INTEGRAL PARSIAL INTEGRAL FUNGSI TRIGONOMETRI

STIMATA BY : SRI ESTI h  dx x x cos sin 2 , misalkan sin x = u, maka du = cos x dx → dx = x du cos c x c u du u x du x u dx x x          3 sin 3 cos cos cos sin 2 3 2 2 2 i c x a rc x dx x dx        3 2 tan 6 1 3 2 2 2 1 9 4 2 2 2 j c x x x dx x dx          4 3 4 3 ln 24 1 16 3 3 3 1 16 9 2 2 k c x arc x x x dx x dx x x               2 1 sin 2 2 3 2 1 1 4 2 3 2 2 2 Latihan soal : 1. dx x x 2 2 1 3 2   2. dx x x   4 3 2 2 3. dx x x   3 2 1 4.    3 1 2 6 3 x x dx x 5.   dx x x 4 2 2 6. dx x x   2 1 7.  1 2 x dx x 8. dx x x    1 2 9.  dx x e x 2 1 10.  1 x e dx 11. ∫ 12. ∫ 13. ∫ √

5. INTEGRAL PARSIAL

Metode integral parsial umumnya digunakan pada integral yang mengandung fungsi logaritma atau perkalian polinom n x dengan fungsi trigonometri seperti x cos x, atau x n sin x, juga perkalian fungsi eksponensial x n e ax , atau perkalian fungsi eksponensial dengan fungsi trigonometri seperti e 2x sin x . Selain itu fungsi-fungsi yang tidak terdapat pada rumus dasar. Pandang u dan v yang diferensiabel dari x, maka : duv = u dv + v du STIMATA BY : SRI ESTI u dv = duv – v du Bila ini diintegralkan diperoleh bentuk yang dinamakan integral parsial : Yang perlu diperhatikan pada metode ini : 1 Bagian yang terpilih sebagai dv harus mudah diintegralkan 2  du v harus tidak lebih sukar daripada  dv u Contoh : 1.  dx x ln : ambil u = ln x → du = dx x 1 dv = dx → v = x     du v uv dx x ln          c x x x dx x x dx x x x x ln ln 1 ln 2. dx x tg arc  : ambil u = arc tg x → du = dx x 2 1 1  dv = dx → v = x dx x x x tg arc x dx x tg arc      2 1 1 dx x x   2 1 : ambil 1 + x 2 = t → dt = 2x dx dx = x dt 2 maka c x c t x t dt x       2 1 ln 2 1 ln 2 1 2 Jadi : c x x tg arc x dx x x x tg arc x dx x tg arc          2 2 1 ln 2 1 1 Latihan soal : STIMATA BY : SRI ESTI 1.  dx x x sin 6.  dx x arc sin 2.  dx x e x 2 sin 7.  dx x 3 sec 3.   dx x x 1 8.  dx x x sin 2 4.  dx x x ln 2 9.  dx e x x 2 3 5.  dx x 2 sin 10.  dx x x cos

6. INTEGRAL FUNGSI TRIGONOMETRI

Kesamaan-kesamaan berikut sangat bermanfaat untuk menghitung integral dari fungsi trigonometri : 1 sin 2 x + cos 2 x = 1 2 1+ tg 2 x = sec 2 x 3 1+ ctg 2 x = cosec 2 x 4 sin 2 x = 2 cos 1 2 1 x  5 cos 2 x = 2 cos 1 2 1 x  6 2 sin x cos x = sin 2x 7 sin x cos y =   sin sin 2 1 y x y x    8 sin x sin y =   cos cos 2 1 y x y x    9 cos x cos y =   cos cos 2 1 y x y x    10 1 - cos x = 2 sin 2 x 2 1 11 1 + cos x = 2 cos 2 x 2 1 12 1 ± sin x = 1 ± cos 2 1 π – x Contoh : 1.            c x x dx x dx dx x dx x 2 sin 2 cos 2 cos 1 sin 4 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 2. c x x dx x dx dx x dx x            6 sin 6 cos 6 cos 1 3 cos 12 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 3. dx x x dx x dx x x dx x x dx x sin cos sin sin cos 1 sin sin sin 2 2 2 3          = c x x x d x dx x         3 3 1 2 cos cos cos cos cos STIMATA BY : SRI ESTI Latihan soal : 1  dx x 5 cos 6   dx x 2 3 3 cos 1 2  dx x x 3 sin 2 sin 7  dx x tg 4 3  dx x x 2 sin 2 cos 3 4 8  dx x 2 sec 4 4 dx x x 2 2 cos sin  9  dx x x tg 3 sec 3 4 3 5   dx x cos 1 10  dx x ctg 2 3

7. INTEGRAL DENGAN SUBSTITUSI TRIGONOMETRI