Kultur In Vitro di Pusat Penelitian Perkebunan Gula Indonesia

Makalah 5

-

59

KULTUR IN VITRO DI PUSAT PENELlTIAN PERKEBUNAN
GULA INDONESIA^)
IN

v1m0 CULTURE IN INDONESIA SUGAR

RESEARCH INS=

Eka Sugiyarta dan Goeswono ~oe~ardi')

ABSTRACT

I n v i t r o c u l t u r e t e c h n o l o g y h a s b e e n s t u d i e d b y Indon e s i a n Sugar Rsearch I n s t i t u t e s i n c e 1 9 7 5 . T h i s t e c h n o l o g y i s d e v e l o p e d t o s u p p o r t c o n v e n t i o n a l sugarcane b r e d i n g
program.
Methods o f r a p i d seed m u l t i p l i c a t i o n a n d x l e - v i r u s - i n g

p l a n t s a r e employed t o i n c r e a s e p r o v i s i o n o f new p r o m i s i n g
v a r i e t y palnt materails. I n v i t r o selection tecnique are
d e v e l o p e d t o s c r e e n v a r i e t i e s a g a i n t s s a l i n i t y and Pokahboeng d i s e a s e .
P r o t o p l a s t f u s i o n h a s been s u c c e s f u l l y
done b u t could n o t be c u l t u r e d y e t . E f f o r t t o o b t a i n hapl o i d p l a n t from a n t h e r c u l t u r e was d i s a p p o i n t i n g .
The
s t u d y o f a s s o c i a t i n g s i m b i o t i c N-fixer a t r e g e n e r a t i o n
s t a g e o f cane c a l l u s , and t h e u s e o f Agrobacterium t u m i f a c i e n s o n g e n e t i c t r a n s f o r m a t i o n i s p r o g r e s s . Biomolecul a r t e c h n i q u e i s b e i n g s o u g h t t o f i n d DNA probe f o r d i s ease r e s i s t a n t . While i d e n t i f i c a t i o n o f v a r i e t i e s through
i s o e n z y m a n a l y s i s i s b e i n g s t u i e d . T h e u s e monoclonal ant i b o d y t o d e t e c t r a t o o n s t u n t i n g d e s e a s e i s b e i n g devel oped.

Teknologi k u l t u r i n v i t r o t e l a h d i p e l a j a r i o l e h Pusat
P e n e l i t i a n Perkebunan Gula I n d o n e s i a s e j a k t a h u n 1 9 7 5 .
T e k n o l o g i ini dikembangkan u n t u k mendukung program pemul i a a n tanaman t e b u s e c a r a k o n v e n s i o n a l .
Oisampaikan dalam Seminar Bioteknologi Perkebunan dan Lokakarya Biopolimer untuk Indwtri
PRU Bioteknologi IPB. Bogor, 10 11 Desember 1991

-

')


Pusat Penelitlan Perkebunan Gula Indonesia.
Jl. Pahlauan No. 25 ~asuruan.67126

Makalah 5

-

60

Cara pengakaran bibit secara cepat dan penyehatan
bibit tebu bebas virus digunakan untuk membantu mempercepat penyediaan bahan tanaman varietas unggul baru. Selain
itu teknik seleksi di tingkat sel untuk mendapatkan varietas tahan kadar garam tinggi dan tahan terhadap penyakit
Pokkahboeng terus dikembangkan. Fusi protoplast tebu juga
berhasil dilakukan, tetapi belum dapat dikulturkan.
Sedangkan upaya mendapatkan tanaman haploid dari kultur anter belum memuaskan. Pemanfaatan mikroba penambat N dalam
asosiasinya dengan proses regenerasi kalus tebu dan transformasi genetik dengan bantuan Agrobacterium tumifaciens
sedang diteliti.
Saat ini teknologi molekular biologi
dicoba digunakan untuk mencari pelacak DNA ketahanan penyakit dan identifikasi varietas dengan isoensim.
Selain

itu dikembangkan pula penggunaan monoklonal antibodi untuk
deteksi penyakit kerdil ratun.
PENDAHULUAB

Lembaga penelitian tebu yang aktif melakukan pemuliaan selalu mengkaitkan gatra kultur in vitro sebagai salah satu komponen kegiatannya. Teknik ini tidak dimaksudkan untuk menggantikan seluruh program, tetapi membantu
peran pemuliaan secara konvensional dari potensi-potensi
yang ada (Maretzki, 1987). Teknik kultur in vitro yang
diintegrasikan dengan program pemuliaan konvensional ter1984).
Sebagian
bukti sangat bermanfaat (Evan et al.,
teknik dapat dipakai untuk menghasilkan tanaman seragam
dan secara genetik identik dengan induknya, dan sebagian
lainnya dapat menghasilkan tanaman yang justru beraneka
ragam.
Teknik in vitro digunakan di P3GI sejak tahun 1975
(Sastrowijono, 1976) untuk pengembangan dan perbaikan
tanaman tebu. Beberapa penelitian seperti mikropropagasi,
penyehatan bahan tanaman, seleksi in vitro, fusi protoplast, asosiasi simbiosis mikroba dan transformasi genetik
telah dilakukan. Sedangkan beberapa penelitian yang menyangkut biologi molekuler sedang dikembangkan.