT/2008 dan kedua, apakah Asas Nebis In Idem dapat berlaku
mutlak dalam perkara perceraian.
Tujuan dari penulisan skripsi ini adalah untuk mengetahui dan memahami
dasar pertimbangan hakim mengabulkan permohonan Peninjauan Kembali perkara
Nomor : 567 PK/PDT/2008 dan untuk mengetahui apakah Asas Nebis In Idem dapat
berlaku mutlak dalam gugat cerai di mahkamah agung dalam Putusan Nomor:567
PK/PDT/2008.
xii

u

ilib.

dig
tp://

ht

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

id/

id/

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y
bu

.c

re

tr

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

om

re

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

k e r- s o ft w a

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac

.c

om

to

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
C
lic
k

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

F -T O O L S
PD

Metodologi penelitian yang digunakan yaitu tipe penelitian secara yuridis
normatif (Legal Research). Pendekatan masalah yang digunakan yaitu pendekatan
perundang-undangan dan pendekatan konseptual. Skripsi ini menggunakan bahan
hukum yang terdiri dari bahan hukum primer, sekunder dan non hukum, sedangkan
analisis bahan hukum yang digunakan adalah metode prespiktif melalui pengolahan
bahan-bahan hukum yang telah dikumpulkan terlebih dahulu, kemudian disusun
secara sistematis dan terarah.
Berdasarkan pembahasan dalam skripsi ini dapat ditarik kesimpulan bahwa
yang menjadi dasar Pertimbangan Hakim mengabulkan Peninjauan Kembali dalam
putusan tersebut adalah ketentuan pasal 67 huruf e dan f Undang- Undang No.14
tahun 1985 sebagaimana telah diubah dan ditambah dengan undang-undang No.5
tahun 2004 dan perubahan kedua dengan Undang-Undang No.3 tahun 2009 pasal 31
ayat 2 , Mahkamah Agung menyatakan tidak sah peraturan perundang-undangan di
bawah undang-undang atas alasan bertentangan dengan peraturan perundangundangan yang lebih tinggi atau pembentukannya tidak memenuhi ketentuan yang
berlaku sehingga mengabulkan permohonan peninjauan kembali, kedua, asas Nebis In
Idem tidak berlaku mutlak karena belum adanya ketentuan baru yang mengatur asas
Nebis In Idem secara tegas dalam perkara perceraian.
Saran yang bisa disumbangkan ini adalah hendaknya pemberlakuan asas
Nebis In Idem diteliti lebih lanjut bagi hakim bukan hanya dalam kasus perceraian
yang mengandung asas Nebis In Idem tetapi dalam kasus lain. Dilakukan analisis bagi
ilmu hukum yang mendalam sehingga nantinya mengurangi kemungkinan kasus
perceraian yang memberlakukan asas Nebis In Idem.

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

u

ilib.

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

http

id/

id/

dig
tp://

ilib
g
i
d
/
/
xiii :
http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

ac.
nej.

id/

id/

ac.
nej.

igi
DAFTAR
://dISI

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

http

ht

om

.u

lib.u

u

ilib.

dig
tp://

re

http

id/

id/

ac.
nej.

k e r- s o ft w a

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

ht

/
/
/
/
i
c.id
c.id
c.id ......................................................................
c.idHALAMAN SAMPUL DEPAN
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
g
HALAMAN
SAMPUL
DALAM
.....................................................................
ii
di
://di
://di
://di
tp://
http
http
http
HALAMAN MOTTO ..................................................................................... iii

/
/
/
/
PERSEMBAHAN
iv
.idHALAMAN
c.id
c.id
c.id ......................................................................
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
HALAMAN d
PERSYARATAN
GELAR
.......................................................
v
g
g
g
://di
://di
:// i
http
http
http

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

HALAMAN PERSETUJUAN ....................................................................... vi

/
/
/
/
PENGESAHAN
vii
.idHALAMAN
c.id
c.id
c.id.........................................................................
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une PANITIA PENGUJIilib........................................
b
b
i
i
l
l
i
i
HALAMAN PENETAPAN
viii
g
g
g
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
HALAMAN PERNYATAAN ......................................................................... ix

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

/
UCAPAN TERIMA
x
idHALAMAN
.id/
.id/
.id/ KASIH .....................................................
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une .............................................................................
b
b
b
i
i
i
HALAMAN RINGKASAN
xii
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

HALAMAN DAFTAR ISI ............................................................................... xiv

DAFTAR LAMPIRAN
..............................................................
xvi
/
/
/
/
.idHALAMAN
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
.une
.une ...............................................................................
BAB 1. PENDAHULUAN
1 ilib.u
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
g
di
di
di
tp://
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
1.1. Latar Belakang ..................................................................................... 1

ac
nej.

lib.u

digi
tp://

7
/
/ 1.2. Rumusan Masalah ................................................................................
d/
d/
i
i
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
.une
.une ..................................................................................
1.3. Tujuan Penulisan
8 ilib.un
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
dig
://di
://di
tp:// Tujuan Umum .............................................................................
http 8
http
ht1.3.1

.id
j.ac

une

lib.
i
g
i
://d

tp

/

.id
j.ac

1.3.2 Tujuan Khusus ............................................................................
/
/

une

une

.
gilib
i
d
/
/
:

.id
j.ac

.
gilib
i
d
/
/
:

http

tp

ac.
nej.

u

ilib.

une

ilib.
g
i
d
/
/
xiv :
http

ht

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

8

http

id/

id/

dig
tp://

.id
j.ac

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

tr

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

om

re

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

k e r- s o ft w a

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

.id/
.id/
.id/
.id/
c
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
1.4. Metode penelitianne
.....................................................................................
8
.une
.une
.u
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
dig Penelitian ..............................................................................
dig
1.4.1
://d9i
://di
://Tipe
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h
h
1.4.2 Pendekatan Masalah ..................................................................... 10

.id/

ac
nej.

.u

ilib
//dig

tp:

id/

id/

c.
c.
1.4.3 Bahan Hukum
11
ej.a
ej.a...............................................................................

.id/

ac
nej.

u
.un
.un
b
b
i
i
l
l
ilib.
i
i
g
g
g
i
i
i
d
d
d
/
Bahan Hukum Primer p........................................................
:// 11
://
:/1.4.3.1
http
htt
http
1.4.3.2 Bahan Hukum Sekunder .................................................... 11

.id/

ac
nej.

u

lib.
i
g
i
://d

tp

d/

d/

.i
1.4.3.3 Bahanj.Non
12
ac.i Hukum ............................................................
j.ac

.id/

ac
nej.

.une
.une
b
b
i
i
lib.u
l
l
i
i
i
g
g
g
i
i
i
1.4.4:/Analisis
Bahan Hukum ..................................................................
/d
://d12
://d
http
http
http

BAB 2. TINJAUAN PUSTAKA ...................................................................... 13

/
/
/
.id/ 2.1 Putusan .................................................................................................
13
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
2.1.1:/Pengertian
Putusan ........................................................................
/dig
://d13i
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

2.1.2 Sifat Putusan ................................................................................. 13

id/

ac.
nej.

u

ilib.
g
i
d
/
:/

tp

/
id/
2.1.3 Jenis Putusan .a................................................................................
14
c.id
.ac.

id/

ac.
nej.

j
j
.une
.une
b.u
b
b
i
i
l
l
i
i
g
2.1.4 /d
IsiigPutusan ...................................................................................
17igili
i
d
d
/
/
:/
:/
:/
http
http
http

2.2 Upaya Peninjauan kembali .................................................................. 18

.id/

ac
nej.

a
nej.

a
nej.

ac
nej.

.u

.u

.u

lib.u

digi
tp://

.id/

/
/
2.2.1 Pengertian Peninjauan
18
c.id
c.id Kembali ....................................................
2.2.2 Tujuan
21gilib
gilib
gilib Peninjauan Kembali .........................................................
://di
://di
://di

http

http

http

2.2.3 Alasan peninjauan kembali ............................................................ 21

/
/
/
23
.id/ 2.3 Nebis In Idem ..........................................................................................
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
.une
.une
.uNebis
b
b
b
i
i
i
l
l
l
2.3.1 Pengertian
In
Idem
................................................................
23
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
http
http
http

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

2.3.2 Unsur-unsur Nebis In Idem ............................................................. 24

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

u

ilib.

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

http

id/

id/

dig
tp://

ilib
g
i
d
/
/
xv :
http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

tr

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

om

re

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

k e r- s o ft w a

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

.id/
.id/
.id/
.id/
c
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j .................................................................................
j
BAB 3. PEMBAHASAN
26
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
dig
/dig Pertimbangan Hakim mengabulkan
3.1.
Permohonan Peninjauan
://di
://di
:/Dasar
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h
h
Kembali Perkara Nomor:567 PK/PDT/2008 .................................. 26

.id/

ac
nej.

ac
nej.

u
ilib.
ilib
ilib
g
g
g
i
i
i
d
d
d
BAB 4. PENUTUP
............................................................................................
:// 57
://
://
http
http
http

lib.u

digi
tp://

.id/

.id/

.id/

c Nebis In Idem dalam perkara
3.2. Pemberlakuan
j.acperceraian ..... 43
j.aAsas
.une
.une

4.1. Kesimpulan ....................................................................................... 57

.id/

ac
nej.

u

lib.
i
g
i
://d

un

un

lib.
i
g
i
://d

lib.
i
g
i
DAFTARpBACAAN
://d
htt

tp

.id/

id/

id/

c.
c.
4.2. Saran ..................................................................................................
58
ej.a
ej.a

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

LAMPIRAN

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

dig
tp://

u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ilib
g
i
d
/
/
xvi :
http

http

tp

u

ilib.

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

http

id/

id/

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http
ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

tp

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
t

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

h

.id/

.u

dig
tp://

i
/dig
/
:
p
t
t

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

lib.u

lib.u

h

u

ilib.

dig
tp://

.id/

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

ac.
nej.

ht

.id/

lib.u

gilib
i
d
/
/
:

u

ht

.id/

digi
tp://

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ht

id/

id/

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

.u

http

id/

id/

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

!
W
N
O
y

.c

re

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

om

.u

http

/
LAMPIRAN
idDAFTAR
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.uneNO. 303 Februari 2011 ilib.une
.uneMajalah hukum TahunilXXVI
b
b
i
i
I.Varia Peradilan,
l
i
g
g
g
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h

u

ac
nej.

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

i
/dig
/
:
p
t
t

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

u

i
/dig
/
:
p
t
t

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ilib
g
i
d
/
/
xvii:
http

http

tp

u

ilib.

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

http

id/

id/

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp

lib.u

h

.id/

.u

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

lib.u

lib.u

h

u

ilib.

dig
tp://

.id/

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

ac.
nej.

ht

.id/

lib.u

gilib
i
d
/
/
:

u

ht

.id/

digi
tp://

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ht

id/

id/

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

.u

http

id/

id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

ilib.

ac
nej.

.u

.u

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

lib.u

h

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

h

h

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

lib.u

lib.u

lib.u

digi
tp://

.id/

.id/

.id/

.id/

dig
tp://

re

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

k e r- s o ft w a

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

dig
tp://

tr

.c

om

bu

y

bu

to

k e r- s o ft w a

.

.

ac

http

w

w

C
lic
k

ww

tr

gilib
i
d
/
/
:

http

http

F -T O O L S
PD

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.
to

!

W

N
O

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ww

tp

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

C
lic
k

F -T O O L S
PD

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.