Akar Kemiskinan Nelayan.

Pikiran Rakyat
o Se/asaQPONMLKJIHGFEDCBA
0 Rabu
0 Kamis
0 Jume:
o Sabtu
4

o

5

6

20

21

Mar

OApr


7

23

OMei

Minggu

9
10
11
12
13
14
15
24
25
26
27

28
29
30

8

22

o

OJun

0 Ags

OJu/

OOkt

OSep


ONov

Akar Kemiskiruui Nelayan
p o la in i, n e la y a n b a n y a k d ib e ra t-

Oleh ARDINANDA SINULINGGA

kan pada

p e m b a g ia n

h a s il d e -

n g a n p e m ilik m o d a l y a n g s e rin g

J

ERATAN k e m i s k i n a n
s tru k tu ra l b e g itu la h s a la h


b a g i m e re k a te ru ta m a p e rs o a la n

s a tu g a m b a ra n p e n y e b a b

h a rg a ,

k a li ja u h

d a ri m a k n a

p e m b a g ia n

k e a d ila n

h a s il

yang

k e m is k in a n
p a d a m a sy a ra k a t

n e la y a n u n tu k m e n y ik a p i p id a to

tid a k s e ta ra d e n g a n ris ik o k e rja ,

y a n g p e rn a h

m e m b u 'a t n e l a y a n

d ilo n ta rk a n

M uham m ad

s e b e lu m

K e tia d a a n

Fadel

d ila n tik


m o d a l/p in ja m a n
te rje ra t

m e n ja d i M e n te ri P e rik a n a n d a n

d a ri

a k ib a t

yang

K e la u ta n .

d a ri

s is te m

in i, a d a

m is k in


J u m la h

In d o n e s ia

penduduk
yang

da-

la m p o la te n g k u la k in i. T e rle p a s

m en-

p a tu t

d itim b u lk a n
hal yang

d ik ritis i, p e rlu n y a


in te r-

c a p a i le b ih d a ri 3 0 ju ta jiw a , 6 0

v e n s i p e m e rin ta h

p e rse n
d i a n ta ra n y a
te rk o n s e n tra s i d i w ila y a h p e s is ir.

je m b a ta n i b a ik b e ru p a u n d a n g tid a k
m e m b e ra tk a n
m e k a n is m e b a g i h a s il.

kusut

p e rs o a la n k e m is k in a n p a d a m a yang

a d a la h n e la y a n . N a m u n , c u k u p


d a la m a rti a d a k a la n y a h a s il
ta n g k a p a n b a n y a k , a d a k a la n y a

c iri k h a s

ro d a

p e re k o n o m ia n

m a s y a ra k a t te rs e b u t y a n g s e rin g
d is e b u t d e n g a n je ra ta n s is te m
e k o n o m i te n g k u la k m u n g k in b e nang

m e ra h

p e rs o a la n

te ra n g b e n d e ra n g
k a p i. .


u n tu k

te rle b ih

d a h u lu

m a sy a ra k a t

dengan
pa-

a n d i s in i d a p a t d iu ra ik a n m e n kepada pe-

m u s im ta n g k a p a n

k e tid a k p a s tia n

pasar


S e c a ra se d e r-

h a n a , p a d a k o n d is i in i s e m u a p ih a k a k a n m e ra sa se n a n g . S a m a s a m a u n tu n g d a n tid a k a d a y a n g

S e c a ra s o s io lo g is , p o la m a ta
p e n c a h a ria n n e la y a n y a n g s y a ra t

m e m b a ta s i
dan m engham bat
d a la m s e tia p ta h a p a n in te ra k s i.
D a la m ta ta ra n p ra k tis , s is te m in i

h a s il ta n g k a p a n . K e te rg a n tu n g -

ru b a h a n

h a s il

k e se m p u rn a a n

(perfect market).

b e lu m p e rn a h

d a s e s u a tu a k ib a t c iri k h a s s u m b e r d a y a la u t d a n k e tid a k p a s tia n

ja d i k e te rg a n tu n g a n

m endapat

is tila h

d e n g a n k e tid a k p a s tia n in i m e m -

d ip e rh a tik a n ,

n e la y a n

d ip re d ik s i

b u a t s e m a c a m re la s i y a n g m u d a h b e rk e m b a n g y a k n i re la s i p a -

c iri k h a s p a d a

a d a n y a p o la k e te rg a n tu n g a n

sangat
s u lit
ta n g k a p a n ,

dapat

d is i-

a d a h a l y a n g h a ru s

yakni sem acam

tid a k

akan

U n tu k m e n y ik a p i s e c a ra le b ih
m e n d a la m ,

d a la m

D a la m te o ri e k o n o m i d ik e n a l

s y a ra k a t p e s is ir y a n g n o ta b e n e
d e n g a n m e n g a n a lis is s a la h s a tu

m en-

u n d a n g m a u p u n k e b ija k a n y a n g

C u k u p p e lik m e m a n g m e n g u ra i s a tu p e r s a tu b e n a n g

u n tu k

dan

h a s il ta n g k a p a n

akan

cukup

te rw u ju d

k a re n a

s u lit m e m u a s k a n

tro n -k lie n s e b a g a i re a k s i u n tu k
m e n c ip ta k a n ra s a a m a n s o s ia l

a d a e le m e n y a n g in g in m e ra u p

b a g i m a s y a ra k a t.

k e u n tu n g a m

le b ih ,

d e n g a n p rin s ip

e k o n o m i, y a itu

P o la in i s e d e -

m ik ia n b e rk e m b a n g d a la m b e n tu k

p in ja m a n

uang

b e ru p a

s e m u a o ra n g . P a s ti a k a n s e la lu

m e ra ih s e b e s a r-b e s a rn y a

sesuai
keun-

m o d a l d a n s e je n is n y a y a n g te -

tu n g a n d e n g a n m e n g e fis ie n k a n

rik a t y a n g s a la h s a tu n y a a d a la h

u p a y a . A d a p u la y a n g d iru g ik a n

p o la b a g i h a s il d e n g a n

p e m ilik

m o d a l y a n g s e rin g d is e b u t d e n g a n te n g k u la k .
B e b e ra p a k a jia n te ru ta m a k a jia n

kusnadi

ja m in a n

Kllping

(2 0 0 7 )

m enyoal

s o s ia l n e la y a n . A k ib a t

Rumaa

Onpad

a ta u b a h k a n te rle m p a r d a ri m e k a n is m e p a s a r. '
Itu la h a la s a n n y a m e n g a p a p e m e rin ta h ,

sebagai

m e lin d u n g i
p a sa r,

2011

h a ru s

sem ua

p ih a k

yang

kom ponen

m e n y e d ia k a n

in -

0

s tru m e n
tid a k

u n tu k

te rja d i

m e n ja g a

agar

k e g a g a la n

(m a rket fa ilu re).

pasar

BA

P e m e rin ta h

dan

U n d a n g -U n d a n g

1 6 /1 9 6 4

te n ta n g

P e rik a n a n .

N o.

B agi

H a s il

P a s a l-p a s a l

d a la m

p e rlu m e la k u k a n in te rv e n s i te r-

u n d a n g -u n d a n g

hadap

b e tu l m e n g a tu r s e c a ra te rp e rin -

p a sa r,

m e la lu i b e rb a g a i

in s tru m e n n y a

agar

p e re k o n o m ia n
ja la n .

ro d a

d a p a t te ta p b e r-

M u n g k in

s a la h

ci

p ra k tik

te rs e b u t b e tu l-

bagi

h a s il

usaha

p e rik a n a n .

s a tu n y a

P a s a l 3 a y a t (1 ) U U 1 6 /1 9 6 4

y a n g s e rin g k ita d e n g a r s e p e rti

m e n y e b u tk a n , " J ik a s u a tu u s a h a

k e b ija k a n

p e rik a n a n

s u b s id i,

k e b ija k a n

d is e le n g g a ra k a n

a ta s

fis k a l d a n m o n e te r, p e n g u ra n g -

d a s a r p e Ija n jia n b a g i-h a s il, d a ri

a n p a ja k , d e re g u la s i, s e rta a n ti-

h a s il

m o n o p o li.

n e la y a n

K e m b a li

kepada

s is te m

usaha

g a ra p

itu

kepada

p e n g g a ra p
ta m b a k

p a lin g

e k o n o m i te n g k u la k , a d a s e m a -

h a ru s d ib e rik a n

c a m in te rv e n s i s e h a ru s n y a

d ila -

b e rik u t:

kukan

m e-

a .jik a d ip e r g u n a k a n

p e m e rin ta h

u n tu k

p ih a k

dan

pengs e d ik it

b a g ia n s e b a g a i

U n tu k p e rik a n a n

la u t:

p e ra h u la -

%

n g a tu r h e g e m o n i s is te m e k o n o -

y a r: m in im u m

m i te n g k u la k y a n g p a d a k o n d is i

lu h lim a p e r s e ra tu s )

te rte n tu

b e rs ih ; b . jik a d ip e rg u n a k a n

ta k a n

m e re k a
s is te m

g a im a n a

te la h m e n c ip m o n o p o li.

tid a k ,

m e re k a

B ab e r-

o p e ra s i m u la i d a ri p e n y e d ia a n
fin a n s ia l,

k e p e m ilik a n

fa k to r-

75

p a l m o to r: m in im u m

(tu ju h

pu-

d a ri h a s il
ka-

4 0 % (e m -

p a t p u lu h p e r s e ra tu s ) d a ri h a s il
b e r s ih ...."

,

N a m u n , s e p e rtin y a

k ita lu p a

fa k to r p ro d u k s i, h in g g a m e n e n -

dan

tu k a n ja lu r p e m a s a ra n . A rtin y a ,

d a la m ta ta ra n p ra k tis n y a b a h w a

e e n d e ru n g

m e lu p a k a n

s e m u a m a ta ra n ta i m e re k a k u -

s e ja k z a m a n d a h u lu s is te m b a g i

asai dan

h a s il s u p a y a m e n ja u h k a n

in i s a n g a t b e rb a h a y a

d a la m re la s i s o s ia l.
D i s in ila h p e ra n
yang

se h a ru sn y a

bukan

d a la m

p e n g h is a p a n
p e m e rin ta h
d ip e ra n k a n

a rti

m em usuhi

s u d a h d ia tu r, tin g g a l b a g a im a n a
tu h k a n
ta h

m a l. S e b e tu ln y a
d a n g -u n d a n g
p e m e rin ta h
m enyoal

sudah

ada un-

y a n g d ik e lu a rk a n
O rd e

p e rlin d u n g a n

d a n g N o . 2 /1 9 6 0 te n ta n g

k e b e rp ih a k a n

kepada

agar

tid a k

te rja d i

d a ri

yang

kuat

le m a h .

p e m e rin -

m a sy a ra k a t

k e e il

p e n g is a p a n

kepada

yang

***

L am a
bagi

ra k y a t k e c il s e p e rti U n d a n g -U n ja n d jia n

de-

p e la k s a n a a n n y a . D i s in ila h d ib u -

ra n -p e ra tu ra n

fu n g s i p e n g a w a s a n y a n g m a k s i-

p o la

n g a n m a n u s ia la in y a s e b e tu ln y a

te n g k u la k te ta p i b e ru p a p e ra tu y a n g d ib u a t d a n

s a tu m a n u s ia

P e rd -

B a g i H a s il (P e rta n ia n )

Penulis, m a h a sisw a P erika n a n d a n Kelautan U n p a d ,
K etu a C a b a n g G M N I K a b u p a ten S u m ed a n q .
'