Masjid vs Panggung Politik.
REPUBLlKA
halamanPONMLKJIHGFEDCBA
.k c l o m
'.
o Senln.
0 Se/asa ·.RabuOXamisOJiJmatOSabtu
23
45
171819202.122
6
(!)
7
9
.232425
10
11
12
.13
.. 26
2728
29
Nov
>QJan()pebOMarOAprOMe/o.JuflOJul.eAgsOSep()dictO
Masjid Vs Panggung
•
30
3.1
ODes··
olitik
BASTIAN JABIR PATTARA
Kandidat Doktor Ilmu Komunikasi
Universitas
e n o m e n a P e rn ilih a n K e p a la
D a e ra h (p e rn ilu k a d a ) s e rin g
F
k a li
m e m a n fa a tk a n
m u n ik a n ),
P a ra
b u la n
k o n te s ta n
te g i k o m u n ik a s i p o litik d a n
n ik a s i
in d a h k a n
bagi pasangan
k o n te s ta n
p o litik
P e m ilu k a d a .
b a g a im a n a
re a k si y a n g
p o litik
yang m enggunakan
s e b a g a i m e d ia k o m u -
te rk e s a n
s tra te g i
d e n g a n e k s p e k ta s i u n s u r k o m u n ik a n a ta u
ja m a a h m a s jid m a k a d e n g a n s e n d irin y a
(u n su r e fe k ).
R am adhan
m e d ia
p e n c itra a n
dan
d ih a ra p k a n
b u la n
s u c iR a m a d h a n s e b a g a i s tra -
Padjadjaran
m eng-
k u ra n g
k o m u n ik a s i
fo rm u la
k o m u n ik a s i tid a k a k a n b e rja la n
D a i s e b a g a i k o m u n ik a to r
a n tip a ti te rh a d a p
ja m a a h , te n tu n y a ju g a
k o n te n p e s a n y a n g d is a m p a ik a n .
L a s s w e ll d i a ta s . M e re k a k u ra n g m e m e r-
p e s a n n y a u n tu k p e n c itra a n
M e d ia lu a r ru a n g a n , m is a ln y a , s p a n d u k
h a tik a n
y a n g te rja d i a d a la h
y a n g d ip a s a n g d i h a la m a n m a s jid , b ro s u r
tik
u n su r-u n su r
k o m u n ik a s i
d a n fu n g s i-fu n g s in y a
d a la m
p o li-
s tra te g i k o m u n ik a s i p o litik s e rta p e n c it-
dai yang
k o n te n
ra a n p o litik u n tu k m e ra ih s im p a ti k h a la -
p o litik d i m im b a r m a s jid a d a la h s e b a g a i
y a k w a jib p ilih . T a n p a p e m a h a m a n m e m a d a i, tin d a k a n k o m u n ik a s i p o litik y a n g
m engenai
sa ra n a n y a .
A re a
yang
m a s jid
dan
m e ru p a k a n
se h a ru sn y a
m im b a r
d a e ra h
m a s jid
n e tra l
m e n ja d i d a e ra h
yang
yang dapat
d ila k u k a n
b o le h
ja d i b u k a n
m endapat
customize,
le b ih
sesuai dengan
m om en
d a la m
panggung
le b ih
m a k s im a l
k o m u n ik a s i
la h ir
b u la n R a m a d h a n a g a r m e n c a p a i s a s a ra n
m e ra ih
d e n g a n a d a n y a k la im k e p e m ilik a n
m as-
y a n g te p a t. M im b a r m a s jid d a n p a n g g u n g
ta rg e t.
m e la k u k a n
p e rib a d a ta n
jid u n tu k k e lo m p o k te rte n tu
dengan do-
S e la in itu , p a ra d a i y a n g s e h a ru s n y a
m e n ja d i
rik a n
agent of social change,
e d u k a s i, p e n c e ra h a n
sy a ra k a t
yang
c in ta a k a n
m e rn b e -
m e n u ju
ma-
m u lia ,
dan
b e ra k h la k
p e rd a m a ia n ,
p o litik ,
keduanya
ju s tru
m e n ja d i
d e n g a n m e n y ia p k a n
'k a s i y a n g
k h a la y a k
k e b e rh a s ila n n y a
b a h w a k re d ib ilita s
yakni
d a ri
pada
unsur
sangat
k re d ib ilita s
p a ra m e te r
se o ra n g
fils u f
A ris to te le s
k o m u n ik a to r
good will
d a i.
sangat
k o m u n ik a s i
relation
p o litik
ngan
saksam a
y a n g la n g s u n g
trigger
m e m b e rik a n
p ro v o k a si
buyang
m asya-
bar
Unsur komunikasi
s tra te g i
y a n g m e n ja d i
te o ri
konsep
H a ro ld
s tra te g i
k o m u n ik a s i
D
d a sa rn y a
L a s s w e ll
k o m u n ik a s i
m em bahas
m u n ik a s i
m e n u ju
s tra te g i
to
F o rm u la
in i
k o m u n ik a s i
itu
m e n y a m p a ik a n
yang
fo rm u la
channel,
m e n g e n a i u n su r-u n su r
koyang
m e s ti
d ip e rh a tik a n
e fe k tif. U n s u r
apa
a d a la h
m engenai
dengan
who says what, in which
whom, with what effect.
p o litik ,
d is a m p a ik a n
s ia p a s a s a ra n
se ra g a m
pada
s e p e rti
unsur
s e tia p
m im -
k o m u n ik a n
p ro te s
m e m ilik i
yang
unsur
pes an
k e ta k w a a n
M aha
E sa,
yakni
kepada
unsur
m e d ia
m e-
T uhan
pada
m im b a r m a s jid itu s e n d iri. S e d a n g k a n ,
u n su r e fe k
u ta m a n y a
tid a k
b is a
ataufeedback-nya
s u d a h p a s ti
u n tu k
e fe k
fik a n
k o n te n
k a re n a
ju s tru
m e d ia a p a (u n s u r m e d ia ),
p e s a n te rs e b u t
(u n su r k o -
a d a la h
unsur
k o m u n ik a to r
dengan
u n su r-u n su r
J ik a u n s u r k o m u n ik a to r
Humas
tid a k s e s u a i
Unpad
A k h irn y a ,
unsur
pesan
k a re n a
b e rb e d a
2012
te n tu
p o s itif
dan
pesan
tid a k
yang
dan
akan
s ig n im o tif
itu s e n d iri.
agenda
m endapat
m e n ja d i
yang
s im p a ti
c ib ira n ,
d ih a ra p k a n
m a sy a ra k a t
b e g itu p u n
e fe k
n e g a tifn y a p a d a p a ra d a i. Y a n g le b ih d ik h a w a tirk a n ,
k o m u n ik a s i y a n g s u d a h b a k u .
Kllplnl
po-
m im b a r
y a n g s a n g a t b e rb e d a ta d i ju s tru b is a
m e n im b u lk a n e fe k n e g a tif u n tu k p e n c it-
s a d id e s a in
d is e s u a ik a n
yang
d ig a b u n g k a n ,
u n tu k
yang
p e re n -
panggung
dengan
pada
m e m b e rik a n
s a tu a ra h . M a k a d a ri itu , y a n g h a n y a b i-
a ta u
ta n p a
d ig a b u n g k a n ,
n ila i-n ila i
k o m u n ik a to r),
p e sa n ),
d ila k u k a n
b e rb e d a
ra a n k o n te s ta n
(u n su r
m a k s im a l
m o tif y a n g tid a k s a m a . J ik a d ip a k s a k a n
d ia n g g a p b e rk u ra n g .
K e m u d ia n ,
dengan
k o m u n ik a s i
sangat
yang
n in g k a tk a n
de-
m e m a k s im a lk a n
m e m ilik i h a s il y a n g s ig n ifik a n
S tra te g i
litik
m a s jid ,
b is a
public
canaan.
(ja m a a h ), s e n a n g a ta u tid a k s e n a n g , p o n ila i ib a d a h n y a
dan
s e s u a i d e n g a n a g e n d a p o litik , k e tim b a n g
s is in y a s e b a g a i p e n d e n g a r. M a la h k a la u
(b e rsu a ra ),
p o litik
h a ru s d ire n c a n a k a n
d ire n c a n a k a n
yang
s ia p a
b a g a im a n a c a ra m e n y a m p a ik a n n y a
m enggunakan
m a s jid ,
yang
s a n g a t la m b a t. D a la m m a s jid , p ro s e s
k o m u n ik a s in y a a d a la h p ro s e s k o m u n ik a s i
m e lip u ti
(u n su r
yang
y a n g la in n y a
s u d a h te rs e d ia d e n g a n s e n d irin y a . K a id a h
in i b e rla k u
ra k a t u n tu k b e rc e ra i-b e ra i.
B ic a ra
u n s u r k o m u n ik a s i
e fi-
pada
fu n g s i u n s u r-u n s u r k o m u n ik a s i. S e s u a tu
k a re n a
Is la m ia h ,
k o m u n ik a to r
b a ik ),
pe-
e fe k tif d a n
d ih a ra p k a n
dengan
te n tu n y a
ukhuw ah
yang
y a n g m e n ja d i ta rg e t. In tin y a ,
s tra te g i
good sense ( p i k i r a n y a n g b a i k ) d a n ,
good moral character ( a k h l a k y a n g b a i k )
(m a k su d y a n g
yang
e fe k y a n g
p a ra d a i m e m b e rik a n p e s a n p e rd a m a ia n ,
sebagai
o le h
te r-
k o m u n ik a to rn y a ,
s ie n , s e rta
p o litik ,
pesan
d ite n tu k a n
dan
k o m u n ik a to r
m e d ia
agenda
n y a m p a ia n
k o n flik
ju s tru
guna
y a n g m e n ja d i
b u tu h a n
fu n g si k o -
a ta u m e m e c a h b e la h u m a t. S e y o g ia n y a ,
kan
pesan
e fe k tif
s im p a ti k h a la y a k
m u n ik a s i.
M im b a r m a s jid a d a la h m e d ia k o m u n i-
S e p e rti,
p e rs a tu a n
m encapai
yang
te rs e b u t m e m ilik i p e rb e d a a n
tu ju a n
te rte n tu ju s tru d a p a t m e la h irk a n
u n tu k
p o litik
k o m u n ik a s i
d a p a t d id e s a in
dengan ke-
P e n g a lih a n
u n tu k
p o litik
k re d ib e l, p e s a n d is e s u a ik a n
g a n tu n g
dai
b e rd a s a rk a n s y a ria t
C a ra y a n g b is a d ite m p u h , m is a ln y a ,
m e ru p a k a n
u n tu k m e -
s tra te g i
b e rb e d a
m e rs u a s i k h a la y a k , n a m u n k e d u a m e d ia
agent of choice change a t a u campaign
master u n t u k s a l a h s a t u k o n t e s t a n .
fu n g si
m em ang
m e d ia y a n g d a p a t d ig u n a k a n
m in a s i m e d ia k a m p a n y e .
m e m ilik i
d in a m is ,
d e n g a n m a je lis m a s jid y a n g s ifa tn y a
s ta tis , k a re n a u n s u r-u n s u r k o m u n ik a s in y a
b is a
la m
p o litik
b e rs ifa t
s u d a h te rs ta n d a rk a n
la k u k a n s tra te g i k o m u n ik a s i p o litik y a n g
da-
Panggung
,k o m u n ik a s i
y a n g d iy a k in i. U n s u r-u n s u r
d a e ra h b e rw a rn a , y a n g d a p a t m e la h irk a n
b ib it k o n flik . S e k a t-s e k a t a n ta ru m a t
Beda sifat
a k a n te rja d i, y a k n i a n tip a ti m a s y a ra k a t.
S e la y a k n y a , p a s a n g a n k o n te s ta n m e -
u m a t, ju s tru
s e b a lik n y a .
s im p a ti k h a k a y a k , ju s tru s e b a lik n y a y a n g
d ija d ik a n
m e m p e rs a tu k a n
K a la u
p o litik m a k a
p ro se s
ja d w a l im s a k ia h R a m a d h a n , h in g g a p a ra
m em bahas
e fe k tif.
a k a n m e n ja d i
k e k is ru h a n
k e k e liru a n itu m e la h irk a n
d i te n g a h m a s y a r a k a t .•
halamanPONMLKJIHGFEDCBA
.k c l o m
'.
o Senln.
0 Se/asa ·.RabuOXamisOJiJmatOSabtu
23
45
171819202.122
6
(!)
7
9
.232425
10
11
12
.13
.. 26
2728
29
Nov
>QJan()pebOMarOAprOMe/o.JuflOJul.eAgsOSep()dictO
Masjid Vs Panggung
•
30
3.1
ODes··
olitik
BASTIAN JABIR PATTARA
Kandidat Doktor Ilmu Komunikasi
Universitas
e n o m e n a P e rn ilih a n K e p a la
D a e ra h (p e rn ilu k a d a ) s e rin g
F
k a li
m e m a n fa a tk a n
m u n ik a n ),
P a ra
b u la n
k o n te s ta n
te g i k o m u n ik a s i p o litik d a n
n ik a s i
in d a h k a n
bagi pasangan
k o n te s ta n
p o litik
P e m ilu k a d a .
b a g a im a n a
re a k si y a n g
p o litik
yang m enggunakan
s e b a g a i m e d ia k o m u -
te rk e s a n
s tra te g i
d e n g a n e k s p e k ta s i u n s u r k o m u n ik a n a ta u
ja m a a h m a s jid m a k a d e n g a n s e n d irin y a
(u n su r e fe k ).
R am adhan
m e d ia
p e n c itra a n
dan
d ih a ra p k a n
b u la n
s u c iR a m a d h a n s e b a g a i s tra -
Padjadjaran
m eng-
k u ra n g
k o m u n ik a s i
fo rm u la
k o m u n ik a s i tid a k a k a n b e rja la n
D a i s e b a g a i k o m u n ik a to r
a n tip a ti te rh a d a p
ja m a a h , te n tu n y a ju g a
k o n te n p e s a n y a n g d is a m p a ik a n .
L a s s w e ll d i a ta s . M e re k a k u ra n g m e m e r-
p e s a n n y a u n tu k p e n c itra a n
M e d ia lu a r ru a n g a n , m is a ln y a , s p a n d u k
h a tik a n
y a n g te rja d i a d a la h
y a n g d ip a s a n g d i h a la m a n m a s jid , b ro s u r
tik
u n su r-u n su r
k o m u n ik a s i
d a n fu n g s i-fu n g s in y a
d a la m
p o li-
s tra te g i k o m u n ik a s i p o litik s e rta p e n c it-
dai yang
k o n te n
ra a n p o litik u n tu k m e ra ih s im p a ti k h a la -
p o litik d i m im b a r m a s jid a d a la h s e b a g a i
y a k w a jib p ilih . T a n p a p e m a h a m a n m e m a d a i, tin d a k a n k o m u n ik a s i p o litik y a n g
m engenai
sa ra n a n y a .
A re a
yang
m a s jid
dan
m e ru p a k a n
se h a ru sn y a
m im b a r
d a e ra h
m a s jid
n e tra l
m e n ja d i d a e ra h
yang
yang dapat
d ila k u k a n
b o le h
ja d i b u k a n
m endapat
customize,
le b ih
sesuai dengan
m om en
d a la m
panggung
le b ih
m a k s im a l
k o m u n ik a s i
la h ir
b u la n R a m a d h a n a g a r m e n c a p a i s a s a ra n
m e ra ih
d e n g a n a d a n y a k la im k e p e m ilik a n
m as-
y a n g te p a t. M im b a r m a s jid d a n p a n g g u n g
ta rg e t.
m e la k u k a n
p e rib a d a ta n
jid u n tu k k e lo m p o k te rte n tu
dengan do-
S e la in itu , p a ra d a i y a n g s e h a ru s n y a
m e n ja d i
rik a n
agent of social change,
e d u k a s i, p e n c e ra h a n
sy a ra k a t
yang
c in ta a k a n
m e rn b e -
m e n u ju
ma-
m u lia ,
dan
b e ra k h la k
p e rd a m a ia n ,
p o litik ,
keduanya
ju s tru
m e n ja d i
d e n g a n m e n y ia p k a n
'k a s i y a n g
k h a la y a k
k e b e rh a s ila n n y a
b a h w a k re d ib ilita s
yakni
d a ri
pada
unsur
sangat
k re d ib ilita s
p a ra m e te r
se o ra n g
fils u f
A ris to te le s
k o m u n ik a to r
good will
d a i.
sangat
k o m u n ik a s i
relation
p o litik
ngan
saksam a
y a n g la n g s u n g
trigger
m e m b e rik a n
p ro v o k a si
buyang
m asya-
bar
Unsur komunikasi
s tra te g i
y a n g m e n ja d i
te o ri
konsep
H a ro ld
s tra te g i
k o m u n ik a s i
D
d a sa rn y a
L a s s w e ll
k o m u n ik a s i
m em bahas
m u n ik a s i
m e n u ju
s tra te g i
to
F o rm u la
in i
k o m u n ik a s i
itu
m e n y a m p a ik a n
yang
fo rm u la
channel,
m e n g e n a i u n su r-u n su r
koyang
m e s ti
d ip e rh a tik a n
e fe k tif. U n s u r
apa
a d a la h
m engenai
dengan
who says what, in which
whom, with what effect.
p o litik ,
d is a m p a ik a n
s ia p a s a s a ra n
se ra g a m
pada
s e p e rti
unsur
s e tia p
m im -
k o m u n ik a n
p ro te s
m e m ilik i
yang
unsur
pes an
k e ta k w a a n
M aha
E sa,
yakni
kepada
unsur
m e d ia
m e-
T uhan
pada
m im b a r m a s jid itu s e n d iri. S e d a n g k a n ,
u n su r e fe k
u ta m a n y a
tid a k
b is a
ataufeedback-nya
s u d a h p a s ti
u n tu k
e fe k
fik a n
k o n te n
k a re n a
ju s tru
m e d ia a p a (u n s u r m e d ia ),
p e s a n te rs e b u t
(u n su r k o -
a d a la h
unsur
k o m u n ik a to r
dengan
u n su r-u n su r
J ik a u n s u r k o m u n ik a to r
Humas
tid a k s e s u a i
Unpad
A k h irn y a ,
unsur
pesan
k a re n a
b e rb e d a
2012
te n tu
p o s itif
dan
pesan
tid a k
yang
dan
akan
s ig n im o tif
itu s e n d iri.
agenda
m endapat
m e n ja d i
yang
s im p a ti
c ib ira n ,
d ih a ra p k a n
m a sy a ra k a t
b e g itu p u n
e fe k
n e g a tifn y a p a d a p a ra d a i. Y a n g le b ih d ik h a w a tirk a n ,
k o m u n ik a s i y a n g s u d a h b a k u .
Kllplnl
po-
m im b a r
y a n g s a n g a t b e rb e d a ta d i ju s tru b is a
m e n im b u lk a n e fe k n e g a tif u n tu k p e n c it-
s a d id e s a in
d is e s u a ik a n
yang
d ig a b u n g k a n ,
u n tu k
yang
p e re n -
panggung
dengan
pada
m e m b e rik a n
s a tu a ra h . M a k a d a ri itu , y a n g h a n y a b i-
a ta u
ta n p a
d ig a b u n g k a n ,
n ila i-n ila i
k o m u n ik a to r),
p e sa n ),
d ila k u k a n
b e rb e d a
ra a n k o n te s ta n
(u n su r
m a k s im a l
m o tif y a n g tid a k s a m a . J ik a d ip a k s a k a n
d ia n g g a p b e rk u ra n g .
K e m u d ia n ,
dengan
k o m u n ik a s i
sangat
yang
n in g k a tk a n
de-
m e m a k s im a lk a n
m e m ilik i h a s il y a n g s ig n ifik a n
S tra te g i
litik
m a s jid ,
b is a
public
canaan.
(ja m a a h ), s e n a n g a ta u tid a k s e n a n g , p o n ila i ib a d a h n y a
dan
s e s u a i d e n g a n a g e n d a p o litik , k e tim b a n g
s is in y a s e b a g a i p e n d e n g a r. M a la h k a la u
(b e rsu a ra ),
p o litik
h a ru s d ire n c a n a k a n
d ire n c a n a k a n
yang
s ia p a
b a g a im a n a c a ra m e n y a m p a ik a n n y a
m enggunakan
m a s jid ,
yang
s a n g a t la m b a t. D a la m m a s jid , p ro s e s
k o m u n ik a s in y a a d a la h p ro s e s k o m u n ik a s i
m e lip u ti
(u n su r
yang
y a n g la in n y a
s u d a h te rs e d ia d e n g a n s e n d irin y a . K a id a h
in i b e rla k u
ra k a t u n tu k b e rc e ra i-b e ra i.
B ic a ra
u n s u r k o m u n ik a s i
e fi-
pada
fu n g s i u n s u r-u n s u r k o m u n ik a s i. S e s u a tu
k a re n a
Is la m ia h ,
k o m u n ik a to r
b a ik ),
pe-
e fe k tif d a n
d ih a ra p k a n
dengan
te n tu n y a
ukhuw ah
yang
y a n g m e n ja d i ta rg e t. In tin y a ,
s tra te g i
good sense ( p i k i r a n y a n g b a i k ) d a n ,
good moral character ( a k h l a k y a n g b a i k )
(m a k su d y a n g
yang
e fe k y a n g
p a ra d a i m e m b e rik a n p e s a n p e rd a m a ia n ,
sebagai
o le h
te r-
k o m u n ik a to rn y a ,
s ie n , s e rta
p o litik ,
pesan
d ite n tu k a n
dan
k o m u n ik a to r
m e d ia
agenda
n y a m p a ia n
k o n flik
ju s tru
guna
y a n g m e n ja d i
b u tu h a n
fu n g si k o -
a ta u m e m e c a h b e la h u m a t. S e y o g ia n y a ,
kan
pesan
e fe k tif
s im p a ti k h a la y a k
m u n ik a s i.
M im b a r m a s jid a d a la h m e d ia k o m u n i-
S e p e rti,
p e rs a tu a n
m encapai
yang
te rs e b u t m e m ilik i p e rb e d a a n
tu ju a n
te rte n tu ju s tru d a p a t m e la h irk a n
u n tu k
p o litik
k o m u n ik a s i
d a p a t d id e s a in
dengan ke-
P e n g a lih a n
u n tu k
p o litik
k re d ib e l, p e s a n d is e s u a ik a n
g a n tu n g
dai
b e rd a s a rk a n s y a ria t
C a ra y a n g b is a d ite m p u h , m is a ln y a ,
m e ru p a k a n
u n tu k m e -
s tra te g i
b e rb e d a
m e rs u a s i k h a la y a k , n a m u n k e d u a m e d ia
agent of choice change a t a u campaign
master u n t u k s a l a h s a t u k o n t e s t a n .
fu n g si
m em ang
m e d ia y a n g d a p a t d ig u n a k a n
m in a s i m e d ia k a m p a n y e .
m e m ilik i
d in a m is ,
d e n g a n m a je lis m a s jid y a n g s ifa tn y a
s ta tis , k a re n a u n s u r-u n s u r k o m u n ik a s in y a
b is a
la m
p o litik
b e rs ifa t
s u d a h te rs ta n d a rk a n
la k u k a n s tra te g i k o m u n ik a s i p o litik y a n g
da-
Panggung
,k o m u n ik a s i
y a n g d iy a k in i. U n s u r-u n s u r
d a e ra h b e rw a rn a , y a n g d a p a t m e la h irk a n
b ib it k o n flik . S e k a t-s e k a t a n ta ru m a t
Beda sifat
a k a n te rja d i, y a k n i a n tip a ti m a s y a ra k a t.
S e la y a k n y a , p a s a n g a n k o n te s ta n m e -
u m a t, ju s tru
s e b a lik n y a .
s im p a ti k h a k a y a k , ju s tru s e b a lik n y a y a n g
d ija d ik a n
m e m p e rs a tu k a n
K a la u
p o litik m a k a
p ro se s
ja d w a l im s a k ia h R a m a d h a n , h in g g a p a ra
m em bahas
e fe k tif.
a k a n m e n ja d i
k e k is ru h a n
k e k e liru a n itu m e la h irk a n
d i te n g a h m a s y a r a k a t .•