Efektivitas Penyelesaian Sengketa Pertanahan Melalui Badan Pertanahan Nasional (BPN) di Kabupaten Pasaman Barat.

DFEKTIVTTASPEN]TLOSAIAN SENGKETA Pf,RTANAHAN
MELAIJI BADA.II PERTANAHAN NASIONAL (BPI{)
DI KABUPATEN PASAMAN BARAT

'E.'TJ

OLEII

PARTONO
07211.085

PROGRAM PASCASARJANA

I'NII'ERSITAS AI{DA],AS
PADANG
2009

PENYELESAIAN SgNGKET1 P€RTANAII I i\I
AAD\N f f RTA\.!HAN Nr\SIONAI-

Ii I, '\


I,f

I

Dl ki!8ut,\llaN PlslM,\N 8.\R\-f
Pattuno.tlP.07lll0J5, l.sis,lrogBD,Sludill'nuIluLu P.ogI Prscrs?rianr

t]nn..nisAnd,lrPrd3rB)

Lrir

iid'lG r.rn iii

scba3a 5!buar kaqa ilorirh
.:rlih idanrr p.olmrtrka rh-qlal r p(lan di i\lahkaD,xr Alu1g Rr )1ng nca.xFri
I100 pc*1a d.n d ijL,nrLni t.r.ehtri Ccd.r.a j-$g!b)eknlr rdfuh jdx!ih drcd.mpdi

bshLrng psnuLir r.n!rik uriuk


s.hirr3Sr liet'r \Jrhkxmrh Agtrng Rl dahn ndL Lc!.nwl.i
::irmum deigar Jettrri B drn!r P.nr.l.i ai Scdg[.r1. Kodtlik datr Pcrtin !rada BPN
: rh dc.gcdiukala. istr!
p.mbrdr:arr rlteraal pcil.l.ii:n r.o.sk.la
l:;Jairrkln U!,d:-n! Undrig \o 0 ul,trn 1999 krli.e lrbir !c dir \lrc r.til
l:rlclcsrirn l'o.lltu 1. n.nb$ikar pclrxn! dalan pc lclcs.ai poia,a perdara
Jrk lxgi hrnra d.pd dLs.l.saik.0 rnclalu llukunr Acar. l'.Ldara Ji P.rgrdirn trDg
:rrm k.nJ.r..n ncirbunn,kf bli)a. luktu &r le.rer yrig lidrt \.Jiln. fsaru n
r'.ilcri,\erxriar K.t.la APN io I uSon lg9'r lrnrxng Tdr cdrr P.ijclcii.i s.trgk.t
l:dlnrhirjtrgr Eirh nremb.r l.i pxJurg hrIun uir!k dilaksiia[xn Nl.Jiisi ,]i llrdai
r:ni,rh. Nasional d.la3i prn\elestrD sen:[eb Fdrmhrn \'rmun
r:n)arai,la neslipun r.hh di bc.ilrn ikd,,aril ponr.lcra,x scigkck ']ilam
ditr.i

:.::oglrt r.Eas

:trisrdilrn ar.rn l.hpi ujtrr! ujtD-.nra p lrak pihrk )atrg beF.rlkera irt h jusr
5.f-!ajuk.) Sugarir k. pcnlidilln Re rsrrhn laI3. be ikrn3 rdrebut fentrli\
-ci!.nn,tir.n rl-.i tri3.ahr rrir'L (l) Frru rx[|r trl]r s:Ljr Fn)ehrh li huLo)d
:.igketr ]idrfrl,rn J Krhuprrrn Psanru Brixl? (l) Brgri'nrm rnoJ.L P. t.lcsaiai

..i!kda PcnmJ,: diKihqatm Prq mD 8.dtd .kq ikxi?(l).Bae.inai. LLk !n3s
(BJ'N) di
i':r:-eesxirn SeDlN.ra lrenenrrJr i,.lJl!i Brd:n I'cd:Dho Nr.irl
iirbtrprten

lr\nrn Ernf

ILj!xd prorLiliin iii .daxI L]fiuk rmgcrahuL likror tirkror xFa rix pltcbali
: nblldJr s.dgkcrr pcd.oalrn di Kibup .tr PNmai Ai . s cl.[ dikct.htri r.0lin!
kotebab seilkdr uola !k]n Jilenjrlh.n Fr)eelirnir-r )riru rt rh ncLltr Nof
Lnlgdi (dlltrr ocngxdir) iud JncLalri il-! i (*L.pcrkda Ji Pc gGdlLm) dri pilihM

nri)ll.eid*nllckdil!tut.trladilart.6.h,laLorerlh.pakahcukup.lihlfi.rnb..

lltr(irr

[trLun kel]]dr pihrk pLhxk lxng br6engtch. Jcfis P.nelihu htrlLm ini .d.l.j1
Niclilih ,Lku'n .orpns xh0 ioco L*.1 Ns!.([ Scd rgk. dx].m lc{ lka i.o' rs
n.mrar roi.r.o.i r.dr.rgrurMi ho,iun drr Fa.sa(nr hukrDl
lrrri r:Lrl FDelit3f )r'S Fntrh\ i,lul:i drprl Jni)tLln brh\r lcn\tliritrf

-..d-(lcLr Prturtirr orl,lui Bdh Prdbrnrn Nasioirldi Krhupdlrn Pxefrm B,rJ( idd.ll
ridak cJall l:
pcnlob.bdta.d.lah l6il lc*pali{m olch kldua pil*k yrtrg

bldctgl.lrlilxkmemtln)!ik€patimhuLumdinrrdihLrr3kro:raurd*niker.p:lalr
^J4trn
t.g turg pi]fl-pihak iltr s.iJi.i dar ridxk.c puij_a k.kldd dr.n,xkq icpcni pdte
p.igdibriuga r'akor ploe.lahmr nsivn[dlenhng hulou pcra]ihn l,o( !4s rio nas h
Nndxh setu boda)a hukuor mblaka.trr )ig mrih sulJ men*.i Ptn)eleeiD r.ngkeh
prnurdrntidak

Drelah'i

ce{n

$suri dorg:n p!tulu.m ncruodmg Lidmgao

LIAts

I


A. Latnr Bel.klhg Masilrh

Nesaa Replblik lBlonesia adalah ne8dra bukum (,?cl67aal)
scbacairana lciDaltub dalan Pasal

R.publili ItulonesiaTahun
pemasalanan hukun

19.15.

I alar (l) Undang-undeg Dad

Negara

Fns nrensaodurg pinsip d6a bah*a setiap

]ar8 lerjadi di negm ini lm6uk

sengkela


I'ds

dialami oleh sedap warsa nelaralaruslah diselesaikan menurul aiuraD hukunr

)ms bdlaku (intu o//a4

as

rercipl! keldilm, kcn.nlMi.n dan kepstian

lrurafr di r.ngan-lcngah kchidup nasyaftrrt scbaeai ihplenentasi

dri

nesaF hukum lans demokalis.

Pcrkcmbdgd ac.g.nai scngkcra pensah& ddj Bakru ke e!k1u
baik secaa kudlibs Fadpun kuanlira selalu meoAalami penirgkatil. ydrA
dipicu oleh fakor nrana mrnculDya sengkeh, ylnu kondisi luas hnah yans

selalu saja tetap sementara

dnii ljinjumlah

p€ndudrk

laanlildnya jusa nremedukon lahan penana]re gua

yos

le

s benanbah

d.ncn$i

kcbutuhe

dd


kchidDpo

panem dan sard ans bie i hid upDya.

Tanah nrruF,kan sarand )ans

mbusia Berddar hal
peRturm

d6d

i1u

ital

bagi hidup

penennlah lndoncsia telah nengalur hal nu

d,ld


Fcrtananm yxng dikenal densan UndarB undans Nomor 5

Tanm 1960 tenlan8 PeFturm Dasar lokok-Pokok Agnria Gclmjuhya

'ieo" rrfq/.

orran Pd.l 0.\Jr i

,ttr3b.{

pe6amadr liat rane nenrarakai.

$a h nempunlai
ranah sena

lesempata!

-'hdN,iar vdga


rsg sma

nc$ra baik

dr

maupl.

mruk menrplslch sualu hal alas

uitLk neddaparlan n1dtuar dm hailn!, bxgidin lendin mautun

Di rampins nc,rjliki lm*ri

sosidl, lan.h ltr@ tuc

ekonomis Iinsei r-a.s dapar dijadikan alanr

nilai .lonomis yare


ninili(i

bh

is

ilili

t.mcNiL S.hiis-la

rcscbui, h.ah msnjdi

.bj.r

nilai

dcnetur

F€r.bLrxn unrlk

Jrnrj|lii bal olel, Froransan. keloinpoLgolorsxr Ienentu Daupun olell
perusahaatr scna pemilik modal

Jing incilpakd Narga cgam lddo..si! asli

dadpud k€lurund Akibabla sennglah rdrmalln hak hak kerEDrililln alas
1a.dh (sel,niutnrd diicbur sdn!kelJ rcnanahan) b.rkembar! meniadi

lrorizorlal a.lda u&ga de g.n

\rrgd rLu \!rsa den-lin penrilik

Mlnculn!! se.SLeh ltnlnaha. unnmnla
salah satu pihak

s.nell.k

selalu diaNali d.ngas

modal

tlaim dai

b.INa dialah yang pali.g berl,ak arru pemilik sah,hri lahan

penana|a lfscbul yang kemudid. dibanr.h aku diicnrln.!

j.rejusa nenscdcpanlar

deurncdrasi

tdg

.l.h

pinak lrio

smra.

Se.nrelali muncll lasus hulh,s€nskela riarya deDsan q?rsa

l..ituig

h* k.rcmiiilb rt$

lrnrh. kare.o Ntrpa r'turg sdu nieftiliki butli

lqrenilikan hak ben,pa suFt Kcrcnngxn Tb.n (SKT)

Ir

Aa

nremlliki bnki Sc ifikal yang dikdlulrkln oleh Dadon Pcrld

rang lairDria

$,n

(DPN) ,\bu ksrs hukun/s€nskell hak kcpcmilikb aras

Nasional

rrxb )!ns

melibatkar \rdca arau schclorpok waraa deDgan penraiiaan pcm.dal.

'rbia

s

w s,--dj,",. i.nt!b,

P

L

BalrRa rang lnenjadi pentcbab urama munculnya se.gkcla penf,nahan di
Kabuparcn Pasaniar Banr rdalah rnergenai Penguasaan dan kepcfrililxn tanah.

hal reEebur tertadi dnc6abkan .leh pcnge$huan hukum maslara[ar lcnl.ng
pcmbukrid datr hukum pcnnaiaran tanah scna bagaimanaam nenperllhankan

2.

Penyelesaiar seng[eo pcdanahan

ydA tc$di dj Kabup.t$

Pasarnan Barrt

unnmnla dircinpuh leNat dra nclanisme. ttnd pcnama menyelesaikai.va le*at
perdanaian

di rre

pensadilan

lna

iilisatio, prc.es) yaitu bis di lakukti

nelxlui BPN dan j!s3 Ldmbaex Kekembatrn Adat Nalari (LKAM)
Lembala Adar
pen-qadiLan

\a:ari {t.AN)

(/risdrjo,

scna

Jan kciua rnenyeleerkann}a leru( beTerkara di

p?."Jr.

gPN
Pen)€lesaian scngkera penanrhad melalui

di lua. pe'gadilan sudah nru rikeialdan dilakukan.leh ddyaetrial, akan tetapi
pada umumnlr proscs mcnemukan kcscpakatln menenui jdlan

buni! lrera

kedua belah pihak, drn pada aklrin)a.iusa akan diselesaikan le\Mr pemeriksen

pe

dra di penladiian. ten)eletaian seca.a,o,

metode dan teknik negosidi maupun

di

peDgadilan untuk diperiksa

/tisari,,

dxpat dilempuh le*ar

ncdiasibaik sebelum knsus iru didaitarkan

mrulun sctelah perkara nu didana an

dxn

diperike di Fen-qadilar. sepanjang bclum masuk kepeherikean pokok p€rkara

DAFTAR PUSTAI'A

AndiHahrah,

l99l,,q,iu,l.,1u

Andrian Surcdi, 2008,

?.r,/r,n

dhah lhrlokesia,

Jak'

o, RiulLt Cipta

Ha*.4tas Ta,ah a.n P.ltdtfara

'rya,

Jaknta, snrut

Ari Slk.nriHutagalung,2003.,(.r'ckohgan PenEintah di Bmang PertaEhan Julnnd,
Djarnah, Abdlr, R 2002. Ps,r,/,gr Datah

II*un.

aBico Bdndtns.

Eko Yulian hnur. 2a08, T'to Cdn Man!u,1 Srrutsrat RuDnh
Yagakdl d, P uad k2

.lui

Tahah,

)'ri iia.

Hanhap M. Yanya. 1997. Beberupa Thljouan Me ealai Sinem
Pcr,.1".oian \e pk?ta Bl ddr! a i.E Adir\. BdL I

A08, 1

.1. r"ata P?rJJtt

Ha*ono, Boedi. 1962. A darA-urdarg Pnkok
Pe jetasah4ra.lakafra: tnh{a .

lgruia,

Lenrbasa Pembe.rlkan r\riiah Manajemen. 1989

h

Pialitui

dolPid Jala

Sejaruh

Kan^ ttto

Peirutrnt,,

dah

'rtrr
Isi ddn

oiehen. lakatu: Bint

Sumardjono, .s. 2a08. Mediasi Se ak ta Tan.h Potehsi Aher"oif
Peatltlaian Se,tl@!a GDR) ,1i Bidans Pend ah.h,takana Konpds
. Kebiaka. Pe oadh :^ntaru Rcsulai dan Inptznthttsi. !^kana:

Mari! Sw

- 2AA5,

.

Hukun

)crtx Pddato,lakanai

Sinar Grdfika.

2003, Mediasi Seigketa Tanah Potensi Altematif

PenJelesaiatr

Serekeb (ADR) di aidang Perixnahan, Jakada Kompas

Menokusumo, Sudikro, t9t6. Ponen

tt

Huku,t . Suatu Pensuntot Y.glakans

. \998. Euk u t .l cara Pe lnta L,r'rreria Yoelakatu

:L

ibcny

. 1999. tlaAenal Erkuh Suatu PenEantot. \.grakaft^:

Lib"\".

: