Pelaksanaan Pelajaran Pendidikan Olahraga dan Kesehatan pada Sekolah Dasar di Kecamatan Kuranji Kotamadya Padang - Universitas Negeri Padang Repository

PELAKSANAAN PRLAJARAN PENID'IDIKAN OLAHR
DAM KESEHATAN PADA SEKOLA.3 DAGAP nT
KIECPN.ATA,V YURAFJI KOTrW.mk'k
'3AGlANG

I3r.c. M . Yan8.c
( Ketoa

?-%

Tim lP,RPJII~I)

Pendiiim ini dihiayni okh

Proyek operasf don Permatan Fasil?toslF",P Padnng
Tmhun Anggormn 199111909
Sumt Perjanjian Kec/a No. :ssJFT37.
2 1991
Tnnn,gol 13 September 1P'

lMSTITUT KEGURI-IAN DAN 'LMU PEMDIDIKAN PADAMG


1992

PELAKSMTAAN PEISLJhRAN PENDIDIIlAN OLAHRAGA
DAN PdSEHATm. SADA SEKOLAH DASAR D I
IEi3CAF24TAN. WRANJI KOTAMADCA
,
PADAN.G.
'

'

PERSOKALIA PEIELITIkE

K

e

t u a : D r s . M, Yanis


Anggota

Drs. Hanif Eadri
2, Drs. Yunahar

: 1.

Kelancaran pelaksanaan kurikulum mata p e l a j aran pead i d i k k olahraga dan kesehatan akan dapat rnenunjang
s i l b e l a j a r an&

ha-

diCik s e s u a i dengan pang diharapkan.

Namun kenyataannya, pada S D d i KecarnaSan Kuranji pelaksamateri

mata p e l a j a r a n

olahraga


d a n kesehatan belwn b e r j a l a n s e s u a i dengan yang & m a >

kan, Hal i n i akan menimbulkan renda,hn:ra daya serap dan
keterampilan anak d i d i k dalam mata p e l a j a r a n pendidikan
olahraga dan kesehatan,
P e n e l i t i a n i n i berusaha mengungkapkan f a k t o r - f a k t ~ r
yang menghambat kelancaran pelaksanaan kurikulum ma-ta. pelajaran pendidikan olahraga dan kesehatsn pada SD d i

camatan Kuranj i.

Ke-

E l a d i t e r i m a f aktoz-f & t o r p e n e m b a t

t e r s e b u t akan dapat d i c a r i k a n j alan k e l u a r untuk negatasinya.
Populasi p e n e l f t i a n i n i a d d a h sslwruh SD yang t e l a h
mempunyai guru olahraga khusus Ci Keclmatan Kuranji K o t a
Fladya Padang, Dengan demikian seluruh

g . ~ x uolahraga,


Ke-

p a l a Sekolah, P e n i l i k dan m i d merupdcan populasi penel i t i a n hi, U n t u k guru olahraga dan kssehatan, Kepala Sekolah dan p e n i l i k dalarn p e n e l i t i a n ini d i j a d i k i responden dengan teknik sensus. Sedangkan unt~ikm i d - m u r i d diambil k e l a s V dan k s l a s T I dengan teknik porposif

pling e

,I

iii

sam-

Seluruh data dan informasi yang eerkumpul dalam
penelitian i n i diolah dan dianalisis dengan mempergunakan
statistik deskriptif dan tabulasi frskuensi,
Seteldh dilakukan analisis serts pembahasan terhsdap

data yang diperoleh, maka diperoleh hasil genelitian sebagai berikut :
1, Secara u r n mata pelajaras pendidik,an olahraga dan ke-


sehatan pada SD di Kecamatan Kuranji belum terlaksma
sesuai dengan tuntutan kurikulum yang berlaku.
I

2, Diantara guru-guru mata pelajaran olahraga dan keseha-

tan pada SD di Kecamatan Kuranji belum menguasai kete-

I

rampilan untuk rnelaksanakan bebenpa pokok bahasan dalam mata pelajaran dbaksud sesuai 3.engan tuntutan kurikulum,

3 , Tiaak terlaksananya beberapa poko:r bahasan dalam kni-

I

I

kulum mata pelajaran pendidikan olahraga dan kesehatan

pada SD di Recamatan Kuranji dise'3a5kan ketermpilan

guru yang belum memadai untuk beberapa pokok bahasan
tersebut.
4 , Belum terlaksananya mata pelajaran pendidikan 01-aga

dan kesehatan pada SD di Kecamatan Kuranji disebabkan
m i n i m a prasarana dan sarana yang dibutuhkan pada SD
yang bersangkutan,

P e n e 1 i t i a . n merupakan s a l a h satu k a r y a i l m i a h d i perg u r u a n t i n g g i . Karya i l m i a h i n i h a r u s d i l a k s a n a k a n o l e h
d o s e n IKIP Padang d a l a m r a n g k a m e n i n g k a t k a n m u t u , b a i k s e b a g a i d o s e n maupun s e b a p a i pene'liti.
Oleh karena
i t u , Pusat
PenelitLan IKIP
Padang
berusaha m e n d o r o n g d o s e n / p e n e l i t i u n t u k m e l a k u k a n penelit i a n s e b a g a i b a g i a n d a r i k e g i a t s n a k a d e m i k n y a . Dengan
demikian n u t u d o s e n / p e n e l i t l dan h a s i l p e r i e l i t i a n n y a d a p s t
d i t i n g k a t k a n ..
A k h i r n y a saya m e r a s a g e m b i r a bahwa p e n e l i t i a n

ini
t e l a h dapat d i s e l e s a i k s n o l e h penelit:dengan m e l a l u i
p r o s e s pemeriksa.a.n d a r i Tim P e n i l a i IJsu1 dan L a p u m
P e n e l i t i a n P u s l i t IKIP Padang.

,/-.

Padang, F e b r u a r i 19
Repala P u s a t Penell
:KIPP a d a n g ,

..............................

KATA PENGANTAR

A.

..........

C.

D.
E.
P,

...........................
...............
Asumsi ..........................
Pertanyaan P e n e l i t i a n ...........
Kegunaan H a s i l P e n e l i t i m .......

v

Iatar Belakang Masalah
Be Ruang Lingku~,clan Pemba~asanMasalah
Wjuan P e n e l i t i a n

............
.............
.........................
Rancanagan PcnelFtian ...........

Populasi dan Sampel .............
Jenis
Sumber Data ...........

A, Tinjauan Kepustakaan
B, Kerangka Konseptual

BAB

I I I o

METODOLOGI
A,
B,
C,
dan

Tekaik d m Alat Pengumpd. Data
E, Teknik Pengolahan dan A n a l i s i s
Data

D o

............................
.............
I?,
....................
G.
............
Dm
A. Analisis ..,.................I......
B.,
tian ,..
/ Diskusi ............
Prosedur P e n e l i t i a n
Ke ter'hatzsan

BAB

..


ANALISIS
.

.

PEMBAEUSAm
.

.

Jawaban Pertanyaan Pene2.i
C, Pembahasan

4
6

..............
...................

.....
.-.............................

BAB V. KESIMmTLAN DAN REKOMENDASI
.

.

.

.

A . . Kesimpulzin

B

Rekomendasi

;

DAFTAR mmSTAILAA
........
N
......................e

vii

.

- .
1, kop&Lasi SD. Yang Mempunyai Guru Olahraga Di

........

Kecamatan Kuranji .Kotamadya--Padang

2, Persentase Guru Yang Telah Mengaja~kanM a t a
P e l a j a r a s Olahraga Pada Sekolah.Danar Di
Kecamatan Kuranji

3.

.........................
Persentase Guru Yang Telah Mengaja~kanMata
P e l a j a r a n Kesehatan ....,.....-............

4, Persen-kse Murid Yang Telah Belajarr Pendidikan Olahraga Pada SD .Kecamatan Kuranji

..

5. Persentase Murid Yang 'Pelah Belajay Pendidikan Kesehatan Pada SD Di Kecamatan Kuranji

.......................,.............

6, P e r s e n t a s e Prasarana Olahraga Yang D i m i l M
SD D i Kecamatan Euranji Berdasarkan:Pendapat Guru

..................................

7, Persentase Prasarana Olahraga Yang Dimiliki
SD D i Kecamatan Euzanj i Berdasarkan Pendap a t Murid

.................................

8, Persentase Sarana Olahraga D a n Keschatan
Yang Dimiliki SD D i Kecmatan K u a q j . i . BerDasarkan Pendapat Guru

.,........,... ;,..,.

9, P e r s e n t a s e Sarana Olahraga Dan Kesshatan
Yang D i d L i k i SD D i Kecamatan K u a n j i
Dasarkan

Pendapat Murid

Ber

...................

j

Hambatas-Hambatan Dalam Pelaksanaan Kurikulum
Pendidikan Olahraga Dan Kesehatan Berdasarkan
Pendapat Guru

..........,..,...e.,;......e,,.

RAB 1
PENDAHULUAN
A. L a t a r Beldkang Masalah

D a l a m rangka meningkatkan kual.itas manusia

ss-

bagai salah s a t u m b e r daya dalrm pecnbanguan nasio n a l , p emerintah t e l a h berusaha menyebar Luaskan
temp at-t erg a t p endidikan keseluruh daerah untuk memb e r i k e s e m ~ a t a nkepada anggota masgarakat guna mendapatkan pendidikan yane l a y a k . D i s a q i n g i t u pemer i n t a h juga berusaha menperbaiki k c - a l i t a s lembaga1embaga p endidikan yang t e l a h ada. I? e.nin&at an kua-

l i t a s pendidikan dimaksudkan agar mt.l l u l u s a n yang

d i h a s i l k a n berguna b a g i anak d i d i k , mssyzrakst

dan

b a a dunia k e r j a s e r t a r e l e v a n bagi p o,ndidikan lan-

j u t an, bagi merelca yang a k a . melanjutlcan studinya.

1

D i a n t ara usaha p emerintah untuk memp e r b a i k i

mutu p endidikan d i Indonesia a d d a h mdlalui perbaikan kurikulum mulai d a r i pendidikar: dasw sampai ke
p ergmuan

.

ti n g g i P erbaikan yang p ern.& di1dmka.n

a d a l a h terhaaap k ~ r i k u l mpendidikcn das=

nengdl d a l a q lingkungan pendidikan

.

dan me-

darl kebudayaan

yang s e k a l i g u s meaenuhi t e n t a n g ketetapan Majelis
P ermusyawarat an Rakyat nomor 11/MP~/1983t e n t an5
GBHN

, dimana

dinyat akan bahwa sist em p endidikan p e r -

l u disesuaikan dengan kebutuhan pembangunan disega<

l a bidang maka disusunlah Garis-garis 3 e s a r Program 3 e n g a j a r a n Bidang S t u d i untuk semua j e n i s dan tingka':

se-

kolah. Se j a l a n dengan itu perubahzn juga dilakukan t e r hadap kurikulum Sekolah D a s a r t e m a s u k bldang s t u d i
o l a h r a g a dan keseha.tan.
D i samping usaha perbaikan kurilmlun o l a h r a g a aan

kesehatan d i Sekolah Dasar, maka untuk men jamin peldksa'a--

naan GBPP dalmn kurikulum dimaksud juga untuk mengaj ar
bidang s t u d i Olahraga kesehatan d i b e r i k a n t e n a g a lrlwsus
yang mempunyai l a t a r belakang p endidikan olahraga.

Dangan adanya t enaga khusus t ersebut yang mengelola bldang studi o l a h r a g a kesehatan pada Sekolah D a s a r , rliharapk,m s e l u r u h m a t e r i a t a u pokok bahasan yang t erdapat pada
kesehatan dapat t e r l a k s a n a s e s u a i dengan yang diharapkan.
Penempatcan guru-guru o l a h r a g a d i Selroleh D 3 s a r belurn
d ~ p a t e r p e n u h i secara menyeluruh sebagian Sekolah Dasar

t erutama d i Kecamat an Kuran j i masih mengalami kekurmgm
guru olaizraga s e s u a i de-rlga informzsi yzng d i p ero1d-i 62-

ri Kdkandepbudcam Kecamatan Kuran ji Drs. M. Y a s i r (Har i a n Singgalang)

. J u s t m kekurangan guru o l a h r a g a 3imak-

sud m a k a untulc sementara mz,ta p e l a jarzn Pendidikan

Jzs-

mcmi/0lahraga dan Resehatar- d i k e l o l a o l e h s e t i a r , g~ru
k e l a s yang ada d i sekolah t e r s e b u t ,
Walaupun sebagian Sekolah Dasar E i Kecamatan Kurcanj i t e l a h memililci guru olakxaga khusue, namun b e $ d a s a ~ k a n

i n f o r m a s i yang d i t erima d a r i p engamat

11

endidikan mat e r i

p e l a j a r a n yang t e r d a p a t d a l m GBPP Olahraga dan KesehaI

t a n b e l m t e r l a k s a n a s e s u a i dengan yang diharapkan,
B e l m terlaksananya m a t e r i kurikulum t e r s ebut menimbul-

kaa bermacam-macam dugaan d a r i p engamaf; p endidikan d i
Kecmatan i n i . Sebagizn p errgmat dan p embina p e n d i d i k m
I

meslgatakan b d w a k u r ~ a et e r l a k s a n a n y a bidang s t u d i pend i 3 i k a n jasmani/olahra.ga kesehatan d i Kecmatan i n i C i I

i

sebabkan r e l a t i f ren2ahnya k u a l i t a s gum olahraga dan

1

kesehatan yang mengelola mata p e l a j a r a n t ersebut ,

I

I

I

P engzmat l a i n berp encap z t knrena kurangnya p enyec7.iz.a.n

p r a s a r a n a dan SF-rana yang dibutuhkan untulc mat2 p e l a j a r a n ymg bersangkut an. P end2pat l a i n m m p g k a p k a n kar e n a kurangnya p a r t i s i p a s i Sep alz. Sekolah d m birnbingm
d a r i pem5lik yang ada d i Recanaten Kurznji t e r s e b u t ,
Beritasarkan p enaap a t a t a u dugaan :rm-g dikemkakan
d i a t a s belum dapat aiketdh=xi secar2. js1z.s faktor-fak-

t o r apa yang meqrebabkan t i d a k t e r l a k s m ~ a y aGSPP k u r i -

kulum Olahraga Kes ehnt an kepada Sekoldl Dasar d i Kecamat an Kuran ji t ersebut

. J u s t r u itu p e r l u k i r a n y a diada-

kan s u a t u s t u d i yang mendalam t e n t ang :iambat a n - h m b ~ an
t
yang d i h a d ~ g ida.lam p eldcsanaan mat a p ? l ajaran p endidikan jasmani/olahraga dan kesehatan pads Sekolah D a s z d i

Kecamatan t e r s e b u t

.

Dengan sdanya p e n e l i t ian i n i dihnr~.pkanakan
dip e r o l e h informasi-inf ormasi y,mg

msnZekat kenyata-

an tent m g f &-tor-f ,&tor yang menimbullcm mzsalah
L
L
m dapat d i jadikan sebagai
tersebut, H a l i n i R

lad-

Casan pengambilan k e b i jaksanaan o l e h yang benvenang

pada s e t i a p t i n g k a t a n pelaksanaan p endidikan t e r u t a a a
pendidikan jasmani dan o l a h r a g a pada Sekolah D a s a 2Recamatan Kuranji.

-

B. Rumg Lin$;kup d m Pembatasan Masa.lah
1. Ruang Lingkup
P e n e l i t i a n t erhadap p e l a k s a n ~ a nm a t a p e l a j ~ -

ran p endidikan jasmani dan ol&raf;a/kesehatan pada Sekolah Dasar di K e c ~ s a t a nK u r a n j i , t e m a s u k

k e dalam mang lin-p

Ilm Pendiclikan. D a l a m hal
,";I

i n i mengkhususkzn pada i l n u p endiclikan o ladraga
dan kesehatan, Dengan demikian cu3m~banyak w a r i -

a b e l - v a r i a b e l yzng t e r k a i t dengan m a s a l a h p elaks2.naan m a t s l p e l a jaran p endidikan jasnani d m

01232-

ga/kesehat an dinaksud.
D i ant a r a v a r i a b e l - v a r i a b e l

yang i k u t berp e-

ngarvh dzl,m p elaksanaan m a t a p e l a j man p endir3ikan jasmani d m ol&raga/

kesehat en pada Selcolah

D a s a r adnlah :

a. L a t a r b e l a k a ~ g / k e terampilarl gu-ru-guru p endidikan j a m a n i dan ol&raga/kes el-.atm.

,I

b. Jumlah dan j enis p r a s a r v l a dan s s r a n a p e n d i d i k m
jasmani dan olahraga/kesehatan.

c. S u p e r v i s i dan pengawasan yang dildcukan o l e h Pen i l i k d m Kepala Sekolah.
d, Motivasi anak d i d i k t erhzdap mata p e l a j aran p end i d i k a n j asmani dan olahraga/kez e h d an.
e, Penyediaan dana d m p a r t i s i p a s i Ke?ala Selroldh.

f

.

Jwn1a.h j e n i s buku-Wru p e l z j aran s e r t a bacaan

yang b e r k a i t an dengan m a t a p e l a f aran p endidiken
j a s m a n i dan olahraga/kesehat an yang d i m i l i k i p erpustakaan sekolah.

g. Nasalah s o s i a l ekonomi guru

ki. M a t e r i bidang s t u d i pendidikan jasmani dan olah-

i. J : a a l c t empat t i n g g a l guru d a r i nekolah.

j

.

Readaan iklim/cuaca.

d i a t as, je l a s cukup bay&

v a r i a b e l - v a r i a b e l jTanG

i k u t berp enganih t erhadzp p elaksansan p e l a j aran
p endidikan jasmai

mat an Kuran j i

.

dan o l a h r a g a / k e s e h a t m d i Keca-

M~,ngingatt erbatasnya w d k t u , t enaga

dan dana yang t e r s e d i a maka p e n e l i t i a n i n i t i d a k di-

lalmkan t erhadap s e l u d variabel yare; be-

d d a m p elaksanaan m a t a p e l a jaran

c? im4csud.

eng-

J u s t r u itu p e n e l i t i m i n i ha--re

+;erbztas untuk

m e n e l i t i v z r i z . b e 1 - v a r i ~ b e l s ebag:,A berilrut :

a, Latar b e l a k ~ n ggum o l a h r ~ g ac ? u l kesehatzn.
b, KeterampilarA guru olahrage dm1 kesehetm-.

c. Peldxswlazn p e l a j z r v l olahraga dan kesehztsn.

a, Jumlzh

dan j e n i s p r a s z r m e . dan s m a a F en?.iZi-

kan o l a l z r ~ g ad m kesehatm. y a l g din;iliPL.
e, Prekuensi sirpervisi yang C!ildaan

oleh Y eni-

l i k C a n Kepnlz S e k ~ l a h .

C. Tu;juan P e n e l i t i a n
S e s u a i dengan permasalihan yens dikeniukd:en terd ~ u l u ,m d c a p e n e l i t i a n i r r i b e r t u j u a n :

olahraga dxn k e s e l e t z n

pada Sekolcnh D a s r r di Ke-

canziten Kuranji',

pt. Untuk mengetahxi ket ~ r m i p i l a nguru d d m p eld:sz-

naan se2izp pokok bbaaszr- mate. p e l a j ~ r u perirdidikl

zm oldkraga d= k e s e b . z t ~ npada SD r l i liecamatan
Kuraji.

3. Untuk mengetahui p e l , a k s ~ r - ~kurihlcxlurr
t~
t&un 1936
matz p e l a j a r a n o l a h r n g z aan k e s ~ h z t mpzda Sekolzh
Dasm di Kecanstvl K w e n j i ,

4, Untul-; menget &ui p enyediaan prasarzna dan ssrzne
mata p e k j arm- olahragz. d m k e s ~ l h a t z npadz Sekol,&

D a s u : d i K e c u n ~ - t mK u r z n j i ,

5. Untuk menget a h u i f r e k u e n s i sup e ~ r i e yrini;
i
dilakukan oleh F e n i l i k d m R e p d a . Sekolah d z l w p e l z k s a -

n2m m ~ t pz e l a j z r a n p e n d i 6 i k u l olahragz ?m keseh~tm
p ~ d s ?S e k ~ l a hDz-szr C i Kecenatm E~ranji.

D.

Asumsi

P e l a k s z n a m p e n e l i t i a n i n i b e r d z s z r k z n eswr.si
sebagr.i b e r i k u t :

1. P enmaseul/kemmpuxn/ket e r a n F i l a ! guru terh,-.tap
m a t e r i F e l r jEES

p endidikwl o lKn?r,c;z dan k e s e h a t an

tersebut.

o l e h I'enililr, dan K e p ~ l eSekolah t erhadap gun1 n2.t a p elaj=an

p encidikzn olahrag2 d m keeehzten ~ a E a

Sekolah Daszr 3 Kecematen E=ur~n
ji nemglzinl:m

lzr-

carnya pelaksanaan m e t 2 p e l ~ j m a rt e r s e b u t peda se-

capai d d a p e n e l i t i a n ir-i maka Zikenukdcan b e b e r e 3

p e r t m y m n yang &an

d i j2wz.b dalam p e n e l i t i m ini?

yzitu :

l z t z r be1~J:zng pendizikan guru o l & r a g a

1. Ap&&

d-3

kesehatan pada SD d i I:ecmatcan FLr-rz.n j i telah nenemhi persyare.ten s e s u r i dengvl ketentuari yulg ber?

l&
3:

B a g ~ i n u l ~ z zl 3r t~erzmpilan guru d ~ l z np eld:smzm
pokok behasan pads l m r i h l u m mat:.

3.

,!iddc&

p~lajarznF en-

t e r l a k s a n a m a t e r i kurikulurn m a t a p e l z j p z m

penaicikzn o l a l z ~ adm- k e s e h z t a n p a d e S D d i Eeca-

ma.tzn Etxrwzji ?

4. Bagzinanakah p ongeCiia.an p r a s e r m a dm sarctna pen-

5. Ad&&

penbinzari C a r i sup e r v i s i 2ilrdculzm- ole'rz

l a Sekolah d m PeLrLilik 62l~31:
peld;sanas

k

, 2-~

pendiailrx

o l a h r a g z dan Iresehztz-J- pada SD ti Keczmr.tz.n Kurrnji?.

I
I

Berp edoman BepeCsi. %jxan dzn p e r t a n y a a n p e n e l i 5 i a r ~y w g t e l a h c?itet,-pkm, makz ha.sf-1 p e n e l i t i s . ini

1. P i q i n u l K u l t o r Depmemen Penc5aikm dan 'ICebud~v~zin di K e c a n a t m Kuranji Wlususnya dan Sumatera

Be-

rzt p ada umumya untulc menatukm/mmgmbil ke3ij&:sanam

t e n t v l g l e t z ? b e l a k m g y en2iaiken

g m

olahrzga 2sm kesehatul s e r t z p eldzsmgi.an meteri 1 ~ -

rilrulum nzt E p ela j

p en&iaiken o l d r a g a den

ke-

s e h z t m pada S e k o l ~ hD ~ a s z ryeng bsrrangkutan<

r a j i khususnya

Sumzterz. B=at

tmumnya untul:

kebi j

p r ~ s ~ z Cz ~
m 2s ~ ~ z ? a s. e r t a b.;lh~-W=upenurjag

A. Tinjauan K e ~ u s t z k a a n

DBlam kurikulum Sekolah Dasar (1986) dk.ryat&zrl

bahvJz pendidikan olahrzga

am- kesehztm

p r o s e s pendidikan y m g di,?r&kan

s~r.ka

aa&&

untuk mendomng,

membimbing, mengernban@cul, dan mernbir:a k e m q u a n j as

m
&

d m r ~ h m i a hs e r t z k e s e h a t a z ciswa d m l k g -

Lmgan hidupnya a g a r tumbuh dan b e ~ l r e m b ~s ge c a z

h a m o n i s dan optimal sehingga mequ.rqFzi k e s ekatzr,
n
t u g a s bagi d i r i n y a s e n d i r i dan p e r n b ~ ~ g u n abz.gsz..
Tujuan pendidikar, o l e - r a g ~ dan
,
kesehR..tul 6i sekolsk

&as=

a d z l a membubtu p ertumbuhzll d m p erkembangm

j a s m d , m e n t d , emosional dan s o s i d ? yang s e l = a s

dalam upaya membentuk dan mengembul@:ar- k e m q u a n ge-

rak dasar, menanamken nilai sikar, dan menbias&.,ul
dup s e h a t

. Untuk itu pendekatzr?.

hi-

y v l g 2 i l ~ J a k a . nd d m

p e n i l i h z n m z t e r i G S P p e n d i d i k a ol21rzga. iim kesehat=

berdaszzzk~a~ J o k a s iMW
gang t e r s e f i a ,

terlaksanaul,

ke-

keluasan tenaga rn, keadaar. s s a n a

dan prasarulz. Sekolah D a s z r k e t e r l a k s a a a a n be-.-.-I.
G- U L
m a t e r i GSPP yang ~ L S U S U ini
~
dapat di1aksznal:m

(3i-

semua j e n i s Sekolah D a s z r dimanapun pzdz semua. k e -

s ~ r adan
. ~ r a s a r a e asekolah.

,I

Bmy& pen6zpz.t pc".r;i e h l i yang nt?npermaszlakul

t e n t m g f &tor-f &tor yang menentukan k e b e r h a s i l m
lak,smm m a t 2 p e l a j z r z p e n d i d i k m o l d - r a g a
tsln

am

p e-

keseha-

di sekol~h.F e n C s ~ ? . tCirreksud pa22 ~ r i n s i p r y ber~

~ununjangarn- s u p e r v i s i atau pengzwEszn y m d~i l d m l z ~ n
cleh penilik

a m p e n b i n a p en6iCikan

cwean RepubLik I n d o n e s i a

no. 03 57/0/1976

Oktober 1976 t e n t z n p~engg=tizn
Olahrrgz. Tingkzt b t z s men:

Cd.z7a ppcll23:sanwyl,ya

aci

twl&gC-

19

n m z Sekolzh F;Ieneng&

Sekolst2.. Guru Olahregsl dm-

pedonzn ~ e n y e l e n g g e r a a n n yBzb
~ 8 pessl 13 menyzt~kw

S d ~ v ~ z: v l F e n e g a g s u r z t tunis? t z r n ~ tb e l a j z r Sekolah GLIrn Olaraga menrpunyzi wecyenang mengajar. s e b c g ~ 5g x z
o l d r r g z 2.i Sekolah R e s z r q l . Dengan d~iaikiiznm r t a p e l a j a -

r z n per-c?iCikzn ole,rzgz

dxr_ &k,elol-,l, o l e h

seorzng g u n

gzng n e r ~ u ~ lgz ~. t i~ rb e l d r a ~ gp ezciia'_-l:zn Sekolzh

3 l a h r z g ( SGC )

.

G-ra

D i s~mpine,itu s e b e l u n d i p e r o l e h l u l u s ~ mSGO, m4:a

di 6 a e r & S u n z t e r ~ 3. ~ r z . tjug2 dis.dzkrtn p e n d i c i k m k , k L 7 ~ n s

urztuk guru rnata p e l z . j m m pen2iCLkzn o l a h r ~ g ad,-r_ kese-

h ~ t m -Ci Sekolah Dmclr. Ileeuz S e n i s I z + . z r belakang pelrCiifiikzri

I-

t erselmt r n e r u ~ ~ lt~i tm
i : c t o l & z%aupeZoz=r

Celm p e ~ g u l g k a t z nguru ol&-regz. d i fiaerah S u n z t e r e 3 r . r ~ - t

Wlususnya c?i Indonesir, p ~ d am-z.
B e r t i t i k t o l z k C c r i l a t a r b e l a k m g pendidikzn

I

mztz. p e l a j a r m p e n d i s k =

o'tehraga dan kesehzten seper-

t i k a t e g o r i yeng dikemukakan
diz&.sud

~UFLI

6 i etzs, c7iharzpl:a guru

menguzsai i b pengetzlzuan

o r i dan p r z k t e k o l z h r a g ~sB*a

y m g mmyzngkut t e -

kesehatra. Dengm k a t r

l z i n seorsrng guru o l ~ h r a gd ~
m~k e s e h a t r n h e m s d q c , t menguasai t e o r i d m t e r m p i 1 aelm pr2ktek o l d r a g a rang
dizjarkznnye. H a l i n i s e s u z i dengzn p endrpz* wSounclere
( 1983) mengemuk&.w b&v:a seorang guru o l a h r a g a

1

msrnpu : ( i ) m e l ~ k u k a n~ r e k - t e kyang menszkup

", ( i i )

rF.ga dm- d r t i f i t ~ s

*p

h a ~ ~ c

l~.bor
01~3-

t e o r i gang mer~crJrup "letfh~,'?

f i s i o l o g i , tinglcah 1dm g e r & m ,

Sport Sosiologpm, dm.

( i i i ) kurikulum yang menczb'up l t P r i n s i p p e q m m z n pmg-

.

!1

rm, metode m e n g jzr,
~
orgzrisasi

1

br2iv~ep e n p z s a = l t e o r i , p r z k t ek, Ixrilxlum C a n netode

I

s e r t ~a6mir.istrzssiw

Bery edon,m ke? z*.la 7 end-~p
~t C i a t e s j el-

t erg?nbzr

n e n g a j z r olahrega o l e h seorzmg gum m z t ~? e l c j ~ - ~ s l paxl

I

C i d i k m olahraga dzr- k e s e h ~ t a t&m- m ~ m u 3 & : ~ b2E;;-~.y3
d d a mengzjerkan s e t i c ? pokok bshaser. yang 5erdzpzt do-

lm kurilmlum.
Dengm Beta l d n seorang guru hams ner-guas~
+eori

k ~ n

Surzcband (

1973 ) rnenyztakcm bahwa kecakcp,m

seda

pengetzhum ciasRr s e o r m g guru t e r l e t a k dalam empat

1. Guru b ~ n mengensll
s
setistp

bi-

n?urtd y m g dipercz-

y d : z ~padanya, t e r u t v n a mengenai s i f z t d m kelx-

tuhm muria s e c a r z mum, j enis nrinet dsrn kernan-

3. G

m hams memiliki kecakzpar. menberikan

s a j a binbingan y m g berpuszt p a k

bingan,

kemmtpuan i n t e l e l r h z l

, t api

zuga rneniliki

dang emosi, r n i n ~ t ,keczkspan khusus, f i s i k

3.

G u m h-s

bin-

p e-

clpn

n e c i l i l r i dzsar ~ e r ~ g e t z h u w
ymg
ltl;.,~:

t e n t m-g tu:um

p e n a d i k a n &i I n d o n e s i ~p adz t ~ ~ ~ m -

nyz. s e m p i ciagan tzhap-tzhzp pernb=gunan,

l:zre-

nz h z l i n i ekm rnemberik~mmc7Lmz pa3a neb perkernbsngm m r i d u y s k s e n e nu~%d-zcuric?.
berkernbmg
d m berubdl m e n u r ~ tj er-is p e n g ~ l m u l

e5-a-

(3-ta-

4, Guru harus menili4:i pengetdm3n y=g
b

bulat 6 s

m mengenai i l m u yang a a j v k ~ m y a ,karena

perkembmgm ilmu pengetzhuari t?m t e P a o l o g i ,
s e r t a a k i b e t - d ~ i b a t r q - a cep at s e k a l i , s e h i n g g ~ .
bmy&

pengetzhuzn yang s e g e r z u s m yang
~
kmis

d i g e n t i dengaE r v l g b m ' .

Friedmm ( 1913 ) melzporkm h e s i l p e n e l i t i z ~ a
d i Beev&eva. ( I s r e e l ) t sntmfj; gum o l a h r e g a y ~ x gbd1:
menurut s i s ~ z y. z i t u :
1, Gurv. hzrus d ~ p z txtenciptakan

sw.eszncd

genbir~

d m menrenangl:an d a l a m p e l a j rczrmya.
3'.

Guru h a m s d2pa.t; 2ijadiI:zn cqntoh o l e h nuric'.
d a l ~ r nb e r t l n e a h I& d m k e t e r a x p i l a r q v a .

3. G u r r r harus d ~ p a tb e r s e n s e gzrm dengzn murit"ya,
b e M b ~ w z , s e r t a asukai dan Elzagmi o l e h nu-

Selzn jutnyz Friedm9a.z nenyimpulkan I=&~izhzlit as

~ I ~ L I

o l a h r a g a yang i d e a l bagi murid e . d d ~ h:rang m e n i l i k i :

( i )p r o f e s i o n d tida i l m u p e n g e t ~ h t ' ad m ~ : e c ~ : ~ . ~ m / '

kenmpuannyz, ( i i ) mengerti t en-tang m r i d n ~ r e , (iii)t.e-

r a m p i l dp-lam b e r o l 9 h r w dan mengnk d~2slnnenbawekm-

Codkw (

1983 ) menyetalcan b~fhwa s e o r m g

gum

o l a h r a g a be* e r a n sebagai pimpinan l e t i h ~ . .Guru olah-

atau

r z g a s e c z m langsung berhcbungzn secEra i n d i v i a u

1:elompok y;zng berhubungan dengzn kesukso,san p ensfiikan
!rmg d i l a l x k m n y a . Dengzn den-2-iax s e o r m g guru olahZ2.-

gz y v l g i n g i n b e r h e s i l d d a m t u g ~ s n yhp~
-s

hubu~gan y m g dekzt

xnecfpmyz.i.

dengan s i s w a , pimp i n s - sekolah.,

teman s e s m a guru, dm pekagas pras-zna,

S e l a n jutnya guru dirnaksud h m s

aula

ol&raga,

berhub-gan

de~gu!

ilmu p engetahuan, o r z q g t u a sisv:~, rncsyzr&.z.t umwn, 3 e r m p u l a n olihraga, k l u b - n u b ol&zagn, ne&a masa,

Ter-

s ~ t u z rC i s i p l i n lain dart i n d u s t r i olrihraga.

Kesenua unsur-unsur Cindcsud hznxs dzp &.tdip erhsrtikzn
o l e h guru olahraga ymg b d k . I a hwlxs rnengerti @a
hp-rus dibu-ul

oLeh gum o l a h r z g z

Diegel (1987) menyz-tcdc~nbzhvreA
l e h , g u r u h r m s menberi kesempztan y

yang

sekolah.
o l a h r ~ g a sekoa s e~l u z ~ - l u z s n y - ,

untuk bergerak, b e k d d ~ hermzin
n
rn%u?un d d m p e 1 z . j ~ -

r m olahr~gz.
P e r l u 6iingz.t bzlrvr'r, o l a h r z g ~selroleh t L C &

hzga

dil&u-

kan d i sekolah t e t a p i jugz, r3. l u ~ xsekolah dengzr, arti
k a t a ke d d a m rnasyardc~t,

-

Tu juan Icurilculum adalah meningkatkan kesegaran jasmani

I

I
!

II

s i s w a s e r t a mertyenangi k e g i a t a n olahraga. Kesegarzn jasm a n i hanya &an

1

d i p e r o l e h k , d u siswa rnc1akuka.n o l a h r a g a

t e r a t u r dan s i s t e m a t i s sepan j a g h i d u p ~ y a . J u s t r u

itu

sekolah henddcnya marcpu menga j ak (menof;ivasi) s i s w z untuk melakukan o l a h r a g a selama hidupnya.

1
I
I

D a l a m o l a h r a g a s e k o l a siswn s ebagei i n d i v i d u hzruslab

b e l a ja r o l a h r a g a yang ber,aclra

bagi kehidup an masyaralr,zi,t.

S i s w a diharapkan m a q u menbzwa n i l z i - n i l ~ i dalam

ol&--

r a g a sep e r t i ke ju j u r a , p erszhzbat an, ian l z . i n - l a i n q z
k e d d m kehiCupan bermasyarakat

.

B e r t i t i k t o l a k d a r i pendapat p a r a a h l i yang dikemukakan d i atas je l a s l a h bahwa s e s r a n g gum mata p e l a j slxan p endidikan o l a h r a g a dan kesehat an nerup akan tit Lk

s e n t r a l d a l m p el&scanaan p enga j arcan o l d z r a g a d i s ekol,?h, Kepada seorang guru d i t u n t u t kemequan p r o f e s i o n d -

nzra mlai d a r i p erencanaan, p e l a k s m a z n -3an p e n i l a i a n .

Guru hams memiliki ilmu pengetahurn c la-aga,
dalam berol,ahraga,

terampil

menguasai metode menga j a r dart k e t e-

pat an dalzn; menentukan s i st em evaluasS. t erhadap p enga-

jman yang diberikannya,
D i samping i t u secrang guru ol&?zga k e s e h a t ~ nha-

rus mempunyai hubungan yzns b s i k d e n e m t eman s e j awat ,
kep,?la

sekolah, s e r t a p etugas p r a s a r a n a , srvla o E l d l r ~ . g a

k e s e h a t m . Hubnmgm y m g t e r j a l i n r a p i i t u l a h yang &an
men jadikan guru b e r h a s i l dalam p eldssanaa.9 tugasnya sehari-hari

.

So e d i j a r t o ( 1976) menyoroti implikasi pelalcsanaan
kurikulum 1975 dalam h a 1 : ( i ) pengadam prasarnna dan
s a r a n a , ( i i ) peranan guru d m k u a l i t a s yang diharopkan,
( iii) p e r v l a n sup e r v i s i dan strat e@. p claksanaannya.,

( i v ) pel&s,?naan e v a l u a s i , ( v ) p engatu-~ar-k e g i a t a n

be-

l a j a r nenga.jzr.
Kedudukar. p r a s a r a n a dan sar~map e7didikan pada

mumnya, khususnya p endidikan olahraga dan kesehat an
s ~ n g a tmemegang p eranan yang sangat p enting. P r a s a r a n a
dzn sarana h a r u s disediakan s e s u a i dengan kebutuhannya

d i l zangan.
~
Denem deniki~np enyediaan prasarnna 3an
s a r a n a p endidikan yang memadai sangat m e m n jang untuk
lancarnyap eldcsanaan pro s e s b e l a j ar mcnea jar yang efis i e n dan e f e k t i f . T v l p a didukung o l e h prasarana dan s3-

r,ama y?ing nemadai untulc p e l a j aran p enclidikan o l a l - ~ r a c a
d m k e s e h a - t , ~sukar u n t u l c pencapaian

';ujuan

hrikulmn

ymg dih,qkan.

G u n merupikm t u m p u a ~harcpul dew- menen-t;ukm proses b e l a j a r mengajar y m g dizlami s i s v a . G u n a d d a h

s u t r a d w a dm &tor.

Justru i t u k u a l i t a s guru harus r e -

~ e n u h i s y a r a t - s y a r a t yang t e l a h aiterltukan. Untuk d ~ -

at

men j a.di

mru

mata p e l a j a r a n p endidikan o l a l a g a Can

k e s e h a t a n y2ng b z i k , s e l z i n memenuhi p e r s z r a t a n prn-

j a b a t an, juga sangat diharz.plran

k e t erampilan F ~ u s u s

dalam b i d m g n y a , lrarena p a r a s i s w a akan m e l i h a t

Ice-

mampuan g u m y a s e t i a p h a r i .

P erannn sup e r v i s i 6.m strat e g i p e l a k s a n w y a
h a m s p u l a mendapzt p e r h a t i a n dalarr. p r o s e s b e l a j z r

.

menga j ar, a p alagi untuk m a t a p elaj c r ~ n
p endidikan
o l a h r a g a d m k e s e h a t a n d i Sekolah Dasar. Tidak semun
orang d a l m beker ja memlliki mo t i v a s i yang t i n g g i

.

Kebmyakan orang dalam nelalcukan k c g i a t a n k e r e c a didomng o l e h m o t i v a s i dzi

l u a r . G u n y a ~ gb e r d e d i k a s i

an s e l a l u berusaha mer,ing?;!.:a-tkznkernaqua?.tinggi
nya u n t d meny elenggarakan p r o &ram p enga jarzn yang

afc

s e s u a i dengan t u j u a n pendidikan d a r kebutuhan s i s n a .
T e t a p i kenyataannya s a d a r atau t i d a k r e a l i s t i s k a i a u
d i h a r a p k m semua

guru berbuat semua sikap derniki'm.

J u s t r u i t u p e r l u adanya mechanlsme p engavrasan

a&.

p enilik-p e n i l i k o l a h r a g a gang merup dcan p e n d o r m g

b a g i guru untuk - 9 e k e r j ~ ak-bif
.
dan defluktif.

B. Keranpaa Konseptual

zany& f a k t o r - f a , k t o r yzng b e r k z i t a n dengzn ke-

l a n c a r a n 2elaksanaan p r o s e s b e l a j z r n e n g a j ar mata
p e l z j a r a n p endidikwr o :-ahraga dan k e s e h a t an peda
Sekolah D a s a r d i K e c m a t a n K u r a n j i . P a k t o r - f d c t o r
.'I

dimaksud

s a l i n g terlctxit altar3 s;ltu dens=:

1 b i q r d

behkan d,s.pat menimbulkan sebzb & i b a t t erhadzp

ke-

l a n c a a n p elaksanazn mszt a p elajarm p endiaikan o l a h r z g a
3-u? k e s e h a t a n pada Sekolah D ~ s a !rang
r
bersulgkutan.

D i zntara f a k t o r - f 2.lrtor e t a u v a r i s b e l - v z r i e b c l
y m g t e r k r i t Ciengzn k e l u l c e r m p e l a k s u r a u l m a t 2 p e l z f a-

rzn p e n d i & i k m o l & r a g a d ~ n
lzesehzta add-& :
1. L a t n belzkang p e n c i c i k a n guru y m melzksznakzn
~
nzt a p e l e j a r z n pen2iCikzr- o l a h r a g z d e n kesehatan pack
SD s z n g a t menenixkan ur-tuk k e l m c ~ r a npe1zksan~za.n
mata p e l a j a r s n t e r s e b u t . S e o r a ~ gguru o l ~ h r s g ad m
kesehat

y m g tid&

m e n i l i k i l a t e r ^=lelalzangp mil5d-i-

k m o l a h r a g a d m k e s e h a t a - &a! m e l ? g s l a r i k e s u l i t an
d m limbatzm d d m pel&sarlasn m ~a tp e l a j m u l ?encZ-

dikan o l a 3 r a g a d m k e s e h a t a n

(3i

SD. Justru i t u seorpng

g~~--ru
y v l g slkan meneelola mte ~ e lj s~ r m
pensidikm

o l ~ i h r ~ gC zz n k e s e h z t u l sekolahnya merrrpunyai p endiCik-

3 . K e t e r a r p i l a n guru ~ e l i p ~l tz it m 1)elaka:g pendi&:~:c",'i,

k e t erznrpilvl 6zlzm p el~J.:smaulp engp jz r m ,
m a t e r i p e n g j~

.n er,guaTc"xm

ket e r m p i l a n ddirn p e a i l i h m n3ta-

Cie p e n g ~ . j ~ r zden
n Fenggunaan e v z l n z s i . TPX-F~ k e t e r ~ n -

~ i l a n
nerneazi yzng S i o i l i k i o l e h seorag
2il:ul

g p r u pen-5-

o l & r ~ gCzn
~ ~ kese'r-z,tan maka k e l m c a r a n p el&sa-

Eazn mat E p e l 2j F S ~ E Cirnaksud

dih~zc?pl:m.

J u s t r u i t u k e t e r z ~ p i l mguru m u l a i 62-i perenc=az.n

p enga j?.rm, p engur,s2m mat e r i dan p eldcsanamnya
s e r t a k e t e ? a t a n t e k n i k e v d u a s i ywlg J 5 g u n ~ m ,2km.
memudwan

l u l c ~ r q - ap eZ&.sznz-cl

m~ ta p e l a j s . r x

2i-

m d c s u a pad2 Sekolzh D ~ s ~
2 irK e c m r t z ? K u r mji.

3. Tugas pokok s e o r u l g gun1

~ s t ep e l a ;

zrm- p e n F i 5 i k m

olahrzgx, dm k e s e h z t v l pzde Sekolah Dasar ccdah me-

l&szn&zn p r o sez belaj,ar nenga jar s e s u a i dene;an
t u n t u t an kuril-rulun ym-g berlsAv. S e t i z p n z t e r i yrxg
t e r i i z p a t d z l z m linxrikulwr! pen6i.aik2lL o l & i e g e 2m kes e h a t m h e m s d i i a k s m ~ l c s l no l e h gu2-u s e s u a i & e n g ~ z
t u j u a n y x g t e r j ~ b a rp ~ d as e t i z p pokok b d ~ z s u rd d u c
kuriku7,w; pen2iCika.n o l d r z g a . Ean ? ~ e s ~ ~ , hSD.
s%a

e m P e n y e d i z a FrasFrzaz. dsln s e . r m z s e r t z Wcu p e m ~j!c,vlg
m e t 2 p e l & =an p en2iclikul o l a h r a g ~d m lcese!i8tur F zdz Sekolah D a s ~ xmenpzk,an bagian ; ~ u l gs e r , g ~ tpent i n g w-tul: kelulczrar- pelaksanean ?zata p e l ~ j r r m Cim z k s u d . P endidikan 0 1 ~ r a g aZ m k e s e h ~zn
t merup ~ L P X I

m 2 t 2 p ele;i a r m y ang menbutuhkan p r z s a r z n a dm-

S=::~E.

yang ccJ;uy: baqra'c. T a p e penye5izan p r e s z r ~ n ab a Eer a n a yzng r n e n a s ~ isesuzi dengw- k e 3 u x h z n rn~ilszpelzk-

svlaan mz-z a r~ el^ j zrm F enCidikcm o 1 W a g z dan k e s ?kc?-

tul

skp.n

n , e _ ~ ~ ~ ghz~l 1
~~
~3lmt-hitmb2t
2
i .t

=.

D i ssmping i t u p enyediaan buku-bukl F enun j a ~ gy a g

b e r k d t s r 6 e n g m ma2a p e l z j a r m p e.-'ldi.dikan o l s h r a g a
dzn k e s e h ~ -FAt sznge'; d i p e r l u k m wtulr, menambah p enge-

tahusn t e o r i bagi ~ i s w aSekolah D z s a r gzrg bersenglrutan.

5. Freliuensi supervisi d m pengew2sul o l e h p e n i l i k t e r hzdzp garu-guru nst R, p e l a j a r m p en l i t - i k a n

elelraga

k e s e h a t a n k e s e h ~ st m
~ g a t p e n t i n g a r t i q y a untvk

ke-

l ~ ~ c ~ ~r e al dnc s u l ~ amata
n
p e l z j ~ r z nt e r s e b u t pcrda Sek o l ~ hD a s r r & K e ~ ~ 2 t c K
. nu r ~ r - j i . T3zl i n i dimd:sudkax
sup -72

guru-guru t e r s e l n t b e t u l - b e ~ u l .mel&.sul&tr,

tugzsnya sesuzL dengvl k e t e n t u m d,m hrikulum yang
b e r l ~ l r u . Kurmg-qya p engswasm 2m
r i k v l t erhedzp guru-gum

n err.5inz~x-1gm-g dibe-

mztz p e l ? j z . r m t e r s e b u t

lcu-

r v l g b e r j ~ l ml m c ~ r .
Berdasarkm Irerengl~z b e r f i k i r &- ~ t z sdapzt

I

6iEm-

pulkan bahvv!~kelmc:..rs.n p eleksanzen mnte p e l a j e r u - p e n e -

1
1

I

Cikm o l & r a g a d a k e s e h e t m pads. S e k o l ~ hD e s ~ ru Kecma-

tan K u r a r , j i , akan

e r a t kzitvurya dencan. l a t a r p e n C i d i I : =

guru, k e t e r a r p i l a n guru, p eldcsul2,a.n p r o s e s b e l a j a r nenge j a r , penyedizan p r p s z r a n z d m s s s n a s e r t a f r e k u e n z i m--

p e r v i s i dan p e n b i n a m yang dilakukan o l e h p e-rlilik
p d a Sekolah.

I:e-

BAB I11
METODOrnGI
A'. Rancan~anB e n e l i t i a n

P e n e l i t i a n t erhadap : I1Pe l a k s ~ n a a nP e l a j ar2i.n

Pendidikan Olahraga d m Kesehatzn p a d a Sekolah D R s e
d i Kecunatan Kuranji Kodya PadangVf, bertujuan untuk :

1. Menczri informasi faktual ymg nendet e i l yang menyendera ge ja.la yang ada.
2. Mengident i f i k z s i nasalah-masala! ~ zu
. t untuk men.-

dapatkvl j a s t i f i k a s i

keadean (Ian p r & t ek-prdc-

t e k yang sedang berlazngsung dalam pelzksanaan

mata p e l a j a r a n pendi3ikan o l a h r s g a dan k e s e h a t m
pada Sekolah Dasar d i Kecamatan Kuranji.

3. Nembuat

Kompo s i s i d m e v a l u a s i dalm p elaksanaan

mate@ e l a j arm p endidikan olahraga d m k e s e h a t m
pada Selcolah Dasar d i K e c a m ~ . t ~Kuran
n
ji.
d i k e r ja k a
l a i n ycmg men,mgani masalah a t a u s i t u a s i y z ~ gsam a agar d q a t bela,j a r dari mereka untul: kep entlr-gmembuat

Untuk D e n e l i t i a n i n i akan d i ~ m a t ivariabel-vzr i a b e l sebagai b e r i k u t :
L a t ar

mencakup perencanaan pels jaran//satuan p e l a j a r a n ,
.'I

I

.

2:!

I

penwasaan/pelaksanaan m a t e r i p e l a j a r m , ,penzgunaan
metode dan t e k n i k evaluasi.
2,

Penyediaan prasarana darn sarana mata p e l a j a r a n pendidilian olahraga dan kesehatan pada SD d Z Kecamatan KLI-

r a n j i,

3 . Frekuensi s u p e r v i s i dan pembinavl yang dilalnrlcan o l e 3
pengawas dan Kepala Sekolah.
Retiga v a r i a b e l yang diamati d i a t a s rnerupakan

p e l a j a r a n pendidikan o l d l r a ~ adan kesehatan pada SD
Kecamatan ICUraj i yang dalan p e n e l i t i a n

ai

ua-

di

dikatezori-

kan sebagai v a r i a b e l terilcat.
Berdasarlcan urzian yang d i k e m u l ~ ~ adni a t a s

malra

p e l l e l i t i a n i n i dirancang secara d e s k r i ~ t i fa t a u survey.

-

B, Po>ulasi dan Sarnpel

Serdasarlrai d a t a dazl i n f ormasi ym.g ",terima

dari

KSrandep 3ikbuAcam Xecamatan ILwznj i t e r n y a t a Selcolah
Dasar

yag

t e l a h neropunyai guru olahr~.t;asebanyak

27

b u d . Pada Selcolah Dasar dirnaksud mata p e l a j a r a n Eendidikan olahraga d a z kesehatan t e l z h dia;arkzn oleh guru-

guru guru olahraga lcesehatan t e r s e b u t nernpal.:an populas.',
dalam p e n e l i t i a n . i n i .
iblengingat jurnlah anggota populasi yang r e l a t i f kec i l dalam p e n e l i t i a n i n i maka -tidal.i dL.alrukan sampling

atau p e n a r i i r a n sampel. J u s t r u i h ~
pene.1itia.n i n i terhad a p s e l u r u h a n g g o t a p o p u l a s i d e n e a n te:mik s e n s u s ,

U n W l e b i h j e l a s n y a earnbaran S e k , g l a l ~Dasar yang
d i j a d i k a n p o p u l a s i d a l a a p e n e l i t i a n i n i Capat d i l i h a t
p a d a t a b e l b e r i l r u t ini.

--

PToo

:

: Jumldh

mama SD

Guru ,-

I. : Sekolah
2, : S e k o l a h
3. : S e k o l a h
4. : S e k o l a h
5. : Selrolah
6. : Seko1a.h
7. : S e k o l a h
8. : S e k o l a h
9 . : Sekolah
10. : S e k o l a h

?I.
12,

33.
*4.
15.
? 6.

17.
'8.
?9.

D a s a No.
Dasar No.
Dasar No.
Dasar 110.
Dasar No,
Dasar N o .
Dasar Ho.
Dzsar No.
Dasar IGo.
Dasar No.
: S e k o l a h Dasar No.
: S e k o l a h Dasar No,
: S e k o l a h Dasar No.
: S e k o l a h Dasar IJo
: S e k o l a h Dasm No.
: Selcolah Dasar No.
: Selcolah D a s a r No.
: S e k o l a h 3asar 110,
: S e k o l a h 3asa; Ro

01 :
02 :
03 :
04 :

06:
08 :
09 :

.

.

-

:

.

-AIamat

: lmpmg
: Gunung S a r i k
: rnduririg
: P a s a r Ambac=g

10 :

: Korong Gadan3
: Sungai S a p i h

II :
12 :
13 :
15 :

: ~'npzn,P
: Sungei S a p i h
: Kuranj i
: &'during

17:
13 :
20 :
21 :
22 :
23 :
25 :

: k b u k Lint23
: Kuranji '
: 2esar h b a c a n g

: Jurnlah

Nama SD

No. - :

Guru
Olahraga

20. : Sekolah
21, : Sekolah
22, : Sekolah
23. : Sekolah
24,: Sekolah
25. : Sekolah
26, : Sekolah
27. : Sekolah

3asar No .27

:
:

Dasar No .29
Dasar No .30 :
Dasar No.31 :
Dasar No.37 :
D a s a r No ,39 :
Dasar No.46 :
Dasaz No .48 :
. - .

- .

.

I
1
1

I
1
I
1
I

:

Alamat

: Sungai Sapih
: Gunung Sarik
: IIubuk Lintah
: Taratak Paneh

: Anduring
: Pasar Arnbacang
: Kuranji

:Euranji

.

J u m l a h

:

27

-

C, Jenis dan Sumber D a t a

-

1, Jenis D a t a

Date yang dibutuhkan d a k m p e n e l i t i a n in2
a d a l a h d z t a priner dan d a t a sekunder,

Data primer a d a l z h berupa p e l a k s a n a a malberi pelajaran, penyediaan praszcana dan s a r a n a dan prekn-

e n s i s u p e r n i s i Can pembinaan o l e h s u p e r n i s i

tan

kepala sekolah. Sedangcan d a t a s e l m d e r berupa
dokumentasi d a r i penyediaan buku-l~uku s e r t a pelajar=

p e n d i d i k m o l a h r a g a dan

kesehatas pada

Se-

Dasar
2, Sumber Data

7

Untuk mendzpatkan d a t a yang Ciperlulran dalarn

I

p e n e l i t i a n ini diperoleh melalui :

I

a. Guru mata p e l a jarsn p endidikan olahraga dan kesehatan sebanyak 8 orang.
b'i Kepala Sekolah dan P e n i l i k sebanyak 3 7 orang

&

k e l a s V dan VI peda Sekolah. D s s a "

Murid-murid

d i Kecamatsln Kuranji: sebanyak 370 orang.
Sedangkm unlmk k e l a s I s ~ m p a ik e l a s I V penampulan d a t a t i d a k ro.elzlui Icuestianer, H a l

inL

mengingat k e t erbat asan kemampuan murid-mu*d
k e l a s I sampai dengan k e l a s I V untuk rnengisi
kuestioner

I

.

Justru

data

k e l a s I sampai dengan k e l a s I V hanya melalui
observasi guru menga jar dan mencukupkan d a t a
melalui kuestioner

kelas

Y dan k e l a s VI,
dm: P e n e i l i k Selcolah Dasar Recamatan Kuranji

satu

orang.
e'.' Perpustakaan pada Sekolah D a s z yang bersmg-

'

kut an.

--

D, Tehik d m Alat Pen-

1'; Telmik

ul Data

p e n ~ u l s nd a t e

Bemedoman kepada je n i s d a t a pang dikumpulkan
d d a m p e n e l i t i a n i n i , y a i t u d a t a primer dan

data

sekunder, maka t eknik p engum-pulan data dila,larkan

dengan :

a, Pengedzrafi k u e s i o n e r untuk murid k e l z s V dm k ~ l m
?TI
a n t m c guru-gum o l a h r a g a pada s e k o l r h sampel.

b, W a \ v ~ n c ~ rdengon
a
Ke.pslz Sekolsh d m F e n i l i l r

.

c, Observasi guru o l a h r z g a mzktu ~ r . e n g ~
sr
-.
j
d.

S t u d i d c k m e n t asi p ada p e r p u s t ~ k a a n .

-

2. A l z t P e n g m pu l a n d z t a .
Alat y m g dip ergunakan untuk p e n . w . p u l a n dzts. r v l g
d i p e r l u k ~ nd a m pene1itiz.n ini eaalilz C - a f t -

isizn z t a n

k u e s i o n e r d m bimbingan IwivJFacara yan,? 2 . z ~
a t dip ergvn2k.a
o l e h nel1pznpl;lka.n d ~a td z l m n e a a ~ m n c r i r ~Rie - p a l ~Sekolah
d m Penilik.
Delan men3-usu.n k u e s i o n e r , Cisusun 2-aftar p e r t m a , s r
s e s u ~ 3Eengscn mater5 y v l g t e r d c p a t dzlan. kurikulm.

H d i n i dilahukan dengzn m e r i n c i m a t e d k u r i l r u l u r

sesud

dengan G3FF y v l g t e r d z p z t d ~ . l r m' I x r i h l l v m itu c e n f i r i .
.
pad^ v z l i C i J u s t r u i t u m ~ k ak u e s i o n e r i n i Kk~xbp,-tumpu

tas i s i ( Coct en validity ) atav- y ~ n gs e r i n g d i s e b u t jlr5e
v z l i d i t a s kurikuler.
Selzr,j u t n y a untuk p enyusxn=

i n e ~ m e nl a i n n y ~2i-

p edozlani incikator-5ndLkzt ~r v z r i ~ . b e lgzrig, d i m s k i

dfim

p e n e l i t t a r iri. S e s u A deng2n i n c i k ~ t o r - i n c i k a t o r t e r s e k u t disuswr C a f t a r p e r t pal;yzan gang ml?nc~-Impselv-rzxh in-

d i k z t o r C i 3 z k ~ ~ d .D e - r g ~ ~Zenikizn
r
p en:usunar i ~ s t r u n e n

ini berpedoxan kepada v d i d i t a s i s i dan vLLi2ite.s

konstrmksi.

-

-

E. Teknik F e n g ~ l a h a nd m A n d i s i s Data

S e P ~ r u ld~~ t adaq i n f o r n l a s i y e n 6 t e r h 1 p v . 1 d z l a ~
p e n e l i t i a i n i &an

d i o l ~ hdm d i m ~ l i s i sdengzn men-

p e r g u n a k a 3 t z t i s t i k Desl.:riptif

z t a u t z b u l n s i frelru-

e n s i . D a l a h i 1 i n i a k a d i l i h a t kecen8erung~n-kece2-

derungan frelcuensi m a t erj- kurikulum pang &ilzksztn~l:m

=

s e r t a n e l i h ~ tkecenderungan h ~ a t b z t - h z r i l b ~ - ?yang .lialarai d21m g e l a k s a i a a n m a t 2 p e l 2jar=

pendidikan o l p h -

r a g a dan k e s e h a t a n pada SD Ci R e : m ~ t z Kurm
~
j i Kod7,-.

-

F; P r o s e d u r P e n e l i t i m l
ini

2. S e t e l a h p r o 2 o s s l i i e s d n d e s z i n p e n e l i t i a r d i s e t u j-22.

maka

B e r j z. d i t zn5a

3'. P e n m t aptan d e s z i n op e r a s i o m L p e r e l i t i a n yulg
dil6zukan.

4. Mintz i z i n Irepa3a :
I

a. Puszt P e n e l i t i m

IICP P a d ~ ~ g .

a k g ~ -

b, Wali Kota Repzla Daerah Kodyn f zdang, untuk, da-

p a t menguqulkan d a t a yang d:,butuhkan pzda

S3

d i Kecamat~nK u r a n j i Kodya Pndang.

5. Set e l a h d a t z t erkumpul m a k a f i i l ~ l h k a npengokha9
d m analisis d a t a . s e s u a i dengan Cencanz 3r2ng t e l r h

d i t e t apkan,

6, S e l e s a i -pengolaan d m znzlisis dzta m ~ k a6isus-caraf l a p o r a n p e n e l i t i a n .

7, S e t e l a h draf l a p o r a n p e n e l i t i a n s e l e s z i Cisusun

am

d i k e t i k Ciser&k,-n I ~ e pad? Puss-t P e n e l l t i =

IKIP

P aaang untuk dirno-rlito r s ep erlunya,

8.

~rran-saran/relromende.si dan p erbailcan y u l g d i b e r i -

kan t i m monitoring Fusat P e n e l i t i a n I K I I ? Padang
di j adik,m sebagai bzhan n2sd:a.n -z.~tuk
p enyenpuma-

an draf sehinggz dapat disusun l a p o r a n ak2Ar,

9.. Selesaj. laporan z k h i r d i s e t u t u i , m & a

dibuzt bulm

l q 3 r a n p e n e l i t i a ~s e s u ~ iSengal p e r j z ~ l j i s r l z e r j a

G, K e t e r b ~ . t a s z n

Untuk menelit i F ela'csanaan m z t ;., p e l a j ZZ-W- F e-r-Ci-

alkm

olahraga d m k e s e h ~ t a npa5a 53 d i R e s a ~ t z nKu-

r a n j i d i Kodyz Dadang, d-sadari sepenu,!ya k e t e r b z t a san p e n u l i s yang s e k a l i g u s iLwt n e e e n g d r i h a s i l xe-

n e l i t i a n ini ,

Cukup bany$t v a r i ~ . b e l - v c r i a b e l g a g t e r k a i t dengan

de-

ngan p elaksanaan mat a p e l a jaran pencidikan o l a h r a g a pe.I

1

da SD d i Eecamatan K w z n j i Hodya Fzdang yang t e l a h
pet d i m 2 t i oleh p s n e l l t i

. Di

~ 3 1 2 ~v 2
~

dz-

z i ~ b dimdcsud
el

a d d a h keadnan s o s i z l ekonomi gum, k e ~ d a a ncuacz, keadaan s i s w a , k e a d a ~ sl i n g h n g z t y;..ng b e r p en&-

na-an per,&idLkzn

p eldcsa-

o l d - z s g a dan k e s e h z t m t i d d i dapizt ?ia,-

n a t i sepenuhnya o l e h ~ e n e l i t i .
Mengingat t e r S 2 t a s n y a w a k t u dan d,ma yang t e r s e d i a

m a k a p e n e l i t i a n ini hanpa t e r b a t c s u.ntulc meng~mzti p el&.sanazn m a t e r i p e l z j z r a n s e s u z i dengan kurilrulum

da

p enyedizan p r e s a r a n a dan s a r a n a p ensidikan olahraga

dw

kesehatan s e r e a p enbinaan d m f r e k u e n s i sup e r v i s i

yazg

dildculkan oleh Eepalz Sekolah d m P e ~ i l i kpada S D

di

Kecanetarl K t r z n j i Kodya Padulg.

BAB I V

ANALISIS DAN PENIBAHASAN
B erdasarkaq u r a i a n yang t e l a h dikenukakan t erdahuLb

I
I

--

maka kepada bagian 5nii dikemukakan a n a l i s i s dan pembahas-

I

an h a s i l p e n e l i t i a n sesuai dengan d a t a dan fakta yang dit m r i di l a p a n g m . Oleh karena i t u , b a a a n i n i merupakan

I

i n t i d a r i lagoran penelitian.
H a s i X p e n e l i t i a n dilaporkan s e s u a i dengan tujuan
,
I

1!

yang t e l a h d i t e t a p k a n pada bagian t e r d d u i t u . Justru
l a p o r z n i n i a.k=

menggambarkan smpai s e jauh mana

itul

tujuan

yang t e l a h dit etapkan dapat t e r p enuhi. Dengan demikian,'

I

I

dalam bagian i n i dikeruukakan analisis d,an jawab p e n e l i t i -

:

an s e r t a perhahasan) yang b e r k a i t a n dengm penemuan dalam
p e n e l i t i v l ini',

H a s i l p e n e l i t i a n s e r t a p embahasan Cap at d i i k u t 5

da-

lam uraien b e r i k u t i n i .
A. p n a l i s i s

X. L a t a r Belpkang P e n d i d i k m Guru

Berdasarkan d a t a dan info masi gang d i t erima
d a r i responden guru o l a h r a g a dan Kep ala Sekolah

I

pada SD d i Kecamatan Kuranji t e r n y a t a , 37 S D dimaksud t e l a h mempunyai guru o l a h r a g a kh~sus.h"iaksu&q~a

mata-p e l a j aran p endidiiiran olahrags: dan kes ehat an
I

d i k e l o x a o l e h guru yang kkrusus u n M m a t 2 p e l 2j.&rm
.

...

I
C
-

t e r s ebut'.

--

Y

.--

-- --

-

32

Dari 27 orang guru mata pelajaran p endidikan olahraga dan kesehatan p a d a SD Kecamatan Kuranji, t e r n y a t a
sebanyak 17 orang atau 62.96 % dari guru-gum t e r s e h t
1

mempunyai ijazah Sekolah Guru Olahraga (SW) s~dangXan

sebanyak 1 0 orang a t a u 37,04 % merniliki: i f a z a h pm,gam

!

W s u s olahraga.

Penataran yang pernah d i i k u t i o l e h guru-gum

I

olah-

+

raga dan kesehatan pada SD Kecmatan Kuranji: vltara laAn

1I

adalah ; a t l e t i k sebanyak sembilan orang ntau 33r 33 $

L

dari s e l u r u h g u m olahraga, senam 1 8 orang atau 66,63 $

a d

jumlah guru dimd:sud.

S e d a n a a n wstuk, p ermainan te-

l a . d i i k u t i o l e h l i m a orang guru atau 13,52 $, sedangkan
pencak s i l a t t e l a h diLkuti o l e h 12 orans a t =
I

44,44 $

dari jumlah guru olahraga dan kesehatan yang t e r d a p a t

I

pada SD di Kecamatan Izuranji.

1

~ ~
penBerbicara t e n t a n g unur guru-guru m z t pelajaran

I

didikan solahraga dan Ezesehsttan pada S D 3i Kecmatan IZurat-

I

ji, y a i t u s ebanyak lirna orang atau 18,5? $

I
I

bemmur 2 0

-

3 5 tahun, sebanyak 113 orang atzu 48,15 '$ berumur a n t x a

1

26

1

- 30 tahun dan s i s r n y a sebanyak 9 orang atau 33,33 $

benuam antara 31

I

I

Dengm demikian umur guru-

gum olahraga dan kesehatan bada SD di K e c a m a t a n Kuran2i
r e l a t i f mdd.

I

I

- 35 tahun.

D i sawing itu mEsa k e r j a dari gun~-guru
,*I

s e b m y a empat o r a g atau 14,81 $ merniliki masa k e r j a
kurang d a r i satu t&m,
??,??

sedmgkarr eram orang a t a u

mempunyai rnasa kerja 3

-

4 talzwr. Bagian tex-

besar d a r i g ~ n x - ~ rdimaksud
u
yaitu se3myak 1 7 orgmg
a t a u 6?,69 7: t e l a h mempunyai masa k e r j a l e b i h d

d

tjhun. Dengan demikian mzsa k e r j a yang d i m i l i k i o l e h

guru-guru pendidikan olahraga dan kesehatan p a d a

SD

d i Recamatan K u r v l j i re1s.ti.f banr.

;
'
2

P e l a k s anaan Kurikul.um
a', 01-aga
Berdasarkar data dan informzsi yang ditemui
d a r i guns pendidikan olahraga dan lcssehatan
S D dL Kecarnatan Kuran ji t e r n y a t a be?-=

pada

s e l u r d t ma-

t a p ela j a r a n o l d r a g a d m kesehatan dilaksanakan
o l e h guru-guru yans bersan@cu$an. Di antma m a t a
p e l a j a r a n yang telah diajulcan o l e h guru-guru

ai-

naksud antara l a i n adalah sebptnyak :'4 orang guru

atau 88,89 $

telah mengajarkan olahraga a t l e t i k .

Sedangkan 3 3 orang guru atau 81,43

5

dari

jW&-

guru t e r s e b u t t e l a h rnengajarka sikap start d m
finish sebanyak 19 orang a t a u 70,37 $ sari juml&-

g u m t e r s e b u t t e l a h rnengajarkan l&
banyak 18 orang a t a u 6 6 , 6 7

5

samb~ng, se-

t e l g ~me~rgajarkan

l a r i cepat dan 3 1 orang atau "7,,73 w e l a h

meng-

2 1

ajarkan

4

"10rnpa-t~~.

Untuk mata p e l a j a r a n senam, t e r n y a t z sebanyak

2