Jaman Pra Sajarah di Sumedang Lolobana Titinggal Jaman Megalitikum.
(haIa~@@
( kolom
)OW
o
o Rabu
Selasa
4
t.
20
o Mar
6
21
7
22
OApr
.Mei
.
C
Kamis
8
2~
OJun
9
10
24
o Sabtu
Jumat
11
2~
OJul
12
26
13
27
o Sep
0 Ags
0
28
0
Minggu
@
15
29
Okt --.-----..-0 Nov
16
30
0
31
Des
Nvusur Galor Mapav 18
Jama'n Pra Sajarah di Sumedang
Lolobana Titinggal Jaman Megalitikum
Situs Jembarwangl
na barang purbakala anu
kapendak nurutkeun Nina,
katalungtik,dumasarkanajenisna, huntu jeung tulang fauna anu
geus jadi fosUkanyahoanasalna tina
Kolompok hewan gajah purba (stegodon sp.), Cervus sp jeung
Boviddaesp. FragmenfosUnu asalna
tina stregodon sp di antarana diwangun tina bagian huntu bonggol sendi
tulang kering luhur jeung potongan
tulang pingping.Tinakolompokcervus
sp. Diwangun Una bagian sungut
jeung jajaran huntu. TI kolompok
Bovilae sp diwangun tina sawatara
fosU huntu. leu teh pepend~kan nu
mimiti di kawasan perbukitan Pasir
Malati, pangpangnadi kawasan Blok
Gegermaja nu langsung tapel wates
jeung walungan Cisaar jeung Blok
Reumapeundeu,500 meter kalereun
Bale Desa Jembarwangi.
Sacara geografis tempat kapendakna fosil vertebratateh di'kawasan
perbukitan nu umpak-umpakantapi
handap nu perenahnadi tapel wates
Majalengka, dibeulah ku walungan
Cimanuk anu ngamuara di basisir
kaler Laut Jawa. Ku jalan kitu, paling
-r:
Panalitian Prasajarah tauntaun ka dieunakeun muka
hasanah anyar pikeun
sajarah kabudayaan Sunda.
Tumali jeung hal eta, panali- .
.
tian prasajarah di
Sumedang hususna, aya
kaitanana jeung fauna vertebrata, tim Bale Arkeologi
Bandung nu ngayakeun
panalitian di Desa
Jembarwangi jeung
sabudeureunana bawahan
Kacamatan Tomo
Kabupaten Sumedang,
bulan Mei2007. Kitu di
antarana anu diungkabkeun
ku Prof. Dr. Hj. Nina Lubis
dina bukuna "Sejarah
Sumedang ~ari Masa ke
Masa" .
.
62
henteu Sumedang mangrupa bagian
tina kajadian migrasi fauna purba ti
daratanAsia ka K~puloanIndonesia,
pangpangnaPulo Jawa bagian Kulon
dina mangsaprasajarah.
.
Lian ti manggihan fosil fauna
purba,tacankapanggihdeui paparabotan batu samemeh jaman megaIitikum. Papanggihan pangreana ti
jaman prasajarah di Sumedang,
pependakanjaman tatanen, hususna
jaman megalitikum.Situs-situsmegalitik ampir di sabagian gade
wewengkon Sumedang kayaning
Darmaraja, Jatigede,Wado, Gunung
Tampomas, Gunung Lingga jeung
tempat-tempatsejenna.Eta situs-situs
digunakeun deui dina jaman
sabadana,tepi ka jaman Islam, malah
tepi ka kiwari,atawa dina istilah arkeologimah disebutnateh Situssaterusna.
Fosil Stegadon ti Jembarwangi
Mangsa tatanen di Indonesia
dimimitian kira-kira mareng jeung
kamaher manusa ngasah paparabotan tina batu sarta mimiti dikenalna
tehnik nyieun garabah.Terustatanen
Mangle No. 2220
-Kliping
Humas
Unpad
2009
. Nvusur
Galur Mapav
Ia
batu sasajen, lulumpang batu, lisung
batu, batu dakon, batu pangcalikan,
atawatembok batu.
Hasil panalitian arkeologi prasajarah di Sumedang, tepi ka kiwari
didominasi ku papanggihan tradisi.
megalitik.Oumasarkana hasil panalitian arkeologi,bisa diungkabkeunyen
dina mangsasamemehtradisi megalitik lumangsung, masarakat jaman
harita condong maratuh di kawasan
sisi wetan Talaga Bandung,dirojong
ku ayana situs-situs prasajarah nu
kapanggihdi eta kawasan,'nu jaman
harita tapel wates jeung Sumedang.
Oi antarananu kapanggihteh obsidian, jeung nu sejen-sejenna,titinggal
jaman mesolitikjeung neolitik,kayaning situs-situs nu aya di Gunung
Manglayang, Cibiru Wetan, jeung
Cileunyijaman harita. Henteu nutup
kamungkinan yen dina jaman
samemehna, waktu Talaga Bandung
masih keneh hirup, masarakatprasajarah nareangan lahan deukeut cai
keur dipake sumber kahirupan.
Kakara dina jaman sabadana,waktu
pangabutuh lahan keur pamatuhan
beuki ngadongsok, sabab penduduk.
beuki nambahan, nya masarakat
Oina hal ieu umumna disebutkeun yen muka lahan anu pangdeukeutna
kawasan
Sumedang.
maksud utama tina diwangunna eta nyaeta
wawangunan, teu luput tina kasang Panalitian saterusna, tangtu masih
tukang pamujaan karuhun jeung mukadina pae-poe nu bakal datang.
harepan karaha~aankeur anu hirup
keneh.
Titinggal Arkeologi
Oi Sumedang sabagian gede tiAmpir sakabeh media panghormatan jeung komunikasi diperenah- tinggal arkeologi diwangun ku wawankeun dina umpak-umpakananu toha- gunan teras umpak nu asalna ti jaman
ga, anu nyusunbeuki luhur beuki leu- prasajarah nu digunakeun keneh dina
tik jiga aseupan nangkub. Memang j~man Hindu, Buda, Islam, malah tepi
bentukna diwujudkeun keur replika ka ayeuna. Teu kabeh titinggal arketina bentukgunung waktu eta gunung ologi bisa dideskripsikeun, sabab
dianggap jadi alam arwah nu abadi, sabagian gede situsna geus ngalaman transformasi,boh ku alam boh ku
tepi ka dipandangjadi gunungsuci.
Lian ti' wawangunanumpakmanusa. Sabagian gede situs nu
umpakan, karya tradisi megalitikbisa masih bisa didata, ayeuna nunggu
mangrupadolmen,peti mati tina batu, waktu dipindahkeun, sabab lokasi
kamar batu, kuburan batu, sarkofa~ situs mimiti ruksak balukar kalakuan
gus, kalamba,waruga, batu, kandang manusa nu ngaganggu situs lantaran
jeung temu gelang. Oi tempat eta lahanna dipake tatanen, hususna
biasanadiadegkeunage sababaraha nyawah jeung ngebon. Oi antara situs'
batu
gede
sejenna
keur anu sakitu lobana, anu bisa keneh
dideskripsikeun. ***
ngalengkepanatawamedia pamujaan didata jeung
payun)
karuhunsapertimenhir,arca karuhun, (Diteraskeun minggu --
pangabutuhjasmaniah (paparabotan
praktis). Tapi keur nyumponan
pangabutuh ,rohamiah. Sabagian
gede bahanmatina materialnu digunakeun mehmehan henteu dipigawe.
Sanajan
katingalna aya tapak
geus . bisa ngalilindeuk sate hewan migawe,daponngabentuksapertianu
contona,
anu ilahar dijadikeun hewan piaraan dipikahayang. Saperti
(temak). Oina tarap kahirupan anu diratakeunatawa digaris-garismake
.
. kieu sawadina rupa-rupaning sendi- motip nu dipikahayang.
Oasar kahirupan reliji masarakat
sendi kahirupan sejenna bakal robah
sajalan jeung karaharjaan anu kahon- jaman megalitik mangrupa sikep ka
tal.
alam kahirupan sabada mao1.
Oi kalangan masarakat basajan, Masarakatmangsaharitapercayayen
parobahan nu kajadian, nyaeta nam- roh (arwah)manusa henteu musnah
bahanana jumlah anggota kulawarga dina waktu maranehna maot, tapi
kusabab paktor kelahiran anu dina tetep hirupjeung boga lajuning laku
ahima bakal ngabalukarkeun diranjah- kahirupandinawujud-wujudrohaniahna leuweung dipake lahan pertcimian, na, tepi ka roh-roh luluhur dianggap
kacida mangaruhanana kana jalan
pangwangunan perumahan tingkat
basajan, masalah sanitasi jeung. kahirupanturunannadi dunya.
Pikeun ngaho'rmat jeung keur
numpukna runtah nu ngabalukarkeun
sarana komunikasi,nya nyieun sarucemama lingkungan jeung sajabana.
paning media anu lian ti ngandung
Masalah sanitasi jeung numpukna
ma'na merenahkeunroh para luluhur
runtah mangrupa cemama lingkungan
nu ngabalukarkeun daratangna bibit dina tatarananu leuwihluhur.
Aya ma'nana oge pikeun leuwih
kasakit nu ngakibatkeun datangna
malakalmaot.
ngadeukeutkeunpuncak gunung nu
Tapi aya oge kauntunganana, ku dianggap dunya luhur jeung dunya
handap tempat kumelipnaanak incu.
mahabuna sasalad kasakit jeung
nu lahir tina upaya rnanusa prasajarah
pikeun nyurnponan pangabutuh hirupna sarta ngamekarkeun kahirupan
anyar. Ku jalan tatanen, hartina
manusa hirupna geus netep turta
gede kamungkinan maranehan'ana
brabruna
jalma-jalma
ngadadak
garering, kapan juljol datang jalmajalma pinter, dukun jeung ahli pengobatan anu mere pitulung tadina mah.
Ku kituna peran reliji beuki nyata beuki
dipikabutuh jeung beuki karasa ayana
ku masarakat.
Jalma-jalma
jadi
maphum yen nu gering bisa cageur
lamun benet-bener ditambaan. Acaraacara ritual keur nyageurkeun nu
garering jeung keur tolak balai.
Oilakukeun dina waktuna masarakat
diserang ku sasalad kasakit. Lian ti
kitu aya oge upacara ritual keur dunya
pertanian
anu
dipercaya
bisa
nyuburkeun tanah jeung nyuburkeun
pepelakan turta
miharep hasilna
mucekil.
Oina kahirupan
.relijius,
dina
mangsa.ahir tatanen, mekar sarupaning tradisi nu boga corak jeung sipat
husus, nyaeta
tradisi megalitik.
Pangna disebut kitu, dina sajero eta,
muncul tradisi ngagunakeun batu
badag, bisa jadi lain keur nyumponan
( kolom
)OW
o
o Rabu
Selasa
4
t.
20
o Mar
6
21
7
22
OApr
.Mei
.
C
Kamis
8
2~
OJun
9
10
24
o Sabtu
Jumat
11
2~
OJul
12
26
13
27
o Sep
0 Ags
0
28
0
Minggu
@
15
29
Okt --.-----..-0 Nov
16
30
0
31
Des
Nvusur Galor Mapav 18
Jama'n Pra Sajarah di Sumedang
Lolobana Titinggal Jaman Megalitikum
Situs Jembarwangl
na barang purbakala anu
kapendak nurutkeun Nina,
katalungtik,dumasarkanajenisna, huntu jeung tulang fauna anu
geus jadi fosUkanyahoanasalna tina
Kolompok hewan gajah purba (stegodon sp.), Cervus sp jeung
Boviddaesp. FragmenfosUnu asalna
tina stregodon sp di antarana diwangun tina bagian huntu bonggol sendi
tulang kering luhur jeung potongan
tulang pingping.Tinakolompokcervus
sp. Diwangun Una bagian sungut
jeung jajaran huntu. TI kolompok
Bovilae sp diwangun tina sawatara
fosU huntu. leu teh pepend~kan nu
mimiti di kawasan perbukitan Pasir
Malati, pangpangnadi kawasan Blok
Gegermaja nu langsung tapel wates
jeung walungan Cisaar jeung Blok
Reumapeundeu,500 meter kalereun
Bale Desa Jembarwangi.
Sacara geografis tempat kapendakna fosil vertebratateh di'kawasan
perbukitan nu umpak-umpakantapi
handap nu perenahnadi tapel wates
Majalengka, dibeulah ku walungan
Cimanuk anu ngamuara di basisir
kaler Laut Jawa. Ku jalan kitu, paling
-r:
Panalitian Prasajarah tauntaun ka dieunakeun muka
hasanah anyar pikeun
sajarah kabudayaan Sunda.
Tumali jeung hal eta, panali- .
.
tian prasajarah di
Sumedang hususna, aya
kaitanana jeung fauna vertebrata, tim Bale Arkeologi
Bandung nu ngayakeun
panalitian di Desa
Jembarwangi jeung
sabudeureunana bawahan
Kacamatan Tomo
Kabupaten Sumedang,
bulan Mei2007. Kitu di
antarana anu diungkabkeun
ku Prof. Dr. Hj. Nina Lubis
dina bukuna "Sejarah
Sumedang ~ari Masa ke
Masa" .
.
62
henteu Sumedang mangrupa bagian
tina kajadian migrasi fauna purba ti
daratanAsia ka K~puloanIndonesia,
pangpangnaPulo Jawa bagian Kulon
dina mangsaprasajarah.
.
Lian ti manggihan fosil fauna
purba,tacankapanggihdeui paparabotan batu samemeh jaman megaIitikum. Papanggihan pangreana ti
jaman prasajarah di Sumedang,
pependakanjaman tatanen, hususna
jaman megalitikum.Situs-situsmegalitik ampir di sabagian gade
wewengkon Sumedang kayaning
Darmaraja, Jatigede,Wado, Gunung
Tampomas, Gunung Lingga jeung
tempat-tempatsejenna.Eta situs-situs
digunakeun deui dina jaman
sabadana,tepi ka jaman Islam, malah
tepi ka kiwari,atawa dina istilah arkeologimah disebutnateh Situssaterusna.
Fosil Stegadon ti Jembarwangi
Mangsa tatanen di Indonesia
dimimitian kira-kira mareng jeung
kamaher manusa ngasah paparabotan tina batu sarta mimiti dikenalna
tehnik nyieun garabah.Terustatanen
Mangle No. 2220
-Kliping
Humas
Unpad
2009
. Nvusur
Galur Mapav
Ia
batu sasajen, lulumpang batu, lisung
batu, batu dakon, batu pangcalikan,
atawatembok batu.
Hasil panalitian arkeologi prasajarah di Sumedang, tepi ka kiwari
didominasi ku papanggihan tradisi.
megalitik.Oumasarkana hasil panalitian arkeologi,bisa diungkabkeunyen
dina mangsasamemehtradisi megalitik lumangsung, masarakat jaman
harita condong maratuh di kawasan
sisi wetan Talaga Bandung,dirojong
ku ayana situs-situs prasajarah nu
kapanggihdi eta kawasan,'nu jaman
harita tapel wates jeung Sumedang.
Oi antarananu kapanggihteh obsidian, jeung nu sejen-sejenna,titinggal
jaman mesolitikjeung neolitik,kayaning situs-situs nu aya di Gunung
Manglayang, Cibiru Wetan, jeung
Cileunyijaman harita. Henteu nutup
kamungkinan yen dina jaman
samemehna, waktu Talaga Bandung
masih keneh hirup, masarakatprasajarah nareangan lahan deukeut cai
keur dipake sumber kahirupan.
Kakara dina jaman sabadana,waktu
pangabutuh lahan keur pamatuhan
beuki ngadongsok, sabab penduduk.
beuki nambahan, nya masarakat
Oina hal ieu umumna disebutkeun yen muka lahan anu pangdeukeutna
kawasan
Sumedang.
maksud utama tina diwangunna eta nyaeta
wawangunan, teu luput tina kasang Panalitian saterusna, tangtu masih
tukang pamujaan karuhun jeung mukadina pae-poe nu bakal datang.
harepan karaha~aankeur anu hirup
keneh.
Titinggal Arkeologi
Oi Sumedang sabagian gede tiAmpir sakabeh media panghormatan jeung komunikasi diperenah- tinggal arkeologi diwangun ku wawankeun dina umpak-umpakananu toha- gunan teras umpak nu asalna ti jaman
ga, anu nyusunbeuki luhur beuki leu- prasajarah nu digunakeun keneh dina
tik jiga aseupan nangkub. Memang j~man Hindu, Buda, Islam, malah tepi
bentukna diwujudkeun keur replika ka ayeuna. Teu kabeh titinggal arketina bentukgunung waktu eta gunung ologi bisa dideskripsikeun, sabab
dianggap jadi alam arwah nu abadi, sabagian gede situsna geus ngalaman transformasi,boh ku alam boh ku
tepi ka dipandangjadi gunungsuci.
Lian ti' wawangunanumpakmanusa. Sabagian gede situs nu
umpakan, karya tradisi megalitikbisa masih bisa didata, ayeuna nunggu
mangrupadolmen,peti mati tina batu, waktu dipindahkeun, sabab lokasi
kamar batu, kuburan batu, sarkofa~ situs mimiti ruksak balukar kalakuan
gus, kalamba,waruga, batu, kandang manusa nu ngaganggu situs lantaran
jeung temu gelang. Oi tempat eta lahanna dipake tatanen, hususna
biasanadiadegkeunage sababaraha nyawah jeung ngebon. Oi antara situs'
batu
gede
sejenna
keur anu sakitu lobana, anu bisa keneh
dideskripsikeun. ***
ngalengkepanatawamedia pamujaan didata jeung
payun)
karuhunsapertimenhir,arca karuhun, (Diteraskeun minggu --
pangabutuhjasmaniah (paparabotan
praktis). Tapi keur nyumponan
pangabutuh ,rohamiah. Sabagian
gede bahanmatina materialnu digunakeun mehmehan henteu dipigawe.
Sanajan
katingalna aya tapak
geus . bisa ngalilindeuk sate hewan migawe,daponngabentuksapertianu
contona,
anu ilahar dijadikeun hewan piaraan dipikahayang. Saperti
(temak). Oina tarap kahirupan anu diratakeunatawa digaris-garismake
.
. kieu sawadina rupa-rupaning sendi- motip nu dipikahayang.
Oasar kahirupan reliji masarakat
sendi kahirupan sejenna bakal robah
sajalan jeung karaharjaan anu kahon- jaman megalitik mangrupa sikep ka
tal.
alam kahirupan sabada mao1.
Oi kalangan masarakat basajan, Masarakatmangsaharitapercayayen
parobahan nu kajadian, nyaeta nam- roh (arwah)manusa henteu musnah
bahanana jumlah anggota kulawarga dina waktu maranehna maot, tapi
kusabab paktor kelahiran anu dina tetep hirupjeung boga lajuning laku
ahima bakal ngabalukarkeun diranjah- kahirupandinawujud-wujudrohaniahna leuweung dipake lahan pertcimian, na, tepi ka roh-roh luluhur dianggap
kacida mangaruhanana kana jalan
pangwangunan perumahan tingkat
basajan, masalah sanitasi jeung. kahirupanturunannadi dunya.
Pikeun ngaho'rmat jeung keur
numpukna runtah nu ngabalukarkeun
sarana komunikasi,nya nyieun sarucemama lingkungan jeung sajabana.
paning media anu lian ti ngandung
Masalah sanitasi jeung numpukna
ma'na merenahkeunroh para luluhur
runtah mangrupa cemama lingkungan
nu ngabalukarkeun daratangna bibit dina tatarananu leuwihluhur.
Aya ma'nana oge pikeun leuwih
kasakit nu ngakibatkeun datangna
malakalmaot.
ngadeukeutkeunpuncak gunung nu
Tapi aya oge kauntunganana, ku dianggap dunya luhur jeung dunya
handap tempat kumelipnaanak incu.
mahabuna sasalad kasakit jeung
nu lahir tina upaya rnanusa prasajarah
pikeun nyurnponan pangabutuh hirupna sarta ngamekarkeun kahirupan
anyar. Ku jalan tatanen, hartina
manusa hirupna geus netep turta
gede kamungkinan maranehan'ana
brabruna
jalma-jalma
ngadadak
garering, kapan juljol datang jalmajalma pinter, dukun jeung ahli pengobatan anu mere pitulung tadina mah.
Ku kituna peran reliji beuki nyata beuki
dipikabutuh jeung beuki karasa ayana
ku masarakat.
Jalma-jalma
jadi
maphum yen nu gering bisa cageur
lamun benet-bener ditambaan. Acaraacara ritual keur nyageurkeun nu
garering jeung keur tolak balai.
Oilakukeun dina waktuna masarakat
diserang ku sasalad kasakit. Lian ti
kitu aya oge upacara ritual keur dunya
pertanian
anu
dipercaya
bisa
nyuburkeun tanah jeung nyuburkeun
pepelakan turta
miharep hasilna
mucekil.
Oina kahirupan
.relijius,
dina
mangsa.ahir tatanen, mekar sarupaning tradisi nu boga corak jeung sipat
husus, nyaeta
tradisi megalitik.
Pangna disebut kitu, dina sajero eta,
muncul tradisi ngagunakeun batu
badag, bisa jadi lain keur nyumponan