sistem FILSAFAT PANCASILA

Bersama:
Dr. Akmal Sutja, M.Pd.

Lembaga Pengembangan Pembelajaran dan Penjaminan Mutu

1

LP3M

APAKAH DAPAT
DIKATEGORIKAN SEBAGAI
SUATU FILSAFAT
1. Biar lambat asal selamat
2. Syah-syah saja berbohong itu
asal demi kebaikan
3. Keadilan harus untuk semua
orang
4. Wakil rakyat harus mengenali
rakyat pendukungnya
5. Untuk damai siapkan angkatan
perang

Tulis Y/T

ISTILAH FILSAFAT
APA FILSAFAT ITU ?
PHILO + SOPIA
1.PROSES BERFIKIR YANG
KRITIS MENEMUKAN
KEBENARAN
2.SEKUMPULAN SIKAP &
KEPERCAYAAN TTG
KEHIDUPAN
3.USAHA MENGGAMBARKAN
SECARA KOMPREHENSIF
TENTANG HAKEKAT, KONSEP

KRITIS

CIRI-CIRI
BERFIKIR
FILSAFAT


RADIKAL
KOMPREHENSIF

SISTEMATIS
MENDASAR

SPEKULATIF

RASIONAL

BAGAIMANA PANCASILA SEBAGAI
SISTEM FILSAFAT
1. SISTEM: Suatu kesatuan utuh yang
terdiri dari bagian-bagiannya
2. SISTEM FILSAFAT mengharuskan adanya
keterkaitan antara suatu kesatuan dengan
bagiannya.

3. Pancasila merupakan suatu kesatuan bukan

hanya sekedar kumpulan dari sila-silanya
4. Memahami sila-sila Pancasila secara terpisah
akan menghilangkan makna yang
sesungguhnya

Sila Pancasila Bersifat Herarkhis
dalam Suatu Kesatuan
Sila KYAB

Sila KSSRI

Sila Pancasila Bersifat Sistematis
SILA YANG DI ATAS LEBIH LUAS

Sila KYAB

MAKHLUK MANUSIA
MANUSIA INDONESIA
DALAM BERNEGARA
MENATA SISTEM KEKUASAAN

NEGARA

Sila KSSRI

TUJUAN BERNEGARA

PENTINGNYA FILSAFAT BAGI SUATU
BANGSA
1. MEMBIMBING BAGAIMANA NEGARA ITU
MENCAPAI TUJUANNYA
2. MENATA KEHIDUPAN KENEGARAAN YANG
MEMUASKAN BANYAK ORANG
3. MENJADI PEDOMAN DALAM MENGATASI
PERBEDAAN
4. MENJADI EVALUASI KINERJA PEMERINTAH

DASAR KAJIAN ONTOLOGI PACASILA
(Kajian tentang hakekat sesuatu )
1. FAHAM MONISME (SESUATU ITU TUNGGAL)
(Idealisme


vs Materialisme)

2 . FAHAM DUALISME (DUA TAPI BERDIRI SENDIRI)
(nyata vs abstrak, das sollen vs das sein)

3 . PLURALISME ( BANYAK DAN SUDUT PANDANG)
(SPRITUALISME,

DASAR KAJIAN EPISTIMOLOGI
(Metode untuk menemukan kebenaran)
1. SUMBER KEBENARAN EMPERIS
2
3
4
5

(pengalaman /indra)
. SUMBER KEBENARAN RASIONAL
(pikiran atau akal sehat)

. SUMBER KEBENARAN INTUISI
(pikiran + pengalaman + spekulasi)
. SUMBER KEBENARAN FILOSOFI
(pikiran atau akal sehat)
. SUMBER KEBENARAN WAHYU
(Kitab Suci, serta perbuatan, perkataan dan
pembenaran dari Nabi )

KEBENARAN PANCASILA
1. Diangkat dari budaya bgs
(korespondensi)
2. HASIL GALIAN PIKIRAN YANG
SISTEMTIS (koheren)
3. Adanya keterpaduan antar sila
(koheren)
4. BERMANFAAT
MEMPERSATUKAN NKRI

DASAR KAJIAN AKSIOLOGI PACASILA


(Kajian tentang

manfaat sesuatu

)

1. FAHAM MONISME (SESUATU ITU
TUNGGAL)
(Idealisme

vs Materialisme)

2 . FAHAM DUALISME (DUA TAPI BERDIRI SENDIRI)
(nyata vs abstrak, das sollen vs das sein)

3 . PLURALISME ( BANYAK DAN SUDUT PANDANG)
(SPRITUALISME,

PRINSIP RUKUN NEGARA
MALAYSIA

1. KEPERCAYAAN KEPADA

TUHAN

2. KESETIAAN KEPADA RAJA & NEGARA
3. KELUHURAN PELEMBAGAAN
4. KEDAULATAN UU
5. KESOPANAN DAN KESUSILAAN

A
D
A

17