ENGUJIAN BATU BATA MERAH YANG BERASAL DARI LIMA LOKASI DI KABUPATEN BANYUWANGI

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/


giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i

l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.

.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id

.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.

j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d

aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt


d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t

t
hhtt

h

PENGUJIAN BATU BATA MERAH
YANG BERASAL DARI LIMA LOKASI
DI KABUPATEN BANYUWANGI

PROYEK AKHIR

c.id

c.id

j.a
.une

ilib


//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

c.id

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

c.id

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

h

h Oleh :

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

h

h

UMY ALFIYANTI
NIM 061903103025

d
d
d
PROGRAM
aj.ca.ci .id DIPLOMA III TEKNIK
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
ne JURUSAN TEKNIK
ne
ne
.bu.n
.bu.SIPIL
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
gigil
idgigil
idTEKNIK
idgigil
FAKULTAS
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
UNIVERSITAS
JEMBER
2011

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:id
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp BATA MERAH hthttp
hthttp
PENGUJIANhBATU
YANG BERASAL DARI LIMA LOKASI
d
d
d
DI KABUPATEN
BANYUWANGI
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id PROYEK AKHIR j.aca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Diajukan
salah satu syarat iggili
i
ilmemenuhi
idgdan
idgigili guna melengkapi tugas :akhir
igStudi
/:d
/:d
/
/
:p//:d
:
/di
/
/
/
/
/
untuk
menyelesaikan
Program
Teknik
Sipil
p
p
t
t
thtp
thttp
t
h
h
hthttp
t
dan mencapai gelar Diploma III Teknik ( D3 )

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

UMY ALFIYANTI
ca.cid.idNIM 061903103025 j.aca.cid.id
a
.
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
d
PROGRAM
aj.ca.ci .id DIPLOMA III TEKNIK
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
ne
ne
ne JURUSAN TEKNIK
.bu.n
.bu.n
.bu.SIPIL
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
gigil
idgigil
idgigil
idTEKNIK
FAKULTAS
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
UNIVERSITAS
JEMBER
2011

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Oleh :

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:id
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

PERSEMBAHAN

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
/
/
/
/
p
t
PERSEMBAHAN
t
p
hhttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Laporan Proyek Akhir ini dibuat sebagai perwujudan rasa terima kasih kepada:

ca.cid.id 1.
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
2.
p

.cid.id rahmat dan rizki-Nya,.aserta
d
Allah SWT atas segala
junjungan kita
c.cid.ikepada
.acberkah

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
ej.
nSAW;
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
Nabi Muhammad
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp Asnanik tercinta yang selalu
hIbunda
hthttpsabar, memberikan dukungan
hthdan
ttpsemangat,

h

serta memberikan doa dan kasih sayang saat diriku lemah dan terjatuh;

d
did
d
ca.cid.id tercinta yang selalu
da n j.ac.cid
aj.ca.ci .id 3. Ayahanda Abdus
aj.Syakur
aj.ca.ci .mencemaskanku
.
.
.
j
j
j
a .i
.
e
e
e
e
j
n
n
n
n
e
e
e
e
.bu.un
mengingatkanku
dan
liib
liibli.bu.un
liibli.bu.ununtuk segera lulus, imemberikan
liibli.bu.un doa, bantuan moril,
i
i
i
i
i
l
g
g
g
g
i
i
i
//d ig
://d/dig
://d/dig
://d/dig
thtp
p://d
hthtp
hmateri’il;
hthtp
ttp:/
ttp:/
ttp:/

h

4. Kakak – kakakku Yuly Ika Fitriana, Tri Shinta Sumarsono, Mustofa, dan

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
5.

d
d
ca.cid.id
a
.
j
a
a
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
dukungan;
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
p
dari TK, SD, SMP,
ilmu
tp dan PerguruanTinggi atas
hthttsemua
hthtSMA,
hGuru-guruku
.i id
.i d
Keponakanku Fishanda
Anindya yang sudah
doa da n
j.ac c.memberikan
j.ac c.iZahra

yang telah diberikan;

d
id.idHj. Masruroh yang sudahacbaik
.cid.idkepada saya seperti .ac.cid.id
aj.ca.ci .id 6. Bapak H. Makrufejdan
aj.ca.cIbu
.
.
.
j
jej.a
j
a
.
e
e
e
n
n
n
n
ej
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
.
.
.
i
i
i
i
orang tua
igl ilibsendiri;
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgisaya
d
d
d
/
/
/
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
thtp
thtp
p
hthtp
Zainur
7. hTeman
ttp: Rachma,
ttp: yaitu Zainul Fatma, h
ttp: – Teman kontrakkan FaRaFiLi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
8.
idgigili
//:d
p //

h

h

Linda Puspita Sari yang telah banyak membantu. Teman Seangkatan yang juga

id

ca.cid.id
a
.
j
e
n ej
nej.
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
liibli.bu.u–nteman se-angkatan (UNEJ’06
l
l
i
i
i
dan
TS’06),
se-jurusan,
dan
seSegenapigteman
idgigili
idgigili
ig
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
thttp maupun
halmamater
yang akan ataupunhthtelah
ttp menyelesaikan Proyek hAkhir
id

c.c.idSigit Tri Cristiawan danj.Ubnu
c. id
sudah membantu saya
ej.a.ayaitu
e a.ac.Fajar Karimulloh;

Skripsi;

.id

d
aj.ca.ci .id 9.
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

:// /di
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

:// /di
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
ii
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

.id

cac.id Cyber yang sudah j.memberikan
c id
Teman – Teman
persahabatan,
ej.a.Dunia
e a.ac.
.unnej

.unnej

lib .u
lib .u
menghiburku
digigilibdari rasa penat, dan memberikan
digigilibsemangat.

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//::d
:p//:“d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
(Al-Insyiroh
4).
Sesungguhnya
sesudah
kesulitan,
ada
kemudahan”
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.niscaya Allah S.W.Tilakan
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
mengamalkan
ilmu
yang
diketahuinya,
“Barang
siapa
yang
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
(Nabi Muhammad).
p
tp
hthttp menambah ilmu yang tidak
hthtdiketahuinya”
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
ne
ne maka akan menemukan
.bu.n
.bu.n
u
une
u
b
bli.bu.menggunakan
b
i
i
i
“Siapagyang
waktunya untuk
berpikir,
l
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idigi
idgigil
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
waktunya untuk berdoa,
hhttpmaka akan
hhsumber
hhttp
ttp kekuatan. Siapa yang menggunakan

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

MOTTO

menemukan sumber ketenangan. Dan siapa yang menggunakan waktunya untuk

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
iii
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

e
j.a
n
e
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d

i .id
.i
belajar, maka jakan
sumber kebijaksanaan”
.ac.cmenemukan
j.ac c.id (Anonymous).
e
j.a
n
e
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
PERNYATAAN
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhttSaya yang bertanda tangan dihbawah
htt ini :

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

nama : UMY ALFIYANTI
id.id
.
c
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
NIMune: e
j.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.b.un061903103025
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
gigili sesungguhnya bahwa//proyek
idgigili
iddengan
idgigiliakhir yang berjudul “PENGUJIAN
idgigili
d
menyatakan
/:d
/:d
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
p
tp
hthttpBATA MERAH YANGhthtBERASAL
ht ttp
BATU
DARI LIMA hLOKASI DI

KABUPATEN BANYUWANGI”
adalah benar – benar hasildkarya sendiri, kecuali
.cid.id
.cid.id
ca.cid.id
c
c
ca.ci .id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
kutipan yang sudah
saya
ej diajukan pada institusi
nej
nej
nej sebutkan sumbernya,ilbelum
npernah
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
l
gigil
il
idgigidan
idgigil
idgigbukan
ibertanggung
manapun,
dan
karya jiplakan. Saya
jawab atas keabsahan
//:d
//:d
//:d
//:d
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
h ttp
kebenaran
isinya sesuai dengan sikap h
ilmiah yang harus dijunjung tinggi.

h

h

Demikian pernyataanid
ini saya buat dengan sebenarnya,idtanpa ada tekanan dan
id.id
.
.
id
ca.cid.id
ca.c.id
c
c
.
a
a
a
a
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
e
e
e
e
paksaan dari pihak.umanapun
sanksi
di
n
nej.
nej. akademik jika ternyata
nej. serta bersedia mendapat
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
ili
idgigili
idgigili
idgigpernyataan
idgigili
/:d
/:d
/:d
kemudian
hari
ini tidak benar.
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Jember,
.cid.id Juni 2011
ca.cid.id
c
a
a
.
.
j
j
a
.
.
e
e
nej
nej Yang menyatakan, ilib.bu.n
.bu.n
u
u
b
i
l
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej. Umy Alfiyanti ilib.bu.n
.bu.n
u
u
b
i
l
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
NIM. 061903103025
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
iv
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
PROYEK AKHIR
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

id

id

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ej
nej BERASAL DARIilLIMA
nLOKASI
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
i
YANG
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp BANYUWANGI
DI KABUPATEN

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.idUMY ALFIYANTI j.aca.cid.id
a
.
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
NIM 061903103025
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili Widayanto, ST. MT. //didgigili
idgigili Pembimbing Utama ://didg:igErno
Dosen
/:d
/
:
: /
/
/
/
/
p
p
:
t
t
thtp
hthttp Dosen Pembimbing Anggota
hthttp : Ketut Aswatama, ST.hMT.
ttp:/

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
v
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

.
c. id
BATU BATA MERAH
j.a.cac.id
ePENGUJIAN
ej.a.ac.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Oleh

Pembimbing

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:d
//:d
//:Proyek
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Laporan
Akhir
berjudul
“PENGUJIAN
BATU
BATA
MERAH
t
t
t
p
hhttp YANG
hhttp
hhttp

h

PENGESAHAN

BERASAL DARI LIMA LOKASI DI KABUPATEN BANYUWANGI” telah

ca.cid.id diuji dan disahkan pada:
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
hari,
tanggal
:
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
//:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
tempat
: Fakultas Teknik – h
Program
thttp Studi Teknik Sipil
p
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne Menyetujui / TimiPenguji
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
:
l
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
DPU
DPA
hhtt
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.MT.
nej.
.bu.n
.bu.n
Erno Widayanto,
ST.,
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili199803 1 002
idgigili
/:d
NIPp19700419
/
//:d
:
/
/
/
/
t
p
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
ej. Aswatam, ST., MT.b.u.n
nej.
nKetut
.bu.n
u
u
b
i
i
l
l
i
i
b
id1gi001
idgigili NIP 19700713 200012
gili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d.id
II,
aj.ca.ci .id
aj.ca.ciPenguji
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
:
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
Nunung NuringhH.,
p MT.
hhtt
httST.,

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

Universitas Jember.

Penguji I, j.ac.cid
.id

e
n
ej.a
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
tp:Hernu Suyoso, MT
hthtp
tIr.

NIP 19551112 198702 1 001

NIP 19760217 200112 2 002

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
Fakultas
hthttp
hthttp Teknik

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
gigil MT
idgigil
idHadi,
Ir. Widyono
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt 198902 1 001
NIP 19610414

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
vi
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

Universitas Jember
Ketua,

idgiigliilib.
//:d
p //

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

RINGKASAN

Pengujian Batu Bata Merah Yang Berasal Dari Lima Lokasi di Kabupaten
Banyuwangi; Umy Alfiyanti, 061903103025; 2011: 82 halaman; Jurusan Teknik
Sipil Fakultas Teknik Universitas Jember.

Batu bata merah adalah batu buatan yang terbuat dari tanah liat dengan atau
tanpa bahan campuran, yang melalui proses pengerjaan hingga tidak hancur jika
direndam dalam air. Pembuatan batu bata merah bisa menggunakan bahan campuran
dan tanpa bahan campuran tergantung dari keadaan tanah liat yang dipakai. Tanah liat
diambil dari lima lokasi di kabupaten Banyuwangi yaitu Desa Wongsorejo, Desa Alas
Buluh, Desa Sidodadi, Desa Watu Kebo, dan Desa Bajulmati. Dalam penelitian ini
lebih mengarah pada sifat fisik tanah yang mungkin dapat memberikan pengaruh
terhadap kualitas batu bata. Oleh karena itu, akan dilakukan pembuatan batu bata
yang menggunakan tanah liat yang di ambil dari lima lokasi dengan melakukan
proses dan prosedur pengerjaan yang sama.
Metode pengumpulan data yang digunakan dalam penelitian ini, yaitu
observasi (pengamatan langsung), pengujian bahan baku batu bata meliputi pengujian
kadar air tanah, berat isi tanah, berat jenis tanah, atterberg limits dan pengujian benda
uji (batu bata) meliputi pengujian tampak luar (ukuran, bentuk, warna, dan berat),
kandungan kadar garam absorbsi, daya hisap, kuat tekan.
Dari analisis hasil pengujian, sifat fisik tanah juga memberikan pengaruh pada
kualitas batu bata. Tanah dari kabupaten Banyuwangi berjenis CL dan ML – OL
termasuk jenis tanah yang cukup bagus untuk digunakan dalam pembuatan batu bata
karena memiliki plastisitas sedang. Setelah tanah tersebut di olah menjadi batu bata
hasil produk batu batanya dari keseluruhan lima lokasi hampir sama yaitu sudah
cukup baik, akan tetapi masih ada beberapa kekurangan yang tidak sesuai standar
kualitas batu bata.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
vii
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
/Red
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Testing
Bricks
Originating
From
Five
Location
in
Banyuwangi;
Umy
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

SUMMARY

Alfiyanti, 061903103025; 2011: 82 pages; Departement of Civil Engineering Faculty

id
ca.cid.id of Engineering, University
caof.cid.Jember.
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Red is an artificial stone
p
p
hthttBricks
hthttpmade of clay with or without
hthtatpmixture of
materials, which the process of working to not disintegrate if soaked in water. Making

d
id.idand without a mixture of amaterials
ca.cred
ca.cid.id depending on the j.aca.cid.id
aj.ca.ci .id bricks can use a mixture
ajof
.
.
.
j
j
j
.
.
e
e
e
e
n
n
n
n
ej.
e
e
ej
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
.
.
.
i
i
i
i
circumstances
of
clay
used.
Clays
taken
from
five
location
in
the
Village
Wongsorejo
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
d
/
/
/
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
:
thtp
p
Banyuwangi
and
hthtp
hthtp
ttpKebo,
ttp: City, Village of Alas Buluh,
ttp:Village Sidodadi, Village hWatu

h

Village Bajulmati. In this study leads to more physical properties of soil which may

id.id be making bricks
ca.cid.id
ca.cid.id of the bricks. Therefore,
ca.cid.id have an influence on thej.aquality
itc.c
would
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
e
e
e
e
ej.
nej.
nej. an procedures work
nfive
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
using
clay
taken
from
location
by
performing
the
process
the
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
same.
hthttp
hthttp
hthttp

h

Data collection methods used in this study, the observation (direct

d
d.id
.cid.id content, weight .ac.cid.id
raw
of brick, include soil
aj.ca.ci .id observation), testing of
aj.camoisture
aj.ca.cimaterials
.
.
.
j
jej.a
j
j
e
e
e
e
n
n
n
n
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
.
.
.
i
i
i
i
l ilibheavy soil type, atteberg limits
content of the
(bricks),
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl iliband testing of test objects
idgiigsoil,
d
d
d
/
/
/
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
:
:
thtp
p
hthtand
hthtp
include
(size, shape, colour,
ttpabsorption,
ttp:weight), dietary levels ofhsalt
ttpexterior

h

suction of rate, compressive strength.

id result, soil physical properties
caof.cid.test
ca.cid.id
ca.cid.id also influence the j.aca.cid.id
From
the
analysis
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
OL
including
soil
quality
of
the
bricks.
Soil
of
Banyuwangidistrict
type
CL
and
ML

idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttthe
p manufactureof bricks because
p
hthttp it has a
typehthare
ttp good enough to be usedhin

h

plasticity being. After the soil in a brick if the brick products from all five locations is

d
d
ca.cid.idshortcomings that do j.aca.cid.id
aj.ca.ci .idpretty good, but there still
aj.ca.ci .id almost the same that isejalready
ajsome
.
.
.
j
j
.
e
e
e
n
n
n
n
ej.
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
.
.
.
i
i
i
i
not fit standart
ilib bricks.
idgiiglquality
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
d
/
/
/
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:
ttp:
ttp:

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
viii
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

KATA PENGANTAR

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Puji dan syukur penulis panjatkan kehadirat Allah S.W.T atas limpahan

Sholawat serta salam
id tercurah kepada j.aca.cid.id
ca.cid.id rahmat, taufik serta hidayah-Nya.
ca.cid.id
ca.cidtetap
.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
j.
j.
nej.
neS.A.W
nemendapat
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Nabiyullah
Muhammad
dan
semoga
kita
semua
syafaat-Nya
kelak
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
di Yaumil
p
hthttp Qiyamah, Amin.
hthttp
hthttp
Penulis mengucapkan terimakasih kepada semua pihak – pihak yang telah

d
d.id doa sehingga penulis mampu
did
d
Proyek j.ac.cid
aj.ca.ci .id memberi bantuan, dorongan
aj.ca.cidan
aj.ca.ci .menyelesaikan
.
.
.
j
j
j
a .i
.
e
e
e
e
j
n
n
n
n
e
e
e
e
Akhir yang gberjudul
liibli.bu.un
liibli.bu.un
liibli.bu.un“PENGUJIAN BATUigiBATA
liibli.bu.unMERAH YANG BERASAL
i
i
i
g
g
i
i
i
//d ig
://d/dig
://ddig
://d/dig
thtp
p://d
DARI
tp:// LOKASI DI KABUPATEN
hthtp
hthtp
ttp:/ itu pada
tLIMA
ttp:/BANYUWANGI”. Olehhkarena
d
d
a
a
e
e
j.
n
n
nej.Sipil.
neMT,
.buTeknik
.bu.ST.,
u
u
b
b
.
i
i
l
l
Jojok Widodo
S,
selaku
Ketua
Jurusan
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
p
Dwi
ST., MT, selaku Dosen
hthttpPembimbing Akademik.
hthttNurtanto,

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

i
c.ci .id Ketua Fakultas Teknik jUniversitas
Ir.Widiyono Hadi, MT
.ac.c.id Jember.
j.aselaku

h

4. Erno Widayanto, ST., MT, selaku Dosen Pembimbing I dan Ketut Aswatama, ST.,

d
d
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
j
ej
nej
nmasukan,
neSipil
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
Diploma ig
IIIiliib
Teknik
yang
telah
memberikan
koreksi,
kritik
dan
i
i
i
i
i
l
idgigil
idgigil
dig
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt dalam penyusunan Proyek Akhir.
saran
i
.i .id
II dan sebagai Ketua
Studi Teknik
MT, selaku Dosen jPembimbing
.aca.c.id
j.acacProgram

h

5. Ir. Hernu Suyoso, MT, selaku Dosen Penguji I yang menggantikan Bapak Dwi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
6.

d
aj.ca.ci .id 7.
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

kesempatan ini, penulis ucapkan terima kasih sebesar-besarnya kepada:

ca.cid.id 1.
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
2.
i
idgigili
//:d
p //
3.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

h

id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
proposal idan
ujian
sidang
Proyek
Akhir.
gigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp Dosen Penguji II yang telah
p
hthttpNurtjahjaningtyas, ST., MT,hselaku
hthttmemberikan
Indra
id

. .id
Nurtanto, ST., MTetelah
hadir memberikan
a.ca.c.iddan saran pada saat
j.a.cacbersedia
ej.koreksi

koreksi dan saran pada saat proposal.

.id

h

ca.cid.id
a
.
j
.
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
ST., MT
sebagai
Dosen
Penguji
II
telah
bersedia
hadir
memberikan
koreksi
dan
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt pada saat ujian sidang Proyek
hhtt
hhAkhir.
tt
saran

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
ix
/
/
p
t
hthttp

h

.id

.id Nurtjahjaningtyas,
a.cacIndra
Ibu Nunung NuringeH.,
c.idMT, yang menggantikan
j.a.caST.,
ej.Ibu

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

8. Ayah saya Aiptu Abdus Syakur, yang telah memberikan bantuan moral maupun

ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej selalu menyertai, memberikan
nejsemangat, selalu sabarilib
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Ibu saya Asnanik
yang
dan
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
pengertian.
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
d
d
materiil dan banyak membantu
ac.ci .id dalam kelancaran penyusunan
ac.ci .id Proyek Akhir, serta

h

9. Kedua kakak saya Bripda Yuly Ika Fitriana dan Tri Shinta Sumarsono A.Md,

.cid.iTeknik
.cid.id membantu dalam
d
Sipil 2006 yang telah
berserta teman – teman
.acD3
.acbanyak

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
ej.
nAkhir.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
penyusunan
Proyek
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
amal baik yang telahhtdiberikan
kepada penulis mendapatkan
p
hthttSemoga
hthttp imbalan
http

h

dari Allah S.W.T, baik di dunia maupun di akhirat. Amin. Penulis menyadari bahwa

d
d
d
d.id saran dari pembaca
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id proyek akhir ini masihejterdapat
aj.ca.ci .idkekurangan untuk itu, ekritik
aj.ca.cidan
.
.
.
.
j
j
j
e
e
ne
ne
ne Akhirnya penulis ilberharap
ne semoga proyek akhirilibini
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
sangat
penulis
harapkan.
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
bermanfaat
hhttp
hhttp bagi pembaca. Amin. hhttp

h

ca.cid.id Jember, Juni 2011 j.aca.cid.id
a
.
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Penulis

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
x
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
HALAMAN
JUDUL
..............................................................................................
i
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

DAFTAR ISI

PERSEMBAHAN .................................................................................................

ii

iii
ca.cid.id MOTTO .................................................................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.b....................................................................................................
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
PERNYATAAN
iv
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
HALAMAN
v
p
hthttp PEMBIMBING ...............................................................................
hthttp
hthttp
PENGESAHAN ....................................................................................................

h

vi

d
d
d
d
vii
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id RINGKASAN ( SUMMARY
aj.ca.ci .)id..............................................................................
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
KATA
PENGANTAR...........................................................................................
ix
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
DAFTAR
xi
hhttp
hhttp ISI .........................................................................................................
hhttp

h

DAFTAR TABEL ................................................................................................. xiv

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id DAFTAR GAMBAR ............................................................................................
xvi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
...............................................................................................
xvii
DAFTAR
RUMUS
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
DAFTAR
xviii
hthttp
hthttp
hthttp LAMPIRAN TABEL .........................................................................
DAFTAR LAMPIRAN GAMBAR ....................................................................

h

xx

d
d
d
d.id
1
aj.ca.ci .id BAB 1. PENDAHULUAN
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci.....................................................................................
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne............................................................................................
ne
.bu.n
.b1u.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
1.1
Latar
Belakang
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
h1.2
2
httpRumusan Masalah .......................................................................................

h

1.3 Batasan Masalah ......................................................................................... 2

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
1.4
Tujuan
.........................................................................................................
3
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.b3u.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
1.5
Manfaat
.......................................................................................................
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
p
hth2.ttpTINJAUAN PUSTAKA DAN
hthttp
hthttHIPOTESIS
BAB
...........................................
4

h

2.1 Tinjauan Pustaka ......................................................................................... 4

c.idid

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.une
.bu.n
.bu.une
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
l
il .............................................
idgigiBahan
idgigil 5
idgigBata
d
– bahan Pembuatan
/:d
:p/2.1.2
:p//:d
:p//:Batu
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2.1.3 Pengujian Sifat Fisik Tanah ............................................................ 7

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.idid

a c.
c. .............................................................................
2.1.1 BatunBata
4
ej.aj.aMerah
nej. j.a

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
xi
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

2.1.4 Klasifikasi Tanah yang Dipakai Menggunakan Sistem Klasifikasi

ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
l – Cara Pembuatan Batu
gigil .................................................
idgigil15
idgigiCara
idBata
/:d
:p//:d
:p/2.1.5
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2.1.6 Kualitas Batu Bata Merah
.............................................................
18
d
d
Unified ...........................................................................................
11
ac.ci .id
ac.ci .id

23
ca.cid.id BAB 3. METODE PENELITIAN
ca.cid.id .......................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
3.1 MetodeibPengumpulan
Data .......................................................................
23
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
23
thttpProsedur Penelitian ....................................................................................
p
h3.2
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

h

h

3.2.1 Tahap Pengujian Tanah ................................................................. 23

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
l
idgigil28
idgigiTahap
idgigil
Pengujian Batu Bata
...........................................................
/:d
:p//:d
:p/3.2.3
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
3.3 Bagan Alur .................................................................................................
33
.idd

.idd

i
c i
3.2.2 TahapeProses
Batu Bata ..............................................
27
j.aj.cac.Pembuatan
ej.aj.ac.

h

34
.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
caPEMBAHASAN...........................................................
ca.cid.id BAB 4. ANALISIS DAN
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
4.1 Pengujian Karakteristik
Bahan Penyusun Batu
e
e
e
e
ej. Merah ...................... b34.u.n
nej.
nBata
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
i
li
idgigil35
idgigili
idgigiKadar
idgigili
/:d
/:d
/:d
4.1.1
Air Tanah .............................................................................
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

4.1.2 Berat Isi Tanah ............................................................................... 36

ca.cid.id
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nejLimits ..............................................................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
4.1.4
Atteberg
38
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
h4.2
tt
39
htt Proses Pembuatan Batu Batahh.....................................................................
d
.id.id ...........................................................................
4.1.3 Berat Jenis
37
ac.i .id
acTanah

4.2.1 Penggalian Bahan Mentah ............................................................. 40

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
4.2.2 Pengolahan
41
nej.
nej.
nej. Bahan Mentah ............................................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
4.2.3
Pembentukan
Adonan
Tanah
Liat
.................................................
42
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

4.2.4 Pengeringan Tanah Liat ( Batu Bata Basah ) ................................ 43

.id.id Bata Kering ......................................................
.id
4.2.5 Pembakaran
44
j.ac cBatu
j.ac c.id

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
4.2.6
Pendinginan
dan
Pemilihan
(
seleksi
)
Batu
Bata
.........................
45
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
xii
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

4.3 Pengujian Kualitas Batu Bata Merah ........................................................ 46

d
d
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
4.3.2
Kadar Garam Batu
l
il .............................................
idgigil52
idgigiKandungan
idgigBata
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt 4.3.3 Absorbsi Batu Bata h
htt
.......................................................................
53
.i .id
.ci .id ....................... 46
4.3.1 Pemeriksaan
dan Tampak Luar Batu
j.acacUkuran
j.acaBata

h

4.3.4 Daya Hisap (id
Suction Rate ) Batu Bata ........................................
id

54
.
.
d
d
i
i
c
c
ca.cid.id
.
.
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
4.3.5 ib
Kuat
Tekan
55
nej. Batu Bata ..................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
d
/:d
/:Bata
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
4.4
Analisis
Hubungan
Kualitas
Batu
Dengan
Klasifikasi
Tanah
.........
56
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
4.5 Rekapitulasi Pengujian Batu Bata dari Lima Lokasi ...............................

h

59

d
d
d
ca.cid.id
aj.ca.ci .id BAB 5. PENUTUP ...............................................................................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
61 ej.a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
nej
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
5.1
Kesimpulan
...............................................................................................
61
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
h5.2
hhttp
httpSaran .........................................................................................................
62

h

63
id.id
id.id
id.id DAFTAR PUSTAKA ............................................................................................
.
.
.
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
LAMPIRAN – LAMPIRAN
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
xiii
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/