Rancang Bangun Alat Pengupas Kulit Nanas Sistem Press Manual

  Lampiran 1. flowchart penelitian Tidak Ya

  Mulai Merancang bentuk Alat

  Menggambar dan menentukan dimensi alat Memotong bahan yang digunakan sesuai dengan dimensi pada gambar

  Merangkai ALat Mengukur bahan yang akan digunakan

  Persiapan bahan dan alat Pengujian Alat

  Layak Pengukuran parameter a

  Data:

  1. Kapasitas alat

  2. Analisis ekonomi Analisis Data/Perhitungan a

  Selesai Lampiran 2. Spesifikasi alat

  1. Dimensi Panjang = 30 cm Lebar = 30 cm Tinggi = 107 cm

  2. Bahan Mata pisau = Stainless steel Batang penopang = besi Rangka = Besi siku Alas = politetrafluoroetilen (PTFE)

  3. Diameter mata pisau Mata pisau 1 = 7,5 cm Mata pisau 2 = 10 cm Mata pisau 3 = 11 cm

  4. Tenaga = manual

  1 1 1.800.000,00 2 1.800.000 0,4854 1,06 926.143,20 3 1.800.000 0,3141 1,1236 635.261,00 4 1.800.000 0,2286 1,191 490.072,70 5 1.800.000 0,1774 1,2625 403.141,50

  8. Bunga modal dan asuransi = Rp. 96.000/tahun

  Akhir Tahun Ke (P-S) (Rp) (A/F, 6%, n) (F/P, 6%, t-1) D t

  1. Biaya penyusutan (D) D t = (P-S) (A/F, i, n) (F/P, i, t-1) Tabel perhitungan biaya penyusutan dengan metode sinking fund

  a. Biaya tetap (BT)

  2. Perhitungan biaya produksi

   berdasarkan tahun 2014)

  9. Jam kerja alat per tahun = 1500 jam/tahun ( asumsi 300 hari efektif

  7. Biaya perbaikan = Rp. 216/ jam

  44 Lampiran 3. Analisis ekonomi

  6. Biaya operator = Rp. 57.825/hari

  5. Produksi/hari = 722,85 buah/hari

  4. Jam kerja = 5 jam/hari

  3. Nilai akhir alat (S) = Rp. 200.000

  2. Umur ekonomi (n) = 5 tahun

  1. Biaya pembuatan alat (P) = Rp. 2.000.000

  1. Unsur produksi

  • 1 1.800.000

  45

  2. Bunga modal dan asuransi (I) Bunga modal pada bulan Januari 6% dan Asuransi 2% I =

  i(P)(n+1) 2n

  =

  (8%)Rp .2.000.000 (5+1) 2(5)

  = Rp. 96.000/tahun Tabel perhitungan biaya tetap tiap tahun

  Tahun D (Rp) I (Rp)/tahun Biaya tetap (Rp)/tahun 1 1.800.000,00 96.000 1.896.000,00 2 926.143,20 96.000 1.022.143,20 3 635.261,00 96.000 731.261,00 4 490.072,70 96.000 586.072,70 5 403.141,50 96.000 499.141,50 b. Biaya tidak tetap (BTT)

  1. Biaya perbaikan alat (reparasi) Biaya reparasi =

  1,2%(P −S) 100

  =

  1,2%(Rp .2.000.000 −Rp.200.000) 100 jam

  = Rp. 216/jam

  2. Biaya operator Diperkirakan upah operator untuk mengupas nanas per 50 buah adalah sebesar Rp. 4.000. Sehingga diperoleh biaya operator: Jumlah produksi per hari = 722,85 buah Biaya operator per hari =

  

722,85 buah

50 buah

  x Rp. 4.000 = Rp. 57.828/hari = Rp. 11.565,6/jam

  Total biaya tidak tetap = Rp. 11.781,5/jam

  46

  c. Biaya pengupasan nanas

  BT

  [ Biaya pokok = + BTT]C

  x

  Tabel perhitungan biaya pokok tiap tahun BT x BTT C BP

  Tahun (Rp/tahun) (jam/tahun) (Rp/jam) (jam/buah) (Rp/buah) 1 1.896.000,00 1.500 11.565,6 0,00692 88,78083

  2 1.500 11.565,6 0,00692 1.022.143,20

  84,74944 3 1.500 11.565,6 0,00692 731.261,00

  83,4075 1.500 11.565,6 0,00692 4 586.072,70

  82,7377 1.500 11.565,6 0,00692

  5 499.141,50

  82,33666

  47 Lampiran 4. Break even point

  Break even point atau analisis titik impas (BEP) umumnya berhubungan

  dengan proses penentuan tingkat produksi untuk menjamin agar kegiatan usaha yang dilakukan dapat membiayai sendiri (self financing), dan selanjutnya dapat berkembang sendiri (self growing). Dalam analisis ini, keuntungan awal dianggap sama dengan nol.

  F N =

  (R −V)

  Biaya tetap (F) tahun ke- 5 = Rp. 499.141,50/tahun = Rp. 332,794/jam (1 tahun = 1.500 jam) = Rp.2,302 /buah (1 jam = 144,57 buah)

  Biaya tidak tetap (V) = Rp. 11.781,5 (1 jam = 144,57 buah) = Rp. 81,493/buah

  Penerimaan setiap produksi (R) = Rp. 150/buah (harga ini diperoleh dari perkiraan di lapangan) Alat akan mencapai break even point jika alat telah mengupas nanas sebanyak :

  F

  N =

  (R −V) Rp .499.141,50/tahun

  =

  (Rp .150/buah −Rp.81,493/ buah )

  = Rp. 7.285,99 buah/tahun

  48 Lampiran 5. Net present value Berdasarkan persamaan (9), nilai NPV alat ini dapat dihitung dengan rumus: CIF-COF

  ≥ 0 Investasi = Rp. 2.000.000 Nilai akhir = Rp. 200.000 Suku bunga bank = Rp 6% Suku bunga coba-coba = Rp 8% Umur alat = 5 tahun Pendapatan = penerimaan x kapasitas alat x jam kerja alat 1 tahun dengan asumsi alat bekerja pada kapasitas penuh

  = Rp. 32.528.250/tahun Pembiayaan = biaya pokok x kapasitas alat x jam kerja alat 1 tahun Tabel perhitungan pembiayaan tiap tahun Tahun BP (Rp/kg) Kap. Alat (kg/jam) Jam kerja (jam/tahun) Pembiayaan 1 85,965 144,57 1500 18.641.940 2 83,085 144,57 1500 18.017.398 3 82,127 144,57 1500 17.809.651 4 81,649 144,57 1500 17.705.994 5 81,362 144,57 1500 17.643.757

  Cash in Flow 6%

  1. Pendapatan = Pendapatan x (P/A, 6%,5) = Rp. 32.528.250 x 4,2124 = Rp. 137.022.000,3

  2. Nilai akhir = Nilai akhir x (P/F, 6%,5) = Rp 200.000 x 0,7473 = Rp. 149.460

  Jumlah CIF = Rp. 137.171.460,30

  49 Cash out Flow 6%

  1. Investasi = Rp. 2.000.000

  2. Pembiayaan = Pembiayaan x (P/F, 6%,n) Tabel perhitungan pembiayaan

  Tahun (n) Biaya (P/F, 6%, n) Pembiayaan (Rp) 1 18.641.940 0,9434 17586806,2 2 18.017.398 0,89 16035484,22 3 17.809.651 0,8396 14952982,98 4 17.705.994 0,7921 14024917,85 5 17.643.757 0,7473 13185179,61 Total

  75.785.370,85 Jumlah COF = Rp. 2.000.000 + Rp. 75.785.370,85

  = Rp. 77.785.370,85 NPV 6% = CIF – COF

  = Rp. 137.171.460,30 – Rp. 77.785.370,85 = Rp. 59.386.089,45

  Jadi besarnya NPV 6% adalah Rp. 59.386.089,45 > 0 maka usaha ini layak untuk dijalankan. Lampiran 6. Internal rate of return

  Internal rate of return (IRR) ini digunakan untuk memperkirakan

  kelayakan lama (umur) pemilikan suatu alat atau mesin pada tingkat keuntungan tertentu. Internal rate of return (IRR) adalah suatu tingkatan discount rate, dimana diperoleh B/C ratio = 1 atau NPV = 0. Berdasarkan harga dari NPV = X (positif) atau NPV= Y (positif) dan NPV = X (positif) atau NPV = Y (negatif), dihitunglah harga IRR dengan menggunakan rumus berikut :

  IRR = p% + x (q% - p%) (positif dan negatif)

  • dan

  IRR = q% + x (q% - p%) (positif dan positif)

  Dimana: p = suku bunga bank paling atraktif q = suku bunga coba-coba ( > dari p) X = NPV awal pada p Y = NPV awal pada q

  Suku bunga bank paling atraktif (p) = 6% Suku bunga coba-coba ( > dari p) (q) = 8%

  Cash in Flow 8%

  1. Pendapatan = Pendapatan x (P/A, 8%,5) = Rp. 32.528.250 x 3,9927 = Rp. 129.875.543,8

  2. Nilai akhir = Nilai akhir x (P/F, 8%,5) = Rp. 200.000 x 0,6806 = Rp. 136.120

  Jumlah CIF = Rp. 129.875.543,8 + Rp. 136.120 = Rp. 130011663,8

  Cash out Flow 8%

  1. Investasi = Rp. 2.000.000

  2. Pembiayaan = Pembiayaan x (P/A, 8%,5) Tabel perhitungan pembiayaan

  Tahun (n) Biaya (P/F, 8%, n) Pembiayaan (Rp) 1 18.641.940 0,9259 17.260.572,25 2 18.017.398 0,8573 15.446.315,31 3 17.809.651 0,7938 14.137.300,96 4 17.705.994 0,7350 13.013.905,59 5 17.643.757 0,6806 12.008.341,01 Total

  71.866.435,12 Jumlah COF = Rp. 2.000.000 + Rp. 71.866.435,12

  = Rp. 73.866.435,12 NPV 8% = CIF – COF

  = Rp. 130.011.663,8 – Rp. 73.866.435,12 = Rp. 56.145.228,68

  Karena nilai X dan Y adalah positif maka digunakan rumus:

  IRR = q% +

  −

  x (q% - p%) = 8% +

  59.386.089,45 59.386.089,45 −56.145.228,68

  x (8% - 6%) = 8% + (18,32 x 2%) = 44,64% Lampiran 7. Hasil Pengukuran diameter nanas di lapangan keterangan keliling

  (cm) diameter (cm) nanas ke 41 35,7 11,37 nanas ke 42 37,8 12,04 nanas ke 43 39,6 12,61 nanas ke 44 41 13,06 nanas ke 45

  38 12,10 nanas ke 46 39,5 12,58 nanas ke 47 39,2 12,48 nanas ke 48

  39 12,42 nanas ke 49 39,2 12,48 nanas ke 50 42,5 13,54 nanas ke 51

  37 11,78 nanas ke 52 41,8 13,31 nanas ke 53 43,4 13,82 nanas ke 54 40,1 12,77 nanas ke 55 36,4 11,59 nanas ke 56 42,7 13,60 nanas ke 57 41,3 13,15 nanas ke 58

  40 12,74 nanas ke 59 38,2 12,17 nanas ke 60 40 12,74 nanas ke 61

  45 14,33 nanas ke 62 41,3 13,15 nanas ke 63 40 12,74 nanas ke 64 48,3 15,38 nanas ke 65 38,8 12,36 nanas ke 66 41,3 13,15 nanas ke 67 41,5 13,22 nanas ke 68

  39 12,42 nanas ke 69 38 12,10 nanas ke 70 38 12,10 nanas ke 71 44,2 14,08 nanas ke 72 38,7 12,32 nanas ke 73 39,3 12,52 nanas ke 74 42,5 13,54 nanas ke 75 36,6 11,66 nanas ke 76 37,5 11,94 nanas ke 77 38,7 12,32 nanas ke 78 39,4 12,55 nanas ke 79 40,2 12,80 nanas ke 80 43,1 13,73 keterangan keliling

  (cm) diameter (cm) nanas ke 1 33,2 10,57 nanas ke 2 37,3 11,88 nanas ke 3 38,5 12,26 nanas ke 4 36,4 11,59 nanas ke 5

  34 10,83 nanas ke 6 39 12,42 nanas ke 7 39 12,42 nanas ke 8 39 12,42 nanas ke 9 38,4 12,23 nanas ke 10 37,5 11,94 nanas ke 11 38,2 12,17 nanas ke 12 35,7 11,37 nanas ke 13

  38 12,10 nanas ke 14 32,5 10,35 nanas ke 15 37,1 11,82 nanas ke 16

  32 10,19 nanas ke 17 35,3 11,24 nanas ke 18 35,6 11,34 nanas ke 19 36,3 11,56 nanas ke 20 35,5 11,31 nanas ke 21

  36 11,46 nanas ke 22 33,8 10,76 nanas ke 23 36,2 11,53 nanas ke 24

  37 11,78 nanas ke 25 35,1 11,18 nanas ke 26 34,3 10,92 nanas ke 27 34,3 10,92 nanas ke 28 35,5 11,31 nanas ke 29 35,5 11,31 nanas ke 30 39,4 12,55 nanas ke 31 37,8 12,04 nanas ke 32 35,1 11,18 nanas ke 33

  41 13,06 nanas ke 34 32 10,19 nanas ke 35 34,7 11,05 nanas ke 36 35,3 11,24 nanas ke 37

  37 11,78 nanas ke 38 36 11,46 nanas ke 39 35,3 11,24 nanas ke 40 32,3 10,29 keterangan keliling (cm) diameter

  (cm) nanas ke 121 42,8 13,63 nanas ke 122 42 13,38 nanas ke 123 44,7 14,24 nanas ke 124 44,3 14,11 nanas ke 125

  45 14,33 nanas ke 126 46,5 14,81 nanas ke 127 41 13,06 nanas ke 128 45,5 14,49 nanas ke 129 45,5 14,49 nanas ke 130 42,5 13,54 nanas ke 131 43,5 13,85 nanas ke 132 42,5 13,54 nanas ke 133 45,5 14,49 nanas ke 134 42,4 13,50 nanas ke 135 41,3 13,15 nanas ke 136

  27 8,6 nanas ke 137 38,9 12,39 nanas ke 138 39,8 12,68 nanas ke 139 37,5 11,94 nanas ke 140 40,2 12,80 nanas ke 141 26,3 8,37 nanas ke 142 37,6 11,97 nanas ke 143 36,7 11,69 nanas ke 144 35,9 11,43 nanas ke 145 40,2 12,80 nanas ke 146 26,6 8,47 nanas ke 147

  42 13,38 nanas ke 148 41 13,06 nanas ke 149 40 12,74 nanas ke 150 35,3 11,24 nanas ke 151 36,8 11,72 nanas ke 152 39,7 12,64 nanas ke 153 38 12,10 nanas ke 154

  37 11,78 nanas ke 155 42 13,38 nanas ke 156 37,8 12,04 nanas ke 157 36,7 11,69 nanas ke 158 39,5 12,58 nanas ke 159 41 13,06 nanas ke 160 39,9 12,71 keterangan keliling

  (cm) diameter (cm) nanas ke 81 39,5 12,58 nanas ke 82 40 12,74 nanas ke 83 42,8 13,63 nanas ke 84 42,4 13,50 nanas ke 85 44,2 14,08 nanas ke 86 39 12,42 nanas ke 87

  40 12,74 nanas ke 88 37,8 12,04 nanas ke 89 39 12,42 nanas ke 90

  38 12,10 nanas ke 91 39 12,42 nanas ke 92 40,8 12,99 nanas ke 93 41 13,06 nanas ke 94 42,3 13,47 nanas ke 95 44 14,01 nanas ke 96 39,8 12,68 nanas ke 97 40,2 12,80 nanas ke 98 41,3 13,15 nanas ke 99 44,2 14,08 nanas ke 100

  44 14,01 nanas ke 101 47 14,97 nanas ke 102 39 12,42 nanas ke 103 44,2 14,08 nanas ke 104 49,4 15,73 nanas ke 105 36,5 11,62 nanas ke 106 37,8 12,04 nanas ke 107 31,5 10,03 nanas ke 108 37,5 11,94 nanas ke 109

  37 11,78 nanas ke 110 32,8 10,45 nanas ke 111 35,5 11,31 nanas ke 112 38,3 12,20 nanas ke 113 37,5 11,94 nanas ke 114

  42 13,38 nanas ke 115 40 12,74 nanas ke 116 43,8 13,95 nanas ke 117 42,3 13,47 nanas ke 118

  44 14,01 nanas ke 119 41,4 13,18 nanas ke 120 40,8 12,99 keterangan keliling (cm) diameter

  (cm) keterangan keliling

  (cm) diameter (cm) nanas ke 161 40,2 12,80 nanas ke 201 34,6 11,02 nanas ke 162 41,3 13,15 nanas ke 202 35,4 11,27 nanas ke 163 42,3 13,47 nanas ke 203

  37 11,78 nanas ke 164 41,4 13,18 nanas ke 204 36 11,46 nanas ke 165 37,5 11,94 nanas ke 205 35,5 11,31 nanas ke 166 40,2 12,80 nanas ke 206 37 11,78 nanas ke 167 38,3 12,20 nanas ke 207 37,1 11,82 nanas ke 168 39,5 12,58 nanas ke 208 31,3 9,97 nanas ke 169 40,5 12,90 nanas ke 209 38,2 12,17 nanas ke 170 39,5 12,58 nanas ke 210 34,8 11,08 nanas ke 171 40,7 12,96 nanas ke 211 36,8 11,72 nanas ke 172 37,5 11,94 nanas ke 212 36,6 11,66 nanas ke 173 38,6 12,29 nanas ke 213 34,9 11,11 nanas ke 174 37,9 12,07 nanas ke 214 55,9 17,80 nanas ke 175 32,3 10,29 nanas ke 215 35,8 11,40 nanas ke 176 35,5 11,31 nanas ke 216 36 11,46 nanas ke 177

  37 11,78 nanas ke 217 37 11,78 nanas ke 178 34,3 10,92 nanas ke 218 34,5 10,99 nanas ke 179 35,1 11,18 nanas ke 219 34,7 11,05 nanas ke 180 35,9 11,43 nanas ke 220 32,1 10,22 nanas ke 181 38 12,10 nanas ke 221 29,5 9,39 nanas ke 182 28,1 8,95 nanas ke 222 35,5 11,31 nanas ke 183 39 12,42 nanas ke 223 40,7 12,96 nanas ke 184 37,5 11,94 nanas ke 224 39,9 12,71 nanas ke 185 34,9 11,11 nanas ke 225 35,5 11,31 nanas ke 186

  35 11,15 nanas ke 226 40,7 12,96 nanas ke 187 34,8 11,08 nanas ke 227 39,9 12,71 nanas ke 188 37,1 11,82 nanas ke 228 46 14,65 nanas ke 189

  34 10,83 nanas ke 229 41 13,06 nanas ke 190 38,2 12,17 nanas ke 230 38,6 12,29 nanas ke 191 34,5 10,99 nanas ke 231 43,5 13,85 nanas ke 192 30,2 9,62 nanas ke 232

  40 12,74 nanas ke 193 34,4 10,96 nanas ke 233 39,8 12,68 nanas ke 194 33,8 10,76 nanas ke 234 39,8 12,68 nanas ke 195 32,8 10,45 nanas ke 235 35,6 11,34 nanas ke 196 26 8,28 nanas ke 236 38 12,10 nanas ke 197 35,5 11,31 nanas ke 237 26,2 8,34 nanas ke 198 39,1 12,45 nanas ke 238 39 12,42 nanas ke 199 32,5 10,35 nanas ke 239

  41 13,06 nanas ke 200 37,2 11,85 nanas ke 240 44 14,01 Keterangan keliling (cm)

  Diameter (cm)

  Keterangan keliling (cm)

  Diameter (cm) nanas ke 241 37,6 11,97 nanas ke 281 38,2 12,17 nanas ke 242 38,3 12,20 nanas ke 282 39,5 12,58 nanas ke 243

  39 12,42 nanas ke 283 41,6 13,25 nanas ke 244 26,7 8,5 nanas ke 284 51 16,24 nanas ke 245 42,5 13,54 nanas ke 285 40 12,74 nanas ke 246 26,9 8,57 nanas ke 286 39,5 12,58 nanas ke 247 44 14,01 nanas ke 287 41 13,06 nanas ke 248 43,7 13,92 nanas ke 288 38,3 12,20 nanas ke 249 41,6 13,25 nanas ke 289 39 12,42 nanas ke 250

  42 13,38 nanas ke 290 42 13,38 nanas ke 251 45 14,33 nanas ke 291 38 12,10 nanas ke 252 38 12,10 nanas ke 292 37 11,78 nanas ke 253 38,6 12,29 nanas ke 293 39,6 12,61 nanas ke 254 50 15,92 nanas ke 294 43 13,69 nanas ke 255

  49 15,61 nanas ke 295 41,4 13,18 nanas ke 256 40 12,74 nanas ke 296 40,6 12,93 nanas ke 257 46 14,65 nanas ke 297 42,7 13,60 nanas ke 258 48,4 15,41 nanas ke 298 43,7 13,92 nanas ke 259 45 14,33 nanas ke 299 40 12,74 nanas ke 260

  42 13,38 nanas ke 300 38,9 12,39 nanas ke 261 47 14,97 nanas ke 301 37,6 11,97 nanas ke 262 43,3 13,79 nanas ke 302 38,6 12,29 nanas ke 263 36,9 11,75 nanas ke 303 41,3 13,15 nanas ke 264 47,5 15,13 nanas ke 304

  40 12,74 nanas ke 265 46 14,65 nanas ke 305 42,4 13,50 nanas ke 266 45 14,33 nanas ke 306 38,8 12,36 nanas ke 267 42 13,38 nanas ke 307 39,2 12,48 nanas ke 268 39 12,42 nanas ke 308 37,7 12,01 nanas ke 269 39,2 12,48 nanas ke 309 38,6 12,29 nanas ke 270 38 12,10 nanas ke 310 39,7 12,64 nanas ke 271 39,3 12,52 nanas ke 311

  42 13,38 nanas ke 272 34 10,83 nanas ke 312 41 13,06 nanas ke 273 35,1 11,18 nanas ke 313

  43 13,69 nanas ke 274 34,2 10,89 nanas ke 314 40,7 12,96 nanas ke 275 42 13,38 nanas ke 315 39,9 12,71 nanas ke 276 45,2 14,39 nanas ke 316 38,7 12,32 nanas ke 277 36 11,46 nanas ke 317 36,7 11,69 nanas ke 278

  37 11,78 nanas ke 318 40,4 12,87 nanas ke 279 38 12,10 nanas ke 319 41,6 13,25 nanas ke 280 40 12,74 nanas ke 320 42,6 13,57 Keterangan keliling (cm)

  Diameter (cm)

  Keterangan keliling (cm)

  Diameter (cm) nanas ke 321 42,5 13,54 nanas ke 361 37,9 12,07 nanas ke 322 43 13,69 nanas ke 362 38,9 12,39 nanas ke 323

  40 12,74 nanas ke 363 39 12,42 nanas ke 324 41 13,06 nanas ke 364 36 11,46 nanas ke 325 38,6 12,29 nanas ke 365

  38 12,10 nanas ke 326 39,6 12,61 nanas ke 366 37,6 11,97 nanas ke 327 39,8 12,68 nanas ke 367 36,7 11,69 nanas ke 328 40,2 12,80 nanas ke 368 39,1 12,45 nanas ke 329 37,8 12,04 nanas ke 369 38,3 12,20 nanas ke 330 41,2 13,12 nanas ke 370 40,5 12,90 nanas ke 331 42,3 13,47 nanas ke 371 40,1 12,77 nanas ke 332 40,6 12,93 nanas ke 372 42,3 13,47 nanas ke 333 39,8 12,68 nanas ke 373 44 14,01 nanas ke 334 38,9 12,39 nanas ke 374 41,6 13,25 nanas ke 335 37,6 11,97 nanas ke 375 42,8 13,63 nanas ke 336

  38 12,10 nanas ke 376 41,7 13,28 nanas ke 337 39 12,42 nanas ke 377 42,1 13,41 nanas ke 338 42 13,38 nanas ke 378 39,4 12,55 nanas ke 339 39,8 12,68 nanas ke 379 38,6 12,29 nanas ke 340 39,7 12,64 nanas ke 380 39,8 12,68 nanas ke 341 38,7 12,32 nanas ke 381 38,7 12,32 nanas ke 342 37 11,78 nanas ke 382 39,7 12,64 nanas ke 343

  40 12,74 nanas ke 383 39 12,42 nanas ke 344 41 13,06 nanas ke 384 39 12,42 nanas ke 345 39,6 12,61 nanas ke 385

  40 12,74 nanas ke 346 38 12,10 nanas ke 386 41,3 13,15 nanas ke 347 37,9 12,07 nanas ke 387

  42 13,38 nanas ke 348 40,7 12,96 nanas ke 388 41,9 13,34 nanas ke 349 38,7 12,32 nanas ke 389 37,3 11,88 nanas ke 350 38,9 12,39 nanas ke 390 38,3 12,20 nanas ke 351 38,3 12,20 nanas ke 391 38,7 12,32 nanas ke 352

  37 11,78 nanas ke 392 38,7 12,32 nanas ke 353 36 11,46 nanas ke 393 38,9 12,39 nanas ke 354 40 12,74 nanas ke 394 39,8 12,68 nanas ke 355 41 13,06 nanas ke 395 38,7 12,32 nanas ke 356 40,4 12,87 nanas ke 396 40,7 12,96 nanas ke 357 41,3 13,15 nanas ke 397 41,2 13,12 nanas ke 358 41,8 13,31 nanas ke 398 41,2 13,12 nanas ke 359 39,8 12,68 nanas ke 399 42,9 13,66 nanas ke 360 38,7 12,32 nanas ke 400 39,7 12,64 Keterangan keliling (cm)

  Diameter (cm)

  Keterangan keliling (cm)

  Diameter (cm) nanas ke 401 43,3 13,79 nanas ke 441 39,8 12,68 nanas ke 402 36,9 11,75 nanas ke 442 36,7 11,69 nanas ke 403 47,5 15,13 nanas ke 443 39,5 12,58 nanas ke 404 46 14,65 nanas ke 444 41 13,06 nanas ke 405 40,7 12,96 nanas ke 445 37,5 11,94 nanas ke 406 37,5 11,94 nanas ke 446 40,2 12,80 nanas ke 407 38,6 12,29 nanas ke 447 38,3 12,20 nanas ke 408 47,5 15,13 nanas ke 448 39,5 12,58 nanas ke 409

  41 13,06 nanas ke 449 40,5 12,90 nanas ke 410 42,3 13,47 nanas ke 450 39,5 12,58 nanas ke 411 44 14,01 nanas ke 451 40,7 12,96 nanas ke 412 39,8 12,68 nanas ke 452 37,5 11,94 nanas ke 413 40,2 12,80 nanas ke 453 38,6 12,29 nanas ke 414 41,3 13,15 nanas ke 454 47,5 15,13 nanas ke 415 44,2 14,08 nanas ke 455 46 14,65 nanas ke 416

  44 14,01 nanas ke 456 45 14,33 nanas ke 417 47 14,97 nanas ke 457 39 12,42 nanas ke 418 35,6 11,34 nanas ke 458 44,2 14,08 nanas ke 419 38 12,10 nanas ke 459 40,7 12,96 nanas ke 420

  39 12,42 nanas ke 460 37,5 11,94 nanas ke 421 39 12,42 nanas ke 461 38,6 12,29 nanas ke 422 41 13,06 nanas ke 462 42,4 13,50 nanas ke 423 44 14,01 nanas ke 463 44,2 14,08 nanas ke 424 37,5 11,94 nanas ke 464

  39 12,42 nanas ke 425 38,6 12,29 nanas ke 465 40 12,74 nanas ke 426 37,9 12,07 nanas ke 466 37,8 12,04 nanas ke 427 32,3 10,29 nanas ke 467 39 12,42 nanas ke 428 35,5 11,31 nanas ke 468 38,7 12,32 nanas ke 429 37 11,78 nanas ke 469 37,8 12,04 nanas ke 430 34,3 10,92 nanas ke 470

  42 13,38 nanas ke 431 35,1 11,18 nanas ke 471 39 12,42 nanas ke 432 35,9 11,43 nanas ke 472 39,5 12,58 nanas ke 433 38 12,10 nanas ke 473 40 12,74 nanas ke 434 28,1 8,95 nanas ke 474 42,8 13,63 nanas ke 435 39 12,42 nanas ke 475 38 12,10 nanas ke 436 37,5 11,94 nanas ke 476

  38 12,10 nanas ke 437 34,9 11,11 nanas ke 477 41,5 13,22 nanas ke 438 38 12,10 nanas ke 478 39 12,42 nanas ke 439

  37 11,78 nanas ke 479 44,2 14,08 nanas ke 440 42 13,38 nanas ke 480 41 13,06 Lampiran 8. Uji keseragaman diameter nanas

  Cases Valid Missing Total N Percent N Percent N Percent diameter

  480 100,0% 0,0% 480 100,0% Descriptives

  Statistic Std. Error diameter Mean 12,5593 0,05024 95% Lower 12,4606 Confidence Bound

  Interval for Upper 12,6580 Mean

  Bound 5% Trimmed Mean 12,5418 Median 12,4800 Variance

  

1,212

Std. Deviation 1,10070 Minimum

  

8,28

Maximum

17,80

Range

  

8,85

Interquartile Range

1,21

Skewness

  0,337 0,111 Kurtosis 1,616 0,222 Lampiran 9. Gambar buah nanas Buah nanas sebelum dikupas

  Buah nanas setelah kedua ujung dipotong sebelum dikupas Buah nanas setelah dikupas

  Buah nanas setelah dikupas Kulit nanas hasil pengupasan

  Bonggol tengah nanas hasil pengupsan Lampiran 10. Gambar alat pengupas kulit nanas sistem press manual Tampak depan

  Tampak samping kanan Tampak samping kiri

  Tampak belakang Tampak atas

  Mata pisau Lampiran 11. Gambar teknik alat pengupas kulit nanas sistem press manual

  Lampiran 12. Gambar teknik tampak depan

  Lampiran 13. Gambar teknik tampak samping

  Lampiran 14. Gambar teknik tampak atas

  Lampiran 15. Gambar teknik mata pisau I

  Lampiran 16. Gambar teknik mata pisau II

  Lampiran 17. Gambar teknik mata pisau III