Scenario 1: aardgasbaten besteden via algemene middelen

We onderscheiden drie ‘lessen voor de toekomst’: • Maak in geval van fondsvorming een weloverwogen keuze voor een specifiek type fonds vermogensfondsverdeelfonds, zorg ervoor dat de doelen van het fonds helder zijn geformuleerd en passen bij het fondstype. Stel voorts een eenduidig stelsel van procedures en criteria op. • Zorg dat het management van het fonds en de advisering over de toekenning van fondsgelden onafhankelijk gebeurt. • Maak heldere afspraken over hoe er informatie wordt verstrekt en verantwoording wordt afgelegd over het fondsbeheer, zorg voor onafhankelijke evaluaties en verbind gevolgen aan uitkomst van evaluaties. Hieronder lichten we deze lessen kort toe. Maak in geval van fondsvorming een weloverwogen keuze voor een specifiek type fonds vermogens- fondsverdeelfonds, zorg ervoor dat de doelen van het fonds helder zijn geformuleerd en passen bij het fondstype. Stel voorts een eenduidig stelsel van procedures en criteria op. De fondsdoelstelling bij de instelling van het fes - ondergronds vermogen gebruiken om de economische structuur te versterken - was ruim geformuleerd. Een meer gedetail leerde, eenduidige uitwerking hiervan ontbrak, met als gevolg dat er binnen de doelstelling van fes ruimte bleek te zijn om hieraan invulling te geven. De beleidswijzigingen gedurende de looptijd van het fes aangaande de voeding en onttrekkingen aan het fonds, waren talrijk. Op zichzelf waren deze beleidswijzingen legitiem, maar een les voor de toekomst is om daarbij de grote lijn en de oorspron ke- lijke doelstelling in het oog te houden. Bij de vorming van een nieuw fonds verdient het aanbeveling om regels, procedures en doelen niet alleen helder en eenduidig vast te leggen, maar hierbij ook een grote mate van transparantie na te streven jegens het parlement. Bovendien is het van belang om duidelijk te zijn over de na te streven omvang van het fonds. In geval van een verdeelfonds is transparantie over de bestedingen extra van belang opdat het parlement het budgetrecht goed kan uitoefenen. Dit geldt ook wanneer de besteding van het rendement van een staatsvermogensfonds niet via de algemene middelen loopt, zoals bij de plannen voor het Toekomstfonds het geval lijkt te zijn. Over de plannen voor het Toekomstfonds willen we in dit verband nog opmerken dat het kabinet voornemens is het fonds te voeden met de meevallers uit de aardgasbaten. Dit betekent dat over de omvang van de voeding pas duidelijkheid ontstaat bij het opmaken van de verantwoording van het Rijk, als bekend wordt wat de werkelijke aardgasbaten zijn. Door de voeding afhankelijk te laten zijn van de meevallers in de aardgasbaten, is de nauwkeurigheid van de raming van cruciaal belang. De raming is immers een van de twee bepalende factoren voor de voeding en daarmee de omvang van het Toekomstfonds. Zorg dat het management van het fonds en de advisering over de toekenning van fondsgelden onafhankelijk gebeurt.