KAJIAN HISTORIS TENTANG CANDI BADUT DI KABUPATEN MALANG

tp

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

ac
nej.

gilib
i
d
/

/
:

http

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

gilib
i
d
/

/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:


http

KAJIAN HISTORIS TENTANG CANDI BADUT DI KABUPATEN
MALANG

SKRIPSI

Oleh :
Rully Dwi Oktavianto
Nim. 050210302082

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN SEJARAH
JURUSAN PENDIDIKAN ILMU PENGETAHUAN SOSIAL
FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNIVERSITAS JEMBER
2013

ac
nej.


gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/

:

u

ilib.

u

gilib
i
d
/
/
:

.u

ac.
nej.


u

ilib.

dig
tp://

.id/

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t


h

une

.
gilib
i
d
/
/
:

tp

h

.id/

ac
nej.


gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:


http

http

PROGRAM STUDI
PENDIDIKAN SEJARAH
/
/
d/
i
.
c.id
c.id SOSIAL
c
JURUSAN PENDIDIKAN
ILMU
PENGETAHUAN
a
a
a

.
.
.
j
j
j
e
FAKULTAS
.une
.unPENDIDIKAN
.une KEGURUAN DAN ILMU
b
b
b
i
i
i
l
l
l

i
i
i
g
g
ig
UNIVERSITAS
JEMBER
://di
://d
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h2013
h

ac.
nej.

ac.
nej.

i

.u

.u

ht

igilib
d
/
/
:
tp

id/

id/

id/

id/

igilib
d
/
/
:
tp

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
t

.u

.u

http

ac
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

ac
nej.

Oleh :

.id/

.u

u

ht

Nim. 050210302082

.id/

ac
nej.

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

u
ilib.
g
i
d
Rully DwittOktavianto
://
h p

lib.u

lib.u

u

ht

.id/

ac
nej.

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ht

id/

id/

id/

u

.u

http

http

id/

ac.
nej.

/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

://d

://d

.id
j.ac

http

h
SKRIPSI

http

tp

.u

diajukan guna melengkapi
/satu syarat
/ tugas akhir dan memenuhi salah
c.id (S1)
c.id Program Studi Pendidikanj.aSejarah
a
.
j
untuk menyelesaikan
e
.une
.undan
b
b
i
i
mencapai
gelar
Sarjana
Pendidikan
l
l
i
i
ig
ig

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ttp

http

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

tp

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp

digi
tp://

ac
nej.

u

u

.id/

.u

ilib.

.id/

ac
nej.

.
lib.
ilib.
ilibCANDI
iHISTORIS
KAJIAN
TENTANG
BADUT
DI
g
g
g
i
i
i
d
d
d
://
://
://
http
http MALANG
http
KABUPATEN
.id/

dig
tp://

u

ilib.

dig
tp://

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

ht

u

lib.u

gilib
i
d
/
/
:

u

ht

.id/

digi
tp://

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ht

id/

id/

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

id/

ac.
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

id/

dig
tp://

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ht

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

PERSEMBAHAN
http

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
d/
.id/
.isaya
.id/ Allah SWT, skripsi .ini
.idDengan
c
c
c
c
ucapan
syukur
kehadirat
persembahkan
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
untuk:
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h (Alm) dan Ibu Suhartini tercinta,
h orang tuaku, Bapak Sunaryono
1. Kedua
yang
tiada henti memberi do’a, bimbingan,
limpahan kasih sayang
/
/ dan kesabaran
/
d
d
i
i
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
yang tiada batas; une
.une
.une
.
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
di
/di
2. Adikku
dan “Fitrian” tp
yang
://di selalu memberikan semangat
tp:// dan
tp:/“Maharani”

id/
.ac.

nej

.u
igilib

d

tp://

ht

ht

ht

dukungan;

/
/
/ TK Masitoh II Probolinggo,
/ Pendidikku: Bapak dan Ibu.idGuru
.id3.
c.id
c.id SDN Kanigaran
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne 4 Probolinggo, SMAN
01 Probolinggo,
.une
.u3neProbolinggo, serta Dosen
.uSMPN
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
/dig
://di
://di
Prodi.
ttp:/ Universitas Jember;
http
httpPend. Sejarah Jurusan P. IPShFKIP

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

4. Almamaterku, Program Studi Pendidikan Sejarah Jurusan Pendidikan Ilmu

/
/
/
.id/ Pengetahuan Sosial Fakultas
Universitas
c.id
c.id
c.id Keguruan dan Ilmu j.Pendidikan
a
a
a
.
.
j
j
une
.une
.une
b
b
i
i
l
l
Jember. igilib.
i
i
g
g
://di
://di
://d
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
5. Teman-teman
seangkatan dan seperjuangan
“History 2005” khususnya
“Sigit

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

d/
ac.i

nej.

u

ilib.

dig
tp://

Rengganata”,”Awali Imron”, “Risma Nur Fauzi”, “Arif Candra (2007)”, dan

.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
“Ony (2007)” dannerekan-rekan
“Team Telkom Speedy
Probolinggo” yang nej
j
j
u
.une
.u
b
b
i
i
l
l
ilib.
i
i
g
g
g
i
i
i
telah memberi
semangat
dan
dukungan
untuk
keberhasilan
studiku,
terimakasih
d
d
d
/
/
/
:/
:/
:/
http
http
http
juga atas kebersamaannya selama ini.

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

i
/dig
/
:
p
t
t

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ht

igilib
d
/
/
:
tp

id/

id/

ac.
nej.

ii

.u

.u

.u

http

id/

id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

igilib
d
/
/
:
tp

ac
nej.

.u

.u

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

lib.u

h

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

h

h

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

lib.u

lib.u

lib.u

digi
tp://

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ht

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

.id/
gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

i
/dig
/
:
p
t
t

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ac
nej.

ib.u dalam www.al-sofwa.com.
*) Abdullah bin
lib.u
lib.uDiakses pada 1 Januari 2013.
lMas’ud
i
i
i
g
g
g
i
i
i
://d
://d
://d
**)Departemen
Agama RI. 2005.
http
http Al-Quran dan Terjemahannya.
http
Bandung:CVPenerbit

.u

tp

ac.
nej.

.u

ac.
nej.

.u

ht

igilib
d
/
/
:
tp

id/

id/

id/

id/

igilib
d
/
/
:
tp

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp

lib.u

h

.id/

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

lib.u

lib.u

h

u

ilib.

dig
tp://

.id/

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

ac.
nej.

ht

.id/

lib.u

digi
tp://

u

ht

.id/

id/

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ht
ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

.id/

ac
nej.

http

id/

u

ilib.

dig
tp://

http

.u

http

id/

ac.
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

h

.id/

.id/

ac
nej.

lib.u

/
.id/ ( Al-Alaq : 1 )
c.id
a
.
j
.une
b
i
l
i
g
://di
http

http

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

ac
nej.

.u

.u

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t
hIqra’
Bacalah

h
ac
nej.

.id/

.id/

atau

lib.u

lib.u

lib.u

tp

h

h

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

ac.
nej.

u
u
u
Seseorang
ilib. berilmu (agama), digilib.
ilib. tidaklah dilahirkan dalamdikeadaan
g
g
i
d
/
/
/
p:/ diperoleh dengan belajar ttp:/
ttp:/ karena sesungguhnya ilmuttitu

h

digi
tp://

id/

id/

id/

u

ilib.

gilib
i
d
/
/
:

http

ac.
nej.

ac.
nej.

ac
nej.

.u

.u

MOTO
http

id/

dig
tp://

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

iii

ht

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.un
libNama
i
g
i
d
tp://

ht

gilib
i
d
/
/
:

http

PERNYATAAN
http

ac.
nej.

b.u

ili
: Rully Dwi Oktavianto
/dig
ttp:/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ht

h
: 050210302082

NIM

id/

id/

c.
Saya yang bertanda
ej.atangan dibawah ini:

.u

ac
nej.

.u

.u

id/

id/

ac.
nej.

igilib
d
/
/
:
tp

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

menyatakan dengan sesungguhnya
/
/ berjudul “Kajian
/ bahwa karya ilmiah yang
d
d
i
i
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e adalah benar-benar hasil .une
Historis Tentang Candi
.unini
.uneBadut Di Kabupaten Malang”
b
b
i
i
l
l
i
i
gilib
g
g
idan
i
ikecuali jika dalam pengutipan
d
d
d
/
/
/
karya sendiri,
substansi
disebutkan
sumbernya,
/
/
/
:
:
:
tp
tp
tp

id/
.ac.

nej

.u
igilib

d

tp://

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ht

ht

ht

belum pernah diajukan pada institusi manapun, serta bukan karya jiplakan. Saya

/
/ dengan sikap
/
/
jawab atas keabsahan
dan kebenaran isinya .sesuai
.idbertanggung
c.id
c id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ilmiah yang haruslib
dijunjung
.une
.une
.une tinggi.
b
b
i
i
l
l
i
i
i
dig
/dig
//dig
tp://
pernyataan ini saya hbuat
ttp:tekanan
ttp:/dengan sebenarnya, tanpa hada
htDemikian

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

dan paksaan dari pihak manapun serta bersedia mendapatkan sanksi akademik jika

/
/
/
ini tidak benar.
c.id
c.id
c.idternyata di kemudian harij.pernyataan
a
a
a
.
.
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
dig
://di
://di
p
p
t
t
tp://
t
t
h
h
d/
ac.i

nej.

u

ilib.

dig
tp://

nej.

.id/

ac
nej.

lib.u

lib.u

digi
tp://

i
/dig
/
:
p
t
t

h

id/

id/

ac.
nej.

iv

.u

igilib
d
/
/
:
tp

ht

.u

http

id/

.u

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

id/

ac.
nej.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

igilib
d
/
/
:
tp

http

.u

.u

tp

gilib
i
d
/
/
:

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.id/

.u

.id/

ac
nej.

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ht

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

u

ilib.

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.une
.une Rully Dwi Oktavianto
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://di
://di
NIM 050210302082
http
http

.u

.u

id/

dig
tp://

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

u

ht

.id/

ac
nej.

http

.id/
c
a
.
nej Yang menyatakan,

ilib.

dig
tp://

ht

.u

gilib
i
d
/
/
:

Jember, 9 Januari 2013

d/
ac.i

u

ilib.

dig
tp://

.id/

ac
nej.

ht

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

id/

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

http

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

g
://di
Oleh
p
t
t
h

ht

id/

id/

id/

u

gilib
i
d
/
/
:

http

id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

http
ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp

ilib.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

.id/

.u

dig
tp://

ac.
nej.

ht

.id/

.id/

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

u
u
u
ilib.
ilib.
ilib.
g
g
g
i
i
i
d
d
d
KAJIAN
BADUT DI KABUPATEN
://
://
:// HISTORIS TENTANGttCANDI
http
h p
http
MALANG

lib.u

digi
tp://

id/

id/

SKRIPSI

ht

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

dig
tp://

ht

ac
nej.

.u

.u

http

id/

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ht

Rully Dwi Oktavianto

.id/

ac
nej.

lib.u

lib.u

digi
tp://

/
/ 050210302082
.idNIM
c.id
a
.
j
.une
b
i
l
i
g
://di
http

i
/dig
/
:
p
t
t

h

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

/

.id
j.ac

une

.
gilib
i
d
/
/
:

tp

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

http

/ Pembimbing

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
e
Dosen
I
: Drs. H. Sutjitro,
.une
.une M.Si
.unPembimbing
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
//digKayan Swastika, M.Si ttp://dig
://di Dosen Pembimbing II ttp: :Drs.
p
t
t
h
h
h
.id
j.ac

ac.
nej.

ac.
nej.

v

.u

.u

ht

igilib
d
/
/
:
tp

id/

id/

id/

id/

igilib
d
/
/
:
tp

h

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

lib.u

i
/dig
/
:
p
t
t

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

ht

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

PENGESAHAN
http

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
.id/
.id/
.id/ Tentang Candi Badut Di.aKabupaten
.idSkripsi
c
c
c
c
berjudul
“Kajian
Historis
Malang”
ini
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g Pendidikan Sejarah Jurusan
g disahkan oleh Program//dStudi
telah diuji /d
dan
dig
://di
: i
:/ i
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
Pendidikan
Ilmu Pengetahuan Sosialh Fakultas Keguruan dan IlmuhPendidikan
Universitas Jember pada :

/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e Januari 2013
hari, tanggal : Rabu,
.une
.une
.un09
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
i Ilmu Pendidikan Universitas
tempat tp://di: Gedung I Fakultas Keguruan
://di
://ddan
http
http
ht

id/
.ac.

nej

lib.u

digi
tp://

Jember

gilib
i
d
/
/
:

.u

.u

http

p

NIP. 19520421 198403 1 002

d/
ac.i

nej.

u

ilib.

dig
tp://

lib.u

tp

gilib
i
d
/
/
:

ht

.id/

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

id/

id/

ac.
nej.

vi

.u

igilib
d
/
/
:
tp

http

.u

id/

.u

igilib
d
/
/
:
tp

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ttp:/
h
NIP 19540501 198303 1 005

id/

ac.
nej.

.id/

ac
nej.

.id/

ilib
Prof. Dr. Sunardi,
/digM.Pd

http

tp

ht

.id/

ac
nej.

.u

.u

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

.id/

.id/

id/

ac.
nej.

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
une H. Sutjitro, M.Si
.une
.Drs.
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
i
:/1/d001
://di
NIP 19580624 198601
http
http

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

u
ilib. Anggota II,

Mengesahkan ilib.u
lib.u
i
g
i
/digIlmu Pendidikan,
:/dan
://d Dekan Fakultas Keguruan
http
http

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

p

id/

ht

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
Drs. Budiyono, M.Si.une
.une
b
i
l
i
g
igilib
i
d
d
/
/
/
/
:
:
NIP.
19570702
198601 1 001
tp
http

.u

gilib
i
d
/
/
:

htt M.Si
Drs. Kayan Swastika,

dig
tp://

http

ac
nej.

NIP. 19670210 200212 1 002

d/
ac.i

nej.

Anggota I,://digi

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

htt
Drs. Sumarno,
M.Pd

.id/

.id/

d/
ac.i

nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp

http

Sekretaris,

d/
ac.i

nej.

gilib
i
d
/
/
:

.u

://d

Ketua,

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

Tim Penguji lib.u
igi

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ht

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

RINGKASAN

Kajian Historis Tentang Candi Badut Di Kabupaten Malang; Rully Dwi
Oktavianto; 050210302082; 2013 ; xii + 70 halaman; Program Studi Pendidikan
Sejarah Jurusan Pendidikan Ilmu Pengetahuan Sosial Fakultas Keguruan dan Ilmu
Pendidikan Universitas Jember.

Daerah Kabupaten Malang yang dimasa silam dikenal dengan nama
Tumapel adalah kawasan yang indah permai yang terletak didataran tinggi dan
merupakan daerah Tingkat II terbesar di Propinsi Jawa Timur. Ditinjau dari aspek
Aetiologi, nama Malang, (Pa)Malang, atau Tumapel memiliki keterkaitan erat
dengan letak goegrafis daerah tersebut. Sebab kata Tumapel dari akar bahasa Jawa
Kuno “Tapel” memiliki makna “berhubungan rapat, penutup muka, menempel
erat, melekat erat” yang memiliki makna konotatif ditapali, dilingkari, atau
dipagari oleh gunung-gunung.
Di Jawa Timur, daerah Malang yang muncul dalam panggung sejarah
Indonesia kuno untuk yang pertama. Berita itu diperoleh dari sebuah batu bertulis
yang ditemukan di dekat pasar Dinoyo lama (sekarang pertokoan). Batu bertulis
atau lazim disebut prasasti merupakan dokumen resmi yang dapat dijadikan
sebagai sumber primer sejarah. Prasasti itu umum disebut prasasti Dinoyo.
Salah satu peninggalan purbakala yang ada di kabupaten Malang adalah
Candi Badut. Candi Badut terletak di desa Karangbesuki, Kecamatan Dau,
Kabupaten Malang, Provinsi Jawa Timur, 10 kilometer dari kota Malang. Candi
ini merupakan peninggalan purbakala dari masa pemerintahan kerajaan
Kanuruhan (Kanjuruhan) yang berpusat di Dinoyo (barat laut kota Malang).
Permasalahan yang diangkat dalam penelitian ini yaitu: (1) Bagaimana
Keunikan Candi Badut?; (2) Bagaimana Konteks Sejarah Candi Badut?;
Sedangkan tujuan yang ingin dicapai oleh penulis adalah: (1) Menganalisis
keunikan Candi Badut; (2) Menganalisis Konteks Sejarah Candi Badut. Adapun
manfaat yang diharapkan dalam penelitian ini yaitu: (1) Bagi Peneliti dan
Mahasiswa lain, sebagai sarana latihan dalam melakukan penelitian dan penulisan

vii

karya ilmiah, latihan berfikir dan memecahkan masalah secara kritis dan logis; (2)
Bagi Ilmu Pengetahuan, memberikan sumbangan dalam dunia pendidikan pada
pengajaran materi tentang ilmu arkeologi serta peninggalannya; (3) Bagi Dinas
Pendidikan dan Kebudayaan, sebagai salah satu referensi bagi Balai Pelestarian
Peninggalan Purbakala (BP3) Jawa Timur selaku pengelola situs sejarah di Jawa
Timur. Serta menambah referensi pada Candi Badut dan bahan bacaan bagi
pengunjung Candi Badut; (4) Bagi Almamater, sebagai salah satu pelaksanaan Tri
Dharma Perguruan Tinggi yaitu melaksanakan penelitian, sehingga dapat
dijadikan sebagai referensi kajian ilmu pengetahuan dan menerapkan ilmu yang
didapatkan dari kegiatan perkuliahan.
Penelitian ini menggunakan Metode Penelitian Sejarah dengan langkahlangkah: heuristik, kritik, interpretasi dan historiografi. Pendekatan yang
digunakan untuk mengkaji permasalahan yaitu Pendekatan Antropologi Budaya.
Sedangkan teknik pengumpulan sumber yang digunakan yaitu dengan
menggunakan teknik observasi, dokumentasi, dan wawancara. Sumber yang
digunakan dalam penelitian ini yaitu sumber tertulis dan sumber lisan.
Kesimpulan yang dapat diambil secara garis besar dalam penelitian ini
adalah bahwasannya Candi Badut ini merupakan tempat pendarmaan dari Resi
Agastya yang di bangun oleh sang Licwa/Gajayana yang memerintah di Kerajaan
Gajayana. Candi Candi Badut didirikan pada hari Jum’at tanggal 1 paro peteng
tahun 682 Caka / 760 Masehi. Candi ini terdiri atas tiga tingkatan, (1) Kaki Candi,
merupakan bagian terbawah dari candi yang melambangkan manusia yang masih
dikuasai nafsu rendah seperti keserakahan, kebohongan dan segala sesuatu yang
berhubungan dengan hawa nafsu; (2) Badan Candi, merupakan lambang dari
usaha manusia untuk mengalahkan nafsu keduniawian; dan (3) Atap Candi
merupakan lambang dari kehidupan manusia yang sudah mencapai tingkat
kesempurnaan. Orientasi arah hadap Candi Badut yaitu pada tempat yang
dianggap paling tinggi dan paling suci, yaitu Gunung Kawi.

viii

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

id/

ac.
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

PRAKATA
http

id/

id/

id/

ac.
nej.

c.
c.
Puji Syukur kehadirat
ej.a rahmat, hidayah, dan
ej.a Allah SWT. karena atas segala
b.un

b.u

inayah-Nya /sehingga
igili
igili skripsi yang berjudul :“Kajian
igili penulis dapat menyelesaikan
d
d
d
/
/
/
/
/
:
:
p
http untuk
http Malang”. Skripsi ini disusun
httTentang
Historis
Candi Badut Di Kabupaten
memenuhi salah satu syarat menyelesaikan
pendidikan Strata/ Satu (S1) pada
/

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Program Studi Pendidikan
.une
.uneIlmu Pengetahuan Sosial
.une Sejarah Jurusan Pendidikan
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
Fakultastp
Keguruan
dan Ilmu PendidikantUniversitas
Jember.
://di
://di
://di
http
ht p
ht

id/
.ac.

nej

lib.u

digi
tp://

ac
nej.

.u

.u

b.un

.u

igilib
d
/
/
:
tp

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

Penyusunan skripsi ini tidak lepas dari bantuan berbagai pihak. Oleh

/
/
/
/
itu, penulis menyampaikan
.idkarena
c.id
c.id
c.id ucapan terima kasih kepada:
a
a
a
.
.
.
j
j
j
1. Drs. Moh. Hasan,
Universitas
Jember;
.une
.une
.uneM.Sc, Ph.D, selaku Rektor
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
ig
/dig
://di
p://dIlmu
2. hProf.
ttp:/ Dr. Sunardi, M.Pd, selaku
http Dekan Fakultas Keguruanhttdan

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

Pendidikan Universitas Jember;

/
/
/
id/ Ketua Jurusan Pendidikan
c.id
c.idIlmu Pengetahuan
c.selaku
c.id 3. Drs. Sumarjono, M.Si,
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
ne
ne
.une
.uUniversitas
.uKeguruan
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
Sosial
Fakultas
dan
Ilmu
Pendidikan
Jember;
i
i
i
i
g
g
g
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h Sejarah
h Ketua Program Studi Pendidikan
h Nurul Umamah, M.Pd, selaku
4. Dr.
d/
ac.i

nej.

u

ilib.

dig
tp://

Fakultas keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Jember;

.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
5. Drs. H. Sutjitro,
I dan Drs. Kayan nej
j
jM.Si, selaku Dosen Pembimbing
u
.une
.une
b
b
i
i
l
l
ilib.
i
i
g
g
g
i
i
i
Swastika,
M.Si,
selaku
Dosen
Pembimbing
II,
yang
dengan
sabar
telah
d
d
d
/
/
/
:/
:/
:/
http
http
http
meluangkan waktu dan pikirannya guna memberikan bimbingan dan

d/

c.i
ej.a

.un

ilib
//dig

tp:

pengarahan sehingga terselesaikannya
penulisan skripsi ini;
d/
d/

/
c.id
c.i
c.i
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
6. Semua Dosen.uProgram
Studi Pendidikan Sejarah
.une
.une Fakultas Keguruan dan
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
di
://didan
://di yang bersedia berbagi ttilmu
://Pendidikan
Ilmu
Universitas Jember,
h p
http
http
pengalaman;

/
/
2005; Sigit
.id/ seperjuangan 1 kelas.aangkatan
.id/ 7. Keluarga sekaligus.acteman
c.id
c.id
a
.
j
j
j
.une
.uneAngga Mayrawan, Findi
.une Nur Fauzi, Awali Imron,
Rengganata,
Rizma
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di Achmad Nuril Zamzami,
Wulansari,
http yang
http R. Kholik Feri P, dan lain-lain
http

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

selalu berbagi canda tawa selama perkuliahan;

/
/
/
.id/ telah membantu dalam
c.id
c.idproses observasi,
c.id 8. Sigit Rengganata,j.acyang
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
dokumentasi,
g
g
g dan pengumpulan sumber;
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h
h
ac.
nej.

ix

.u

.u

igilib
d
/
/
:
tp

ht

igilib
d
/
/
:
tp

id/

id/

id/

id/

ac.
nej.

ht

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ttp
10.hBapak
Hari Kusno, selaku staf
httpbersedia
httppengelola Candi Badut yang

tp

membantu dan meluangkan waktunya dalam penelitian ini;

/
d/
.id/
.ibersedia
.iddan
.id/ 11. Pengelola BP3 JATIM
c
c
c
c
Museum
Majapahit
yang
membantu
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
gdokumentasi;
g
dalam
proses
pengumpulan sumber dan
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h
12.hSerta semua pihak yang telah membantu
baik tenaga maupun pikiran
demi
nej

lib.u

digi
tp://

kesempurnaan skripsi ini/yang tidak dapat disebutkan satu/ persatu.

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Penulis juga umenerima
segala kritik dan saran
.une
.une dari semua pihak demi
. ne
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
i
kesempurnaan
berharap skripsi tini
//di
://ddapat
://di skripsi ini. Akhirnya,ttp:penulis
ht p
h
http

id/
.ac.

memberikan manfaat khususnya bagi penulis dan umumnya bagi pembaca.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

i
/dig
/
:
p
t
t

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ht

igilib
d
/
/
:
tp

id/

id/

ac.
nej.

x

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

http

id/

ac.
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

id/

igilib
d
/
/
:
tp

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

.u

.u

ac
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp

lib.u

h

.id/

.u

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

lib.u

lib.u

h

u

ilib.

dig
tp://

.id/

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

ac.
nej.

ht

.id/

lib.u

gilib
i
d
/
/
:

u

ht

.id/

digi
tp://

ac.
nej.

ilib.

dig
tp://

ht

id/

id/

ac.
nej.

u

ilib.

dig
tp://

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

id/

ac.
nej.

ac
nej.

.u

.u

http

id/

dig
tp://

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

Penulis
http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

Jember,
htt9pJanuari 2013

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

ht

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

http

DAFTAR
ISI
http

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
.id/
.id/
.id/
.idHALAMAN
c
c
c
c
JUDUL
.................................................................................
i
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
HALAMAN/dPERSEMBAHAN
...............................................................
ii g
dig
://di
://di
:/ i
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h iii
h
h
HALAMAN
MOTO ..................................................................................
HALAMAN PERNYATAAN ..................................................................
iv
/
/

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
HALAMAN PEMBIMBING
...................................................................
v
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
i
HALAMAN
..................................................................
:/vi/di
://di
://dPENGESAHAN
http
http
http

id/
.ac.

nej

lib.u

digi
tp://

RINGKASAN ............................................................................................ vii

/
/
/
/
.................................................................................................
ix
.idPRAKATA
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
DAFTAR ISI ..............................................................................................
xi
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
DAFTAR
http xii
http
http LAMPIRAN ............................................................................

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

BAB 1 : PENDAHULUAN ...................................................................... 1

u

.
gilib
i
d
/
/
:

d/
ac.i

nej.

u

ilib.

.id
.id
1.1 Latar Belakang
1
j.ac
j.ac ......................................................................
une

une

ac
nej.

u

.
. Pengertian Judul ................................................
1.2 Penegasan
6 igilib.
gilib
gilib
i
i
d
d
/
/
/
/
://d
:
p:
http 6
http
htt1.3
Ruang Lingkup Permasalahan.............................................

tp

dig
tp://

.id/

/

/

.id/

ac
nej.

1.4 Rumusan Masalah................................................................. 7

.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
1.5 Tujuan Penelitian...................................................................
7
j
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
1.6
Penelitian.................................................................
dig
:7//di
://di
://Manfaat
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h

BAB 2 : TINJAUAN PUSTAKA.............................................................. 9

3 : METODE PENELITIAN...........................................................
13
/
/
dBAB
id/
id/
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
BAB 4 : KEUNIKAN
BADUT....................................................
18
.une
.une
.unCANDI
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
di
//di
:18
://di
://Langgam
4.1
Candi Badut..........................................................
http
http
http

c.i
ej.a

.un

ilib
//dig

tp:

4.2 Aksara Kawi Pada Prasasti Dinoyo..................................... 32

/
/
/
/
5 : KONTEKS SEJARAH
37
.idBAB
c.id
c.id
c.id CANDI BADUT...................................
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
ne
.une
.u....................................................................................
BAB 6 : PENUTUP
51 ilib.u
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
dig
://di
://di
p://Simpulan
................................................................................
http 51
http
htt6.1

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

6.2 Saran ...................................................................................... 52

/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.idDAFTAR PUSTAKA ................................................................................
54
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
LAMPIRAN-LAMPIRAN
........................................................................
57 g
g
g
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h
h
ac.
nej.

xi

.u

.u

igilib
d
/
/
:
tp

ht

igilib
d
/
/
:
tp

id/

id/

id/

id/

ac.
nej.

ht

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

u

ilib.

dig
tp://

id/

id/

b.u

ttp:/

b.u

ttp:/

58

C. FOTO ARCA DEWI DURGA
/
/ MAHESASURAMARDHINI......

59

F. FOTO BATU-BATU CANDI PERWARA.....................................

62

id
.ac.

id
.ac.

ac.
nej.

ili
57
/dig

h
h
h ARCA AGASTYA................................................................
B. FOTO
id/
.ac.

.id/

c
ej.a
ej
ej
D. FOTO RELIEF u
KINARA-KINARI................................................
60
n
n
n
u
u
.
.
.
igilib
igilib
igilib DAN YONI...........................................................
d
d
d
/
/
/
E. FOTO
LINGGA
61
/
/
/
:
:
:
http
http
http

nej

lib.u

http

ili
ili
A. MATRIKS
/dig
/digPENELITIAN................................................................
ttp:/

digi
tp://

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

ac.
nej.

b.u

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

id/

id/

ac.
nej.

ac
nej.

tp
DAFTAR
htLAMPIRAN

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.u

http

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

tp

ac
nej.

.u

.u

.u

gilib
i
d
/
/
:

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

/
/
/
/ FOTO PETA KANJURUHAN
63
.idG.
c.id
c.id
c.id DAN KOTA MALANG..............
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
H. FOTO PRASATI
64 lib.un
.une
.unDINOYO.............................................................
b
b
i
i
l
l
i
i
i
g
g
ig
://di
://di
p://d TENGAH DAN
I. FOTO
http
httJAWA
httpPERBANDINGAN CANDI

ac
nej.

.u

gilib
i
d
/
/
:

tp

65

JAWA TIMUR...................................................................................

/
/
/
/
66
c.id
c.id
c.id JAWA TIMUR.................................
c.idJ. FOTO STRUKTUR CANDI
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
ne
.une
.uTEMUKAN.......
.une PERTAMA KALIilDI
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
K.
FOTO
CANDI
BADUT
67
i
i
i
g
g
g
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h CANDI BADUT PEMUGARAN
L. FOTO
OLEH BELANDA.......h 68
69

M. GAMBAR STRUKTUR BATU PADA CANDI BADUT………..

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

i
/dig
/
:
p
t
t

gilib
i
d
/
/
:

gilib
i
d
/
/
:

ac.
nej.

.u

.u

igilib
d
/
/
:
tp

ht

.u

http

id/

id/

id/

id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

http

igilib
d
/
/
:
tp

ac
nej.

.u

.u

ac.
nej.

.id/

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

tp

gilib
i
d
/
/
:

http

.id/

.u

ac
nej.

.u

.u

http

.id/

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

gilib
i
d
/
/
:

http

tp

.id/

.id/

ac
nej.

.u

.u

lib.u

h

.id/

.id/

ac
nej.

ac
nej.

i
/dig
/
:
p
t
t

h

h

gilib
i
d
/
/
:

ac
nej.

lib.u

lib.u

lib.u

.id/

.id/

.id/

.id/

ac
nej.

digi
tp://

id/

.
N. SURAT KETERANGAN
70
j.ac
j.
j. MELAKUKAN PENELITIAN……....
e
e
e
n
n
n
u
u
u
ilib.
ilib.
ilib.
g
g
g
i
i
i
d
d
d
/
/
/
:/
:/
:/
http
http
http

nej.

u

ilib.

dig
tp://

d/
ac.i

d/
ac.i

d/
ac.i

xii

ht

u

ilib.

dig
tp://

ac.
nej.

u

ilib.

ht

dig
tp://

ac.
nej.