PETUNJUK PRAKTIKUM MATA KULIAH BAHAN PAK

PETUNJUK PRAKTIKUM BAHAN PAKAN DAN FORMULASI RANSUM

Disusun oleh :

Dyah Lestari Yulianti,S.Pt.,M.P.

NIP. 290 801 197

PROGRAM STUDI PETERNAKAN FAKULTAS PETERNAKAN UNIVERSITAS KANJURUHAN MALANG LEMBAR PENGESAHAN PETUNJUK PRAKTIKUM BAHAN PAKAN DAN FORMULASI RANSUM

Disusun oleh :

Dyah Lestari Yulianti,S.Pt.,M.P.

NIP. 290 801 197

Mengetahui, Ketua Program Studi, Ir. Aju Tjatur Nugroho Krisnaningsih,M.P. NIP. 291 301 241

KATA PENGANTAR

Puji syukur kehadirat Allah SWT atas limpahan rahmat dan hidayahNya sehingga penulis dapat menyelesaikan buku petunjuk praktikum Bahan Pakan dan Formulasi Ransum. Petunjuk praktikum Bahan Pakan dan Formulasi Ransum ini sedianya menjadi panduan bagi mahasiswa di lingkungan Program Studi Peternakan Fakultas Peternakan Universitas Kanjuruhan Malang.

Praktikum Bahan Pakan dan Formulasi Ransum meliputi tiga kegiatan, meliputi ; (1) pengenalan bahan pakan ternak, (2) penyusunan pakan ternak menggunakan metode pearson square, (3) prosedur analisis proksimat.

Penulis menyadari bahwa buku petunjuk praktikum ini masih jauh dari sempurna, oleh itu saran dan kritik yang bersifat membangun sangat diharapkan oleh penulis. Akhir kata, semoga buku petunjuk praktikum ini dapat bermanfaat bagi pihak-pihak yang membutuhkan.

Malang, Pebruari 2014 Penulis

DAFTAR ISI

KATA PENGANTAR i

DAFTAR ISI ii

PENDAHULUAN 1

1. pengenalan bahan pakan ternak 2

2. Penyusunan pakan ternak menggunakan metode pearson square 7

3. prosedur analisis proksimat 9

REFERENSI 23

PENDAHULUAN

Bahan makanan ternak mengandung energi, protein (lisisn, metionin, valin, dan asam amino esensial lainnya), lemak, serat kasar/karbohidrat, mineral dan vitamin. Dalam menformulasikan pakan harus memperhatikan ; kebutuhan ternak, rasional/ekonomis.

Ransum rasional/ekonomis : Ransum yang disusun dari beberapa bahan pakan ternak sedemikian rupa sehingga secara kualitas dan kuantitas memenuhi kualitas zat makanan bagi ternak dan secara ekonomis harganya murah.

Pakan yang sempurna dan serasi adalah pakan yang disusun atas beberapa bahan pakan yang bila dikonsumsi secara normal dapat memenuhi zat gizi pada ternak yang bersangkutan dalam perbandingan, jumlah, bentuk sedemikian rupa sehingga fungsi fisiologis dalam tubuh berjalan dengan normal.

Pedoman praktikum ini dimaksudkan untuk melatih ketrampilan mahasiswa dalam menformulasikan ransum ternak unggas yang sesuai dengan kebutuhan fisiologisnya disamping melatih kemampuan analisis terhadap kualitas bahan pakan ternak.

I. pengenalan bahan pakan ternak

Latar Belakang

Bahan pakan yang direkomendasikan untuk ternak harus memperhatikan beberapa faktor :

1. Faktor ternak (informasi diperoleh dari tabel kebutuhan ternak)

1. Komoditi

2. Tujuan Pemeliharaan

3. Umur

4. Produksi/Tidak Produksi

5. Bobot badan

2. Faktor bahan

1. Kualitas (palatabilitas, kandungan zat makanan, kecernaan)

2. Bentuk fisik (butiran/tepung/cairan)

3. Faktor harga ; bersifat ekonomis

4. Metode penyusunan

5. Cara pencampuran

Bahan pakan yang digunakan dikelompokkan dalam sumber energi, sumber protein, sumber vitamin dan mineral.

Bahan Pakan Sumber Energi

• Termasuk dalam golongan ini adalah semua bahan pakan ternakyang kandungan protein kasarnya kurang dari 20%, dengan konsentrasi serat kasar di bawah 18 %.

• Berdasarkan jenisnya bahan pakan sumber energi dibedakan menjadi empat kelompok yaitu:

1. Kelompok serealia/biji-bijian (jagung, gandum, sorgum)

2. Kelompok hasil sampingan serealia (limbah penggilingan)

3. Kelompok umbi (ketela rambat ketela pohon dan hasil sampingannya)

4. Kelompok hijauan yang terdiri dari beberapa macam rumput(rumput gajah, rumput benggala dan rumput setaria)

Bahan Pakan Sumber Protein

1. HEWANI

   1. Marine

   2. Sisa rumah potong

   3. Inkonvensional

2. NABATI

   1. Bungkil

   2. Legume

   3. Hijauan

   4. dll

Tujuan

Tujuan kegiatan praktikum ini adalah untuk mengenalkan beberapa jenis bahan pakan yang direkomendasikan untuk pakan ternak.

Materi dan Metode

Materi :

1. Jagung (Zea mays)

2. Dedak

3. Tepung Ikan

4. Meat Bone Meal

5. Bungkil Kedelai

6. Bungkil Kacang Tanah

7. Minyak kelapa sawit

Metode :

Metode praktikum yang digunakan adalah observasi dan studi literatur. Hasil pengamatan terhadap materi praktikum yang sudah disediakan.

1. Amati dengan cermat bahan pakan yang disediakan

2. Gambarlah hasil pengamatan saudara pada lembar kerja yang sudah disediakan !

3. Beri keterangan terkait ; klasifikasi ilmiah, kandungan zat makanan, penggunaannya sebagai bahan pakan ternak unggas melalui studi pustaka/literature (sebutkan sumber literatur yang saudara gunakan).

Lembar Kerja

1. Jagung (Zea mays)

Gambar	Klasifikasi Ilmiah	Kandungan Zat Makanan
	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber :	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Penggunaannya sebagai bahan pakan ternak :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Dedak (Oryza sativa)

Gambar	Klasifikasi Ilmiah	Kandungan Zat Makanan
	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber :	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Penggunaannya sebagai bahan pakan ternak :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Tepung Ikan

Gambar	Klasifikasi Ilmiah	Kandungan Zat Makanan
	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber :	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Penggunaannya sebagai bahan pakan ternak :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Meat Bone Meal

Gambar	Klasifikasi Ilmiah	Kandungan Zat Makanan
	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber :	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Penggunaannya sebagai bahan pakan ternak :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Bungkil Kedelai

Gambar	Klasifikasi Ilmiah	Kandungan Zat Makanan
	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber :	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Penggunaannya sebagai bahan pakan ternak :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Bungkil Kacang Tanah

Gambar	Klasifikasi Ilmiah	Kandungan Zat Makanan
	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber :	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Penggunaannya sebagai bahan pakan ternak :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Minyak Kelapa Sawit

Gambar	Klasifikasi Ilmiah	Kandungan Zat Makanan
	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber :	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Penggunaannya sebagai bahan pakan ternak :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sumber : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

II. Penyusunan pakan ternak menggunakan metode pearson square

Latar Belakang

Pearson square atau metode kotak ransum seimbang adalah metode sederhana yang sudah digunakan selama bertahun-tahun. Metode ini sangat berguna ketika ransum ternak hanya menggunakan dua bahan pakan. Jika anda mengamati angka-angka yang tampak pada kotak persegi pearson square yang sangat menjadi perhatian penting adalah angka yang terletak di tengah. Angka tersebut menunjukkan kebutuhan ternak terhapat zat makanan tertentu. Zat makanan tersebut dapat merupakan protein kasar atau TDN, asam amino, mineral atau vitamin.

Prosedur pearson square untuk penyusunan ransum dirancang untuk menyusun ransum yang sederhana. Untuk dapat menggunakan metode tersebut terdapat beberapa langkah yang harus dijalankan. Kandungan zat makanan dari kompnen bahan pakan harus diekspresikan menggunakan unit satuan yang sama (contohnya berdasarkan bahan kering ”dry-matter” atau bahan segar ”as-fed”). Contoh kotak persegi yang digunakan pada metode peason squre ditunjukkan pada Gambar 1. di bawah ini.

Gambar 1. Contoh kotak persegi yang digunakan pada metode peason squre

Tujuan

Tujuan dari praktikum ini adalah untuk melatih ketrampilan mahasiswa dalam menyusun ransum ternak unggas menggunakan metode pearson square.

Materi dan Metode

Materi :

1. Worksheet

2. Alat bantu hitung (kalkulator)

Metode :

Formulasi Pakan menggunakan Metode Pearson Square (Dua Bahan Pakan)

Untuk menjadikan pearson square sebagai metode yang konsisten, terdapat tiga peraturan yang harus diperhatikan, yaitu ;

1. Nilai angka yang berada di tenah kotak persegi harus berada diantara dua nilai angka yang diletakkan pada sisi sebelah kiri dari persegi. Contohnya , kebutuhan protein kasar sebesar 14% harus diantara kandungan protein kasar bahan pakan yang digunakan, ,misalnya dua bahan pakan tersebut adalah bungkil kedelai yang memiliki kandungan protein kasar 45% dan jagung yang memiliki kandungan protein kasar 10%. Jika bahan pakan yang digunakan adalah barley yang memiliki kandungan protein kasar 12% dan jagung yang memiliki kandungan protein kasar 10%, maka kalkulasi pearson square tidak akan bekerja karena 14% di luar kisaran nilai yang berada di sisi bagian kiri dari persegi tersebut.

2. Angka negative tidak diperhitunggkan pada metode ini. Perhatian hanya ditujukan pada perbedaan nilai angka antara kebutuhan zat makanan dengan kandungan zat makanan bahan pakan yang digunakan.

3. Cari selisih antara nilai angka kandungan bahan yang digunakan dengan nilai angka kebutuhan zat makanan kemudian nilai angka yang diperoleh tersebut ditempatkan secara berseberangan pada bagian kanan persegi. Dengan menjumlahkan kedua nilai angka di bagian kanan persegi tersebut kemudian membagianya dengan total, maka kita dapat mendeterminasi persentase penggunaan masing-masing bahan pakan tersebut dalam ransum guna memenuhi kebutuhan zat makanan pada level tertentu. Selalu tempatkan secara diagonal (berseberangan) angka-angka dalam persegi tersebut untuk mendeterminasi tiap-tiap bagian. Selalu lakukan perhitungan ulang untuk meyakinkan bahwa perhitungan matematis yang dilakukan tidak mengalami kekeliruan. Gunakan nilai kandungan zat makanan bahan pakan dan kebutuhan menggunakan dasar bahan kering (dry-matter basis) lalu ubahlah berdasarkan bahan segar, setelah formulasi pakan dihitung.

Penggunaan jagung (31/ 35) × 100 bagian ransum → 88,57%

Penggunaan bungkil kedelai (4/ 35) × 100 bagian ransum → 11,43% Teliti kembali perhitungan tersebut :

88,57 lb jagung × 10% PK = 8,86

11,43 lb bungkil kedelai × 10% PK = 5,14

100 lb campuran = 14 lb PK, atau 14%

Formulasi Pakan menggunakan Metode Pearson Square (Lebih Dua Bahan Pakan)

Memungkinkan untuk mencampur lebih dari dua bahan pakan menggunakan Pearson square. Contohnya untuk mempersiapkan 15% PK dalam pakan campuran yang mengandung suplemen 60 % bungkil kedelai (kandungan PK=45% Dan 40% corn gluten meal (kandungan PK 45%) dan campuran butiran berupa 65% jagung (kandungan PK = 9%) dan 35% gandum (kandungan PK=12%). Ikutilah tahapan berikut :

Biasanya hanya dua komponen pahan pakan yang dapat digunakan dengan metode Pearson Square, maka komponen bahan pakan tersebut digabungkan terlebih dahulu seperti berikut :

60% bungkil kedelai × 45% PK	=	27,0%
40% corn gluten meal × 45% PK	=	18,0%
Suplemen protein dalam campuran	=	45,0%
65% jagung × 9% PK	=	5,85%
35% gandum× 9% PK	=	4,20%
Protein dalam campuran butiran	=	10,05%
5 bagian × 60%	=	3 bagian bungkil kedelai
5 bagian × 40%	=	2 bagian corn gluten meal
30 bagian × 65%	=	19,5 bagian jagung
30 bagian × 35%	=	10,5 bagian gandum
		35,0
(3÷35) × 100%	=	8,57% bungkil kedelai
(2÷35) × 100%	=	5,71% corn gluten meal
(19,5÷35) × 100%	=	55,72% corn
(10,5÷35)× 100%	=	30% gandum
Teliti kembali
8,57 lb bungkil kedelai (PK=45%)	=	3,86 lb
5,71 lb corn gluten meal (PK=45%)	=	2,57 lb
55,72 lb jagung (PK=9%)	=	5,01 lb
30 lb gandum (PK=12%)	=	3,60 lb
100 lb bagian		15,04 lb atau 15% PK
Catatan : 1 kg = 2,3 lb

Gambar 22. Contoh kotak persegi yang digunakan pada metode peason squre menggunakan lebih dari dua bahan pakan

Lembar Kerja

Susunlah formulasi ransum untuk Susunlah formulasi pakan ternak puyuh dengan kandungan zat makanan ; PK 22%, EM 2900 kkal/kg Ca 2.5% dan P(available) 0.4%, Met 0,4 dan Lysin 0,9.

Perhitungan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

III. prosedur analisis proksimat

Latar Belakang

Analisa proksimat digunakan untuk menganalisa kandugan zat makanan bahan pakan. Cara ini dikembangkan oleh Wender experiment station di Jerman oleh Hemberg dan Stocman pada tahun 1965, yaitu suatu metode analisis yang menggolongkan komponen yang ada pada makanan. Cara ini dipakai hampir di seluruh dunia, dan disebut “analisis proksimat”. Analisis proksimat ini didasarkan atas komponen susunan kimia dan kegunaannya (Tillman et al., 1984). Kamal (1994) menyatakan bahwa disebut analisis proksimat karena hasil yang diperoleh hanya mendekati nilai yang sebenarnya, oleh karena itu untuk menunjukkan nilai dari sistem analisis proksimat selalu dilengkapi dengan istilah minimum atau maksimum sesuai dengan manfaat fraksi tersebut.

Dari sistem analisis proksimat dapat diketahui adanya 6 macam fraksi yaitu 1) Air, 2) Abu, 3) Protein kasar, 4) Lemak kasar (ekstrak eter), 5) Serat kasar, 6) Ekstrak tanpa nitrogen. Khusus untuk ekstrak tanpa nitrogen nilainya dicari hanya berdasarkan perhitungan yaitu 100% dikurangi jumlah dari kelima fraksi yang lain (Kamal, 1994).

Air

Yaitu dimaksud air dalam analisis proksimat adalah semua cairan yang menguap pada pemanasan dalam beberapa waktu pada suhu 105° sampai 110° C dengan tekanan udara bebas sampai sisa yang tidak menguap mempunyai bobot tetap. Penentuan kandungan kadar air dari suatu bahan sebetulnya bertujuan untuk menentukan kadar bahan kering dari bahan tersebut (Kamal, 1994).

Sampel makanan ditimbang dan diletakkan dalam cawan khusus dan dipanaskan dalam oven dengan suhu 105° C pemanasan berjalan hingga sampel tidak turun lagi beratnya. Setelah pemanasan tersebut sampel bahan pakan disebut sebagai sampel bahan kering dan penggunaanya dengan sampel disekat purien air atau kadar airnya (Tillman et al., 1984).

Abu

Sampel bahan kering ditambah dan dibakar pada suatu crucible dengan suhu 600 °C selama beberapa jam (Tillman et al., 1984). Yang dimaksud abu adalah sisa pembakaran sempurna dari suatu bahan. Suatu bahan bila dibakar sempurna pada suhu 500°C sampai 600°C selama beberapa waktu maka senyawa organiknya akan menguap, sedang sisanya yang tidak menguap itulah yang disebut abu atau campuran dari berbagai oksida mineral sesuai dengan macam mineral yang terkandung di dalam bahannya (Kamal, 1994).

Protein kasar

Protein kasar adalah nilai hasil bagi dari total nitrogen ammonia dengan faktor 16% berasal dari asumsi bahwa protein mengandung nitrogen 16%. Kenyataannya nitrogen yang terdapat di dalam pakan tidak hanya berasal dari protein saja tetapi ada juga nitrogen yang berasal dari senyawa bukan protein atau nitrogen non protein (Non Protein Nitrogen atau NPN). Dengan demikian maka nilai yang diperoleh dari perhitungan di atas merupakan nilai dari apa yang disebut protein kasar (Kamal, 1994).

Sampel dianalisis dengan alat Kjedhal. Analisis ini menggunakan asam sulfat dengan suatu katalisator dan pemanasan. Zat organik dari sampel lalu dioksidasi oleh asam sulfat lalu nitrogen diubah dalam bentuk amonium sulfat sedangkan kelebihan asam sulfat akan dinetralisir oleh NaOH dan sampel larutan menjadi basa. Dari amonium sulfat tadi lalu didestilisi dalam medium asam untuk mendapatkan nitrogen secara kuantitatif. Karena protein mengandung nitrogen rata-rata 16 % maka faktor 6,25 harus dipakai untuk mendapatkan nilai protein kasar (Tillman et al., 1984).

Serat kasar

Sampel yang bebas lemak dan telah disaring dipakai untuk mendapatkan serat kasar. Sampel bila ditambah 1,25% asam sulfat dan dipanaskan selama 30 menit, kemudian residu disaring, endapan yang didapat ditambah 1,25% NaOH dan dipanaskan 30 menit kemudian disaring dan endapan yang didapat dioven, dikeringkan, dan ditimbang lalu dibakar dan abunya ditimbang. Perbedaan antara berat endapan sebelum dibakar dan abu adalah serat kasar (Tillman et al., 1984). Kamal (1994) menyatakan bahwa yang dimaksud serat kasar adalah semua bahan organik dalam bahan pakan yang kecernaanya rendah, sedangkan dalam analisis proksimat yang dimaksud serat kasar adalah semua senyawa organik yang tidak larut dalam perebusan dengan larutan NaOH 1,25% atau 0,313 N yang berurutan masing-masing selama 30 menit.

Lemak kasar

Menurut Kamal (1994) lemak kasar adalah campuran beberapa senyawa yang larut dalam pelarut lemak (ether, petroleumether, petroleum benzen, dsb.) oleh karena itu lemak kasar lebih tepat disebut ekstrak eter. Tillman et al., (1984) menyatakan bahwa sampel bahan kering diekstraksi dengan etil eter selama beberapa jam, maka bahan yang didapat adalah lemak sedangkan yang menguap adalah eter.

Ekstrak Tanpa Nitrogen (ETN)

Komponen ini didapat dengan mengurangi sampel behan kering dengan semua komponen-komponen seperti air, serat kasar, lemak kasar, protein kasar, dan abu (Tillman et al., 1984).

Komponen dari ekstrak tanpa nitrogen adalah selulosa, hemiselulosa, lignin, gula, fruktan, pati, pektin, asam organik, resin, tanin, pigmen, dan vitamin larut air (Kamal, 1994). Kamal (1994) juga menjelaskan yang dimaksud ekstrak tanpa nitrogen dalam arti umum adalah sekelompok karbohidrat yang kecernaanya tinggi sedangkan dalam analisis proksimat yang dimaksud ekstrak tanpa nitrogen adalah sekelompok karbohidrat yang mudah larut dalam perebusan dengan H2SO4 1,25 % atau 0,225 N dan pada perebusan dengan larutan NaOH 1,25% atau 0,313 N yang berurutan masing-masing selama 30 menit. Walaupun demikian, untuk penentuan kadar ekstrak tanpa nitrogen hanya berdasarkan perhitungan 100% - (% air + % abu + % PK + % SK + % LK ) (Kamal, 1994).

Tujuan

Tujuan dari praktikum ini adalah untuk melatih ketrampilan mahasiswa dalam menganalisis kualitas bahan pakan dengan pendekatan analisis proksimat

Materi dan Metode

Materi :

1. Bahan pakan dengan kandungan protein tinggi

2. Bahan pakan dengan kandungan protein rendah

Metode :

Prosedur analisis kandungan bahan kering (BK)

Prinsip : Dengan pemanasan 105 derajat celcius, air yang terkandung dalam suatu bahan pakan akan menguap seluruhnya. Bahan yang tertinggal setelah penguapan air disebut bahan kering.

Alat-alat :

1. Cawan porselin atau aldisk

2. Oven 105 °C

3. Eksicator (silica gel biro)

4. Penjepit

5. Timbangan analitis

Cara Kerja :

1. Cawan porselin dimasukkan dalam oven 105 °C selama 1 jam.

2. Cawan diambil dan dimasukkan eksicator (menggunakan tang penjepit) selama 1 jam.

3. Cawan ditimbang dengan teliti, misalnya berat A gram.

4. Masukkan sampel ± 5 gram dalam cawan, dan ditimbang kembali. Misal berat B gram. Kemudian cawan yang berisi sampel tersebut dimasukkan dalam oven 105 °C selama 4 jam.

5. Cawan diambil, dimasukkan dalam eksikator selama 1 jam, kemudian ditimbang beratnya dengan teliti, misalnya C gram. Pada waktu mengambil cawan, menggunakan tang penjepit.

Perhitungan :

Keterangan : A= berat cawan B= berat cawan + sampel C= berat cawan + sampel setelah dioven BK= bahan kering

Prosedur analisis kandungan protein kasar (PK)

Prinsip : Asam sulfat pekat dengan katalisator dapat memecah ikatan N organik dalam bahan makanan menjadi ammonium sulfat, kecuali ikatan N = N ; NO ; dan NO₂. Ammonium sulfat dalam suasana basa akan melepaskan NH₃ yang kemudian disuling (destilasi). Hasil sulingan ditampung dalam beakerglass yang berisi H₂SO₄ 0,1 N yang telah diberi indicator campuran. Setelah selesai destilasi, larutan penampung dititrasi dengan NaOH 0,1 N sampai warna berubah

Alat-alat :

1. Timbangan analitis

2. Labu didih kjeldahl (50 ml)

3. Gelas ukur 5 ml atau dispenser

4. Erlenmeyer (300 ml)

5. Beaker glass (300 ml)

6. Alat untuk destilasi

7. Pipet volume 25 ml atau dispenser

8. Buret 50 ml

Bahan kimia :

1. H₂SO₄ pekat (95-97%)

2. Katalisator (seleniumgemisch buatan Merck)

3. Aquadest

4. NaOH 40%

5. H₂SO₄ 0,1 N

6. Indikator (2 gram methyl red + methyl blue per liter etanol 96%)

7. NaOH 0,1 N

8. Batu didih

Cara Kerja :

1. Destruksi

• Timbang kertas minyak, misal berat A gram. Ambil sampel kira-kira 0,3 gram untuk bahan yang mengandung protein rendah atau 0,2 g untuk bahan yang mengandung protein tinggi, tuangkan dalam kertas minyak dan timbang kembali, misalnya berat B gram. Masukkan sampel (tidak dengan kertas minyak) ke dalam labu kjeldahl.

• Tambahkan 1,4 gram katalisator dan batu didih. Kemudian tambahkan 5 ml H₂SO₄ pekat (di dalam lemari asam) dengan menggunakan dispenser.

• Didestruksi sampai warna menjadi hijau. Biarkan menjadi dingin.

• Tambahkan 60 ml aquadest (dibagi 4 kali), kocok dan masukkan ke dalam Erlenmeyer 300 ml

2. Destilasi

• Ambil beaker glass 300 ml, isi dengan H₂SO₄ 0,1n sebanyak 25 ml dengan menggunakan dispenser. Tambahkan 3 tetes indicator mix, warna menjadi ungu. Kemudian letakkan beakerglass di bawah ujung alat destilasi (ujung alat destilasi harus masuk ke dalam cairan penampung, agar tidak ada NH₃ yang hilang) pasang dalam alat destilasi.

• Selama destilasi warna tetap ungu. Destilasi selesai kalau larutan di dalam Erlenmeyer 300 ml mulai mendidih.

3. Titrasi

• Beakerglass yang berisi hasil sulingan dititrasi dengan NaOH 0,1 n sampai warna berubah menjadi hijau jernih. Misal jumlah NaOH untuk titrasi C ml

• Buat blanko, caranya sama tetapi tidak memakai sampel (Misal untuk titrasi perlu D ml NaOH 0,1n)

Perhitungan :

Keterangan :

A = berat kertas minyak

B = berat kertas minyak plus sampel

C = jumlah NaOH untuk titrasi sampel

D = jumlah NaOH untuk titrasi blanko

Prosedur analisis kandungan serat kasar (SK) sampel

Prinsip : Serat kasar adalah suatu indicator dari daya cerna dan bulkiness dari suatu bahan. Serat kasar merupakan senyawa yang tidak larut jika direbus berturut-turut dalam larutan H₂SO₄ 0,3 n selama 30 menit dan NaOH 1,5 n selama 25 menit. Tujuan penambahan H₂SO₄ untuk menguraikan senyawa N dalam pakan, penambahan NaOH untuk menguraikan /penyabunan senyawa lemak dalam pakan sehingga mudah larut. Sisa bahan pakan yang tidak tercerna setelah proses perebusan kemudian ditimbang dan diabukan. Perbedaan berat residu pertama dan berat residu setelah diabukan menunjukkan jumlah serat yang terdapat dalam suatu bahan pakan.

Fraksi serat kasar terdiri dari selulosa, hemiselulosa, dan lignin. Sistem ini dikembangkan oleh Van Soest untuk mengevaluasi fraksi-fraksi dari suatu bahan pakan yang dapat dicerna.

Alat-alat :

1. Timbangan analitis

2. Beaker glass khusus untuk serat kasar

3. Alat untuk mendidihkan

4. Cawan filtrasi (crucible) serta alat filtrasinya.

5. Eksikator (silica gel biro)

6. Oven 140 °C

7. Tanur 550-600 °C

Bahan kimia :

1. H₂SO₄ 0,3 n

2. NaOH 1,5 n

3. HCl 0,3 n

4. EDTA

5. Aceton

6. Aquadest panas

7. Pasir bersih dan batu didih

Cara kerja :

1. Timbang kertas minyak, misal beratnya A gram. Ambil sampel kira-kira 1 gram taruh di atas kertas minyak dan timbang kembali, misal beratnya B gram. Tuangkan sampel (kertas minyak tidak diikutkan) dalam beaker glass khusus untuk analisa serat kasar dan tambahkan H₂SO₄ 0,3 n sebanyak 50 ml dengan menggunakan gelas ukur, didihkan selama 30 menit.

2. Selanjutnya dengan cepat ditambahkan 0,5 gram EDTA kemudian didihkan lagi selama 5 menit tepat.

3. Matikan tombol pemanas. Ambil beaker glass.

4. Saring dengan cawan filtrasi yang sebelumnya sudah diisi dengan pasir.

5. Bersihkan beaker glass dengan aquadest panas sesedikit mungkin sampai semua larutan masuk ke cawan filtrasi.

6. Lalu tambahkan 50 ml HCl 0,3 n diamkan 1 menit lalu dihisap dengan pompa vacuum.

7. Ditambah dengan 10 ml aquadest panas (sampai 5 kali)

8. Kemudian ditambah 10 ml aceton dan dihisap dengan pompa vacuum.

9. Kemudian ditambahkan lagi 40 ml aceton, diamkan 1 menit lalu dihisap sampai kering.

10. Selanjutnya dioven pada t=140 °C selama 1,5 jam, kemudian masukkan ke dalam eksikator selama 1 jam dan ditimbang dengan teliti (beratnya C gram).

11. Setelah itu masukkan ke dalam tanur 550-600 °C selama 2 jam, keluarkan dengan tang penjepit dan masukkan kembali dalam eksikator, didiamkan selama 1 jam dan ditimbang dengan teliti (beratnya D gram)

Perhitungan :

Prosedur analisis kandungan lemak kasar (LK)

Prinsip : Eter dipanaskan terus-menerus kemudian didinginkan secara kondensasi akan mengekstrak semua bahan-bahan yang larut dalam eter. Bahan ekstraksi dikumpulkan dalam suatu tabung. Jika proses selesai (4 jam). Eter dikumpulkan di tempat lain dan sisa lemak kasar dikeringkan dalam oven, setelah dingin ditimbang.

Alat-alat :

1. Alat ekstraksi Goldfish

2. Beaker glass khusus lemak

3. Alat poselin atau selongsong S

4. Gelas ukur

5. Oven vaccum 80 °C

6. Timbangan analitis

7. Eksikator

8. Penjepit

Bahan kimia :

1. n-hexan

2. batu didih

Cara kerja :

1. Masukkan beaker glass yang sudah diberi 2-3 buah batu didih ke dalam oven dengan suhu 105 °C selama 1 jam. Ambil beaker glas dan masukkan dalam eksikator selama 1 jam.

2. Timbang kertas saring bebas abu, misal A gram. Ambil sampel kira-kira 3-5 g diletakkan di atas kertas saring dan ditimbang kembali, misal beratnya B gram. Bungkus sampel dengan menggunakan kertas saring tersebut, kemudian masukkan sampel ke dalam alat porselin atau selongsong S.

3. Ambil beaker glass khusus untuk analisa lemak dari eksikator dan ditimbang, misal beratnya C gram. Isi beaker glass dengan 50 ml n-hexan dengan menggunakan gelas ukur.

4. Kemudian beaker glass dan alat porselin (atau selongsong S) dipasang kea lat ekstraksi Goldfish dan diekstraksi selama 4 jam.

5. Ambil alat porselin atau selongsong S dengan sampel dang anti dengan labu khusus untuk mengumpulkan hexan lagi, sampai hexan dalam beaker glass tinggal sedikit saja.

6. Beaker glass yang telah berisi lemak dimasukkan ke dalam oven vaccum 80 °C. Lalu dihisap udara dari oven, beaker glass di oven selama 1,5 jam.

7. Beaker glass dimasukkan ke dalam eksikator selama 1 jam dan ditimbang dengan teliti, misal beratnya D gram.

Perhitungan :

Prosedur analisis kandungan energi bruto (EB)

Prinsip : Bahan yang akan diuji ditimbang dalam bentuk kapsul (pellet) kemudian diletakkan dalam bom yang berisi 25-30 atm oksigen. Bom dilindungi oleh air sebanyak 2000 g dalam selubung adiabatik. Setelah bom dan calorimeter yang diatur pada posisi yang tepat dan temperatur konstan, bahan yang akan diuji dibakar melalui kawat pembakar yang dialiri listrik. Kenaikan temperatur diukur dalam keadaan adiabatik (suatu keadaan dimana tidak ada panas yang keluar dan tidak ada panas yang masuk). Dari perubahan suhu tersebut dapat diketahui kandungan gross energy suatu bahan. Kawat beraliran listrik ditempatkan (disentuhkan) pada contoh bahan yang akan dianalisa, dengan dialiri listrik, kawat akan membakar contoh bahan. Air dituangkan disekitar bom dan ditambahkan 25-30 atm oksigen. Panas yang dihasilkan dari pembakaran akan memanaskan air dan kenaikan panas ini akan dicatat oleh thermometer.

Alat-alat :

1. Pelleting mechine

2. Perangkat bomb calorimeter

3. Timbangan analitis

Cara kerja :

1. Sampel dibuat pellet dengan berat kira-kira 1-1,5 gram, misal beratnya A gram.

2. Timbang kawat (7-10 cm), misalnya berat B gram

3. Letakkan sampel pada crucible.

4. Kawat dipasang pada bomb. Hubungkan sampel dengan kawat dengan menggunakan benang.

5. Timbang air sebanyak 2000 gram, masukkan dalam bucket

6. Isi bomb dengan 1 ml methyl red.

7. Sampel dimasukkan ke dalam bomb dan ditutup rapat.

8. Isi bomb dengan 5 atm O₂ kemudian keluarkan dan selanjutnya diisi lagi dengan 25-30 atm O₂. Sekrup pada bomb dikencangkan. Masukkan bomb ke dalam bucket.

9. Masukkan bucket ke dalam jaket dan ditutup.

10. Periksalah pengaduk dan thermometer.

11. Hubungkan dengan arus listrik.

12. Tunggu sampai suhu menjadi konstan, dan catat (T1)

13. Tekan tombol pembakaran (istilah umumnya di-bom)

14. Catat suhu akhir setelah 7-10 menit (T2)

15. Matikan aliran listrik.

16. Buka tutup jacket dan keluarkan bomb.

17. Keluarkan oksigen dari dalam bomb (minimal 1 menit)

18. Cuci bagian bomb sebelah dalam, crucible dan tempat melekatnya kawat, dengan aquadest sehingga mencapai volume kira-kira 50 ml. Tuangkan aquadest tersebut pada beaker glass dan tambahkan 2-3 tetes indicator.

19. Titrasi dengan NaOH 0,1 N. Timbang sisa kawat (C gram)

Perhitungan : (GE dalam satuan kal/g)

Prosedur analisis kandungan abu (%)

Prinsip : Dengan pemanasan pada 550-600 derajat celcius semua bahan organik akan terbakar. Bahan anorganik yang tidak terbakar disebut abu.

Alat-alat :

1. Aluminium disks atau cawan poselin

2. Tanur 550-600 °C

3. Eksikator (silica gel biro)

4. Penjepit

5. Timbangan analitis

Cara kerja :

1. Ambil Al-disk dan masukkan ke dalam tanur (600 °C) selama 1 jam.

2. Dengan menggunakan tang penjepit al-disk dimasukkan dalam eksikator diamkan selama 1 jam.

3. Timbang Al-disk tersebut, misal A gram. Ambil sampel kira-kira 3-5 gram, masukkan dalam Al-disk dan ditimbang kembali, misal beratnya B gram

4. Masukkan al-disk yang berisi sampel ke dalam tanur 600 °C sampai warna berubah menjadi putih atau berubah menjadi abu. Tidak boleh terdapat warna hitam (kira-kira selama 4 jam).

5. Al-disks diambil dan dimasukkan ke dalam eksikator diamkan selama 1 jam kemudian ditimbang dengan teliti (beratnya C gram)

Perhitungan :

Lembar Kerja

Perhitungan

Kesimpulan

REFERENSI

Anonimous, 1990. Petunjuk Praktikum Bahan Pakan dan Formulasi Ransum. Universitas Brawijaya Malang.

Nutrient Requirement Council, 1977. Nutrient Requirement of Poultry.

Lampiran 1. Typical composition of feeds for cattle and sheep (All values except dry matter are shown on a dry matter basis)
Feedstuff	DM %	CP %	By- Pass %	EE %	CF %	ADF %	NDF %	Ash %	Ca %	P %	K %	S %	Zn PPM	TDN %	DE Mcal/ lb.	NEm Mcal/ lb.	NEg Mcal/ lb.
Alfalfa cubes	91	18	35	2.0	29	34	45	11	1.3	0.23	1.9	0.35	18	57	1.14	0.56	0.25
Alfalfa dehydrated 17%	92	19	60	3.0	26	35	45	11	1.4	0.25	2.7	0.24	19	61	1.22	0.61	0.31
Alfalfa fresh	26	19	20	2.2	27	32	44	8	1.6	0.32	2.3	0.34	21	60	1.20	0.59	0.30
Alfalfa hay early bloom	90	18	20	2.2	29	35	47	8	1.4	0.25	2.3	0.30	18	60	1.20	0.59	0.30
Alfalfa hay midbloom	89	17	25	2.0	30	38	50	10	1.4	0.23	1.8	0.30	17	58	1.16	0.57	0.26
Alfalfa hay full bloom	88	16	30	1.8	34	41	56	8	1.3	0.20	1.7	0.29	17	53	1.06	0.52	0.18
Alfalfa hay mature	90	14	35	1.7	38	45	59	8	1.3	0.19	1.4	0.25	17	50	1.00	0.49	0.12
Alfalfa silage	30	18	20	3.0	30	35	46	8	1.5	0.28	2.4	0.30	17	54	1.08	0.53	0.20
Alfalfa silage wilted	36	17	25	3.0	30	35	46	8	1.5	0.28	2.4	0.30	17	58	1.16	0.57	0.26
Ammonium sulfate	99	132	0	0.0	0	0	0	--	--	--	--	24.20	--	0	0.00	0.00	0.00
Barley silage	32	10	25	4.0	34	--	--	10	0.3	0.30	1.6	0.17	29	50	1.00	0.49	0.12
Barley silage mature	40	9	35	4.0	34	--	--	10	0.2	0.15	1.5	0.15	--	60	1.20	0.59	0.30
Barley straw	88	4	--	1.9	42	57	82	7	0.3	0.05	2.0	0.15	7	49	0.98	0.48	0.11
Barley grain	89	12	30	2.0	6	7	20	3	0.1	0.42	0.5	0.16	25	83	1.66	0.89	0.60
Barley feed pearl byproduct	90	15	--	3.9	11	--	--	5	0.0	0.45	0.7	0.06	--	75	1.50	0.78	0.50
Barley grain screenings	89	13	--	2.6	9	--	--	4	0.0	0.40	0.1	0.15	--	81	1.62	0.87	0.58
Beans navy cull	90	24	--	1.4	5	--	--	6	0.1	0.05	1.4	0.26	--	84	1.68	0.91	0.61
Beet pulp wet	11	10	30	2.0	20	34	59	5	0.8	0.10	0.2	0.22	1	68	1.36	0.69	0.41
Beet pulp dried	91	9	35	0.8	21	34	59	5	0.7	0.08	0.2	0.22	1	72	1.44	0.74	0.47
Beet pulp wet with molasses	24	12	25	0.5	16	27	47	9	0.6	0.10	1.8	0.36	11	76	1.52	0.80	0.52
Beet pulp dried with molasses	92	12	25	0.5	16	27	47	9	0.6	0.10	1.8	0.36	11	76	1.52	0.80	0.52
Beet tops (sugar)	20	13	--	1.4	9	--	--	25	0.7	0.24	4.8	0.45	20	58	1.16	0.57	0.26
Beet top silage	25	10	--	2.0	10	--	--	38	1.2	0.22	5.7	0.57	--	52	1.04	0.51	0.16
Blood meal	92	80	80	1.3	1	--	--	5	0.3	0.26	0.1	0.43	5	61	1.22	0.61	0.31
Bluestem fresh mature	61	6	--	2.5	34	--	--	4	0.3	0.14	1.0	0.05	28	50	1.00	0.49	0.12
Bone meal steamed	95	13	--	11.6	1	0	0	77	27.0	12.74	0.2	2.50	290	16	0.32	0.26	0.00
Brewers grains wet	24	26	60	6.5	15	22	42	5	0.3	0.60	0.1	0.32	50	81	1.62	0.87	0.58
Brewers dried grain	92	28	60	7.5	15	22	42	4	0.3	0.60	0.1	0.32	50	81	1.62	0.87	0.58
Brewers yeast dried	94	48	--	1.0	3	--	--	7	0.1	1.56	1.8	0.41	41	79	1.58	0.84	0.55
Brome grass fresh immature	32	15	--	4.1	28	33	54	10	0.4	0.39	2.7	0.20	--	64	1.28	0.64	0.36
Brome grass hay	89	10	--	2.5	35	41	69	9	0.5	0.23	2.5	0.16	17	55	1.10	0.54	0.21
Calcium carbonate	99	0	--	0.0	0	0	0	99	39.0	0.04	0.0	0.09	0	0	0.00	0.00	0.00
Canarygrass hay	91	9	--	2.7	33	36	64	8	0.4	0.25	2.6	0.14	18	53	1.06	0.52	0.18
Carrot pulp	14	6	--	7.8	19	23	--	9	--	--	--	--	--	62	1.24	0.62	0.33
Carrot root fresh	12	10	--	1.4	10	9	9	9	0.4	0.34	2.7	0.17	--	83	1.66	0.89	0.60
Carrot tops	16	13	--	3.8	18	23	--	15	1.9	0.19	1.9	--	--	73	1.46	0.76	0.48
Cattle manure dried	92	17	--	2.6	34	37	55	14	1.2	1.00	0.5	1.78	240	38	0.76	0.39	0.00
Cheatgrass fresh immature	21	16	--	2.7	23	--	--	10	0.6	0.28	--	--	--	68	1.36	0.69	0.41
Clover ladino fresh	19	25	--	4.8	14	--	--	11	1.3	0.42	2.2	0.20	39	69	1.38	0.70	0.43
Clover ladino hay	90	21	--	2.0	22	32	36	9	1.7	0.32	2.4	0.22	17	61	1.22	0.61	0.31
Clover red fresh	24	18	--	4.0	24	33	44	9	1.7	0.26	2.0	0.17	23	64	1.28	0.64	0.36
Clover red hay	88	15	--	2.9	30	41	56	8	1.4	0.22	1.9	0.17	17	57	1.14	0.56	0.25
Coffee grounds	88	13	--	15.0	41	68	77	2	0.1	0.08	--	--	--	20	0.40	0.35	0.00
Corn whole plant pelleted	91	9	45	2.4	21	--	--	6	0.5	0.24	1.0	0.14	--	63	1.26	0.63	0.34
Corn fodder	80	9	45	2.4	25	29	48	7	0.3	0.18	1.0	0.14	--	67	1.24	0.68	0.40
Corn stover mature	80	6	--	1.3	35	40	70	7	0.5	0.09	1.6	0.17	--	59	1.18	0.58	0.28
Corn silage milk stage	26	8	25	2.8	26	31	--	6	0.3	0.24	1.6	0.12	25	67	1.24	0.68	0.40
Corn silage mature well eared	36	8	40	2.7	23	28	50	7	0.3	0.20	1.0	0.10	24	69	1.38	0.70	0.43
Corn grain dent yellow	89	10	50	4.1	3	3	10	2	0.0	0.30	0.4	0.10	17	89	1.78	0.98	0.67
Corn grain hi-lysine	92	12	--	4.4	4	--	--	2	0.0	0.24	0.3	0.11	--	89	1.78	0.98	0.67
Corn and cob meal	87	9	50	3.7	9	10	28	2	0.1	0.24	0.5	0.18	10	82	1.64	0.88	0.59
Corn cobs	90	3	50	0.5	36	39	88	2	0.1	0.04	0.8	0.35	5	48	0.26	0.47	0.09
Corn bran	90	10	--	6.3	10	--	51	3	0.0	0.17	0.7	0.08	--	76	1.52	0.80	0.52
Corn gluten feed	90	26	--	2.9	9	--	41	7	0.4	0.75	0.6	0.20	100	82	1.64	0.88	0.59
Corn gluten meal	91	45	65	2.5	5	9	37	4	0.2	0.50	0.2	0.60	45	84	1.68	0.91	0.61
Defluorinated phosphate	99	0	--	0.0	0	0	0	95	32.6	18.07	1.0	--	100	0	0.00	0.00	0.00
Diammonium phosphate	98	115	0	0.0	0	0	0	35	0.5	20.41	0.0	2.16	--	0	0.00	0.00	0.00
Dicalcium phosphate	96	0	--	0.0	0	0	0	94	22.0	18.65	0.1	1.10	70	0	0.00	0.00	0.00
Distillers grain barley	90	30	60	3.7	18	--	--	4	0.1	0.27	--	--	--	75	1.50	0.78	0.50
Distillers grain corn	91	30	65	8.2	14	16	41	2	0.1	0.45	0.2	0.46	35	84	1.68	0.91	0.61
Distillers grain corn with solubles	92	29	50	10.0	10	18	44	5	0.3	0.85	0.7	0.32	90	88	1.76	0.97	0.65
Distillers silage corn	7	29	65	8.0	8	--	--	4	0.1	0.65	--	--	--	86	1.72	0.94	0.63
Distillers dried solubles	93	30	--	9.5	4	7	23	8	0.4	1.40	1.8	0.40	91	88	1.76	0.97	0.65
Fat animal poultry	99	0	--	99.0	0	0	0	0	0.0	0.00	0.0	--	--	195	3.90	2.38	1.82
Feathermeal hydrolized	94	91	50	3.3	2	20	20	4	0.2	0.78	0.3	1.80	53	68	1.36	0.69	0.41
Garbage municipal cooked	23	16	--	23.3	8	50	59	11	1.6	0.45	--	--	--	75	1.50	0.78	0.50
Grain screenings	90	14	--	5.5	14	--	--	9	0.5	0.43	--	--	17	65	1.30	0.65	0.37
Grain dust	92	10	--	2.5	15	--	--	10	0.3	0.18	--	--	42	73	1.46	0.76	0.48
Grape pomace stemless	91	12	--	7.5	32	50	53	9	0.6	0.06	0.6	--	24	30	0.60	0.37	0.00
Grass silage	26	12	20	4.6	34	38	66	9	0.8	0.22	2.0	--	29	61	1.22	0.61	0.31
Hominy feed	90	12	--	7.7	6	12	50	3	0.1	0.58	0.7	0.04	3	94	1.88	1.05	0.72
Hop leaves	37	15	--	3.6	15	--	--	35	2.8	0.64	--	--	--	49	0.98	0.48	0.11
Hop vine silage	30	15	--	3.1	21	--	--	20	3.3	0.37	1.8	0.22	44	53	1.06	0.52	0.18
Hops spent	89	22	--	4.0	28	0	--	7	1.6	0.60	--	--	--	39	0.78	0.40	0.00
Limestone ground	98	0	--	0.0	0	--	--	98	38.0	0.02	--	--	--	0	0.00	0.00	0.00
Linseed meal solvent	91	39	40	1.9	10	18	25	6	0.4	1.00	1.4	0.47	60	76	1.52	0.80	0.52
Meadow hay	92	8	--	2.5	33	--	--	9	0.6	0.17	1.6	--	--	46	0.92	0.45	0.05
Meat meal	94	55	65	9.7	3	--	--	29	9.4	4.74	0.6	0.50	85	71	1.42	0.73	0.46
Milo grain	89	11	60	3.2	3	6	20	2	0.0	0.32	0.4	0.13	17	85	1.70	0.92	0.62
Mint slug silage	27	14	--	1.8	24	--	--	16	1.1	0.57	--	--	--	55	1.10	0.54	0.21
Molasses beet	77	9	0	0.2	0	0	0	11	0.2	0.03	6.1	0.60	18	79	1.58	0.84	0.55
Molasses cane	76	5	0	0.0	0	0	0	10	1.1	0.08	3.6	0.46	30	75	1.50	0.78	0.50
Molasses cane dried	94	10	0	0.6	3	0	0	14	1.2	0.15	4.0	0.46	30	74	1.48	0.77	0.49
Molasses citrus	65	9	0	0.3	0	0	0	9	2.0	0.25	0.2	0.23	137	75	1.50	0.78	0.50
Molasses wood (Hemicellulose)	61	1	0	0.7	1	--	--	8	1.4	0.06	0.1	0.05	--	76	1.52	0.80	0.52
Monoammonium phosphate	98	74	0	0.0	0	0	0	24	0.3	24.70	0.0	1.42	81	0	0.00	0.00	0.00
Mono-dicalcium phosphate	97	0	--	0.0	0	0	0	94	16.7	21.10	0.1	--	70	0	0.00	0.00	0.00
Oat hay	87	9	--	2.1	30	38	63	9	0.2	0.22	1.0	0.30	39	59	1.18	0.58	0.28
Oat silage	34	11	25	3.8	30	--	--	10	0.4	0.25	3.4	0.32	35	60	1.20	0.59	0.30
Oat straw	90	4	--	2.3	41	46	70	8	0.3	0.10	2.2	0.22	6	50	1.00	0.49	0.12
Oats grain	89	13	30	4.0	12	17	31	4	0.1	0.40	0.5	0.22	30	74	1.48	0.77	0.49
Oats groats	91	18	25	5.5	3	--	--	2	0.1	0.47	0.4	0.22	--	93	1.86	1.03	0.71
Oat meal feeding	90	17	20	6.0	4	--	--	3	0.1	0.46	0.5	0.25	--	94	1.88	1.05	0.72
Oat mill byproduct	89	9	--	3.0	21	--	--	6	0.1	0.24	0.6	0.24	--	33	0.66	0.37	0.00
Oat hulls	93	4	--	1.5	32	44	78	7	0.2	0.15	0.6	0.15	--	37	0.74	0.39	0.00
Orange pulp dried	89	9	--	1.8	9	--	--	4	0.7	0.11	--	--	--	82	1.64	0.88	0.59
Orchardgrass fresh immature	24	18	25	5.0	24	29	50	11	0.4	0.40	2.7	0.22	20	65	1.30	0.65	0.37
Orchardgrass hay	88	11	30	3.3	34	40	70	7	0.3	0.28	2.8	0.26	18	59	1.18	0.58	0.28
Pea vine hay	89	10	--	1.8	32	--	--	7	1.2	0.21	1.8	0.17	15	60	1.20	0.59	0.30
Pea vine silage	24	13	--	3.3	31	49	59	8	1.3	0.24	1.4	0.29	--	57	1.14	0.56	0.25
Pea straw	89	7	--	1.3	45	--	--	7	--	0.11	1.1	0.20	--	50	1.00	0.49	0.12
Peas cull	89	25	--	1.5	8	--	--	5	0.2	0.43	1.1	0.26	30	82	1.64	0.88	0.59
Peanut hulls	92	7	--	1.3	63	65	74	5	0.2	0.07	0.9	--	--	22	0.44	0.35	0.00
Peanut meal solvent	91	52	30	1.3	11	--	14	5	0.2	0.65	1.2	0.30	22	77	1.54	0.81	0.53
Peanut skins	92	17	--	22.0	13	20	28	3	--	--	--	--	--	0	0.00	0.00	0.00
Potato vine silage	15	15	--	3.7	26	--	--	19	2.1	0.29	4.0	0.37	--	59	1.18	0.58	0.28
Potatoes cull	21	10	0	0.4	2	--	--	5	0.0	0.24	2.2	0.09	--	80	1.60	0.85	0.56
Potato waste wet	14	7	0	1.5	9	--	--	3	0.2	0.26	1.3	0.11	12	82	1.64	0.88	0.59
Potato waste dried	89	8	0	0.5	7	--	--	5	0.1	0.13	1.2	--	--	85	1.70	0.92	0.62
Potato waste wet with lime	17	5	0	0.3	10	--	--	9	4.2	0.18	--	--	--	80	1.60	0.85	0.56
Potato waste filter cake	14	5	0	7.7	2	--	--	3	0.1	0.19	0.2	--	--	77	1.54	0.81	0.53
Poultry litter dried	87	26	0	3.0	18	--	--	19	2.7	1.80	1.7	1.26	340	64	1.28	0.64	0.36
Poultry manure dried	89	28	0	2.1	13	15	35	29	9.0	2.44	2.0	0.18	445	54	1.08	0.53	0.20
Prairie hay	91	7	--	2.0	35	--	--	8	0.4	0.13	1.1	0.06	34	50	1.00	0.49	0.12
Rapemeal solvent	91	41	20	2.2	14	--	--	8	0.7	1.14	1.4	0.28	66	70	1.40	0.72	0.44
Rye straw	89	4	--	1.5	44	55	71	6	0.3	0.10	1.0	0.11	--	44	0.88	0.43	0.01
Rye grain	89	13	--	1.7	2	--	--	2	0.1	0.38	0.5	0.17	34	81	1.62	0.87	0.58
Safflower meal solubles	91	22	--	1.0	33	41	59	6	0.3	0.73	1.0	0.28	44	55	1.10	0.54	0.21
Safflower meal dehulled solubles	91	48	--	0.6	9	--	--	7	0.3	1.83	1.3	0.22	36	76	1.52	0.80	0.52
Sagebrush fresh	50	13	--	9.2	25	28	36	10	1.0	0.25	--	0.22	--	50	1.00	0.49	0.12
NA tripolyphos	96	0	--	0.0	0	0	0	96	0.0	25.98	0.0	0.00	--	0	0.00	0.00	0.00
Sorghum stover	85	5	--	2.1	33	--	--	10	0.4	0.11	1.2	--	--	54	1.08	0.53	0.20
Sorghum silage	28	8	50	2.8	26	28	39	7	0.3	0.15	1.6	0.09	24	58	1.16	0.57	0.26
Soybean hay	89	15	--	2.2	37	--	--	8	1.3	0.32	1.0	0.24	24	52	1.04	0.51	0.16
Soybean straw	88	5	--	1.4	44	54	70	6	1.6	0.06	0.6	0.26	--	42	0.84	0.42	0.00
Soybeans whole	91	42	40	19.2	6	10	--	5	0.3	0.63	1.8	0.24	60	92	1.84	1.02	0.70
Soybean meal solvent 44% protein	89	50	35	1.3	6	10	14	7	0.3	0.75	2.2	0.40	52	84	1.68	0.91	0.61
Soybean meal solvent 49% protein	90	55	25	1.2	3	6	10	6	0.3	0.71	2.2	0.42	61	87	1.74	0.95	0.64
Soybean flake (hull)	91	12	10	2.8	39	47	65	4	0.6	0.17	1.0	0.09	24	71	1.42	0.73	0.46
Sudangrass fresh immature	18	17	--	3.9	23	29	55	9	0.5	0.31	2.0	0.04	--	70	1.40	0.72	0.44
Sudangrass hay	89	9	--	1.8	36	43	68	10	0.4	0.30	2.1	0.06	30	57	1.14	0.56	0.25
Sudangrass silage	23	10	--	3.1	34	42	65	10	0.4	0.25	3.5	0.05	--	55	1.10	0.54	0.21
Sunflower meal solvent	93	50	--	3.1	12	--	40	8	0.5	0.80	1.1	0.33	21	65	1.30	0.65	0.37
Sunflower meal with hulls	91	32	--	1.4	27	--	--	7	0.4	0.96	1.1	0.30	100	57	1.14	0.56	0.25
Sunflower hulls	90	5	--	2.2	25	63	--	3	0.0	0.11	--	--	--	40	0.80	0.41	0.00
Timothy fresh pre-bloom	26	11	20	3.8	32	37	64	7	0.4	0.28	2.1	0.21	24	64	1.28	0.64	0.36
Timothy hay early bloom	88	12	25	2.6	33	43	68	6	0.5	0.25	0.9	0.21	--	59	1.18	0.58	0.28
Timothy hay full bloom	88	8	35	2.5	34	45	70	5	0.4	0.20	1.6	0.13	17	57	1.14	0.56	0.25
Timothy silage	34	10	25	3.4	35	--	--	7	0.6	0.29	1.7	0.15	--	59	1.18	0.58	0.28
Tomato pomace dried	92	23	--	10.6	26	50	55	6	0.4	0.59	3.6	--	--	64	1.28	0.64	0.36
Triticale silage	38	12	--	--	--	--	--	--	--	--	--	--	--	--	--	--	--
Triticale	90	16	25	4.6	4	--	--	2	0.1	0.34	0.4	0.17	--	86	1.72	0.94	0.63
Urea 46% N	99	288	0	0.0	0	0	0	0	0.0	0.00	0.0	0.00	0	0	0.00	0.00	0.00
Wheat fresh pasture	21	28	--	4.0	18	30	52	14	0.4	0.40	3.3	0.22	--	69	1.38	0.70	0.43
Wheat silage	28	10	--	3.2	28	--	--	8	0.3	0.27	1.2	0.23	25	60	1.20	0.59	0.30
Wheat straw	88	4	--	1.5	42	56	85	7	0.2	0.08	1.2	0.14	7	44	0.88	0.43	0.01
Wheat grain	89	13	25	2.1	3	4	13	2	0.0	0.35	0.4	0.17	17	89	1.78	0.98	0.67
Wheat grain hard	89	14	--	2.0	3	6	--	2	0.1	0.45	0.5	0.17	16	89	1.78	0.98	0.67
Wheat grain soft	89	12	--	2.0	3	4	14	2	0.1	0.35	0.4	0.17	16	89	1.78	0.98	0.67
Wheat bran	89	18	--	4.8	11	14	47	7	0.1	1.30	1.4	0.25	105	70	1.40	0.72	0.44
Wheat midds	88	18	50	3.9	3	--	37	3	0.1	0.90	1.1	0.20	72	90	1.80	0.99	0.68
Wheat mill run	90	17	20	4.7	9	--	--	6	0.1	1.10	1.4	0.28	--	75	1.50	0.78	0.50
Wheat shorts	89	20	20	5.4	7	--	--	5	0.1	0.99	1.1	0.19	118	80	1.60	0.85	0.56
Wheatgrass crested fresh early bloom	37	11	--	1.6	26	--	--	7	0.3	0.30	--	--	--	60	1.20	0.59	0.30
Wheatgrass crested fresh full bloom	50	10	--	1.6	33	--	--	7	0.4	0.28	--	--	--	55	1.10	0.54	0.21
Wheatgrass crested hay	92	11	--	2.4	33	36	--	7	O.3	0.15	2.0	--	32	54	1.08	0.53	0.20
Wheat dried	96	16	0	0.9	0	0	0	10	1.0	0.81	1.5	1.10	3	82	1.64	0.88	0.59