IMPLIKASI YURIDIS SISTEM MULTIPARTAI TERHADAP SISTEM PEMERINTAHAN PRESIDENSIIL DI INDONESIA

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i

:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n

u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i

l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u

b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne

.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j

e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.

.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
SKRIPSI

ca.cid.id
a
.

j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d

aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

IMPLIKASI YURIDIS SISTEM MULTIPARTAI
TERHADAP SISTEM PEMERINTAHAN
PRESIDENSIIL DI INDONESIA


JURIDICAL IMPLICATION OF MULTIPARTY SYSTEM

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
TO PRESIDENTIAL
GOVERNMENT
ne
ne SYSTEM IN ilib.bu.n
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
:
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
INDONESIA
hhttp
hhttp
hhtt

VINA SUSANTI
NIM. 060710101149

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
.
e
e
nejUNIVERSITAS
nej.
.bu.n
.bu.n
JEMBER
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
FAKULTAS
hthttp
hthttp HUKUM

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt i

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

2010

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

SKRIPSI

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
nejYURIDIS
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
IMPLIKASI
SISTEM
MULTIPARTAI
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp TERHADAP SISTEM
hthttp PEMERINTAHAN
hthttp

PRESIDENSIIL
DI INDONESIA
.id
.id

je.aj.cac.id
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

je.aj.cac.id
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

OF MULTIPARTY
id.id JURIDICAL IMPLICATION
id.id
id.id SYSTEM
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej. SYSTEM IN ilib.bu.n
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
TO
PRESIDENTIAL
GOVERNMENT
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
INDONESIA

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
VINA SUSANTI
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
thttp
hthttp
NIM.h060710101149

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
UNIVERSITAS
idgigili
idgJEMBER
igili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp HUKUM
FAKULTAS

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt ii

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

2010

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
MOTTO
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt iii

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

Hadis Riwayat Ahmad

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
PERNYATAAN
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

.cid.id tangan di bawah ini :.ac.cid.id
ca.cid.id Saya sebagai penulis yang
cabertanda
a
a
.
.
j
j
jej.a
e
e
e
j.
j.
n
n
n
e
e
u
u
u
n
n
n
.
.
.
Nama
:
VINA
SUSANTI
u
u
u
b
b
b
idgiigliilib.
idgiigliilib.
idgiigliilib.
d
d
/:d
/
/
/
/
:
:
/
/
//
hthtp
hthtp
ttp:/ NIM : 060710101149
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

Menyatakan dengan sesungguhnya bahwa karya ilmiah yang berbentuk

d
d
d
YURIDIS SISTEM
.cid.id
aj.ca.ci .id skripsi dengan judulej.:aj.caIMPLIKASI
aj.ca.ci .idMULTIPARTAI
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne PEMERINTAHAN PRESIDENSIIL
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
TERHADAPilSISTEM
DI INDONESIA
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
/:d
//:d
:pbenar-benar
:p/kecuali
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
adalah
haisl
karya
sendiri,
jika
dalam
pengutipan
substansi
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
disebutkan sumbernya, dan belum pernah diajukan pada instansi manapun, serta

ca.cid.id bukan karya jiplakan.j.aSaya
ca.cid.idbertanggungjawab atas keabsahan
ca.cid.id dan kebenaran
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
nej. ilmiah yang harus dijunjung
ntinggi.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
isinya sesuai denagn
sikap
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
d
/:d
/:d
/:d
/:adanya
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
Demikian
pernyataan
ini
saya
buat
dengan
sebenarnya,
tanpa
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
tekanan dan paksaan dari pihak lain serta bersedia mendapat sanksi akademik jika

d
d
ini tidak benar.
ca.cid.id
aj.ca.ci .id ternyata dikemudian hari
aj.pernyataan
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Jember, 03 Agustus 2010

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

.cid.id menyatakan,
ca.cid.id
caYang
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
VINA SUSANTI
NIM.
c.idid060710101149

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

je.aj.ac.
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt iv

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
PERSEMBAHAN
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Skripsi ini penulis persembahkan
kepada :
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ej. Hj. Su’aidyah; b.u.n
1. Ayahanda
nej.
nej.tercinta Drs.H.Sunartono
nIbunda
nej.
.bu.n
.bu.n
.budan
u
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
ili
ig ili
idgigAlmamater
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
2.
Fakultas Hukum
Universitas
Jember;
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
3. Seluruh pengajar di Fakultas Hukum Universitas Jember, serta
semua orang.iyang
dd telah tulus memberikan ilmu
.iddpengetahuan, doa,

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

je.aj.cac.i
je.aj.cac.i
e
e
n
n
dan semangat dengan penuh keikhlasan.
liibli.bu.un
liibli.bu.un
i
i
g
g
i
i
://d/dig
://d/dig
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt v

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil MULTIPARTAI
idgigil
idgigil
IMPLIKASI
YURIDISttpSISTEM
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

TERHADAP SISTEM PEMERINTAHAN
.id

.id

aj.cac.id
aj.cac.id
.
.
j
j
PRESIDENSIIL
DI
INDONESIA
e
e
n e
n e

liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht

liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id JURIDICAL IMPLICATION
aj.ca.ci .id SYSTEM
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
OF
MULTIPARTY
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
//:d
:p//:d
:p//:d
:pIN
TO
PRESIDENTIAL
GOVERNMENT
SYSTEM
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

INDONESIA

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

.cid.id
.cid.id SKRIPSI
ca.cid.id
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
nej
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
/:d
:p//:d
:p//:d
:p/memperoleh
/
/
/
Diajukan
sebagai
salah satu syarat untuk
gelar Sarjana Hukum
dalam
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Program Studi Ilmu Hukum pada Fakultas Hukum Universitas Jember

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

je.aj.cac.id
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgJEMBER
UNIVERSITAS
igili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt vi

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

VINA SUSANTI
.idNIM. 0607010101149

FAKULTAS HUKUM
2010

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
il
idgigDISETUJUI
idgigil
SKRIPSI INI TELAH
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt AGUSTUS 2010
hhtt
TANGGAL 15

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
Oleh:

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

Pembimbing,
.cid.id
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
h tt
Dr. WIDODO EKATJAHJANA,
S.H., M.Hum. h
NIP. 197105011993031001

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d.id
.cid.id
Pembimbing j.ac
aj.ca.ciPembantu
.
j
a
.
e
e
ne
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

IWAN RACHMAD SOETIJONO,S.H., M.H.
.cid.id 197004101998021001 ac.cid.id
acNIP.

je. j.a
e
n
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

je. j.a
e
n
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhttvii

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
PENGESAHAN
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Skripsi dengan judul:
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
IMPLIKASI YURIDIS
SISTEM .un
nej.
nej. SISTEM MULTIPARTAI
neTERHADAP
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
ig ili
idgPEMERINTAHAN
idgigili DI INDONESIA ://didgigili
igili
/:d
/:d
/:d
/
/
PRESIDENSIIL
:
:
/
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

JURIDICAL IMPLICATION
OF MULTIPARTY SYSTEM
TO
.idd
.idd

d
aj.cac.i
aj.cac.i
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
PRESIDENTIAL
ne GOVERNMENT SYSTEM
neIN INDONESIA
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Oleh:

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id VINA SUSANTI
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
.
e
NIP. 060710101149une
nej.
.bu.n
.b.unej
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
Pembimbing

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigilDr. WIDODO EKATJAHJANA,
idgigil S.H., M.Hum.
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
NIP. 197105011993031001
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d.id
Pembimbing
ca.ciPembantu
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

IWAN RACHMAD SOETIJONO,S.H., M.H.
NIP.
.idd 197004101998021001
.idd

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.cac.i
aj.ca.ci .id
aj.cac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgig:il
Mengesahkan
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
h t
h t
Kementrian PendidikanhtNasional Republik Indonesia ht

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id Fakultas Hukum
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
Dekan, ib.u.n
nej.
nej.
.bu.n
u
u
b
i
l
l
i
i
b
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

Universitas Jember

.cid.id
Prof. Dr.aM.
AMRULLAH, S.H.,
id
ca.cid.ARIEF
caM.Hum.
a
.
.
j
j
.
.
e
e
j
j
une NIP. 196001011988021001
une
b.un
b.un

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

giigliilib.
i
d
/
/
:p://d
hthtp
ttviii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil PENGUJI
idgigil PENETAPAN PANITIA
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Dipertahankan di hadapan Panitia
Penguji pada :
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Hari
: Kamis
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgig:il02
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
Tanggal
:
:
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
Bulan
: 09

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

: 2010
.cid.id Tahun
ca.cid.id
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
.
.
e
e
e
e
ej
Diterima oleh Panitia
Fakultas Hukum Universitas
nPenguji
nej
nej Jember
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.idPanitia Penguji :
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
Ketua
Sekretaris,
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

R. A. RINI ANGGRAENI, S.H., M.H.

ca.cid.id
ca.cid.id NIP. 195911151985122001
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/
:
/
/
//dig
p
t
hthttp

IDA BAGUS OKA ANA, S.H., M.M.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

NIP. 196011221989021002
c.id.id

je.aj.ac
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

Anggota Penguji :

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
/:d
/:d
:p//:d
:p/M.Hum.
/
/
/
//dig
/
p
Dr.htWIDODO
EKATJAHJANA,
S.H.,
:
tp
t
t
hhtt
tt
h
NIP. 197105011993031001

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt ix

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

IWAN RACHMAT SOETIJONO,S.H., M.H.
NIP. 19700410199802100

:

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
il
idgigKASIH
idgigil
UCAPAN TERIMA
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Syukur Alhamdulillah penulis penjatkan kehadirat Allah SWT Yang Maha
id.id
.
c
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
Pengasih lagi MahanPenyayang
atas segala rahmat, nnikmat,
hidayah, inayah dan neej.
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.ue
.bu.ue
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
liibli.bu.un
i
i
i
i
i
i
i
l
l
l
g
g
g
g
i
i
i
i
i
i
i
taufiq-Nya,
sehingga
penulisan
skripsi
ini
dapat
siselesaikan
dengan
baik.
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/dig
/dig
/dig
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
t
hht Skripsi ini diajukan untuk memenuhi
hht
hht
salah satu persyaratan menyelesaikan
Program Studi Ilmu Hukum dan memperoleh gelar Sarjana Hukum. Skripsi ini

did
d
d.id
d
aj.ca.ci .hasil
aj.ca.ci .id dapat diselesaikan dengan
aj.ca.cidan
aj.ca.ci .id
kerja keras, ketekunan
ketelitian, serta
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne bantuan dari semua pihak
ne
ne secara materiil maupun
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
dorongan
semangat
dan
baik
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p dengan judul “IMPLIKASI
secara
hhttmoril
hhttp YURIDIS SISTEM MULTIPARTAI
hhttp
TERHADAP

SISTEM

PEMERINTAHAN

PRESIDENSIIL

DI

ca.cid.id INDONESIA”.
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. bahwa banyak sekaliilihambatan,
nej.tantangan dan kesulitan
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Penulisilimenyadari
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
l
l
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
dalam
menyelesaikan
skripsi
ini.
Tanpa
bimbingan,
dorongan
serta
doa
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp dari
berbagai pihak, penulis tidak dapat menyelesaikan skripsi ini dengan baik. Oleh

rasa hormat dan terima
d
d karena itu, penulis menyampaikan
d
d kasih yang tidak
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
terhingga kepada.:un
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
gigil M.Hum., selaku Pembimbing
idgigil
ig il
idgigil Dr. Widodo Ekatjahjana,
idS.H.,
/:d
1.p:Bapak
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttp
hhttp
hhttp
Skripsi;

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

2. Bapak

Iwan Rachmat
d

i .id Soetijono, S.H., M.H.,
id.idselaku Sekretaris
.
.
c
ca.cid.id
c
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
Pembimbing;
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i Anggraini, S.H., M.H..,
gigilRini
id
idgigili
idgselaku
3. Ibu
R.A
igili Ketua Penguji Skripsi;
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttpBapak Ida Bagus Oka, S.H.,hM.M.,
thttp
thttp selaku Sekretaris Penguji hSkripsi;
h4.
5. Bapak Prof. Dr. M. Arief Amrullah, S.H., M.Hum., selaku Dekan Fakultas

.id

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
.
.
e
e
nej Dekan, Bapak Echwan
nej
nej S.H., M.H., selaku
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
6. Jajaran
Pembantu
Iriyanto,
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
hhtt Pembantu Dekan I, Bapak Mardi
hhtPembantu
hhtt Handono, S.H., M.H., selaku
c .id
Hukum Universitas
ej.a.acJember;

Dekan II, dan Bapak Eddy Mulyono, S.H., M.H., selaku Pembantu Dekan

id.id
III Fakultas Hukum
Jember;
.ac.cUniversitas

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
j
a
e
e
e
j.
u.n
neS.H.,
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bPembimbing
7. BapakilSamsudi,
M.H., selaku Dosen
Akademik (DPA);
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
d
/:d
/Hukum
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
8.
Bapak
Rizal
Nugroho,
S.H.,
M.H.,
selaku
Ketua
Jurusan/Bidang
:
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Tata Negara Fakultas Hukum Universitas Jember;

9. Seluruh para pengajar/Dosen
di Fakultas Hukum Universitas
c.idid
c.idid Jember;

je.aj.ac.
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

je.aj.ac.
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttpx :/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
l
idgigil Universitas Jember; ://didgigil
idgigicivitas
10. :Seluruh
Akademika Fakultas
Hukum
//:d
//:d
:
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
thtp
t
hhttp dan Ibundan tercinta Hj.hSu’aidyah;
h11.
ttp:/
httpAyahanda tercinta Drs. H. Sunartono

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

12. Kakakku tercinta Diah Prawiyanti dan suami Setyo Ima Pamungkas, Gama

.idd

.idd

ca.cid.id
a
.
j
e
ne
ne
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
13. Keponakanku
tercinta Mirza Ayyodia
Attaya
idgigili
idgigili Ramadhan, Faunia://d
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
hthttpAimadanti, Amirah Zayanaufallah
hthttp Al Gafi;
hthttp
c i
c.i Moch. Nanuh Viqrullah;
.aj.casuami
Harum Pertiwiejdan
ej.aj.ac.

14. Richo ilham, yang telah memberikan motivasi, doa, nasehat serta cinta;

id.id memberikan banyak bantuan
.id
15. Martin Pandu, jyang
.ac.ctelah
j.ac c.iddalam pembuatan

ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
n
nekasih
nej
nej
.buserta
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
skripsi
ini,
dan
sayangnya;
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
:pSahabat-sahabatku
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
16.
tercinta
di
Universitas
Jember
:
Dewi
Zuhaida,
Ayu
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Mega, Yanuari Risda, Hendra Gani, Firdillah, Qoyyim, insyirah,

Bahaudin, Niky, c
Rio
.id.idPrihatnolo, Arditya, Eti, Kadek,
c.id.id Fudoko, Anang

ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j. Yoga, Mifta, Mas Ibnu,
ej.
Prayogi,ibDyah,
Tri, Villa, Maya,
neIin,
nDestian
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigiliAnwar Anang, Bahaudin,
idgigiliSatya, Afri, Setyo Utomo,
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
Hidayah,
Villa
Rindu
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Ria, Desy Adventa, Galih, Mihwar Ansyori Yaqob, Alief, Eby, Jefry,
Gedhe, Meita, Citra,idIndah, Kukuh Fadli, Zaki, Arman,
id Mas Joic, Mas

ca.cid.id
ca.c.id
ca.c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
.
.
e
e
e
Fery Kucing,
Mas
ej Fery Kancil, Mas Haris,
ej
u.n
nej
n
nRahman;
.bu.n
.bu.n
.bMas
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgi27
17. :Teman-teman
kostku di Jawa IV:/No.
gil Jember : Kulil, Wiba’s,:/Gysem,
/:d
/:d
//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
tp Figa, Dechy, Neny; hhttp
hhttpTita, Deesy, Firdha, Mb. Ratih,
hhtFury,
18. Amore Coorporation, yang setia membantu saya dalam proses pembuatan

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
19. Serta
saya dan berjasa ddalam
ili
idgisemua
idgigmembantu
gili pihak yang telah banyak
/:d
/://idgigili
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttphormati dan saya banggakan.
hthttppenyeleaian skripsi ini yanghsaya
hthttp
skripsi ini;

Semoga semua doa, bimbingan, pengarahan, nasehat serta semangat yang

d
d
d
id.id dari Allah SWT.
aj.ca.ci .idmendapat balasan yangelebih
aj.ca.ci .id telah diberikan kepadaejpenulis
aj.ca.ci .id
aj.ca.cbaik
.
.
.
.
j
j
j
e
e
ne
ne
ne
neadanya skripsi ini dapat
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Akhir
kata,
besar
harapan
penulis,
semoga
dengan
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
memberikan
sumbangsih
bagi
perkembangan
ilmu
pengetahuan
dan
bermanfaat
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
serta berguna bagi semua pihak yang membutuhkannya.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
j.
03 Agustus 2010
nej.
neJember,
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

.cid.id Penulis
ca.cid.id
c
a
a
.
.
j
j
a
.
.
e
e
nej
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt xi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

lib

i
/dig

lib

lib

igi
d
/
/
:
ttp

igi
d
/
/
:
ttp

h

h

lib

igi
d
/
/
:
ttp

h

RINGKASAN

Penulisan skripsi ini pada dasarnya dilatarbelakangi oleh perubahan sistem
yang dijalankan di Indonesia dari sistem parlementer menjadi sistem presidensiil
dengan menggabungkannya dengan sistem multipartai yang banyak kita ketahui
bahwa sistem presidensiil kurang cocok di terapkan dengan menggunakan sistem
multipartai. Salah satu kesepakatan dalam Sidang Tahunan MPR Tahun 1999
terkait Perubahan UUD 1945 adalah “sepakat untuk mempertahankan sistem
presidensiil”. Penyempurnaan dilakukan dengan perubahan-perubahan ketentuan
UUD 1945 terkait sistem kelembagaan. Perubahan mendasar pertama adalah
perubahan kedudukan MPR yang mengakibatkan kedudukan MPR tidak lagi
merupakan

lembaga

tertinggi

negara.

Perubahan

selanjutnya

untuk

menyempurnakan sistem presidensiil adalah menyeimbangkan legitimasi dan
kedudukan antara lembaga eksekutif dan legislatif, dalam hal ini terutama antara
DPR dan Presiden. Hal ini dilakukan dengan pengaturan mekanisme pemilihan
Presiden danWakil Presiden yang dilakukan secara langsung oleh rakyat
mekanisme pemberhentian dalam masa jabatan sebagaimana diatur dalam pasal 6,
6A, 7, 7A dan 8 UUD 1945. Oleh karena itu Presiden dan Wakil Presiden dipilih
secara langsung oleh rakyat maka memiliki legitimasi kuat dan tidak dapat dengan
mudah diberhentikan kecuali karena melakukan tindakan pelanggaran hukum.
Perkembangan sistem pemerintahan di Indonesia menuju ke arah yang
semakin unik. Praktek di lembaga kepresidenan bertahan dengan sistem
presidensiil tetapi semangat yang berkembang di legislatif dan pemerintahan
menuju ke arah sistem parlementer. Perubahan sistem pemilihan Presiden secara
langsung adalah konsekuensi sistem presidensiil sedangkan sistem pembentukan
kabinet, pengawasan dan pertanggungjawaban kebijakan politik cenderung ke
sistem parlementer. Kecenderungan kearah sistem parlementer dapat pula dilihat
dari acara pembentukan kabinet yang tidak sepeuhnya menjadi kewenangan
Presiden.
Berdasarkan latar belakang tersebut, penulis memandang perlu untuk
mengkaji sekian permasalah mengenai sistem presidensiil yang dijalankan di

xii

Indonesia dengan multipartai saat ini, dalam suatu karya ilmiah yang berbenuk
skripsi dengan judul : “IMPLIKASI YURIDIS SISTEM MULTIPARTAI
TERHADAP

SISTEM

PEMERINTAHAN

PRESIDENSIIL

DI

INDONESIA”.
Permasalahan dari skripsi ini adalah, bagaimankah implikas yuridis sistem
multipartai terhadap sistem pemerintahan presidensiil di Indonesia, dan
bagaimanakah implikasi multipartai terhadap Pemilihan Presiden dan Wakil
Presiden di Indonesia serta implikasi terhadap tugas dan wewenang Presiden di
Indonesia.
Adapun saran dari penulis adalah sebagai berikut : bila Indonesia
menggunakan sistem Presidensiil, maka bukan sistem Multipartai yang
diterapkan, melainkan sistem dwi partai atau penyederhanaan partai, karna dalam
hal ini menimbulkan banyak ketidakharmonisan didalam sistem pemerintahan.
Dengan

demikian

sistem

perwakilan

multipartai

membawa

implikasi

ketatanegaraan dalam hal: (a) proses pembentukan kabinet; (b) proses
pembentukan Presiden oleh MPR atas permintaan DPR; (c) pemberhentian
Presiden oleh MPR atas permintaan DPR. Sistem pertanggungjawaban
berdasarkan UUD 1945 sebenarnya menganut sistem parlementer, Presiden
“dengan caranya sendiri” tidak akan mengabaikan suara DPR.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhttxiii

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
DAFTAR://ISI
d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
:
t
t
t
t
hhttp
hhtt

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

HALAMAN
SAMPUL DEPAN d
i
id.id
i..........................................................................................
id.id
.
.
.
d
i
c
c
c
ca.cid.id
.
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
n
nej. HALAMAN SAMPUL
nej. ..........................................................................................
nej.
neiij.
.bu.n
.bu.DALAM
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili ............................................................................................................
idgigili
idgigili
HALAMAN:MOTTO
iii
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
p
p
t
t
t
hht
hht
hht
HALAMAN
PERNYATAAN ...............................................................................................
iv

HALAMAN
PERSEMBAHAN ............................................................................................
v
.cid.id
.cid.id
.cid.id
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
. .................................................................................
neGELAR
nej HALAMAN PRASYARAT
nej
nevij
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
HALAMAN:PERSETUJUAN
..............................................................................................
vii
/:d
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttp
hhttp
hhttp
HALAMAN PENGESAHAN .............................................................................................. viii

HALAMAN
PENETAPAN PANITIA
ix id
id.id
id.id PENGUJI. .............................................................
id.id
.
.
.
c
c
c
a
a
a
aj.ca.c.id
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
e
e
e
e
j
j
j
HALAMAN
UCAPAN
TERIMAKASIH.
...........................................................................
x
n e
n e
n e
n e
liibli.bu.un
liibli.bu.un
liibli.bu.un
liibli.bu.un
i
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
i
/:d
HALAMAN
..................................................................................................
xiii
//:d
:pRINGKASAN.
:p//:d
:p//:d
/dig
/dig
/dig
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
t
hht
hht
hht
HALAMAN DAFTAR ISI. ................................................................................................... xii

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne BAB 1 PENDAHULUAN
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
il
idgigil
ig il
idgigBelakang
idgigil
/:d
1.1pLatar
.................................................................................................
1
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
1.2 Rumusan Masalah ............................................................................................
7

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

1.3 Tujuan Penelitian .............................................................................................
.id
.id

7 .id
cac.id
cac.id
a
aj.cac.id
a
.
.
.
j
j
j
.
.
e
e
e
j
j
nUmum
n e8
n e
1.3.1 Tujuan
e ...........................................................................................
liibli.bu.un
liibli.bu.un
liibli.bu.un
i
i
i
g
g
g
i
i
i
ig
//:d
1.3.2
Khusus...........................................................................................
8
:p
:p//:d
:p//:d
/dTujuan
/dig
/dig
/
/
/
p
p
t
t
t
t
t
t
t
hthtp
h
h
t
ht
ht
1.4 Manfaat Penelitian ...........................................................................................

8

1.5 Metode Penelitian .............................................................................................
.idd
.idd

9 .idd
i
i
c
c
.
.
a
a
c
c
.
.
.
jej.a
jeaj.cac.i
jej.a
e
e
e
n
n
n
1.5.1 Tipe
Penelitian
...........................................................................................
.bu.un
.bu.un 9
.bu.un
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgPendekatan
idgigil
idgigil
igil
1.5.2
Masalah. .................................................................................
10
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
1.5.3 Sumber Bahan Hukum .............................................................................. 10

1.5.4 Analisis Bahan.iHukum.
.............................................................................
11 .idd
cacd.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
je.aj.cac.i
j
.
.
.
e
e
e
e
j
j
j
n
n
n
n
e
e
e
u
u
u
u
igliibli.b.un
igliibli.b.un
igliibli.b.un
igliibli.b.un
g
g
g
g
i
i
i
i
d
d
d
d
i
i
i
i
/://d
:// /d PUSTAKA
:// /d
:// /d
BAB 2 TINJAUAN
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

2.1 Demokrasi ...........................................................................................................

13

2.1.1 Konsep Dasarc.Demokrasi
..........................................................................
idid
c.idid

13 c.idid
aj.ac.
aj.ac.
.
.
j
je.aj.ac.
j
e
e
e
n
n
n
e
e
2.2 Partai Politik
n PEmilihan Umum ..................................................................
liibli.bu.udan
liibli.bu.un19
liibli.bu.un
i
i
i
g
g
g
i
i
i
://d/dig
://d/dig
://d/dig
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

xii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil 19
idgPengertian
2.2.1
Partai Politik ............................................................................
igil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt .....................................................................
hhtt
hhtt2.2.2 Pengertian Pemilihan Umum
22

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

2.3 Sistem Pemerintah Dalam
Kehidupan Bernegara ........................................
d
d

28
i .id
i .id
.
.
c
c
ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
2.3.1 Pengertian
Pemerintahan ...............................................................
j.
neSistem
nej.
n28ej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgJenis
idgigili Yang Dianut Negara-Negara
idgigili... 29
2.3.2
igili dan Ciri-Ciri SistempPemerintahan
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
2.4 Implikasi Yuridis Sistem Kepartaian
Terhadap Sistem Pemerintahan
...... 31
2.4.1 Implikasi Multipartai
d terhadap Pemilihan Presiden
d dan

ca.ci .id
ca.ci .id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
.
.
e
e
e
Wakil
Presiden
........................................................................................
nej
nej
n32ej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgiImplikasi
idgigil
idgigil
gil
2.4.2
Multipartai Teradap
Pembentukan
Kabinet ..............................
33
//:d
:p
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2.4.3 Implikasi Multipartai Terhadap Pelaksanaan Tugas dan Wewenang

Lembaga Kepresidenan
...........................................................................
34
id.id
id.id
id.id
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
id