PENGELOLAAN PEMBELAJARAN BAHASA INGGRIS BERBASIS PEMBENTUKAN KARAKTER Pengelolaan Pembelajaran Bahasa Inggris Berbasis Pembentukan Karakter (Studi Situs Di Smp Negeri 1 Jepon Kabupaten Blora).
PENG ELO LAAN PEMBELAJARAN BAHASA ING G RIS
BERBASIS PEMBENTUKAN KARAKTER
(Studi Situs di SMP Ne g e ri 1 Je p o n Ka b up a te n Blo ra )
ARTIKEL PUBLIKASI
Dia juka n Ke p a d a
Pro g ra m Studi Ma g iste r Ma na je m e n Pe ndidika n Unive rsita s
Muha m m a diya h Sura ka rta untuk Me m e nuhi Sa la h Sa tu Sya ra t G una
Me m pe ro le h
G e la r Ma g iste r da la m Ilm u Ma na je m e n Pe ndidika n
Disusun O le h:
SUPARMI
NIM
:
Q 100100116
PRO G RAM STUDI MA G ISTER MANAJEMEN PENDIDIKAN
PRO G RAM PASC ASARJANA
UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH SURAKARTA
201 2
LEMBAR PENG ESAHAN
PENG ELO LAAN PEMBELAJARAN BAHASA ING G RIS
BERBASIS PEMBENTUKAN KARAKTER
(Studi Situs di SMP Ne g e ri 1 Je p o n Ka b up a te n Blo ra )
Dip e rsia p ka n d a n d isusun o le h:
SUPARMI
Q 100100116
Te la h d ite rim a d a n d ise tujui untuk d iujika n
Te sis Ma g iste r Pe nd id ika n
Sura ka rta , Ap ril 2012
Pembimbing Pendamping
Pembimbing Utama
Dra. Dwi Haryanti, M.Hum
Prof. Dr. H. A. Ngalim, MM, M.Hum
2
ABSTRAC K
O le h
Dw i Ha rya nti2 A. Ng a lim 3
1G uru SMP Ne g e ri 1 Blo ra , 2Sta f Pe ng a ja r UMS Sura ka rta ,
3Sta f Pe ng a ja r UMS Sura ka rta
Sup a rm i1,
The o b je c tive o f this re se a rc h a re to d e sc rib e the
c ha ra c te ristic s o f the sub je c t ma tte r, le a rning a c tivitie s a nd le a rning
o utc o me s-b a se d Eng lish c ha ra c te r fo rma tio n in Junio r Hig h Sc ho o l 1
o f Je p o n-Blo ra . This is a q ua lita tive re se a rc h. This d e sig n is
e thno g ra p hy o f e d uc a tio na l d e sig n. This re se a rc h is ta ke s p la c e in
Junio r Hig h Sc ho o l 1 o f Je p o n-Blo ra . Me tho d o f c o lle c ting d a ta a re
using 1) in-d e p th inte rvie w, 2) o b se rva tio ns, 3) d o c ume nta tio n. Da ta
a na lyze is d o ne w ith thre e ste p s a s o ne p ie c e , c o nsist o f d a ta
re d uc tio n, d a ta d isp la y a nd ve rific a tio n. The re sults o f this re se a rc h:
1) The re a re e ig ht g o a ls o f le a rning Eng lish in c ha ra c te r-b a se d
Junio r Hig h Sc ho o l 1 o f Je p o n-Blo ra Distric t: a ) g e ne ra ting a re lig io us
stud e nt a c hie ve me nt, b ) is c a p a b le o f fo rm ing stud e nts to ha ve a n
ho ne st c ha ra c te r a nd d isc ip line , c ) is a b le to c re a te a n
ind e p e nd e nt stud e nt, d ) is c a p a b le o f fo rming c ha ra c te r o f the
stud e nts a re re sp o nsib le fo r yo urse lf, e ) ha s a c a d e mic va lue in the
KKM, f) stud e nts c a n sp e a k sim p le Eng lish, g ) stud e nts c a n re a d
Eng lish p ro p e rly, h) inc re a se d the numb e r o f Eng lish vo c a b ula ry is
re c o rd e d in the m e m o ry o f the b ra in stud e nts. 2) The re a re six
c ha ra c te ristic s o f Eng lish te a c hing ma te ria ls b a se d o n the c ha ra c te r
o f Junio r Hig h Sc ho o l 1 o f Je p o n-Blo ra Distric t: a ) the re is the ha b it o f
p ra ying , b o th sta rting a nd e nd ing p e mb e la ja ra , b ) inc o rp o ra te the
lo c a l c ulture is re la te d to the p urp o se o f e d uc a tio n, c ) c o nta ins the
sp irit o f na tio na lism, d ) inc o rp o ra ting e le me nts o f e nviro nme nta l
c o nc e rn, e ) re ve a l the true fa c ts, f) fo r the imp ro ve me nt o f le a rning
fro m mista ke s. 3) The re a re six c ha ra c te ristic s o f Eng lish la ng ua g e
le a rning a c tivitie s b a se d o n the c ha ra c te r o f Junio r Hig h Sc ho o l 1 o f
Je p o n-Blo ra Distric t: a ) frie nd ly a nd c o mmunic a tive in Eng lish, b )
g ive s stud e nts the fre e d o m to b e d e mo c ra tic in le a rning Eng lish, c )
tra in stud e nts to lo ve re a d ing Eng lish, d ) e nc o ura g e stud e nts to
ha ve a hig h c urio sity, e ) e nc o ura g e stud e nts to b e c re a tive in
le a rning Eng lish, f) c re a ting a c o m p e titio n to tra in fo r the ir ha rd w o rk
a nd no t e a sily d isc o ura g e d .
Ke ywo rd s: Le a rning , Eng lish, C ha ra c te r Ed uc a tio n
3
Pe nd a hulua n
Kua lita s p e nd id ika n d ite ntuka n o le h kua lita s g urunya , b uka n
ha nya b e sa rnya d a na p e nd id ika n d a n he b a tnya fa silita s. Jika g uru
b e rkua lita s b a ik, b a ik p ula kua lita s p e nd id ika nnya . C o nto hnya
a d a la h Finla nd ia , ne g a ra d e ng a n kua lita s p e nd id ika n te rb a ik d i
d unia ini se rius me nja g a kua lita s g urunya . G uru-g uru d i Finla nd ia
m e rup a ka n g uru-g uru ya ng kua lita s te rb a ik d e ng a n p e la tiha n
te rb a ik p ula .
Pro fe si g uru se nd iri a d a la h p ro fe si ya ng sa ng a t d iha rg a i, me ski
g a ji me re ka tid a kla h fa nta stis (Riza li, 2009: 66). Da la m p e mb e la ja ra n
te rse b ut, g uru d a n p e se rta d id ik me nja d i fa kto r uta m a ya ng te rlib a t
se c a ra a ktif d a n b e rsa ma a n. G uru se b a g a i p e na ng g ung ja wa b
p e mb e la ja ra n me mp e rsia p ka n d a n me la ksa na ka n p e mb e la ja ra n
hing g a
m e la kuka n
Se d a ng ka n p e se rta
e va lua si
untuk
m e ne ntuka n
d id ik a d a la h sub je k ya ng
ke tunta sa n.
te rlib a t d a la m
p e m b e la ja ra n te rse b ut.
Se ja la n d e ng a n fung si p e nd id ika n ya ng me le ka t p a d a se ko la h
se b a g a i le m b a g a p e nd id ika n fo rm a l te rse b ut, SMP Ne g e ri 1 Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra sa ng a t me mp e rha tika n p e mb e la ja ra n te rse b ut.
Te rma suk d i e ra
g lo b a lisa si ini, ke ma mp ua n b e rb a ha sa
a sing
me nja d i ko munika si ya ng mutla k d ip e rluka n. Di SMP Ne g e ri 1 Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra , p e mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris me nja d i sa la h sa tu
4
ma ta p e la ja ra n ya ng d iha ra p ka n d a p a t me mb e rika n c itra p o sitif
ke p a d a
ma sya ra ka t
d iha ra p ka n
lua s.
Da ri p e la ja ra n
d a p a t me nja d ika n
p e se rta
Ba ha sa
Ing g ris ini
d id ik te ra mp il d a la m
b e rko munika si d a la m b a ha sa a sing te rse b ut.
Da la m a ktivita s p e mb e la ja ra n, p e rlu a d a nya ke ma mp ua n
ya ng d imiliki g uru g una me mb e rika n siswa p e ma ha ma n a ka n
ma te ri ya ng d ia ja rka n. Be rka ita n d e ng a n p e mb e la ja ra n Ba ha sa
Ing g ris b e rb a sis ka ra kte r, g uru m e m a d uka n m a te ri a ka d e m ik
d e ng a n
p e nd id ika n
ka ra kte r.
Misa lnya :
pada
wa ktu
g uru
me ng a ja rka n ma te ri re a d ing d i ke la s, to p ik ya ng d ig una ka n a d a la h
me ng e na i hid up rukun b e ra g a ma . Se c a ra tid a k la ng sung siswa
a ka n me mb a c a b a c a a n te rse b ut d a n me ng e ta hui isinya . De ng a n
d e mikia n, siswa me nd a p a tka n inp ut b a ru te nta ng ke re lig iusa n ya ng
m e rup a ka n b a g ia n d a ri p e nd id ika n ka ra kte r.
Pra ktik p e mb e la ja ra n te rse b ut me ma ng tid a k d a p a t d ic a p a i
se c a ra id e a l. Fa kta nya a d a la h ma sih b a nya k p e mb e la ja ra n ya ng
b e rsifa t te ro ritis d a n p e se rta d id ik ha nya m e nja d i o b je k ya ng ha nya
me ne rima ma te ri. Inila h ya ng d ise b ut d e ng a n le ma hnya p ro se s
p e mb e la ja ra n ka re na a na k ha nya me ng ha fa l info rma si na mun
p e ma ha ma n te rha d a p ma te ri te rse b ut ma sih le ma h. Me nurut
Sa nja ya (2008: 1), ha l ini a ka n b e ra kib a t p a d a ke tid a kma mp ua n
5
a na k se te la h lulus, m e re ka p inta r se c a ra te o ritis te ta p i tid a k m a p u
me ng a p lika sika n.
Se ja la n d e ng a n fung si p e nd id ika n ya ng me le ka t p a d a se ko la h
se b a g a i le m b a g a
p e nd id ika n fo rm a l te rse b ut, SMP 1 Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra sa ng a t me mp e rha tika n p e mb e la ja ra n te rse b ut.
Te rma suk d i e ra
g lo b a lisa si ini, ke ma mp ua n b e rb a ha sa
a sing
me nja d i ko munika si ya ng mutla k d ip e rluka n. Di SMP 1 Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra , p e mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris me nja d i sa la h sa tu
ma ta p e la ja ra n ya ng d iha ra p ka n d a p a t me mb e rika n c itra p o sitif
ke p a d a
ma sya ra ka t
lua s.
Da ri p e la ja ra n
d iha ra p ka n d a p a t m e nja d ika n p e se rta
Ba ha sa
Ing g ris ini
d id ik te ra m p il d a la m
b e rko m unika si d a la m b a ha sa a sing te rse b ut.
Ba ha sa Ing g ris ya ng me rup a ka n sa la h sa tu d a ri b e b e ra p a
b a ha sa
ya ng
d ig una ka n se b a g a i b a ha sa
b a nya k d ig una ka n
d a la m
inte rna sio na l te la h
b a nya k b id a ng ,
b a ik ke se ha ta n,
p e rd a g a ng a n, d a n te ntu sa ja d i b id a ng p e nd id ika n. Situa si ya ng
me nunja ng
ke ma mp ua n
p e rke mb a ng a n
b a ha sa
jug a
p e rlu
d ic ip ta ka n d a n d ike mb a ng ka n o le h p a ra g uru d i se ko la h. Di sisi la in,
ma sya ra ka t p e rlu me mb e rika n d ukung a n ya ng b e rsifa t ko nd isi
p siko lo g is d a n so sio kultura l b a g i p e rke mb a ng a n b a ha sa re ma ja .
Ling kung a n
m e nc ip ta ka n
ke lua rg a ,
sua sa na
se ko la h
ya ng
dan
ma sya ra ka t sa ng a t p e rlu
d a p a t m e m b e sa rka n
6
ha ti a ta u
me nd o ro ng a na k a ta u re ma ja untuk b e ra ni me ng ko munika sika n
p ikira n-p ikira nnya .
SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra me rup a ka n sa la h sa tu
se ko la h
ung g ula n
d i Ka b up a te n
Blo ra
ini d itunja ng
d e ng a n
se jumla h te na g a p e nd id ik ya ng b e rp e ng a la ma n. Da la m a ktivita s
p e mb e la ja ra n, p e ra na n d a ri g uru se ma kin te rliha t p e nting d e ng a n
m e ne ra p ka n
p e m b e la ja ra n
se c a ra
kre a tif.
Misa lnya
d a la m
p e mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris, p e nya mp a ia n ma te ri tid a k sa ja
se c a ra
ko nve nsio na l d a ri g uru ke p a d a
p e se rta
d id ik. Na mun
me re ka jug a d id o ro ng untuk me nc a ri d a n me ng ump ulka n te ma
ya ng b e rka ita n d e ng a n m a te ri, te rm a suk untuk b e la ja r se c a ra
ke lo m p o k d a n m e ng g una ka n m e d ia p e m b e la ja ra n se c a ra va ria tif.
Disa m p ing itu p e nd id ika n ka ra kte r jug a sud a h d ite ra p ka n. Misa lnya
ke re lig iusa n, ke d isip lina n d a n ke jujura n.
Pe nd id ika n ka ra kte r ya ng d im a sukka n d a la m p e mb e la ja ra n,
me miliki
ting ka t
e fe ktifita s
ma na ka la
g uru
ma mp u
me ng ko mb ina sika n a nta ra ma te ri p o ko k d e ng a n a sp e k p e nd id ika n
ka ra kte r itu se nd iri. Ke tika g uru me mb e rika n tug a s ke lo mp o k, g uru
m e m b e rika n b a ta s w a ktu ke p a d a sisw a untuk me nye le sa ika nnya .
Ba ta sa n wa ktu itu, m e m iliki fung si g a nd a ya itu g uru b isa m e ng e lo la
w a ktu d a la m ke g ia ta n p e m b e la ja ra n, d i sisi la in g uru jug a b isa
m e m b e rika n p e m b e la ja ra n a ka n p e nting nya sua tu ke d isip lina n.
7
Be rd a sa rka n fe no me na te rse b ut, ma ka p e ne liti b e rmina t untuk
me la kuka n
p e ng ka jia n
te rha d a p
p e ng e lo la a n
p e mb e la ja ra n
Ba ha sa Ing g ris d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra d e ng a n
jud ul
Pe ng e lo la a n
Pe mb e ntuka n
Pe mb e la ja ra n
Ba ha sa
Ing g ris
Ka ra kte r (Stud i Situs d i SMP Ne g e ri 1
Be rb a sis
Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra ). Ad a p un tujua n d a ri p e ne litia n ini a d a la h untuk
(1) me nd e skrip sika n tujua n p e m b e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris b e rb a sis
p e mb e ntuka n ka ra kte r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra , (2)
me nd e skrip sika n
c iri-c iri
m a te ri
p e mb e la ja ra n
Ba ha sa
Ing g ris
b e rb a sis p e mb e ntuka n ka ra kt e r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n
Blo ra , (3) me nd e skrip sika n c iri-c iri a ktivita s p e mb e la ja ra n Ba ha sa
Ing g ris b e rb a sis p e m b e ntuka n ka ra kte r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra .
Me to de Pe ne litia n
Pe ne litia n ini d ila kuka n d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a t e n
Blo ra . Se c a ra g e o g ra fis, SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra
te rle ta k d i p usa t Ke c a ma ta n Je p o n d a n me nja d i sa la h sa tu se ko la h
fa vo rit d e ng a n sta nd a r na sio na l. Ditinja u d a ri sumb e r d a ya ma nusia
ya ng d imiliki, ma ka SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra d id ukung
o le h se jumla h te na g a p e nd id ik ya ng b e rp e ng a la ma n. Pre sta si
b e la ja r ya ng d ic a p a i p un jug a te rg o lo ng b a ik. Se la m a ini, SMP
8
Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra
jug a
me nja d i p iliha n d a ri
ma sya ra ka t d i Ke c a ma ta n Je p o n d a n se kita rnya untuk me la njutka n
p e nd id ika n fo rma l. Se la in a kse s ya ng mud a h d ija ng ka u, SMP Ne g e ri
1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra m e na rik m ina t m a sya ra ka t ka re na
me nye le ng g a ra ka n
p ro g ra m
ke la s ung g ula n
dan
p e nd id ika n
ka ra kte r.
Me nurut Suto p o (2002: 33-34), d i d a la m p e ne litia n kua lita tif, 1)
ko nd isi sub je k sa ma se ka li tid a k d ija ma h o le h p e rla kua n (tre a tme nt )
ya ng d ike nd a lika n se c a ra ke ta t o le h p e ne liti, 2) p e ne liti ha nya
b e rfung si se b a g a i mo tiva to r d a n fa silita to r b a g i b e rla ng sung nya
ke g ia ta n
te rse b ut,
3)
p e ne liti
m e nje la ja hi
ka nc a h
dan
m e ng g una ka n se b a g ia n b e sa r wa ktunya d a la m me ng ump ulka n
d a ta
se c a ra
la ng sung
d a n d a ta
ya ng
d id a p a t b e na r-b e na r
b e rd a sa rka n p e rsp e ktif sub je k ya ng d ite liti.
Pe ne litia n ini me ng g una ka n d e sa in e tno g ra fi se hing g a d e sa in
te rse b ut se ring d ise b ut d e ng a n p e ne litia n e tno m e to d o lo g i. Inti d a ri
e tno g ra fi a d a la h up a ya
untuk me mp e rha tika n ma kna -ma kna
tind a ka n d a ri ke ja d ia n ya ng me nimp a o ra ng ya ng ing in d ip a ha mi
(Sp ra d le y, 2006: 5). Pe miliha n d e sa in e tno g ra fi ini ka re na info rma n
d a la m p e ne litia n ini a d a la h g uru ya ng me nja d i p e na ng g ung ja wa b
te rha d a p a ktivita s p e mb e la ja ra n d a n b e rinte ra ksi d e ng a n p e se rta
d id ik. Se sua i d e ng a n ha l ini, m a ka
9
g uru m e ng e lo la
a ktivita s
p e mb e la ja ra n d a p a t me ne ntuka n se c a ra ma nd iri a ktivita s se la ma
p e mb e la ja ra n. De ng a n d e sa in e tno g ra fi p e nd id ika n ini, g uru
se b a g a i p e ne liti d a p a t m e nje la ska n a ktivita s p e m b e la ja ra n.
Da la m p e ng ump ula n d a ta , p e ne liti me la kuka n d e ng a n c a ra
w a w a nc a ra
Ha rso no
me nd a la m, o b se rva si, d a n d o kume nta si. Me nurut
(2008:
p e rc a ka p a n
162),
te ra ra h
“ wa wa nc a ra
ya ng
me nd a la m
tujua nnya
untuk
me rup a ka n
m e ng ump ulka n
info rma si e tno g ra fi a ta u me mp e rka ya .” Da la m p e ne litia n ini, p e ne liti
me la kuka n wa wa nc a ra me nd a la m d e ng a n b e b e ra p a info rma n,
ya itu ke p a la se ko la h, g uru p e ng a mp u p e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris d a n
p e se rta d id ik. Wa wa nc a ra d e ng a n ke p a la se ko la h ka re na m e nja d i
p e mimp in
ya ng
b e rta ng g ung
p e nd id ika n
d i se ko la h
te rse b ut.
ja wa b
te rha d a p
Wa wa nc a ra
ke g ia ta n
d e ng a n
g uru
p e ng a mp u p e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris ka re na me nja d i p e la ksa na
a ktivita s p e mb e la ja ra n. Se d a ng ka n Wa wa nc a ra d e ng a n p e se rta
d id ik ka re na me nja d i sub je k p e mb e la ja ra n ya ng te rlib a t d a la m
a ktivita s p e mb e la ja ra n.
Da la m
te nta ng
wa wa nc a ra
ini p e ne liti ing in
m e m p e ro le h
d a ta
m a te ri p e m b e la ja ra n , a ktivita s
p e mb e la ja ra n
d a n p re sta si ha sil b e la ja r Ba ha sa Ing g ris d i SMP
Ne g e ri 1 Je p o n d a ri p a ra info rm a n.
Me nurut Mo le o ng (2007: 164), “ o b se rva si b e ra rti me ng a d a ka n
p e ng a ma ta n d a n me nd e ng a rka n se c e rma t mung kin sa mp a i p a d a
10
ya ng
se ke c il-ke c ilnya
se ka lip un.” Da la m p e ne litia n ini, p e ne liti
me la kuka n o b se rva si se la ma
a ktivita s p e mb e la ja ra n se hing g a
d a p a t m e ng e ta hui se c a ra la ng sung a ktivitia s p e mb e la ja ra n ya ng
te rja d i d i lo ka si p e mb e la ja ra n, te rma suk a ktivita s d a ri g uru ma up un
p e se rta
o b se rva si
d id ik
ini,
d a la m
le mb a r o b se rva si.
p e ne liti
b e rup a ya
untuk
De ng a n
me la kuka n
m e le ng ka p i
d a la m
p e ng um p ula n d a ta p e ne litia n d a n m e ng e ta hui ke a b sa ha nnya .
Me nurut Ha rso no (2008: 165), “ d o kume nta si d ip a ka i untuk
me ng ump ulka n d a ta d a ri sumb e r-sumb e r d o kume n ya ng mung kin
me nd ukung a ta u b a hka n b e rla wa na n d e ng a n ha sil wa wa nc a ra .”
Da la m p e ne litia n ini, p e ne liti m e la kuka n d o kum e nta si d e ng a n
m e ng um p ulka n d o kume n te rtulis ya ng b e rka ita n d e ng a n ke g ia ta n
p e nd id ika n, a nta ra la in RPP, e va lua si p e mb e la ja ra n, p ro fil se ko la h
ma up un fo to se sua i d e ng a n a ktivita s p e mb e la ja ra n ya ng se d a ng
b e rla ng sung .
Ha sil da n Pe m b a ha sa n
Ad a d e la p a n tujua n p e m b e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris b e rb a sis
ka ra kte r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra : a ) m e ng ha silka n
p re sta si siswa
ya ng
re lig ius,
b ) ma mp u me mb e ntuk siswa
me mp unya i ka ra kte r jujur d a n d isip lin, c ) ma mp u me nc ip ta ka n
sisw a ya ng ma nd iri, d ) ma mp u me mb e ntuk ka ra kte r siswa ya ng
11
b e rta ng g ung ja wa b te rha d a p d iri se nd iri, e ) m e m iliki nila i a ka d e m ik
d i a ta s KKM, f) siswa d a p a t b e rb ic a ra se d e rha na d e ng a n Ba ha sa
Ing g ris, g ) siswa d a p a t me mb a c a Ba ha sa Ing g ris se c a ra b e na r, h)
m e na m b a h jum la h ko sa ka ta Ba ha sa Ing g ris ya ng te re ka m d i
me mo ri o ta k sisw a .
Ad a e na m ka ra kte ristik a ktivita s p e mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris
b e rb a sis ka ra kte r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra : a )
b e rsa ha b a t d a n ko munika tif d a la m Ba ha sa Ing g ris, b ) me mb e rika n
ke b e b a sa n siswa untuk b e rsika p d e m o kra tis d a la m p e m b e la ja ra n
Ba ha sa Ing g ris, c ) me la tih siswa untuk g e ma r me mb a c a tulisa n
Ba ha sa Ing g ris, d ) me nd o ro ng siswa untuk me miliki ra sa ing in ta hu
ya ng ting g i, e ) me ma c u siswa untuk kre a tif d a la m p e mb e la ja ra n
Ba ha sa Ing g ris, f) me nc ip ta ka n ko mp e tisi a g a r me la tih untuk ke rja
ke ra s d a n tid a k m ud a h p utus a sa .
Ad a
e na m c iri m a te ri p e la ja ra n Ba ha sa
Ing g ris b e rb a sis
ka ra kte r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n Ka b up a te n Blo ra : a ) te rd a p a t
ke b ia sa a n
b e rd o a ,
p e m b e la ja ra ,
d e ng a n
b)
tujua n
b a ik
m e m a sukka n
p e nd id ika n,
ke b a ng sa a n,
ling kung a n,
me ng a wa li
b ud a ya
c)
ma up un
lo ka l ya ng
m e ng a nd ung
me ng a khiri
b e rka itan
se m a ng a t
d ) m e m a sukka n unsur ke p e d ulia n
e ) me ng ung ka p ka n fa kta d e ng a n b e na r, f) b e la ja r
d a ri ke sa la ha n d e mi p e rb a ika n
12
Pe mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris b e rb a sis p e mb e ntuka n ka ra kte r
me rup a ka n p e rp a d ua n p e nya mp a ia n ma te ri a nta ra b a ha sa ing g ris
d a n p e nd id ika n ka ra kte r d a la m sa tu ke g ia ta n b e la ja r me ng a ja r,
g una me ning ka tka n ke ma mp ua n siswa b a ik se c a ra a ka d e mik
m a up ua n se c a ra ke p rib a d ia n ya ng b e rd a sa rka n UUD 1945 d a n
p a nc a sila . Pe m b e la ja ra n b a ha sa ing g ris b e rb a sis p e mb e ntuka n
ka ra kte r d a p a t b e rla ng sung ma ksima l jika p e la ksa na a nnya d a p a t
d iliha t d a ri tig a
ind ika to r ya itu ma te ri p e mb e la ja ra n, a ktivita s
p e m b e la ja ra n d a n ha sil b e la ja r siswa .
Se ma kin ma te ri p e mb e la ja ra n se sua i d e ng a n kurikulum d a n
ko nse p p e nd id ika n ka ra kte r ma ka a ka n se ma kin b a ik inp ut ya ng
d id a p a tka n siswa se la ma p e m b e la ja ra n b e rla ng sung . Be g itu jug a
d e ng a n a ktivita s p e mb e la ja ra nnya , se ma kin b a ik g uru d a la m
b e rino va si d a n b e rinte ra ksi d a la m a ktivita s p e mb e la ja ra n ma ka
siswa
a ka n
se ma kin
me nikma tinya .
b e rse d ia
Da mp a knya
me ng ikuti
a d a la h
p e mb e la ja ra n
se ma kin
siswa
me ng e lua rka n ke ma mp ua n b e la ja r te rb a iknya , ma ka
dan
b e rse d ia
se ma kin
sisw a m e nd a p a tka n p re sta si b e la ja r ya ng m a ksim a l.
Sim pula n
Tujua n p e mb e la ja ra n me rup a ka n ta rg e t a ta u sa sa ra n ya ng
d ic a na ng ka n d ia wa l d a la m ra ng ka ia n ke g ia ta n p e mb e la ja ra n
13
b a ha sa Ing g ris. Pre sta si b e la ja r siswa d a p a t d iliha t d a ri ind ika sinya
b ila
siswa
p e rb ua ta n
te rse b ut
ya ng
me nd a p a tka n
d ise ng a ja .
Se c a ra
ke c a ka p a n
sing ka t
b a ru
a kib a t
b e la ja r a d a la h
p e rub a ha n ting ka h la ku d a ri ha sil la tiha n ya ng te ra tur d e ng a n
usa ha untuk me nc a p a i tujua n. Pe rub a ha n ting ka h la ku b a ru ya itu
d a ri tid a k
ta hu
m e nja d i ta hu,
tim b ulnya
p e ng e rtia n
p e rub a ha n sika p , ke b ia sa a n, ke te ra mp ila n, sika p
b a ru,
me ng ha rg a i
m a up un p e rub a ha n ja sma ni.
Pe mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris b e rb a sis ka ra kte r, me mp unya i
d ua ma te ri p o ko k ya itu ma te ri Ba ha sa Ing g ris d a n p e nd id ika n
ka ra kte r. Ke d ua nya sa ling me ng isi d a n me le ng ka p i, se hing g a siswa
d a p a t m e m a ha m i m a te ri a ja r se ka lig us d a p a t m e m e tik nila i-nila i
ya ng te rka nd ung d a la m p e nd id ika n ka ra kte r. Ke sia p a n ma te ri
d a la m p e mb e la ja ra n p e nting untuk d ip e rha tika n, ka re na d a la m
sua tu p e mb e la ja ra n sumb e r d a ri inte ra ksi a d a la h ma te ri a ja r itu
se nd iri. De ng a n d e mikia n je la s kira nya b a hwa g uru ha rus d a p a t
me nyia p ka n m a te ri a ja r se b e lum p e m b e la ja ra n b e rla ng sung .
Aktivita s p e mb e la ja ra n me rup a ka n p ro se s me nd a p a t sua tu
info rm a si a ta u ke te ra m p ila n, ya ng d a p a t m e rub a h ke b ia sa a n
se se o ra ng d e ng a n m e lib a tka n ing a ta n a ta u m e m o ri, se b a g a i
te mp a t p e nyimp a n info rma si d a n ha rus d ila kuka n se c a ra b e rta ha p
d a n me la lui p ro se s la tiha n se c a ra b e rka la . Pe mb e la ja ra n itu se nd iri
14
a d a la h p ro se s untuk m e m p e ro le h p e ng e ta hua n b a ru d a n m e m o ri
a d a la h p ro se s ya ng me nyimp a n p e ng e ta hua n itu d a la m wa ktu
la m a . Da la m p ro se s b e la ja r d ib utuhka n usa ha untuk me ng ing a t
p e ng e ta hua n b a ru. Tujua n p e mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris a d a la h
a g a r siswa d a p a t b e rko munika si d a la m Ba ha sa Ing g ris se c a ra lisa n
m a up un tulisa n se c a ra la nc a r d a n se sua i d e ng a n ko nte ks so sia lnya .
15
DAFTAR PUSTAKA
Aq ib ,
Za ina l d a n
Pro fe sio na lisme
Yra m a Wid ya .
Ro hma nto , Elha m. 2008. Me mb a ng un
G uru d a n Pe ng a wa s Se ko la h . Ba nd ung :
Aq ib , Za ina l. 2009. Be la ja r d a n Pe mb e la ja ra n d i Se ko la h Da sa r.
Ba nd ung : Yra m a Wid ya .
Asma ni, Ja ma l Ma ’ mur. 2011. Buku Pa ndua n Inte rna lisa si Pe nd id ika n
Ka ra kte r d i Se ko la h. Yo g ya ka rta : DIVA Pre ss.
Ba rizi, Ahm a d . 2009. Me nja di G uru Ung g ul. Yo g ya ka rta : Ar Ruzz
Me d ia .
Ha rso no . 2008. Mo de l-Mo d e l Pe ng e lo la a n
Yo g ya ka rta : Pusta ka Pe la ja r.
Pe rg urua n
Ting g i.
Mo le o ng , Le xy. 2007. Me to d o lo g i Pe ne litia n Kua lita tif. Ba nd ung :
Re ma ja Ro sd a ka rya .
Sa nja ya , Wina . 2008. Stra te g i Pe mb e la ja ra n Be ro rie nta si Sta nd a r
Pro se s Pe m b e la ja ra n . Ja ka rta : Ke nc a na Pre na d a Me d ia
G ro up .
Sp ra d le y, Ja me s.
Wa c a na .
2007.
Me to d e
Etno g ra fi.
Yo g ya ka rta :
Tia ra
Sug iyo no . 2011. Me to d e Pe ne litia n Kua ntita tif, Kua lita tif, d a n R&D.
Ba nd ung : Alfa b e ta .
Suto p o . 2002. Me to d o lo g i Pe ne litia n Kua lita tif . Sura ka rta : Se b e la s
Ma re t Unive rsity Pre ss.
Ya m in, Ma rtinis 2008, Ta ktik Me ng e mb a ng ka n Ke ma mp ua n
Ind ivid ua l Sisw a . Ja ka rta : G a ung Pe rsa d a Pre ss.
Ya min, Mo h. 2009. Ma na je m e n
Yo g ya ka rta : DIVA Pre ss.
16
Mutu
Kurikulum
Pe nd id ika n .
BERBASIS PEMBENTUKAN KARAKTER
(Studi Situs di SMP Ne g e ri 1 Je p o n Ka b up a te n Blo ra )
ARTIKEL PUBLIKASI
Dia juka n Ke p a d a
Pro g ra m Studi Ma g iste r Ma na je m e n Pe ndidika n Unive rsita s
Muha m m a diya h Sura ka rta untuk Me m e nuhi Sa la h Sa tu Sya ra t G una
Me m pe ro le h
G e la r Ma g iste r da la m Ilm u Ma na je m e n Pe ndidika n
Disusun O le h:
SUPARMI
NIM
:
Q 100100116
PRO G RAM STUDI MA G ISTER MANAJEMEN PENDIDIKAN
PRO G RAM PASC ASARJANA
UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH SURAKARTA
201 2
LEMBAR PENG ESAHAN
PENG ELO LAAN PEMBELAJARAN BAHASA ING G RIS
BERBASIS PEMBENTUKAN KARAKTER
(Studi Situs di SMP Ne g e ri 1 Je p o n Ka b up a te n Blo ra )
Dip e rsia p ka n d a n d isusun o le h:
SUPARMI
Q 100100116
Te la h d ite rim a d a n d ise tujui untuk d iujika n
Te sis Ma g iste r Pe nd id ika n
Sura ka rta , Ap ril 2012
Pembimbing Pendamping
Pembimbing Utama
Dra. Dwi Haryanti, M.Hum
Prof. Dr. H. A. Ngalim, MM, M.Hum
2
ABSTRAC K
O le h
Dw i Ha rya nti2 A. Ng a lim 3
1G uru SMP Ne g e ri 1 Blo ra , 2Sta f Pe ng a ja r UMS Sura ka rta ,
3Sta f Pe ng a ja r UMS Sura ka rta
Sup a rm i1,
The o b je c tive o f this re se a rc h a re to d e sc rib e the
c ha ra c te ristic s o f the sub je c t ma tte r, le a rning a c tivitie s a nd le a rning
o utc o me s-b a se d Eng lish c ha ra c te r fo rma tio n in Junio r Hig h Sc ho o l 1
o f Je p o n-Blo ra . This is a q ua lita tive re se a rc h. This d e sig n is
e thno g ra p hy o f e d uc a tio na l d e sig n. This re se a rc h is ta ke s p la c e in
Junio r Hig h Sc ho o l 1 o f Je p o n-Blo ra . Me tho d o f c o lle c ting d a ta a re
using 1) in-d e p th inte rvie w, 2) o b se rva tio ns, 3) d o c ume nta tio n. Da ta
a na lyze is d o ne w ith thre e ste p s a s o ne p ie c e , c o nsist o f d a ta
re d uc tio n, d a ta d isp la y a nd ve rific a tio n. The re sults o f this re se a rc h:
1) The re a re e ig ht g o a ls o f le a rning Eng lish in c ha ra c te r-b a se d
Junio r Hig h Sc ho o l 1 o f Je p o n-Blo ra Distric t: a ) g e ne ra ting a re lig io us
stud e nt a c hie ve me nt, b ) is c a p a b le o f fo rm ing stud e nts to ha ve a n
ho ne st c ha ra c te r a nd d isc ip line , c ) is a b le to c re a te a n
ind e p e nd e nt stud e nt, d ) is c a p a b le o f fo rming c ha ra c te r o f the
stud e nts a re re sp o nsib le fo r yo urse lf, e ) ha s a c a d e mic va lue in the
KKM, f) stud e nts c a n sp e a k sim p le Eng lish, g ) stud e nts c a n re a d
Eng lish p ro p e rly, h) inc re a se d the numb e r o f Eng lish vo c a b ula ry is
re c o rd e d in the m e m o ry o f the b ra in stud e nts. 2) The re a re six
c ha ra c te ristic s o f Eng lish te a c hing ma te ria ls b a se d o n the c ha ra c te r
o f Junio r Hig h Sc ho o l 1 o f Je p o n-Blo ra Distric t: a ) the re is the ha b it o f
p ra ying , b o th sta rting a nd e nd ing p e mb e la ja ra , b ) inc o rp o ra te the
lo c a l c ulture is re la te d to the p urp o se o f e d uc a tio n, c ) c o nta ins the
sp irit o f na tio na lism, d ) inc o rp o ra ting e le me nts o f e nviro nme nta l
c o nc e rn, e ) re ve a l the true fa c ts, f) fo r the imp ro ve me nt o f le a rning
fro m mista ke s. 3) The re a re six c ha ra c te ristic s o f Eng lish la ng ua g e
le a rning a c tivitie s b a se d o n the c ha ra c te r o f Junio r Hig h Sc ho o l 1 o f
Je p o n-Blo ra Distric t: a ) frie nd ly a nd c o mmunic a tive in Eng lish, b )
g ive s stud e nts the fre e d o m to b e d e mo c ra tic in le a rning Eng lish, c )
tra in stud e nts to lo ve re a d ing Eng lish, d ) e nc o ura g e stud e nts to
ha ve a hig h c urio sity, e ) e nc o ura g e stud e nts to b e c re a tive in
le a rning Eng lish, f) c re a ting a c o m p e titio n to tra in fo r the ir ha rd w o rk
a nd no t e a sily d isc o ura g e d .
Ke ywo rd s: Le a rning , Eng lish, C ha ra c te r Ed uc a tio n
3
Pe nd a hulua n
Kua lita s p e nd id ika n d ite ntuka n o le h kua lita s g urunya , b uka n
ha nya b e sa rnya d a na p e nd id ika n d a n he b a tnya fa silita s. Jika g uru
b e rkua lita s b a ik, b a ik p ula kua lita s p e nd id ika nnya . C o nto hnya
a d a la h Finla nd ia , ne g a ra d e ng a n kua lita s p e nd id ika n te rb a ik d i
d unia ini se rius me nja g a kua lita s g urunya . G uru-g uru d i Finla nd ia
m e rup a ka n g uru-g uru ya ng kua lita s te rb a ik d e ng a n p e la tiha n
te rb a ik p ula .
Pro fe si g uru se nd iri a d a la h p ro fe si ya ng sa ng a t d iha rg a i, me ski
g a ji me re ka tid a kla h fa nta stis (Riza li, 2009: 66). Da la m p e mb e la ja ra n
te rse b ut, g uru d a n p e se rta d id ik me nja d i fa kto r uta m a ya ng te rlib a t
se c a ra a ktif d a n b e rsa ma a n. G uru se b a g a i p e na ng g ung ja wa b
p e mb e la ja ra n me mp e rsia p ka n d a n me la ksa na ka n p e mb e la ja ra n
hing g a
m e la kuka n
Se d a ng ka n p e se rta
e va lua si
untuk
m e ne ntuka n
d id ik a d a la h sub je k ya ng
ke tunta sa n.
te rlib a t d a la m
p e m b e la ja ra n te rse b ut.
Se ja la n d e ng a n fung si p e nd id ika n ya ng me le ka t p a d a se ko la h
se b a g a i le m b a g a p e nd id ika n fo rm a l te rse b ut, SMP Ne g e ri 1 Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra sa ng a t me mp e rha tika n p e mb e la ja ra n te rse b ut.
Te rma suk d i e ra
g lo b a lisa si ini, ke ma mp ua n b e rb a ha sa
a sing
me nja d i ko munika si ya ng mutla k d ip e rluka n. Di SMP Ne g e ri 1 Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra , p e mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris me nja d i sa la h sa tu
4
ma ta p e la ja ra n ya ng d iha ra p ka n d a p a t me mb e rika n c itra p o sitif
ke p a d a
ma sya ra ka t
d iha ra p ka n
lua s.
Da ri p e la ja ra n
d a p a t me nja d ika n
p e se rta
Ba ha sa
Ing g ris ini
d id ik te ra mp il d a la m
b e rko munika si d a la m b a ha sa a sing te rse b ut.
Da la m a ktivita s p e mb e la ja ra n, p e rlu a d a nya ke ma mp ua n
ya ng d imiliki g uru g una me mb e rika n siswa p e ma ha ma n a ka n
ma te ri ya ng d ia ja rka n. Be rka ita n d e ng a n p e mb e la ja ra n Ba ha sa
Ing g ris b e rb a sis ka ra kte r, g uru m e m a d uka n m a te ri a ka d e m ik
d e ng a n
p e nd id ika n
ka ra kte r.
Misa lnya :
pada
wa ktu
g uru
me ng a ja rka n ma te ri re a d ing d i ke la s, to p ik ya ng d ig una ka n a d a la h
me ng e na i hid up rukun b e ra g a ma . Se c a ra tid a k la ng sung siswa
a ka n me mb a c a b a c a a n te rse b ut d a n me ng e ta hui isinya . De ng a n
d e mikia n, siswa me nd a p a tka n inp ut b a ru te nta ng ke re lig iusa n ya ng
m e rup a ka n b a g ia n d a ri p e nd id ika n ka ra kte r.
Pra ktik p e mb e la ja ra n te rse b ut me ma ng tid a k d a p a t d ic a p a i
se c a ra id e a l. Fa kta nya a d a la h ma sih b a nya k p e mb e la ja ra n ya ng
b e rsifa t te ro ritis d a n p e se rta d id ik ha nya m e nja d i o b je k ya ng ha nya
me ne rima ma te ri. Inila h ya ng d ise b ut d e ng a n le ma hnya p ro se s
p e mb e la ja ra n ka re na a na k ha nya me ng ha fa l info rma si na mun
p e ma ha ma n te rha d a p ma te ri te rse b ut ma sih le ma h. Me nurut
Sa nja ya (2008: 1), ha l ini a ka n b e ra kib a t p a d a ke tid a kma mp ua n
5
a na k se te la h lulus, m e re ka p inta r se c a ra te o ritis te ta p i tid a k m a p u
me ng a p lika sika n.
Se ja la n d e ng a n fung si p e nd id ika n ya ng me le ka t p a d a se ko la h
se b a g a i le m b a g a
p e nd id ika n fo rm a l te rse b ut, SMP 1 Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra sa ng a t me mp e rha tika n p e mb e la ja ra n te rse b ut.
Te rma suk d i e ra
g lo b a lisa si ini, ke ma mp ua n b e rb a ha sa
a sing
me nja d i ko munika si ya ng mutla k d ip e rluka n. Di SMP 1 Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra , p e mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris me nja d i sa la h sa tu
ma ta p e la ja ra n ya ng d iha ra p ka n d a p a t me mb e rika n c itra p o sitif
ke p a d a
ma sya ra ka t
lua s.
Da ri p e la ja ra n
d iha ra p ka n d a p a t m e nja d ika n p e se rta
Ba ha sa
Ing g ris ini
d id ik te ra m p il d a la m
b e rko m unika si d a la m b a ha sa a sing te rse b ut.
Ba ha sa Ing g ris ya ng me rup a ka n sa la h sa tu d a ri b e b e ra p a
b a ha sa
ya ng
d ig una ka n se b a g a i b a ha sa
b a nya k d ig una ka n
d a la m
inte rna sio na l te la h
b a nya k b id a ng ,
b a ik ke se ha ta n,
p e rd a g a ng a n, d a n te ntu sa ja d i b id a ng p e nd id ika n. Situa si ya ng
me nunja ng
ke ma mp ua n
p e rke mb a ng a n
b a ha sa
jug a
p e rlu
d ic ip ta ka n d a n d ike mb a ng ka n o le h p a ra g uru d i se ko la h. Di sisi la in,
ma sya ra ka t p e rlu me mb e rika n d ukung a n ya ng b e rsifa t ko nd isi
p siko lo g is d a n so sio kultura l b a g i p e rke mb a ng a n b a ha sa re ma ja .
Ling kung a n
m e nc ip ta ka n
ke lua rg a ,
sua sa na
se ko la h
ya ng
dan
ma sya ra ka t sa ng a t p e rlu
d a p a t m e m b e sa rka n
6
ha ti a ta u
me nd o ro ng a na k a ta u re ma ja untuk b e ra ni me ng ko munika sika n
p ikira n-p ikira nnya .
SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra me rup a ka n sa la h sa tu
se ko la h
ung g ula n
d i Ka b up a te n
Blo ra
ini d itunja ng
d e ng a n
se jumla h te na g a p e nd id ik ya ng b e rp e ng a la ma n. Da la m a ktivita s
p e mb e la ja ra n, p e ra na n d a ri g uru se ma kin te rliha t p e nting d e ng a n
m e ne ra p ka n
p e m b e la ja ra n
se c a ra
kre a tif.
Misa lnya
d a la m
p e mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris, p e nya mp a ia n ma te ri tid a k sa ja
se c a ra
ko nve nsio na l d a ri g uru ke p a d a
p e se rta
d id ik. Na mun
me re ka jug a d id o ro ng untuk me nc a ri d a n me ng ump ulka n te ma
ya ng b e rka ita n d e ng a n m a te ri, te rm a suk untuk b e la ja r se c a ra
ke lo m p o k d a n m e ng g una ka n m e d ia p e m b e la ja ra n se c a ra va ria tif.
Disa m p ing itu p e nd id ika n ka ra kte r jug a sud a h d ite ra p ka n. Misa lnya
ke re lig iusa n, ke d isip lina n d a n ke jujura n.
Pe nd id ika n ka ra kte r ya ng d im a sukka n d a la m p e mb e la ja ra n,
me miliki
ting ka t
e fe ktifita s
ma na ka la
g uru
ma mp u
me ng ko mb ina sika n a nta ra ma te ri p o ko k d e ng a n a sp e k p e nd id ika n
ka ra kte r itu se nd iri. Ke tika g uru me mb e rika n tug a s ke lo mp o k, g uru
m e m b e rika n b a ta s w a ktu ke p a d a sisw a untuk me nye le sa ika nnya .
Ba ta sa n wa ktu itu, m e m iliki fung si g a nd a ya itu g uru b isa m e ng e lo la
w a ktu d a la m ke g ia ta n p e m b e la ja ra n, d i sisi la in g uru jug a b isa
m e m b e rika n p e m b e la ja ra n a ka n p e nting nya sua tu ke d isip lina n.
7
Be rd a sa rka n fe no me na te rse b ut, ma ka p e ne liti b e rmina t untuk
me la kuka n
p e ng ka jia n
te rha d a p
p e ng e lo la a n
p e mb e la ja ra n
Ba ha sa Ing g ris d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra d e ng a n
jud ul
Pe ng e lo la a n
Pe mb e ntuka n
Pe mb e la ja ra n
Ba ha sa
Ing g ris
Ka ra kte r (Stud i Situs d i SMP Ne g e ri 1
Be rb a sis
Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra ). Ad a p un tujua n d a ri p e ne litia n ini a d a la h untuk
(1) me nd e skrip sika n tujua n p e m b e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris b e rb a sis
p e mb e ntuka n ka ra kte r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra , (2)
me nd e skrip sika n
c iri-c iri
m a te ri
p e mb e la ja ra n
Ba ha sa
Ing g ris
b e rb a sis p e mb e ntuka n ka ra kt e r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n
Blo ra , (3) me nd e skrip sika n c iri-c iri a ktivita s p e mb e la ja ra n Ba ha sa
Ing g ris b e rb a sis p e m b e ntuka n ka ra kte r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n,
Ka b up a te n Blo ra .
Me to de Pe ne litia n
Pe ne litia n ini d ila kuka n d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a t e n
Blo ra . Se c a ra g e o g ra fis, SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra
te rle ta k d i p usa t Ke c a ma ta n Je p o n d a n me nja d i sa la h sa tu se ko la h
fa vo rit d e ng a n sta nd a r na sio na l. Ditinja u d a ri sumb e r d a ya ma nusia
ya ng d imiliki, ma ka SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra d id ukung
o le h se jumla h te na g a p e nd id ik ya ng b e rp e ng a la ma n. Pre sta si
b e la ja r ya ng d ic a p a i p un jug a te rg o lo ng b a ik. Se la m a ini, SMP
8
Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra
jug a
me nja d i p iliha n d a ri
ma sya ra ka t d i Ke c a ma ta n Je p o n d a n se kita rnya untuk me la njutka n
p e nd id ika n fo rma l. Se la in a kse s ya ng mud a h d ija ng ka u, SMP Ne g e ri
1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra m e na rik m ina t m a sya ra ka t ka re na
me nye le ng g a ra ka n
p ro g ra m
ke la s ung g ula n
dan
p e nd id ika n
ka ra kte r.
Me nurut Suto p o (2002: 33-34), d i d a la m p e ne litia n kua lita tif, 1)
ko nd isi sub je k sa ma se ka li tid a k d ija ma h o le h p e rla kua n (tre a tme nt )
ya ng d ike nd a lika n se c a ra ke ta t o le h p e ne liti, 2) p e ne liti ha nya
b e rfung si se b a g a i mo tiva to r d a n fa silita to r b a g i b e rla ng sung nya
ke g ia ta n
te rse b ut,
3)
p e ne liti
m e nje la ja hi
ka nc a h
dan
m e ng g una ka n se b a g ia n b e sa r wa ktunya d a la m me ng ump ulka n
d a ta
se c a ra
la ng sung
d a n d a ta
ya ng
d id a p a t b e na r-b e na r
b e rd a sa rka n p e rsp e ktif sub je k ya ng d ite liti.
Pe ne litia n ini me ng g una ka n d e sa in e tno g ra fi se hing g a d e sa in
te rse b ut se ring d ise b ut d e ng a n p e ne litia n e tno m e to d o lo g i. Inti d a ri
e tno g ra fi a d a la h up a ya
untuk me mp e rha tika n ma kna -ma kna
tind a ka n d a ri ke ja d ia n ya ng me nimp a o ra ng ya ng ing in d ip a ha mi
(Sp ra d le y, 2006: 5). Pe miliha n d e sa in e tno g ra fi ini ka re na info rma n
d a la m p e ne litia n ini a d a la h g uru ya ng me nja d i p e na ng g ung ja wa b
te rha d a p a ktivita s p e mb e la ja ra n d a n b e rinte ra ksi d e ng a n p e se rta
d id ik. Se sua i d e ng a n ha l ini, m a ka
9
g uru m e ng e lo la
a ktivita s
p e mb e la ja ra n d a p a t me ne ntuka n se c a ra ma nd iri a ktivita s se la ma
p e mb e la ja ra n. De ng a n d e sa in e tno g ra fi p e nd id ika n ini, g uru
se b a g a i p e ne liti d a p a t m e nje la ska n a ktivita s p e m b e la ja ra n.
Da la m p e ng ump ula n d a ta , p e ne liti me la kuka n d e ng a n c a ra
w a w a nc a ra
Ha rso no
me nd a la m, o b se rva si, d a n d o kume nta si. Me nurut
(2008:
p e rc a ka p a n
162),
te ra ra h
“ wa wa nc a ra
ya ng
me nd a la m
tujua nnya
untuk
me rup a ka n
m e ng ump ulka n
info rma si e tno g ra fi a ta u me mp e rka ya .” Da la m p e ne litia n ini, p e ne liti
me la kuka n wa wa nc a ra me nd a la m d e ng a n b e b e ra p a info rma n,
ya itu ke p a la se ko la h, g uru p e ng a mp u p e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris d a n
p e se rta d id ik. Wa wa nc a ra d e ng a n ke p a la se ko la h ka re na m e nja d i
p e mimp in
ya ng
b e rta ng g ung
p e nd id ika n
d i se ko la h
te rse b ut.
ja wa b
te rha d a p
Wa wa nc a ra
ke g ia ta n
d e ng a n
g uru
p e ng a mp u p e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris ka re na me nja d i p e la ksa na
a ktivita s p e mb e la ja ra n. Se d a ng ka n Wa wa nc a ra d e ng a n p e se rta
d id ik ka re na me nja d i sub je k p e mb e la ja ra n ya ng te rlib a t d a la m
a ktivita s p e mb e la ja ra n.
Da la m
te nta ng
wa wa nc a ra
ini p e ne liti ing in
m e m p e ro le h
d a ta
m a te ri p e m b e la ja ra n , a ktivita s
p e mb e la ja ra n
d a n p re sta si ha sil b e la ja r Ba ha sa Ing g ris d i SMP
Ne g e ri 1 Je p o n d a ri p a ra info rm a n.
Me nurut Mo le o ng (2007: 164), “ o b se rva si b e ra rti me ng a d a ka n
p e ng a ma ta n d a n me nd e ng a rka n se c e rma t mung kin sa mp a i p a d a
10
ya ng
se ke c il-ke c ilnya
se ka lip un.” Da la m p e ne litia n ini, p e ne liti
me la kuka n o b se rva si se la ma
a ktivita s p e mb e la ja ra n se hing g a
d a p a t m e ng e ta hui se c a ra la ng sung a ktivitia s p e mb e la ja ra n ya ng
te rja d i d i lo ka si p e mb e la ja ra n, te rma suk a ktivita s d a ri g uru ma up un
p e se rta
o b se rva si
d id ik
ini,
d a la m
le mb a r o b se rva si.
p e ne liti
b e rup a ya
untuk
De ng a n
me la kuka n
m e le ng ka p i
d a la m
p e ng um p ula n d a ta p e ne litia n d a n m e ng e ta hui ke a b sa ha nnya .
Me nurut Ha rso no (2008: 165), “ d o kume nta si d ip a ka i untuk
me ng ump ulka n d a ta d a ri sumb e r-sumb e r d o kume n ya ng mung kin
me nd ukung a ta u b a hka n b e rla wa na n d e ng a n ha sil wa wa nc a ra .”
Da la m p e ne litia n ini, p e ne liti m e la kuka n d o kum e nta si d e ng a n
m e ng um p ulka n d o kume n te rtulis ya ng b e rka ita n d e ng a n ke g ia ta n
p e nd id ika n, a nta ra la in RPP, e va lua si p e mb e la ja ra n, p ro fil se ko la h
ma up un fo to se sua i d e ng a n a ktivita s p e mb e la ja ra n ya ng se d a ng
b e rla ng sung .
Ha sil da n Pe m b a ha sa n
Ad a d e la p a n tujua n p e m b e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris b e rb a sis
ka ra kte r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra : a ) m e ng ha silka n
p re sta si siswa
ya ng
re lig ius,
b ) ma mp u me mb e ntuk siswa
me mp unya i ka ra kte r jujur d a n d isip lin, c ) ma mp u me nc ip ta ka n
sisw a ya ng ma nd iri, d ) ma mp u me mb e ntuk ka ra kte r siswa ya ng
11
b e rta ng g ung ja wa b te rha d a p d iri se nd iri, e ) m e m iliki nila i a ka d e m ik
d i a ta s KKM, f) siswa d a p a t b e rb ic a ra se d e rha na d e ng a n Ba ha sa
Ing g ris, g ) siswa d a p a t me mb a c a Ba ha sa Ing g ris se c a ra b e na r, h)
m e na m b a h jum la h ko sa ka ta Ba ha sa Ing g ris ya ng te re ka m d i
me mo ri o ta k sisw a .
Ad a e na m ka ra kte ristik a ktivita s p e mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris
b e rb a sis ka ra kte r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n, Ka b up a te n Blo ra : a )
b e rsa ha b a t d a n ko munika tif d a la m Ba ha sa Ing g ris, b ) me mb e rika n
ke b e b a sa n siswa untuk b e rsika p d e m o kra tis d a la m p e m b e la ja ra n
Ba ha sa Ing g ris, c ) me la tih siswa untuk g e ma r me mb a c a tulisa n
Ba ha sa Ing g ris, d ) me nd o ro ng siswa untuk me miliki ra sa ing in ta hu
ya ng ting g i, e ) me ma c u siswa untuk kre a tif d a la m p e mb e la ja ra n
Ba ha sa Ing g ris, f) me nc ip ta ka n ko mp e tisi a g a r me la tih untuk ke rja
ke ra s d a n tid a k m ud a h p utus a sa .
Ad a
e na m c iri m a te ri p e la ja ra n Ba ha sa
Ing g ris b e rb a sis
ka ra kte r d i SMP Ne g e ri 1 Je p o n Ka b up a te n Blo ra : a ) te rd a p a t
ke b ia sa a n
b e rd o a ,
p e m b e la ja ra ,
d e ng a n
b)
tujua n
b a ik
m e m a sukka n
p e nd id ika n,
ke b a ng sa a n,
ling kung a n,
me ng a wa li
b ud a ya
c)
ma up un
lo ka l ya ng
m e ng a nd ung
me ng a khiri
b e rka itan
se m a ng a t
d ) m e m a sukka n unsur ke p e d ulia n
e ) me ng ung ka p ka n fa kta d e ng a n b e na r, f) b e la ja r
d a ri ke sa la ha n d e mi p e rb a ika n
12
Pe mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris b e rb a sis p e mb e ntuka n ka ra kte r
me rup a ka n p e rp a d ua n p e nya mp a ia n ma te ri a nta ra b a ha sa ing g ris
d a n p e nd id ika n ka ra kte r d a la m sa tu ke g ia ta n b e la ja r me ng a ja r,
g una me ning ka tka n ke ma mp ua n siswa b a ik se c a ra a ka d e mik
m a up ua n se c a ra ke p rib a d ia n ya ng b e rd a sa rka n UUD 1945 d a n
p a nc a sila . Pe m b e la ja ra n b a ha sa ing g ris b e rb a sis p e mb e ntuka n
ka ra kte r d a p a t b e rla ng sung ma ksima l jika p e la ksa na a nnya d a p a t
d iliha t d a ri tig a
ind ika to r ya itu ma te ri p e mb e la ja ra n, a ktivita s
p e m b e la ja ra n d a n ha sil b e la ja r siswa .
Se ma kin ma te ri p e mb e la ja ra n se sua i d e ng a n kurikulum d a n
ko nse p p e nd id ika n ka ra kte r ma ka a ka n se ma kin b a ik inp ut ya ng
d id a p a tka n siswa se la ma p e m b e la ja ra n b e rla ng sung . Be g itu jug a
d e ng a n a ktivita s p e mb e la ja ra nnya , se ma kin b a ik g uru d a la m
b e rino va si d a n b e rinte ra ksi d a la m a ktivita s p e mb e la ja ra n ma ka
siswa
a ka n
se ma kin
me nikma tinya .
b e rse d ia
Da mp a knya
me ng ikuti
a d a la h
p e mb e la ja ra n
se ma kin
siswa
me ng e lua rka n ke ma mp ua n b e la ja r te rb a iknya , ma ka
dan
b e rse d ia
se ma kin
sisw a m e nd a p a tka n p re sta si b e la ja r ya ng m a ksim a l.
Sim pula n
Tujua n p e mb e la ja ra n me rup a ka n ta rg e t a ta u sa sa ra n ya ng
d ic a na ng ka n d ia wa l d a la m ra ng ka ia n ke g ia ta n p e mb e la ja ra n
13
b a ha sa Ing g ris. Pre sta si b e la ja r siswa d a p a t d iliha t d a ri ind ika sinya
b ila
siswa
p e rb ua ta n
te rse b ut
ya ng
me nd a p a tka n
d ise ng a ja .
Se c a ra
ke c a ka p a n
sing ka t
b a ru
a kib a t
b e la ja r a d a la h
p e rub a ha n ting ka h la ku d a ri ha sil la tiha n ya ng te ra tur d e ng a n
usa ha untuk me nc a p a i tujua n. Pe rub a ha n ting ka h la ku b a ru ya itu
d a ri tid a k
ta hu
m e nja d i ta hu,
tim b ulnya
p e ng e rtia n
p e rub a ha n sika p , ke b ia sa a n, ke te ra mp ila n, sika p
b a ru,
me ng ha rg a i
m a up un p e rub a ha n ja sma ni.
Pe mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris b e rb a sis ka ra kte r, me mp unya i
d ua ma te ri p o ko k ya itu ma te ri Ba ha sa Ing g ris d a n p e nd id ika n
ka ra kte r. Ke d ua nya sa ling me ng isi d a n me le ng ka p i, se hing g a siswa
d a p a t m e m a ha m i m a te ri a ja r se ka lig us d a p a t m e m e tik nila i-nila i
ya ng te rka nd ung d a la m p e nd id ika n ka ra kte r. Ke sia p a n ma te ri
d a la m p e mb e la ja ra n p e nting untuk d ip e rha tika n, ka re na d a la m
sua tu p e mb e la ja ra n sumb e r d a ri inte ra ksi a d a la h ma te ri a ja r itu
se nd iri. De ng a n d e mikia n je la s kira nya b a hwa g uru ha rus d a p a t
me nyia p ka n m a te ri a ja r se b e lum p e m b e la ja ra n b e rla ng sung .
Aktivita s p e mb e la ja ra n me rup a ka n p ro se s me nd a p a t sua tu
info rm a si a ta u ke te ra m p ila n, ya ng d a p a t m e rub a h ke b ia sa a n
se se o ra ng d e ng a n m e lib a tka n ing a ta n a ta u m e m o ri, se b a g a i
te mp a t p e nyimp a n info rma si d a n ha rus d ila kuka n se c a ra b e rta ha p
d a n me la lui p ro se s la tiha n se c a ra b e rka la . Pe mb e la ja ra n itu se nd iri
14
a d a la h p ro se s untuk m e m p e ro le h p e ng e ta hua n b a ru d a n m e m o ri
a d a la h p ro se s ya ng me nyimp a n p e ng e ta hua n itu d a la m wa ktu
la m a . Da la m p ro se s b e la ja r d ib utuhka n usa ha untuk me ng ing a t
p e ng e ta hua n b a ru. Tujua n p e mb e la ja ra n Ba ha sa Ing g ris a d a la h
a g a r siswa d a p a t b e rko munika si d a la m Ba ha sa Ing g ris se c a ra lisa n
m a up un tulisa n se c a ra la nc a r d a n se sua i d e ng a n ko nte ks so sia lnya .
15
DAFTAR PUSTAKA
Aq ib ,
Za ina l d a n
Pro fe sio na lisme
Yra m a Wid ya .
Ro hma nto , Elha m. 2008. Me mb a ng un
G uru d a n Pe ng a wa s Se ko la h . Ba nd ung :
Aq ib , Za ina l. 2009. Be la ja r d a n Pe mb e la ja ra n d i Se ko la h Da sa r.
Ba nd ung : Yra m a Wid ya .
Asma ni, Ja ma l Ma ’ mur. 2011. Buku Pa ndua n Inte rna lisa si Pe nd id ika n
Ka ra kte r d i Se ko la h. Yo g ya ka rta : DIVA Pre ss.
Ba rizi, Ahm a d . 2009. Me nja di G uru Ung g ul. Yo g ya ka rta : Ar Ruzz
Me d ia .
Ha rso no . 2008. Mo de l-Mo d e l Pe ng e lo la a n
Yo g ya ka rta : Pusta ka Pe la ja r.
Pe rg urua n
Ting g i.
Mo le o ng , Le xy. 2007. Me to d o lo g i Pe ne litia n Kua lita tif. Ba nd ung :
Re ma ja Ro sd a ka rya .
Sa nja ya , Wina . 2008. Stra te g i Pe mb e la ja ra n Be ro rie nta si Sta nd a r
Pro se s Pe m b e la ja ra n . Ja ka rta : Ke nc a na Pre na d a Me d ia
G ro up .
Sp ra d le y, Ja me s.
Wa c a na .
2007.
Me to d e
Etno g ra fi.
Yo g ya ka rta :
Tia ra
Sug iyo no . 2011. Me to d e Pe ne litia n Kua ntita tif, Kua lita tif, d a n R&D.
Ba nd ung : Alfa b e ta .
Suto p o . 2002. Me to d o lo g i Pe ne litia n Kua lita tif . Sura ka rta : Se b e la s
Ma re t Unive rsity Pre ss.
Ya m in, Ma rtinis 2008, Ta ktik Me ng e mb a ng ka n Ke ma mp ua n
Ind ivid ua l Sisw a . Ja ka rta : G a ung Pe rsa d a Pre ss.
Ya min, Mo h. 2009. Ma na je m e n
Yo g ya ka rta : DIVA Pre ss.
16
Mutu
Kurikulum
Pe nd id ika n .