Cover Perbandingan Persentase Kadar Asam Lemak Bebas Minyak Sawit Mentah terhadap produk yang Dihasilkan Setelah Melalui Proses Pemurnian dan Pemisahan

PERBANDINGAN KADARASAM LEMAK BEBAS MINYAK
SAWIT MENTAH TERHADAP BEBERAPA PRODUK YANG
DIHASILKAN DALAM PROSES PEMURNIAN ( REFINERY)
DAN FRAKSINASIDI PT. SMART Tbk

TUGAS AKHIR
Diajukan untuk melengkapi tugas dan memenuhi syarat memproleh Ahli
Madya
ARYO WIBOWO
122401122

PROGRAM STUDI D - 3 KIMIA
DEPARTEMEN KIMIA
FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM
UNIVERSITAS SUMATERA UTARA
MEDAN
2015

PERSETUJUAN

Judul


: Perbandingan Persentase Kadar Asam Lemak
Bebas Minyak Sawit Mentah terhadap produk yang
Dihasilkan Setelah Melalui Proses Pemurnian dan
Pemisahan
Kategori
: Tugas Akhir
Nim
: 122401122
Progarm Studi
: Diploma III Kimia
Departemen
: Kimia
Fakultas
: Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam (FMIPA)
Universitas Sumatera utara
Di Setujui di :
Medan, Juli 2015

Disetujui Oleh :

Program Studi D3 Kimia
Ketua,

Pembimbing,

Dra. Emma Zaidar Nasution , M.Si
195512181987012001

Prof.Basuki Wirjoesentono, PhD, MS
NIP.196811101999031001

Disetujui Oleh
Departermen Kimia FMIPA USU
Ketua,

Dr. Rumondang Bulan, MS
NIP 195408301985032001

PERNYATAAN


PERBANDINGAN KADARPERSENTASE ASAM LEMAK
BEBAS MINYAK SAWIT MENTAH TERHADAP BEBERAPA
PRODUK YANG DIHASILKAN DALAM PROSES
PEMURNIAN ( REFINERY) DAN FRAKSINASI DI PT.
SMART Tbk

KARYA ILMIAH

Saya mengakui bahwa karya ilmiah ini adalah hasil kerja saya saya sendiri ,
kecuali beberapa kutipan dan ringkasan yang masing masing disebutkan
sumbernya

Medan , 12 Maret 2015

ARYO WIBOWO
NIM 122401122

PENGHARGAAN

Bismillahirrahmanirrahim Asalamualaikum Wr Wb

Puji dan syukur penulis panjatkan kepada kehadirat Allah SWT yang maha
pemurah dan Lagi Maha Penyayang , selawat beriringan salam saya ucapkan pada
kehadirat nabi besar Muhammad SAW, sehingga penulis dapat menyelesaikan
tugas akhir ini, sebagai syarat untuk meraih gelar Ahli Madya pada program
Diploma 3 Kimia di Fakultas Matematika Dan Ilmu Pengetahuan Alam
Universitas Sumatera Utara.
Selama penulisan tugas akhir ini penulis banyak mendapat dorongan ,
bantuan serta motivasi dari semua pihak . Untuk itu , dengan segala kerendahan
diri penulis banyak mengucapkan terimah kasih kepada :
1. Ayahanda Sunaryo dan Ibunda Sujilah beserta Erwin Syahputra dan Dedi
Irawan yang telah memberi dukungan moral, material dan kasih sayang
yang berlebih kepada saya.
2. Bapak Prof.Dr Basuki Wirjosentono,PhD, MS sebagai dosen pembimbing
yang telah sabar memberikan petunjuk dan bimbingan kepada saya.
3. Ibu Dr. Rumondang Bulan MS sebagai ketua Departemen Kimia FMIPA
USU
4. Ibu Dra. Emma Zaidar Nst MSc sebagai ketua progarm studi D3 Kimia
FMIPA USU.
5. Ibu Dr. Mellisa Tjeng MM, Bapak Nazli, Bapak Winston , bang anshari
ginting, bang rocky, bang beny, bang diaz, kakak maya dann seluruh

karyawan PT. SMART Tbk yang telah memberikan ilmu yang bermanfaat
kepada saya .
6. Seluruh Dosen dan Staff pengajar FMIPA USU
7. Teman – teman satu PKL penulis yaitu Annu’man Ahmad Junaidi
Harahap, Nur Hasanah Nasution, Putri Mardhani, maya,shanti,magdalena
yang memberikan semangat kepada penulis untuk menyelesaikan tugas
akhir ini.
8. Teman - teman saya Nadjhan Abdi, Iman Hakiki, Ahmad Zaini, Abdullah,
dan teman angkatan D3 kimia 2012 yang telah memberikan semangat serta
motivasi kepada penulis sehingga tugas akhir ini dapat diselesaikan.
Hanya Doa dan Harapan yang dapat penulis sampaikan kepada Allah
SWT. Mudah – mudahan kebaikan yang diterima penulis dari semua pihak
yang telah membantu, kiranya Allah SWT membalas kebaikan tersebut.
Penulis dengan segala kemampuan berusaha menyelesaikan tugas akhir ini
dengan sebaik – baiknya dan apabila ada kata – kata salah dan kekurangan
dari hasil tugas akhir ini maka hanyalah kata maaf yang bisa disampaikan
penulis. penulis tidaklah sempura dimana kesempurnaan hanyalah milik Allah
SWT oleh karena itu dengan senang hati penulis menerima kritik dan saran
dari semuanya.


Akhir kata penulis mengucapkan terimah kasih kepada semuanya dan
berharap tugas akhir ini dapat bermanfaat bagi yang membaca.Wassalamualaikum
Warrahmatullah Wabarrakatu.
Medan, Juni 2015
Penulis,

Aryo Wibowo

PERBANDINGAN KADAR ASAM LEMAK BEBAS MINYAK
SAWIT MENTAH TERHADAP BEBERAPA PRODUK YANG
DIHASILKAN DALAM PROSES PEMURNIAN ( REFINERY)
DAN FRAKSINASI DI PT. SMART Tbk

ABSTRAK

Telah dilakukan penelitian Perbandingan Kadar Asam Lemak Bebas Minyak
Sawit Mentah Terhadap beberapa produk yang dihasilkan Setelah Melalaui Proses
Pemurnian (Refenery) dan Pemisahan (Fraksinasi) menggunakan metode Titrasi
Alkalimetri di PT Smart Tbk Medan - Belawan. Dari percobaan diproleh persen
kadar CPO (Crude Palm Oil), RBDPO (Refined Bleached Deodorized Palm Oil),

PFAD (Palm Fatty Acid Distilate), RBDPOL (Refined Bleached Deodorized Palm
Olein), RBDPST (Refined Bleached Deodorized Palm Stearin ) masing – masing
4.216 %, 0.050 %, 91.74 % , 0,054 %, 0.0416 %. Dari hasil penelitian
menunjukan bahwa persen kadar Asam Lemak Bebas CPO (Crude Palm Oil)
setelah melalui proses Pemurnian dan Fraksinasi memiliki perbandingan 40 : 1 :
920 : 1 : 1 dimana persen kadar Asam Lemak Bebas tertinggi terjadi pada PFAD
(Palm Fatty Acid Distilate) dan penuirunan terendah terjadi pada produk
RBDPO (Refined Bleached Deodorized Palm Oil)
Kata Kunci : CPO (Crude Palm Oil), RBDPO (Refined Bleached Deodorized
Palm Oil), PFAD (Palm Fatty Acid Distilate), RBDPOL (Refined Bleached
Deodorized Palm Olein), RBDPST (Refined Bleached Deodorized Palm Stearin ),
Asam Lemak Bebas, Titrasi Alkalimetri

COMPARISON OF LEVEL OF FREE FATTY ACID CRUDE
PALM OIL TO SOME PRODUCTS in RESULTINGIN THE
PROCESS OF REFINERY AND FRACTIONATION IN PT.
SMART Tbk

ABSTRACT


Have done research Comparison of Level of Free Fatty Acid Crude Palm Oil to
some products resulting in the process refenery and fractionation. processusing
titration Alkalimetrymethod in PT Smart Tbk Medan - Belawan. From the
research obtained percent levels of CPO (Crude Palm Oil), RBDPO (Refined
Bleached Deodorized Palm oil), PFAD (Palm Fatty Acid Distilate), RBDPOL
(Refined Bleached Deodorized Palm Olein), RBDPST (Refined Bleached
Deodorized Palm stearin) respectively 4,216%, 0.050%, 91.74%, 0.054%,
0.0416%. From the results of the study showed that the percent of Free Fatty Acid
levels of CPO (Crude Palm Oil) after going through the process of purification
and fractionation has a ratio of 40 : 1 : 920 : 1 : 1 where the percent of Free Fatty
Acid levels highest in PFAD (Palm Fatty Acid Distilate ) and the lowest RBDPO
(Refined Bleached Deodorized Palm Oil).
Keywords : CPO (Crude Palm Oil), RBDPO (Refined Bleached Deodorized Palm
Oil), PFAD (Palm Fatty Acid Distilate), RBDPOL (Refined Bleached Deodorized
Palm Olein), RBDPST (Refined Bleached Deodorized Palm Stearin ), Asam
Lemak Bebas, Titrasi Alkalimetri

DAFTAR ISI

Halaman

Persetujuan
Pernyataan
Penghargaan
Abstrak
Abstrack
Daftar isi
Daftar
Daftar Gambar
Bab I

i
ii
iii
v
vi
vii
ix
x

Pendahuluan

1.1.Latar Belakang
1.2.Permasalahan
1.3.Pembatasan masalah
1.4.Tujuan
1.5.Manfaat

Bab II

1
2
3
3
3

Tinjauan Pustaka

2.1 Sejarah Minyak Kelapa Sawit
2.2 Minyak Sawit Mentah ( CPO )
2.3 Minyak dan Lemak
2.3.1 Reaksi – Raeaksi yang terjadi pada minyak dan lemak

2.4 Kandungan Asam Lemak Minyak Sawit

5
7
8
10
13

2.5 Proses Pengolahan Minyak Sawit Mentah ( CPO )

14

2.5.1 Proses Pemurniaan Minyak Sawit Mentah (Refenery)
2.5.2 Proses Pemisahan Minyak Sawit Mentah ( Fraksinasi )
2.6 Standar Mutu Minyak Sawit
2.7 Parameter Mutu Minyak Sawit
2.8 Titrasi Alkalimetri

15
24
27
28
35

Bab III

Metode Penelitian

3.1 Metode
3.2 Alat dan Bahan
3.3 Prosedur
3.4 Perhitungan

37
37
37
38

Bab IV Hasil dan Pembahasan
4.1 Hasil Analisa
4.2 Pembahasan

43
45

Bab V Kesimpulan dan Saran
5.1 Kesimpulan
5.2 Saran
Daftar Pustaka

47
47
48

DAFTAR TABEL

Table

Halaman

Tabel 2.1 Analisis Giji minyak kelapa, kelapa, kacang tanah, dan wijen

8

Tabel 2.2 Komposisi Beberapa Asam Lemak dalam tiga jenis Minyak Nabati

14

Tabel 2.3 Titik leleh dari asam lemak

25

Tabel 2.4 4 PORAM (Palm Oil Refiner Association Malaysia) Standart
Spesification FFA for Processed Palm Oil

28