Kajian Yuridis Perlindungan Hukum Terhadap Anak Luar Kawin Berdasarkan Putusan Mahkamah Konstitusi Nomor 46/PUU-VIII/2010

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/

:
p
tt

ry.u

y.u

y.u

/

rary

.id/

ry.u

libra
/

/
:
p
t

/

rary

://lib
http

ac
nej.

y.u

ht

c.id

j.a
.une

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

c.id

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

lib
tp://

.id/

ac

nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

j.a
.une

ry.u

h

.id/

y.u

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

/

c.id

j.a
.une

y

r
ibra
l
/
/
:

SKRIPSI
http

/

c.id

j.a
.une

rary

://lib
http

/
/
/
c.id
c.id

c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
.une
KAJIAN YURIDIS
TERHADAP ary.un
y.un PERLINDUNGAN
yHUKUM
r
r
a

a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
ANAK
LUAR
KAWIN
BERDASARKAN
PUTUSAN
h
h
h

MAHKAMAH KONSTITUSI
NOMOR 46/PUU-VIII/2010
/
/
/
d
i
.
c
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
libr
JURIDICAL
://lib STUDY LAW PROTECTION
://lib TO CHILD FROMttpOUT
://lib
p
p
tp://
t
t
t
t
h
h
h
OF MARRIAGE ACCORDING ON THE CONSTITUTIONAL
/
/
/
id/
c.id
c.NUMBER
c.id
c.id
COURT’S
46/PUU-VIII/2010
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
id/
.ac.

/

c.id

j.a
.une

rary

lib
tp://

rary

://lib
http
.id/

ry.u

ry.u

h
ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

rary

.id/

ry.u

ry.u

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

j.a
.une

://lib
http

h WIJAYA
HENDRA
NIM : 070710191071

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h
h
h
KEMENTERIAN
PENDIDIKAN
DAN KEBUDAYAAN
.id/

d/
UNIVERSITAS
JEMBERac.id/
ac.i

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

nej.

ht

ary
/libr

j.a
.une

/

c.id

j.a
.une

:/
http

ary
/libr

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

2013

/

.id/

nej.

y.u FAKULTAS HUKUM
ry.u
a
r
b
://li
http

r
ibra
l
/
/
:
tp

c.id

tp:/

rary

://lib
http

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
t

/

c.id

j.a
.une

/

i

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

ry.u

y.u

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

/

c.id

rary

lib
tp://

.id/

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
SKRIPSI
/
:
http

ht
j.a
.une

ry.u

h

.id/

ac
nej.

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/

c.id

j.a
.une

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

/

c.id

j.a
.une

/

c.id

j.a
.une

ry
ry
ry
ibra
ibra
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
KAJIAN
HUKUM TERHADAP
http YURIDIS PERLINDUNGAN
http
http

ANAK LUAR KAWIN BERDASARKAN PUTUSAN
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
MAHKAMAH
KONSTITUSI
NOMOR
46/PUU-VIII/2010
e
e
e
e
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
JURIDICAL STUDY LAW PROTECTION TO CHILD FROM OUT
/ OF MARRIAGE ACCORDING
/
/
/
ON THE CONSTITUTIONAL
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
COURT’S
NUMBER
46/PUU-VIII/2010
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
/
c.id

.id/

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

/

rary

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

/

c.id

j.a
.une

rary

://lib
http

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

rary

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

j.a
.une

://lib
http

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
e
HENDRA WIJAYAy.une
y.un
r
a
r
rar
NIM : 070710191071
b
b
i
i
l
l
/
/
/
/
:
:
http
http

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
t

/

rary

ac
nej.

ht

c.id

j.a
.une

://lib
http
.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

KEMENTERIAN
PENDIDIKAN
DAN KEBUDAYAAN
h
h
h
UNIVERSITAS
JEMBER .id/
/
c.id
a
.
j
j.ac
e
e
n
n
u
u
. FAKULTAS HUKUM
.
rary
rary

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

lib
tp://

lib
tp://

ht

t

ary
/libr

j.a
.une

/

/

c.id

j.a
.une

:/
http

ary
/libr

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

h
2013

c.id

tp:/

y.u

ht

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

lib
tp://

.id/

ac
nej.

/

ii

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ht

.id/

ac
nej.

MOTTO ry.u
ibra
l
/
/
:
http

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ac
nej.

h

.id/

y.u

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/
d/
id/ dengan sendirinya, dan
.id/ hal yang harus
c.id “Dalam hidup, ada hal yang
ac.datang
acada
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
diperjuangkan
dahulu
untuk
mendapatkannya
...”
a
a
a
r
r
r
ib
ib
ib
p://l
p://l
p://l
t
t
t
t
t
t
h
h
h
"Tidak ada satupun di dunia ini, yang bisa di dapat dengan mudah. Kerja keras dan

j.a
.une

rary

lib
tp://

doa adalah cara untuk mempermudahnya” 

/
c.id

.id/

a
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

ry.u

ry.u

ry.u

ry.u

y.u

y.u

/

rary

lib
tp://

.id/

rary

://lib
http

ry.u

ry.u

ry.u

y.u

.id/

h
.id/

ac
nej.

/

c.id

ary
/libr

ry.u

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ry.u
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
Dikutipttdari
: Kanisius, 1990, hlm.
2://li
://l:i Menuju Puncak Prestasi, tYogyakarta
://li
h p
h tp
http



j.a
.une

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

ac
nej.

ry.u

h

.id/

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

.id/

ry.u

h
ac
nej.

rary

://lib
http

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

j.a
.une

.id/

ry.u

libra
/
/
:
p
t

/

rary

://lib
http

ac
nej.

y.u

ht

c.id

j.a
.une

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

c.id

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht
j.a
.une

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ac
nej.

h

.id/

y.u

.id/

ac
nej.

h

.id/

r
ibra
l
/
/
:
tp

h

libra
/
/
:
p
tt

h
ac
nej.

ry.u

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h
.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

libra
/
/
:
p
t

.id/

ac
nej.

.id/

tp:/

ry.u

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

/

c.id

j.a
.une

:/
http

ary
/libr

/

iii

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

y.u

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

h

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.une PERSEMBAHAN
.une
y
y
r
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

Skripsi
ini saya persembahkan untuk
d/
d/ :
d/
d/
ac.i
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
un
1. Orang tuaku, atas
do’a, curahan kasih
segala perhatian danry.un
y.un
y.uuntaian
y.sayang,
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
lib
lib telah diberikan dengan tulus
/yang
/libikhlas;
/libr
/
/
/
:
:
:
dukungan
p
p
p
tp://
t
t
t
ht
ht
ht
2. Almamater Fakultas Hukum Universitas Jember yang kubanggakan ;

/
/
d/ Seluruh Guru dan Dosenku
d/ Sekolah Dasar sampai Perguruan
Tinggi yang
c.i3.
c.isejak
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
une
y.un
y.un satu persatu, yang telah
y.memberikan
y.un
r
r
r
r
tidak dapat disebutkan
dan mengajarkan
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h dan berguna serta membimbing
h dengan
ilmu-ilmunya
yang sangat bermanfaat
id/
.ac.

penuh kesabaran.

nej

ry.u

libra
/
/
:
p
t

.id/

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

y.u

y.u

/

rary

lib
tp://

.id/

rary

://lib
http

ry.u

ry.u

ry.u

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

/

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

:/
http

ary
/libr

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

ht

c.id

ary
/libr

.id/

ac
nej.

ht
j.a
.une

ry.u

h

.id/

y.u

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

ac
nej.

ry.u

h

.id/

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

.id/

ry.u

h
ac
nej.

rary

://lib
http

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

iv

j.a
.une

rary

://lib
http

/

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

j.a
.une

.id/

ry.u

libra
/
/
:
p
t

/

rary

://lib
http

ac
nej.

y.u

ht

c.id

j.a
.une

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

c.id

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht
j.a
.une

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ac
nej.

h

.id/

y.u

tp:/

ry.u

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

y.u

ry.u

ry.u

h

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.unePERSYARATAN GELAR
.une
y
y
r
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h

/

/

c.id

j.a
.une

rary

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/

c.id

j.a
.une

/

c.id

j.a
.une

ry
ry
rary
ibYURIDIS
ibra HUKUM TERHADAP
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
KAJIAN
PERLINDUNGAN
:
:
:
http
http
http
ANAK LUAR KAWIN BERDASARKAN PUTUSAN
/
/
/
/
c.id MAHKAMAH KONSTITUSI
c.id
c.id
c.id
NOMOR
46/PUU-VIII/2010
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h

lib
tp://

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

rary

.id/

rary

://lib
http

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

ry.u

.id/

y.u

/

c.id

rary

ac
nej.

ry.u

ac
nej.

.id/

.id/

ry.u

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

libra
/
/
:
p
tt

rary

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

j.a
.une

://lib
http

h WIJAYA
HENDRA
NIM : 070710191071

.id/

ac
nej.

/

rary

://lib
http

h

j.a
.une

.id/

ac
nej.

c.id

j.a
.une

.id/

ry.u

lib
tp://

/

c.id

j.a
.une

.id/

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

Fakultas Hukum Universitas Jember

ac
nej.

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

ry.u
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
li
/li
/li
Diajukan
Salah Satu Syarat Memperoleh
Gelar Sarjana HukumtpPada
://Sebagai
ttp:/
t :/
http
h
h
Program Studi Ilmu Hukum

j.
.une

libra
/
/
:
p
t

ac
nej.

h

ac
nej.

d/
ac.i

lib
tp://

.id/

ry.u

SKRIPSI
libra
/
/
:
p
htt

h
ac
nej.

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h
h
h
KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN
/
/
/
c.id
c.id
c.id
UNIVERSITAS
JEMBER
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
FAKULTAS:/HUKUM
/libr
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
2013
/
/
d/
c.id
c.id
ac.i
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
v
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
http
http
http

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

y.u

/

c.id

j.a
.une

rary

lib
tp://

id/
.ac.

id/
.ac.

.id/

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

rary

lib
tp://

.id/

.id/

ry.u

://lib
http

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

/
ary
/libr

:/
http

ry.u

h

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

ht

c.id

ary
/libr

h

.id/

ac
nej.

ht
j.a
.une

ry.u

.id/

.id/

y.u

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

.id/

ry.u

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

rary

://lib
http

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

vi

j.a
.une

rary

://lib
http

/

c.id

j.a
.une

.id/

ry.u

ac
nej.

ht

ac
nej.

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

/

Pembantu pembimbing
rary

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

c.id

ry.u IWAN RACHMAD S.,brS.H.,
ry.uM.H
a
i
://l
NIP : 197004101998021001
http

h

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

j.a
.une

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

ac
nej.

h

.id/

ry.u

.id/

ry.u

/

rary

://lib
http

ac
nej.

libra
/
/
:
p
t

.id/

ac
nej.

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

ry.u

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.une ANTIKOWATI, S.H.,arM.H
.une
y
y
r
a
r
r
NIP.196112021988022001
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h

/

rary

://lib
http

libra
/
/
:
p
tt

h

c.id

j.a
.une

Oleh :
Pembimbing

/

c.id

j.a
.une

h

libra
/
/
:
p
tt

h
ac
nej.

ht

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

nej

ry.u

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ac
nej.

h

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

.id/

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

nej

ry.u

h

.id/

ac
nej.

h

libra
/
/
:
p
t

ry.u

d/
d/
ac.i INI TELAH DISETUJUI
ac.i
.
.
j
j
SKRIPSI
e
e
y.un
y.un
r
r
a
a
r
r
TANGGAL 18
APRIL
2013
://lib
://lib
http
http

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

tp:/

ry.u

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
PERSETUJUANry.une
.une
y
r
a
ibr
ibra
l
l
/
/
/
/
:
:
http
http

ac
nej.

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

.id/

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
PENGESAHAN
/
/
:
http

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/

d/
d/
d/
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
.un
KAJIAN YURIDIS
TERHADAP ary.un
y.un PERLINDUNGAN
yHUKUM
r
r
a
a
r
r
/lib
/lib
/libr
/
/
/
:
:
:
p
p
p
t
t
t
PUTUSAN
htANAK LUAR KAWIN BERDASARKAN
ht
ht

id/
.ac.

MAHKAMAH KONSTITUSI
NOMOR 46/PUU-VIII/2010
/
/
/
d
i
.
c
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h

rary

nej

y.u
brar

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

c.id

j.a
.une

lib
tp://

ac
nej.

h

.id/

y.u

li

tp://

ry.u

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

Oleh :

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

y.u

/

c.id

rary

lib
tp://

y.u

ht
/

ry
ibra
l
/
/
:
http
ANTIKOWATI,
S.H., M.H

NIP : 197004101998021001

ac
nej.

ry.u

ry.u

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ry.u

h

Mengesahkan,

/
/
Kementerian
c.id Pendidikan dan Kebudayaan
c.id
a
a
.
.
j
j
Universitas Jember .une
.une
y
r
a
r
rary
Fakultas Hukum
b
b
i
i
l
l
/
/
/
/
:
:
Dekan,
http
http
.id/

/

tp:/

ary
/libr

/

c.id

j.a
.une

:/
http

ary
/libr

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

ac
nej.

ry.u
ry.u
a
a
r
r
b
b
://li Dr. WIDODO EKATJAHJANA,
://li
S.H., M.Hum
http
http

c.id

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

NIP. 197105011993031001

j.a
.une

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

libra
/
/
:
p
t

.id/

ry.u

.id/

/

c.id

j.a
.une

ry
ry
ibra
ibra
l
l
/
/
/
/
:
:
ttp M.H
http IWAN RACHMAD S., hS.H.,

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

.id/

ry.u

libra
/
/
:
p
t

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

j.a
.une

NIP : 196112021988022001

.id/

ac
nej.

ht
Pembantu Pembimbing,

c.id

j.a
.une

ac
nej.

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

t
hPembimbing,
j.a
.une

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ac
nej.

h

.id/

y.u

.id/

ac
nej.

h WIJAYA
HENDRA
NIM : 070710191071

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/

vii

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

y.u

ry.u

ry.u

h

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
PENETAPAN
PANITIA rPENGUJI
.une
.une
y
y
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h

Dipertahankan dihadapan Panitia Penguji pada :

j.
.une

Hari

ry

libra
tp://

rary

://lib
p
t
t
h
Tanggal
d/

c.i
ej.a

.un

rary
b
i
l
/
/
:

/

d
ac.i
.
j
e
.:unKamis
: 30

Bulan

: Mei

tp

rary

.id/

une

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

.u

/

c.id

rary

lib
tp://

/

/

c.id

j.a
.une

.id/

y.u

ar PENGUJI
ANGGOTA PANITIA
/libr

ry

:/

.id/

ac
nej.

y.u

y.u

.id/

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

:/
http

ary
/libr

ry.u

h
.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

: (………………………............)
ht

/

c.id

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

2. IWAN
ht RACHMAD S., S.H., M.H ht
NIP. 197004101998021001

j.a
.une

.id/

ac
: (………………………............)
nej.

y.u

/

ry.u

h

.id/

c.id

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

:/

http

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

ar
/:libr

/

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

/
d/
c.i1.
c.id
a
a
.
.
j
j
ANTIKOWATI,
S.H.,
M.H
.une
.une
y
y
r
r
NIP.
196112021988022001
a
a
r
libr
://lib
p
tp://
t
t
h

tp:/

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ry

http

ary
/libr

ac
nej.

ht

c.id

j.a
.une

ry

ry.u

j.a
.une

.id/

y.u Sekretaris,

ht

.id/

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

a
a
a
ASMARA :BUDI
/libr DYAH D. S., S.H. tROSITA
/libr INDRAYATI, S.H, M.H.
/libr
/
/
/
:
:
p
p
p
t
t
NIP.
ht 195007101980022001
ht NIP. 197805312005012001ht

ac
nej.

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

:/

http

ac
nej.

h

PANITIA PENGUJI

ry
ibra
/lKetua,

.id/

ry.u

h

d/
ac.i

j.a
.une

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h
nej.

ry.u

h

.id

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

Universitas Jember,ry.u

tp

rary

://lib
http

ry.u

ac
nej.

/

c.id

j.a
.une

.id/

Diterima
oleh Panitia Penguji Fakultas
/
/ Hukum

ry.
a
r
b
i
://l

ht

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h
.id
j.ac

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

/

j.a
.une

://lib
http

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

c.id

ry.:u 2013

Tahun

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

d/
ac.i

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

/

viii

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

y.u

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

h

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
PERNYATAANry.une
.une
y
r
a
ibr
ibra
l
l
/
/
/
/
:
:
http
http

ini :
d/ bertanda tangan di bawah
d/
iYang
.id/
c
a
ac.i
.
.
j
j
e
e
y.un
y.un
r
a
r
Nama /librar
: Hendra
Wijaya
/lib
ttp:/
ttp:/
h
h
NIM
: 070710191071

.id/

ry.u

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/

c.id

ac.
nej.

libra
tp://

ac
nej.

j.a
.une

rary

://lib
http

/
/
/
d/
c.iMenyatakan
c.idbahwa karya tulis denganj.ajudul
c.id : Kajian Yuridis
c.id
dengan sebenarnya,
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.un Terhadap Anak LuarrarKawin
y.un Berdasarkan Putusan
y.un
r
r
r
a
a
a
Perlindungan
Hukum
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h sendiri,
Mahkamah
Konstitusi Nomor 46/PUU-VIII/2010
; adalah hasil karya
kecuali
jika disebutkan sumbernya
/
/ dan belum pernah diajukan
/ pada institusi

/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
manapun, serta bukan u
ne jiplakan. Penulis bertanggung
.karya
.unejawab atas keabsahan dan
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
kebenaran pisinya
//lib harus dijunjung tinggi. ttp://lib
://lib sesuai dengan sikap ilmiah
:yang
p
t
t
t
t
h
h
h

.id
j.ac

une

ry.
a
r
b
i
://l

tp

Demikian pernyataan ini dibuat dengan sebenarnya tanpa ada tekanan dan

dari pihak manapun .serta
/ saya bersedia mendapatkan
/ sanksi akademik
/
d/
.ipaksaan
c id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
apabila ternyata dikemudian
benar.
.une hari pernyataan ini tidak
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

/

c.id

j.a
.une

rary

lib
tp://

rary

://lib
http
.id/

ry.u

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

y.u

/

y.u

:/
http

ary
/libr

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

ht

c.id

ary
/libr

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

ac
nej.

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

y.u

j.a
.une

.id/

ac
nej.

h

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u
ry.u
a
a
r
r
b
b
i
i
://l
HENDRA WIJAYAttp://l
http
h
NIM : 070710191071

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ry.u

ac
nej.

rary

ac
nej.

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

j.a
.une

://lib
http

.id/

ac
nej.

ry.u

tp:/

rar

://lib
http

h

libra
/
/
:
p
t

id/ 2013
Jember,.a30
c.Mei
j
e
un menyatakan,
y.Yang

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
t

/

c.id

j.a
.une

/

ix

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

y.u

ry.u

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

h

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
e
TERIMA KASIH
.unUCAPAN
.une
y
y
r
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

d/
d/
d/
Wr. Wb. c.id/
c.iAssalamualaikum
a
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.unsyukur penulis ucapkan rKehadirat
y.un Allah SWT Yang Maha
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
Segala/lipuji
dan
b
lib
lib
tp:/
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
Pengasih Lagi Maha Penyayang atas segala Rahmat, Petunjuk, serta Hidayah-Nya,

j.a
.une

rary

lib
tp://

sehingga penulis dapat menyelesaikan
skripsi dengan judul :/ Kajian Yuridis
/
/
d
i
.
c
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
eTerhadap Anak Luar Kawin
e Berdasarkan Putusan .une
Perlindungan Hukum
y.un
y.un
r
r
a
a
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
Mahkamah
Konstitusi
Nomor
46/PUU-VIII/2010.
Penulisan
skripsi
ini
merupakan
/
/
/
/
/
/
p:
p:
p:

id/
.ac.

nej

y.u
brar

li

tp://

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

htt

htt

htt

tugas akhir sebagai syarat untuk menyelesaikan Program Studi Ilmu Hukum pada

/
/
/
Hukum Universitas Jember
serta mencapai gelar Sarjana
Hukum pada
d/
.iFakultas
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Fakultas Hukum Universitas
.une Jember.
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://libpada kesempatan ini mengucapkan
://lib terima kasih kepada pihak-pihak
://lib
p
p
p
Penulis
t
t
t
t
t
t
h
h
h

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

yang telah banyak membantu dalam penulisan ini, antara lain :

/
/
d/ Ibu Antikowati, S.H., M.H,
id/ dengan penuh
c.i1.
c.id selaku pembimbing skripsi
c.yang
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une tulus dan ikhlas memberikan
.une arahan, nasehat, serta
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
perhatian,
kesabaran,
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h di tengah-tengah kesibukan beliau
h ;
bimbingan
selama penulisan skripsi ini
2. Bapak Iwan Rachmad Soetijono, S.H., M.H, sebagai pembantu pembimbing

d/
ac.i

j.
.une

rary

lib
tp://

.id/

.id/

.id/

c
skripsi yang telah banyak
kepada penulis nej.ac
j.ac memberikan masukan ndan
j.aarahan
e
e
n
u
u
y.u
arini
ary.
ary.
r
r
r
b
b
b
sehingga /skripsi
dapat
terselesaikan
;
i
i
i
l
l
l
:/
://
://
http

http

http

3. Ibu Asmara Budi Dyah Darma Sutji, S.H, selaku Ketua Panitia Penguji skripsi ;
4.
d/ Ibu Rosita Indrayati, S.H., M.H.
d/ selaku Sekretaris Panitia Penguji
d/ skripsi ;

/
c.i
c.i
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
5. Bapak Dr. Widodo
.une Dekan Fakultas Hukum
y.unEkatjahjana, S.H., M.Hum.,
yselaku
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
b
Universitas
;
://liJember
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h

c.i
ej.a

.un

rary
b
i
l
/
/
:

tp

6. Bapak Echwan Irianto, S.H., M.H., Bapak Mardi Handono, S.H., M.H., Bapak

/
/
/
.id/ Edy Mulyono, S.H., M.Hum.,
c.id selaku Pembantu Dekan
cI,.idII dan III Fakultas
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
.uJember
.une
.une
Hukum Universitas
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
ibr
/libr
//lib seluruh karyawan Fakultas
://lIbu
:serta
:/Hukum
p
p
p
t
t
t
t
t
t
7. Bapak
dan
dosen,
civitas
akademika,
h
h
h

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

Universitas Jember atas segala ilmu dan pengetahuan untuk bekal hidupku ;

/
/
/
d/ Orang tua, Ayahanda Bambang
c.i8.
c.id Sudibyo dan Ibunda Rukmini,
c.id saudaraku adinda
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
Dhedy Setiawan,
r semua keluarga dan kerabat
r atas do’a, serta dukungan/libyang
r
libr
://lib
://lib
:/
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
telah diberikan ;

/

c.id

tp:/

ary
/libr

j.a
.une

/

c.id

j.a
.une

:/
http

ary
/libr

/

x

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

h

/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
9. Teman-teman seperjuangan
di Fakultas Hukum angkatan
.une
.une
.une tahun 2007, khususnya
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
libr
teman-teman
//libNurul Songot dan teman-teman
://lib KKM, Ricky, Ferry, Rico,
:dan
://liblain
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
yang tak bisa aku sebutkan satu persatu yang telah memberikan dukungan dan

/
d/ ;
d/
d/
c.id bantuan baik moril dan jspirituil
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
e
e
e
.un
10. Semua pihak dan
yang tidak dapat adisebutkan
satu-persatu yang telah
yrekan-rekan
y.un
y.un
r
r
r
a
a
r
r
r
://libbantuannya dalam penyusunan
://lib
://lib
memberikan
http
http skripsi ini.
http

j.a
.une

rary

lib
tp://

Sangat disadari bahwa pada skripsi ini, masih banyak ditemukan kekurangan

/
/
/
d/ kelemahan akibat keterbatasan
c.idan
c.id kemampuan serta pengetahuan
c.id
c.id
penulis. Oleh
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.unkritik dan saran yang membangun
y.un dari para pembaca demi
y.un
r
r
r
r
karena
itu,
perlu
adanya
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h mengharapkan, mudah-mudahan
h
kesempurnaan
skripsi ini. Akhirnya penulis
skripsi
ini minimal dapat menambah khasanah referensi serta bermanfaat bagi pembaca

id/
.ac.

nej

ry.u

libra
/
/
:
p
t

.id/

sekalian.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

y.u

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ry.u

libra
tp://

ry.u

.id/

ry.u

h

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

y.u

/

y.u

ary
/libr

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

ht

c.id

:/
http

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

ac
nej.

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

.id/

y.u

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

ac
nej.

ac
nej.

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ry.u

h

ary
/libr

.id/

.id/

ry.u

rary

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

xi

j.a
.une

rary

://lib
http

/

c.id

j.a
.une

://lib
http

h

.id/

j.a
.une

rary

ry.u

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

j.a
.une

://lib
http

h

libra
/
/
:
p
t

c.id

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

.id/

ry.u

.id/

ac
nej.

Hendra
/ Wijaya

d
ac.i
.
j
e
n

a
/libr
/
:
p
t
t

ac
nej.

Jember, 18 Mei 2013
d/
c.iPenulis,

ht

h

libra
/
/
:
p
t

y.u

/

d
ac.i
.
j
e
n

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

a
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

.id/

ac
nej.

h

d/
ac.i

nej.

/

tp:/

ry.u

h

d/
ac.i

nej.

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

y.u

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

h

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
RINGKASAN ry.une
.une
y
r
a
ibr
ibra
l
l
/
/
/
/
:
:
http
http

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

Putusan Mahkamah Konstitusi
RI Nomor 46/PUU-VIII/2010
tanggal 27
d/
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
ac.i
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
Pebruari 2012 lahir karena
adanya permohonan yudicial
review yang diajukan oleh .un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
ary
r
r
r
ib
ib
ib Muhammad Iqbal Ramadhan
ibrbin
l
l
l
l
/
/
/
/
/
/
/
/
Hj.
Aisyah
Mokhtar
dan
anaknya
yang
bernama
:
:
:
:
tp
http
http
http
Moerdiono terhadap ketentuan Pasal 2 ayat (2) dan Pasal 43 ayat (1) Undang-

/
/
/
Nomor 1 Tahun 1974
d/
.iundang
c.id tentang Perkawinan, dimana
c.idMoerdiono sebagai
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
ne
une beristri menikah kembali
seorang suami yang
istrinya yang kedua
y.telah
y.udengan
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
ib
ib
lib
://lIslam
://ldalam
p
p
tp://Aisyah Mokhtar secara syari’at
t
t
bernamahtHj.
dengan
tanpa
dicatatkan
t
t
h
h

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

register Akta Nikah, oleh karena itu ia tidak memiliki Buku Kutipan Akta Nikah, dan

/
/
d/ pernikahan tersebut lahir cseorang
.id/ anak laki-laki yang bernama
c.idari
c.id Muhammad Iqbal
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
une
.une
.uneDengan berlakunya Pasal
.ayat
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
Ramdhan
Bin
Moerdiono.
2
(2)
dan
Pasal
43
ayat
(1))
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h tersebut maka Hj. Aisyah Mokhtar
h
Undang-Undung
Nomor 1 Tahun 1974
dan

Muhammad Iqbal Ramdhan hak-hak konstitusinya sebagai warga negara Indonesia
d/
i
.
.id/
.id/
.id/
c
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
yang dijamin oleh Pasaln28
B ayat (1) dan ayat (2) serta
Pasal 28 D ayat (1) UUD ne
.une
.u e
.une
y
y
y
r
r
r
ry.u
a
a
a
a
r
r
r
r
b
b
b
b
1945 telah dirugikan,
karena status perkawinannya
li
://li
://li menjadi tidak sah, demikian
://li juga
tp://
http
http
http
terhadap anak yang dilahirkannya menjadi tidak sah dan berakibat hilangnya status

antara Moerdiono idengan
Hj. Aisyah serta statusid/Muhammad Iqbal
d/
d/
iperkawinan
. d/
c
a
ac.
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Ramdhan sebagai anak
Moerdiono. Permasalahan dalam
y.un
y.un skripsi ini meliputi 2 (dua)
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
hal yaituttp
h ; (1) apakah dasar pertimbangan
http hukum Mahkamah Konstitusi
http dalam

ac.
nej.

ry.u

libra
tp://

Putusan No.46/PUU-VIII/2010 ? dan (2) bagaimanakah perlindungan terhadap anak

/
/
/
d/ kawin pasca Putusan Mahkamah
?
.iluar
c.id Konstitusi No.46/PUU-VIII/2010
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
ne
y.udilaksanakannya
y.un ini antara lain : untuk
y.un
Tujuan umum
penulisan
hukum
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
memenuhi
syarat-syarat
dan
tugas
guna
mencapai
gelar
Sarjana
Hukum
pada
h
h
h

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

Fakultas Hukum Universitas Jember, menambah wawasan ilmu pengetahuan dalam

/
/
d/
.id/ khusus dalam
c.ibidang
c.id Tata Negara. Sedangkan
ctujuan
c.id
a
a
a
a
hukum
khususnya
Hukum
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r ini adalah : untuk mengetahui
r memahami dasar pertimbangan
r
penulisan hukum
dan
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h Putusan No.46/PUU-VIII/2010
h
hukum h Mahkamah Konstitusi dalam
dan
perlindungan
terhadap anak luar kawin
pasca Putusan Mahkamah/Konstitusi No.46/
/
/
d/
i
.
c
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
PUU-VIII/2010. Guna.umendukung
tulisan tersebut menjadi
ne
.une sebuah karya tulis ilmiah
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
libr
/libr
yang dapat
maka
://lib
tp:/dipertanggung-jawabkan,
tp:// metode penelitian dalam tppenulisan

.id
j.ac

une

ry.
libra

tp://

ht

ht

ht

skripsi ini menggunakan pendekatan masalah pendekatan undang-undang (statute

/

c.id

tp:/

ary
/libr

j.a
.une

/

c.id

j.a
.une

:/
http

ary
/libr

/

xii

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

h

/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
approach) dan pendekatan
.une
.une konseptual (conseptualaapproach)
.une serta pendekatan kasus
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
r
r
r
libr
(conseptual
//lib
:aproach).
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
Hasil penelitian yang diperoleh antara lain bahwa ; Dasar pertimbangan
Mahkamah Konstitusi cdalam
d/
d/ Putusan No.46/ PUU-VIII/2010
d/ bahwa Pasal 43
d/
c.ihukum
a .i
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
ayat (1) Undang-Undang
Perkawinan adalah
y.un Nomor 1 Tahun 1974
y.utentang
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
/lib
://lib
://lib
bertentangan
ttp:/ 1945
http dengan Undang-Undang Dasar
http Negara Republik IndonesiahTahun

j.a
.une

rary

lib
tp://

secara bersyarat (conditionally unconstitutional) yakni inkonstitusional sepanjang

/
/
/
d/ tersebut dimaknai menghilangkan
c.iayat
c.id
c.idlaki-laki yang dapat
c.id
hubungan perdata dengan
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.unilmu pengetahuan dan rteknologi
y.un dan/atau alat bukti lain
y.un
r
r
r
r
dibuktikan
berdasarkan
a
a
a
a
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h sebagai ayahnya. Mahkamah
h Konstitusi
menuruthhukum mempunyai hubungan darah
mengabulkan permohonan pemohon dengan salah satu diktumnya me-review

id/
.ac.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

/

/

c.id

c.id

/

c.id

j.atersebut. Dalam pertimbangan
j.ahukumnya, Mahkamah nej.a
ketentuan Pasal 43 ayatne(1)
u
une
.
.
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
Konstitusi menyatakan
Pasal tersebut bertentangan
dengan Pasal 28B UUD
://l
://l
://l 1945

nej

http

http

http

bahwa setiap orang berhak membentuk keluarga dan melanjutkan keturunan melalui

perkawinan
yang sah dan setiapidanak
hidup,
tumbuh dan
/
/ berhak atas kelangsungan
/
/
c.id
c.
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
ne
berkembang serta y
berhak
dan diskriminasi.y.une
.une
.une atas perlindungan dari
.ukekerasan
y
y
r
r
r
r
a
a
a
br
ibr
iterhadap
ibr Putusan Mahkamah Konstitusi
ibra
l
l
l
l
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
:
:
Perlindungan
anak
luar
kawin
pasca
tp
http
http
http
No.46/PUU-VIII/2010 bahwa perlindungan hukum terhadap anak luar kawin adalah

/
d/ luar kawin mengikuti kedua
d/
d/
c.ianak
c.id bahwa “anak yang
ac.i orang tuanya baik ibu dan
aayah
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
y.un
y.uperdata
y.un
dilahirkan diluarraperkawinan
mempunyai hubungan
dengan ibunya dan
r
r
r
a
a
r
r
ib
ib
ib
p://l serta dengan laki-laki
p://l
p://l
keluargahttibunya
ayahnya yang dapathttdibuktikan
httsebagai

j.a
.une

rary

lib
tp://

berdasarkan ilmu pengetahuan dan teknologi dan/atau alat bukti lain menurut hukum

/
/
/
d/
c.imempunyai
c.id
c.idkeluarga ayahnya”.
c.id
a
a
a
a
hubungan
darah,
termasuk
hubungan
perdata
dengan
.
.
.
.
j
j
j
j
e
.une
.une
.une
y.un
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
Tujuan putusan
tersebut adalah melindungi anak
luar kawin.
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h putusan
Saran
yang diberikan bahwah hendaknya pemerintah dengan
Mahkamah
Konstitusi tersebut / membuat sinkronisasi hukum
dan peraturan
/
/
d
d/
i
i
.
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
perundang undangan.uyang
ne berkaitan dengan perkawinan
.une menurut agama dan
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
ibr
ibr
kepercayaannya
://lib
p://l sehingga tidak menimbulkan
p://l pendapat atau opini yangptumpang

.id
j.ac

une

ry.
a
r
b
i
://l

tp

htt

htt

htt

tindih yang menimbulkan banyak masalah baru dan diharapkan penegakkan hukum

/
/
d/ rasa keadilan di masyarakat
.iserta
c.iddapat terwujud.
c.id
a
a
.
.
j
j
.une
.une
y
y
r
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

/

c.id

j.a
.une

ary
/libr

tp:/

.id/

ac
nej.

/

c.id

j.a
.une

:/
http

ary
/libr

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/

xiii

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

ry.u

y.u

ry.u

h

/
.id/
c.id
a
.
j
DAFTAR ISI ry.une
ibra
l
/
/
:
http

.id/

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

ac
nej.

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

Hal.
d/
d/
d/
d/
i
i
i
.
.
.
c
c
c
a
a
a
ac.i
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
i
Halaman
Sampul
Depan………………………………………………………….......
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
Halaman Sampul:/Dalam
/lib ……………………………………………………….........
://lib
://lib ii
tp://
http
http
http
Halaman Motto …..…………….……..…………………………………..................

iii

Halaman
d/ Persembahan ………………………………………………………….......
d/
d/

iv

c.i
ej.a

c.i
ej.a

c.i
ej.a

.id/

ac
nej.

v .u
n
.un Halaman Persyaratan Gelar
y.u………………………………………………………...
y.un
r
r
ry
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
vi
Halaman Persetujuan
.......................................................…………………………..
/
/
/
:
:
:
http
http
http

rary
b
i
l
/
/
:

tp

Halaman Pengesahan …..……………………..…………………………………….

vii

Halaman
id/
.id/ Penetapan Panitia Penguji .………………………………………………..
.id/

viii

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ac
nej.

y.u

ix y.u
r
r
a
a
ar
r
r
r
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
: Terima Kasih …………………………………………………….
:
:
x
Halaman Ucapan
http
http
http
Halaman Ringkasan ………………………………………………………………...

xii

/
/
Halaman
.id/ Daftar Isi …..……………………..……………………..………………..
c.id
c.id

xiv

BAB I

/

c.id

j.a
.une

rary

lib
tp://

a
nej.

ry.u

1.2

Rumusan Masalah …..……………………………………….…...

1.3

.id
.id
Tujuan Penulisan
j.ac………………………………………...............
j.ac

5

1.4.2 Pendekatan Masalah ...…..……………….…………….....

6

j
1.4.3 Bahan
……………………………….....................
neHukum
nej

7

/

.une

id/
.ac.

ry.u

.id/

ry.u

id/
.ac.

ry.u

id/
.ac.

ac
nej.

http

http

http

10

2.1

Perlindungan Hukum
id/ ....................................................................
id/

.id/

ac
nej.

10

2.1.3

Bentuk Bentuk Perlindungan Hukum ..............................

13

/
/
Mahkamah Konstitusi
c.id ..................................................................
c.id

14

/
c.
c.
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2.1.1 yPengertian
Perlindungan Hukumy.......................................
10 y.une
une
.une
r
r
a
a
r
r
rar
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
: 2.1.2 Tujuan PerlindunganttHukum
:
:
............................................
12
http
h p
http

2.2

a
nej.

a
nej.

ht

.id/

ac
nej.

.u
2.2.1raKedudukan
Mahkamah Konstitusi
ry.u
rary .....................................

14 y.u

2.2.2. Tugas dan Kewenangan
ht Mahkamah Konstitusi ..................
ht

16

lib
tp://

/

/

c.id

j.a
.une

ary
/libr

:/
http

r
ibra
l
/
/
:
tp

lib
tp://

c.id

j.a
.une

/

c.id

j.a
.une

ry.u

TINJAUAN PUSTAKA ….…….........................................................

y.u

tp:/

.une

a
ra
ra
/libr Analisis Bahan Hukum …………………...........................
:/1.4.4
://lib
://lib 8

.id/

ary
/libr

/

4

ry
ry
ry
Metode
ibra Penelitian …..………………….………………..….…....
ibra
ibra5
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
http 1.4.1 Tipe Penelitian …………………………………………....
http
http
6

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

1ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
://li
://li
://li 1
1.1
http Latar Belakang …..……………………..…………..…........…....
http
http

1.4

BAB II

libra
/
/
:
p
t

a
nej.

PENDAHULUAN
ry.u …..……………………..………………..…….…....
ry.u

nej

libra
/
/
:
p
t

.id/

ac
nej.

Halaman Pernyataan ………………………………………………………………..
y.u
y.u

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ac
nej.

/

xiv

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

y.u

/

c.id

ry

libra
tp://

/
c.id

j.a

une
ary.

ibr

BAB III

id/
.ac.

nej

ry.u

libra
/
/
:
p
t

Pengertian, Tujuan dan Syarat Sahnya Perkawinan ......................

22

2.3.1 PengertiancPerkawinan
........................................................
d/
d/
a .i
ac.i
.
.
j
j
e
e
n
un
2.3.2aTujuan
ry.u Perkawinan .............................................................
ary.

22

Pengertian dan Kedudukan Anak dalam Perkawinan ....................

31

id/
.ac.

j
jKonstitusi Dalam
Dasar Pertimbangan
Hukum Mahkamah
une
une

3.2

Perlindungan Terhadap Anak Luar Kawin Pasca Putusan

ry.
ry.
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
No.46/PUU-VIII/2010:.....................................................
/l
//l
:/Putusan
://l 36
http
http
http
Mahkamah Konstitusi
id/ No.46/PUU-VIII/2010...............................
id/

Saran-saran ..………………..……………………….....................

/
DAFTAR
c.id BACAAN

rary

rary

.id/

ry.u

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

/

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

:/
http

ary
/libr

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

/

c.id

j.a
.une

.id/

ac
nej.

ht

c.id

ary
/libr

.id/

ac
nej.

ht
j.a
.une

ry.u

h

.id/

y.u

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ry.u

ac
nej.

ry.u

h

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

.id/

.id/

ry.u

h

ry.u

rary

://lib
http

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

xv

j.a
.une

rary

://lib
http

/

c.id

j.a
.une

.id/

ry.u

ac
nej.

/

rary

://lib
http

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

55

c.id

j.a
.une

.id/

ry.u

tp:/

/

c.id

j.a
.une

://lib
http

ac
nej.

libra
/
/
:
p
t

.id/

ac
nej.

43
/
c.
c.
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
54 y.une
BAB IV PENUTUP …………………………………….......................................
.une
.une
y
y
r
r
a
a
ar
ibr
ibr54
l
l
/libr
/
/
/
/
:
:
4.1ttp:/Kesimpulan
…..……………………..……………........................
h
http
http

j.a
.une

libra
/
/
:
p
t

/

c.id

j.a
.une

36

id/
.ac.

3.1

4.2

lib
tp://

h

PEMBAHASAN…………………….......................................................

.id/

y.u

h

/
/
id/ ...............................................................
c.Anak
c.id
c.id
2.3.1 Pengertian
31
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
.une
yKedudukan
y.un................................ r32
y.un
r
r
r
2.3.2
Anak
dalam
Perkawinan
a
a
a
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h 2.3.3 Perlindungan Terhadap
h Anak ............................................
h
34

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

25
ary
r
r
r
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
28
http 2.3.3 Rukun dan Syarat Sahnya
http Perkawinan ..............................
http
2.4

l
tp://

ry.u

ac
nej.

/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2.2.3 Prosedur
................. 18 .une
ne
.une Beracara Pada Mahkamah
.uKonstitusi
y
y
r
r
a
a
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
...........................................
:/2.2.4 Putusan Mahkamah Konstitusi
:/
:/ 20
http
http
http
2.3

j.a
.une

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une

.id/

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

y.u

ry.u

rary

rary

://lib
http

ry.u

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

/

rary

lib
tp://

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ry.u

rary

://lib
http

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

y.u

y.u

/

ary
/libr

ary
/libr

:/
http

y.u

ht

/

c.id

j.a
.une

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht

c.id

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ht
j.a
.une

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

ac
nej.

h

.id/

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

h

.id/

ac
nej.

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ry.u

h

ac
nej.

h

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ry.u

h

.id/

ry.u

rary

://lib
http

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

/

c.id

xvi

j.a
.une

rary

://lib
http

/

c.id

j.a
.une

.id/

ry.u

h

libra
/
/
:
p
t

/

c.id

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

ac
nej.

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

j.a
.une

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
t

/

rary

ac
nej.

ht

c.id

j.a
.une

://lib
http

.id/

ac
nej.

ht

c.id

j.a
.une

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

y.u

ht

ac
nej.

h

.id/

ac
nej.

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

h

.id/

y.u

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

.id/

ac
nej.

h

.id/

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

rary

ry.u

ac
nej.

/

c.id

j.a
.une

://lib
http

h

.id/

ac
nej.

ht

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

ry.u

y.u

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

ac
nej.

.id/

ac
nej.

c.id

j.a
.une

.id/

ry.u

libra
/
/
:
p
t

h

c.id

j.a
.une

.id/

libra
/
/
:
p
t

ry.u

libra
/
/
:
p
tt

h

://lib
http

ac
nej.

ac
nej.

: Putusan Mahkamah
/ Konstitusi Nomor 46/PUU-VIII/2010
/

d
ac.i
.
j
e
n

libra
tp://

tp:/

ry.u

/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.une DAFTAR LAMPIRAN
.une
y
y
r
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h

Lampiran
1
/

.id/

ac
nej.

libra
/
/
:
p
tt

h

r
ibra
l
/
/
:
tp

.id/

ac
nej.

/

c.id

://lib
http

rary

j.a
.une