03 Persamaan Eksponen
PERSAMAAN DAN FUNGSI EKSPONEN
SERTA LOGARITMA
B. Persamaan Eksponen
Di kelas X kita telah belajar sifat-sifat dasar operasi aljabar pada eksponen, yaitu :
(1) a m x a n a mn
n
(3) a m
a m.n
(2)
am
m n
n a
a
(4)
a . bn
a m. a n
n
an
a
(5) n .
b
b
Pada bab ini akan diuraikan tentang macam-macam bentuk persamaan eksponen, yakni :
(1) Jika a f(x) = a p maka f(x) = p
(2) Jika a f(x) = a g(x) dimana a > 0 dan a 1 maka f(x = g(x)
(3) Jika a f(x) = bf(x) dimana a > 0 dan a 1serta b > 0 dan b 1 maka f(x) = 0
(4) Jika [h(x)] f(x) = [h(x)] g(x) maka kemungkinannya adalah
1. f(x) = g(x)
2. h(x) = 1
3. h(x) = 0 asalkan f(x) dan g(x) keduanya positip
4. h(x) = –1 asalkan f(x) dan g(x) keduanya genap atau keduanya ganjil
(5) Jika A a f(x)
2
+ B a f(x) + C = 0 maka diubah menjadi persamaan kuadrat
Untuk lebih jelasnya, ikutilah contohg soal berikut ini
01. Tentukanlah nilai x jika 25. 53x 2 = 1
Jawab
25. 53x 2 = 1
5 2 . 53x 2 = 5 0
5 23x2 = 5 0
53x 4 = 5 0
Maka 3x + 4 = 0 atau 3x = –4 atau x = –4/3
1
27 2x5 = 3 9 6x8
02. Tentukanlah nilai x jika
Jawab
(33 ) 2x5 = 3 (3 )
36x15 = 3 3
36x15 1/ 2 = 31 . 312x16
27 2x5 = 3 9 6x8
2 6x8
12x16
6x 15
3
2
= 31 . 312x16
6x 15
3
2
=
3112x16
6x 15
= 312x15
6x 15
Maka
= 12x – 15
2
6x – 15 = 24x – 30
6x – 24x = 15 – 30
–18x = –15
x = 15/18
x = 5/6
3
2
03. Tentukanlah nilai x yang memenuhi persamaan
Jawab
32 x 1 =
4
(2 5 ) x 1 =
3
4
2 5x5 =
3
2 4x6
5 x 5 1 / 4
= 2 4 x 6
2
5 x 5
2 4
Maka
=
32 x 1 =
3
42x3
42x3
4
3
4
(2 2 ) 2x3
1/ 3
4 x 6
2 3
5x 5
4x 6
=
4
3
3(5x + 5) = 4(4x – 6)
15x + 15 = 16x – 24
15x – 16x = –15 – 24
– x = –39
x = 39
2
04. Tentukanlah himpunan penyelesaian dari
Jawab
2
7 8 . 3x 8 = 32x . 7 x
2
2
3 x 8
7 x 2 x
=
32x
78
2
2
3x 2 x8 = 7 x 2 x8
2
7 8 . 3x
2
8
=
32x . 7 x
2
2 x
2 x
x2 – 2x – 8 = 0
(x – 4)(x + 2) = 0
Jadi x = –2 dan x = 4
Maka :
05. Tentukanlah himpunan penyelesaian dari 25 . 8 x = 4 . 125 x
Jawab
25 . 8 x = 4 . 125 x
8x
125 x
=
4
25
(2 3 ) x
22
2 3x
22
=
=
(5 3 ) x
52
5 3x
52
2 3x 2 = 53x 2
Maka : 3x – 2 = 0
3x = 2
x = 2/3
06. Tentukanlah himpunan penyelesaian dari (2x 5) 4x3 = (2x 5) 2x7
Jawab
Kemungkinan 1 : 4x + 3 = 2x – 7
4x – 2x = –3 – 7
2x = –10
x = –5
Kemungkinan 2 : 2x – 5 = 1
2x = 6
x=3
Kemungkinan 3 : 2x – 5 = 0
2x = 5
x = 5/2
Uji : 4(5/2) + 3 > 0
2(5/2) – 7 < 0
(tidak memenuhi)
3
Kemungkinan 4 : 2x – 5 = –1
2x = 4
x=2
Uji : 4(2) + 3 = 11 ganjil
2(2) – 7 = –3 ganjil
(memenuhi)
Jadi H = {–5, 2, 3}
07. Tentukanlah nilai x jika 2 2x – 3 2 x 2 + 32 = 0
Jawab
2 2x – 3 2 x 2 + 32 = 0
(2 x ) 2 – 3 (2 x ).2 2 + 32 = 0
(2 x ) 2 – 12 (2 x ) + 32 = 0
Misal 2 x = p
p 2 – 12p + 32 = 0
(p – 8)(p – 4) = 0
Jadi
p = 8
atau
2 x = 23
atau 2 x = 2 2
x=3
atau
p = 4
x=2
4
SERTA LOGARITMA
B. Persamaan Eksponen
Di kelas X kita telah belajar sifat-sifat dasar operasi aljabar pada eksponen, yaitu :
(1) a m x a n a mn
n
(3) a m
a m.n
(2)
am
m n
n a
a
(4)
a . bn
a m. a n
n
an
a
(5) n .
b
b
Pada bab ini akan diuraikan tentang macam-macam bentuk persamaan eksponen, yakni :
(1) Jika a f(x) = a p maka f(x) = p
(2) Jika a f(x) = a g(x) dimana a > 0 dan a 1 maka f(x = g(x)
(3) Jika a f(x) = bf(x) dimana a > 0 dan a 1serta b > 0 dan b 1 maka f(x) = 0
(4) Jika [h(x)] f(x) = [h(x)] g(x) maka kemungkinannya adalah
1. f(x) = g(x)
2. h(x) = 1
3. h(x) = 0 asalkan f(x) dan g(x) keduanya positip
4. h(x) = –1 asalkan f(x) dan g(x) keduanya genap atau keduanya ganjil
(5) Jika A a f(x)
2
+ B a f(x) + C = 0 maka diubah menjadi persamaan kuadrat
Untuk lebih jelasnya, ikutilah contohg soal berikut ini
01. Tentukanlah nilai x jika 25. 53x 2 = 1
Jawab
25. 53x 2 = 1
5 2 . 53x 2 = 5 0
5 23x2 = 5 0
53x 4 = 5 0
Maka 3x + 4 = 0 atau 3x = –4 atau x = –4/3
1
27 2x5 = 3 9 6x8
02. Tentukanlah nilai x jika
Jawab
(33 ) 2x5 = 3 (3 )
36x15 = 3 3
36x15 1/ 2 = 31 . 312x16
27 2x5 = 3 9 6x8
2 6x8
12x16
6x 15
3
2
= 31 . 312x16
6x 15
3
2
=
3112x16
6x 15
= 312x15
6x 15
Maka
= 12x – 15
2
6x – 15 = 24x – 30
6x – 24x = 15 – 30
–18x = –15
x = 15/18
x = 5/6
3
2
03. Tentukanlah nilai x yang memenuhi persamaan
Jawab
32 x 1 =
4
(2 5 ) x 1 =
3
4
2 5x5 =
3
2 4x6
5 x 5 1 / 4
= 2 4 x 6
2
5 x 5
2 4
Maka
=
32 x 1 =
3
42x3
42x3
4
3
4
(2 2 ) 2x3
1/ 3
4 x 6
2 3
5x 5
4x 6
=
4
3
3(5x + 5) = 4(4x – 6)
15x + 15 = 16x – 24
15x – 16x = –15 – 24
– x = –39
x = 39
2
04. Tentukanlah himpunan penyelesaian dari
Jawab
2
7 8 . 3x 8 = 32x . 7 x
2
2
3 x 8
7 x 2 x
=
32x
78
2
2
3x 2 x8 = 7 x 2 x8
2
7 8 . 3x
2
8
=
32x . 7 x
2
2 x
2 x
x2 – 2x – 8 = 0
(x – 4)(x + 2) = 0
Jadi x = –2 dan x = 4
Maka :
05. Tentukanlah himpunan penyelesaian dari 25 . 8 x = 4 . 125 x
Jawab
25 . 8 x = 4 . 125 x
8x
125 x
=
4
25
(2 3 ) x
22
2 3x
22
=
=
(5 3 ) x
52
5 3x
52
2 3x 2 = 53x 2
Maka : 3x – 2 = 0
3x = 2
x = 2/3
06. Tentukanlah himpunan penyelesaian dari (2x 5) 4x3 = (2x 5) 2x7
Jawab
Kemungkinan 1 : 4x + 3 = 2x – 7
4x – 2x = –3 – 7
2x = –10
x = –5
Kemungkinan 2 : 2x – 5 = 1
2x = 6
x=3
Kemungkinan 3 : 2x – 5 = 0
2x = 5
x = 5/2
Uji : 4(5/2) + 3 > 0
2(5/2) – 7 < 0
(tidak memenuhi)
3
Kemungkinan 4 : 2x – 5 = –1
2x = 4
x=2
Uji : 4(2) + 3 = 11 ganjil
2(2) – 7 = –3 ganjil
(memenuhi)
Jadi H = {–5, 2, 3}
07. Tentukanlah nilai x jika 2 2x – 3 2 x 2 + 32 = 0
Jawab
2 2x – 3 2 x 2 + 32 = 0
(2 x ) 2 – 3 (2 x ).2 2 + 32 = 0
(2 x ) 2 – 12 (2 x ) + 32 = 0
Misal 2 x = p
p 2 – 12p + 32 = 0
(p – 8)(p – 4) = 0
Jadi
p = 8
atau
2 x = 23
atau 2 x = 2 2
x=3
atau
p = 4
x=2
4