OPTIMALISASI PELAKSANAAN PROYEK DENGAN METODE PERT CPM

!

& ' (() (*'

#

+
,

#

'(-(

"

#

$%

#.#

!

"

#

$%&''(')%

*+

*"

+

!

"

#

,-

$%

. "/

. 0

,-

%' '

. "/
! , 1 2(3221

/

!

"

#

# #

#.

$%&''(')%

*+

*"

+

!

0

1

2

"

/
,

,-

%,

,

1,

,4

. "/

." !

5

. ""

$

"

#

3

$%

'4

56

'(-(

6

#

.

$ 5

2

.
1 2
!

#

"

#

.

.

$%.

,
#
7
.

8

.

*
,

&
.

.
, -

#

8
.
,

.

0

%' '

6

.

!", $%& ''( ')%

7
,9
7
:
:

:.

, 5

.

.

, ;
#

,
"

4/8$ "

#
:

crashing

:

:
.

<
,

8

:,
.

7
:

8
,

5

)'
4 % ,'=(,% 0,(1(.=1

:

,

9

7

7
crashing

.

.

.

4/8$ ".

Planning until controlling process during construction work are
important activity of a project. Success or failing of the project caused by not
maximal planning and insufficiently effective controlling, so that the project
activity is inefficient. As the consequences of these impacts suffered project delay,
decreasing of quality, and increasing performing cost. Project management
working time drew the line by given schedule, so the manager of project shall get
to anticipate condition changing.
PERT#CPM method can be utilized to manage project working time
become more efficient and effective. In order to reduce the impact of the project
delay and cost overruns, three alternatives methods can be drawn; (i) additional
workforces/labours, (ii) working overtime, and (iii) subcontracting. Acceleration
of duration is done on the activities at the critical path and total days that given
on each alternative is equaled.
Result showed that subcontracting alternative figured out the optimal time
to finish the project which is 150 days with projects total cost
Rp21.086.217.636,83.
Keywords : planning, controlling, project management, PERT#CPM method,
crashing

Bismillahirrahmannirrahim
&

;/

8
>?

"

/#

/ #

-

4/ @ $ "

7

9

A,
#

.

,

.

.

7
,

5

8

4

;
.

.
.

7
.

.

.
.

,
%, -

, -

. "/.

/

,

. #

.

:
1, -

,
6,

5.

"".

,

.

-

!"

#

-

7
,

2, -

, 4,

,

.

#

,

),

-

, 5, ", $

7

. " .& .
,

(,

:
.

:
,

0,

!

9 .

/#

: /, 5

/ #

-

9

.

7

:
.

#

.

#

8

,
=,

9

.

",

7

,
3,

# !

#

7

/

6

.

7

.

.
.

', 4

# .

&

,

.
8

,

8

7

.

.

,

.

.

. &

.
.

.

. /

. /

.

.
.

.

#
,

%, /
4

8
. 4 CC .

"

%''(.
.

.

. 5

. 4 C . &7

.
.

. B
. ! .&

.

.
.

C.

.E .&

.&

.&

.5

.4

.

.

,
1, /

8

"

5

99
. "

/ . & :. F
"

-

/

B :.&
. "

./

! .

6

.&

.;

.& .

.

."

. 9

. 4C . 4

.

5

.
.

2)

,

2,
,
.

#

,?
:

7
:

,
8

7

,

Alhamdulillahirobil’alamin.

. 0

%' '

!", $%& ''( ')%

D

+
5
5&B&"& +
B,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
4 / + &
94! !, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
G &5& 9 B B &
+!& ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
4 6&/&& ?4! ! &B!/& 94! !,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
&- /4&9 ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
ABSTRACT,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
9&/&
G& /&4,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
& /&4 ! ! ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
& /&4 /&- B,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
& /&4 G&"-&4 ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
& /&4 B&" !4& , ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
-&- !
&5 B &
, B
"
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
,% 4
"
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
,1 /
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
,2 9
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
,)
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
-&- !!
/ B&&5
/&9&
%, B
/
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
%, ,
, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
%, ,% "
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
%, ,1 $ ",,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
%, ,2 4/ ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
%, ,)
4/
$ " ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
%, ,(
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
%, ,0 &
?
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
%,%
/
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
%,1 9
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
-&- !!!
" /?
B!/!&
1, F
:
?
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
1, , F
, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
1, ,%
:
?
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
1,% +
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
1,%, +
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
1,%,%
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
1,1 "
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
1,2 "
&
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
1,2, "
$ ",,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
1,2,% "
4/,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
-&- !F
5& !B &
"-&5& & ,
2,
?
, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
2, ,
/# / # 7 ,

D

D
D
D
D

)
(
(
0
=
=
1
(
%(
1'
1
1
1(
10
13
13
13
2
2
2%
2%
21
2)
20
)

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
)
/# / # 7
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
)1
2, ,1 B
/# / # 7
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
)3
2, ,2 F "
7
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
('
2, ,) /, 5
9
9
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
(
2, ,( B
/, 5
9
,,,,,,,,,,,,,
(%
2, ,0
?
/, 5
9
,,,,,,,
(2
2,% &
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
((
2,%,
+
9
Network Planning ,,,,,,,
((
2,%,% B
9
Critical Path ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
01
2,%,1
7
Project Crashing ,,,,,,
0(
2,1 !
5 ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
=0
-&- F
/
), 9
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
3%
),% 9
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
31
),1
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
31
& /&4
/&9& ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
3)
B&" !4& 8B&" !4& ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, &8
2, ,%

?

D

+
H
/

%,

/

%,%

/

2,

"

"

4

/
:

&

.
/#

/

2,%

:

/

2,1

/

2,2

/

2,)

2

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

1(

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
?

.

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

F

9
:

&

&

B

9

5

>

2,(

9

/

0%

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

0)

8G

9

>

2,0

9

/

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

9

>

2,=

:

9

;

7
/

2,3

2, '

/

2,

&

:

/
B
+

/

9

2, %

9

>

2, 1

:

9

9

>

9

;

2, 2

&

&

=%

=%

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

=1

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

=2

:9

9

=

8G
7

7
/

='

8G
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

A
/

,,

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

9

+

9

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

A
/

0=

Crashing

:

9

,,,,,,,,,,,,,,,,

-

9
&

/

7

9

0=

8G

A
/

00

8G

A
/

0

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

A,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
/

(0

.;

.

9

9

-

-

.;
.;

F

,,,,,,,,

.

/ #

&

"

5

B

Crashing
:+

9

B

D

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

=)

/

2, )

/

2, (

:

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
9

Crashing
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

/

2, 0

=(

9

Crashing,,,,,,,,,,,

D

=0
3

+

5
G

%,

5

9

/

;

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
G

%,% 9

&

-I

-

$,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

3
3

G

%,1 9

&

-

$ ,,,,,,,,,,,,,,,,,

G

%,2 9

&

-

$

G

%,) 9

-

G

%,( G

$
&. -

,,,,,,,

%'

,,,,,,,,,,,,,,,,,

%'

$

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
G

%,0 9

&. -.

$

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
G

%,=

"
9

G

%,3

G

%, ' /

G

%,

9

%, %

G

%, 1 9

G

2,

%1

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

%)

-

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

%3

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

1'

" 7

/

;

Expected Value.

G

%%

+

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

-

%

/

"

. .

$ ",,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

11

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

1=

/
?

/#

7
G

2,%

?

G

2,1

+

.

/ #

-

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

)2

/, 5

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

()

,

(3

9

9

9

D

+

5
B

&

:

B

&% +

B

&1 9

B

-

B

-%

B

$

9

&

9

Network Planning
;

:

9

+

.

.B .

Network Planning

&

B

B

Project Summary Report

B

Project Summary Report
/

B

9

B

G

B

5

$ " ,,, &8

"

$ " ,,,,,

-8

9

,,,,,,,,,,,

$8

"

4/ ,,,

8

"

4/,,,

8

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

8

9

,,,,,,,,,,,,,,,,,, G8
&

:

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, 58

Project Summary Report
B

B /

&
9

:

"

&

:+

9

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Project Summary Report
9

&

:

,,,,,,,

!8
+8

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, 98

D

/# #

-&-

2
/

.
.

:

, -

.
,
:

.

.

.

7 .

.

8

.
,

#
deliverable
. 333 ,

8
7

.

.

.

,

#

deadline .

#

,-

#
,
7
#

.

%

, -

, "
:

# .

#

5

# .

#

, ,

7

.

, 5
7

:

.

.

.

,

9
7

:
:

:.

.

.

.

,

9
.
#

,

#

.

:

#

.

7
.
#

.

7

,
:

7

:

.

.

#
-

. 330 , 9

,

1

8

.

:

,
.
.

fixed cost ,
7

8
7
#
7

,

.

#

,4

# #
.

#
, /

,

#

#

.
7

,

#
, ?

,
7

.

.

,
7

.
7

,

2

/#

/ #

-

//-

7

0)

4 , % ,'(',''',''',,

&

/#

/ #

-

//-

7

.
.

.

.

,

!

,

/, 5

9
7

,

.

9

network

/, 5

7

,

#
#

,
#

#

#

,5
.

image

,
#

#
:

,

7

:

7 7 .
7

.

)

,

/#

7
/, 5

%1 +

9

-

7

%' '

0)

. %' ' .
,

7

/ #

%1 +

%' '

=)J.
/, 5
&

9

. %' ' ,

%' '.
.

.

. plumbing.

7

,
7

7

#

, ?

7

7

#

4/ Project Evaluation and Review Technique
$ " Critical Path Method 8 "

-&'

5

+

9

,

0

-

.
7
,

#
,

(

, -

network

/ #

-

//-

/#

7

K

, -

/#

/ #

-

//-

7

K
7, -

/#

/ #

-

//-

7

K

-&7

"
&

, "

network
7

, "

/#

/ #

//-

,
#

-

-

//-

/#
7

/ #

,

7, "

/#
#

/ #

-

//7

7

,

-&8
&
, "

#

:

,

, "

#
,

0

7, "

#
,

-&*

5
-

2
!,

.
.

.

,
-

!!, /

.
8

8
-

,
!!!, "

.

:

.
.

-

!F, 5

F,

.

,
.

,

.

,

7
-

.

=

/ #
'&'&-&-

1 2
1 2
8

"

. %''% ,

:
.
#

#
/

. %''2

"

333. ,%

Kegiatan proyek dapat diartikan sebagai satu kegiatan sementara yang
berlangsung dalam jangka waktu terbatas, dengan alokasi sumber daya
tertentu dan dimaksudkan untuk menghasilkan produk atau deliverable yang
kriteria mutunya telah digariskan dengan jelas.
"

#

%''1
:
.

7
:

,
"

%'''

Proyek adalah suatu pekerjaan yang memiliki tanda#tanda khusus
sebagai berikut, yaitu,
1. Waktu mulai dan selesainya sudah direncanakan.
2. Merupakan suatu kesatuan pekerjaan yang dapat dipisahkan dari yang
lain.

3

3. Biasanya volume pekerjaan besar dan hubungan antar aktifitas kompleks.
5 C

4

%'')

#

:

,
"

&

%''%

Kegiatan proyek – dalam proses mencapai hasil akhirnya dibatasi oleh
anggaran, jadwal, dan mutu yang harus dipenuhi – dibedakan dari kegiatan
operasional, hal tersebut karena sifatnya yang dinamis, non#rutin, multi#
kegiatan dengan intensitas yang berubah#ubah, serta memiliki siklus yang
pendek.
"

"

%''(

# AThe project is

complex enough that the subtasks require careful coordination and control in
terms of timing, precedence, cost, and performance,A
"

6

%''' .

#

.
#

7

#

,

9!

1 2
-

. 7 87

, "
,

,

:

:

7,

,

.

# .

.

,
, "
, 9

.

8
.

7

,
,

'

.

9"

1 2
"

333 .

,

89
/

.

.

.

,
,

8"

:
.

:

.

.

7

.

:

,

7,
,
,

"
:
.

,

7

9

,
:,

4

8/

,
,

9

- 8
8
,

:

,

.

0 $

2

1 2

9

8

# .
7 .

.

.

G

%, , 9
8

8

man#hour .

.

. 333 ,

56
/ 6

$

56

1

0

!

#
#
#

#"
$

%

#
#'
#

#

(

#
$

"

5

"!

2

1 2

"

#
$
$

#
#

$: 2

!

#!

&
$$

#

"

'&-

$

#
#
#

$

9

?

. 333

333 .

"! Project Management Institute

8

.

%

7
,

*

/

:

.

.

,

9
.

.

.

, Deliverable
,

,

/

*

:

9

*

:

.
.

.

.
.

:

7

.

, Deliverable
.

7

.
.

7,

/

.
,

!
.
:

.

:

,

/
9

/

8

7

Deliverable

,

#

.
.

,

1

7

.

, Deliverable
.
.
,

/

,
?
.
#
,

'&-&'

" 5

1 2
" 5

1 2

5, 9 C
# #

.
.

.

333

.

#

7

.

.

7

,
-

:

Project Management Institute

5, 9 C

. 333 . "!
. 333 .

:
Manajemen proyek adalah ilmu dan seni yang berkaitan dengan
memimpin dan mengkoordinir sumber daya yang terdiri dari manusia
dan material dengan menggunakan tehnik pengelolaan modern untuk
mencapai sasaran yang telah ditentukan, yaitu lingkup, mutu, jadwal,
dan biaya, serta memenuhi keinginan para stake holder.
,!, $

;,4, 9

. 333

2

6 '&6

" 5

1 2

;#
"
B

8

:

,

5
# #
#
:
"

5
#

8

" 5

2

;#
"

9

:
#
7

,

,
. "

,
,
,

,

8

9

.

,
,

9

. 9

Joint venture
7

,

,
,

9

,

"

. "
:
7

,
,

;#

/

/

# ,

#

#

# #
,

+

#

,

.

9

/
,

7

# #
8

.
# .
,

/

#

,
?

7

,
,

"

9

"

#

?

%''0 .

.
#

7

. 333

#

#

)

7

.

,

#

scheduling .

budgeting .

manpower planning .
,

controlling ,
"

,

:

Perencanaan,

5 C

4

7
8

,

,

. %'') .

.

:

.

,

Penjadwalan,

.

.

8
,
7,

Pengendalian,

#

.

,

.

.

7
#

,
5

,

/

333 3=

#

(on time)

#

#

.

.

.
,

/

,

(on budget)
,

7,

/

:
:

(on specification)
,

(

'&-&7

"

B

9

7

30% .

Path Method 8 $ " .

+

9

7

Critical
#

,

8

$ ".

#
.
#

#

,$ "

. %''0 , $ "
7

#

,

.

"
Network planning +

9
8
network,

8

.
#

,
8

network

0

5
,

. %'')
*

.

#
,9

:

duration

#

resources

.

.

.

.

,9
#

, ,+
,

7 *
#

.

,

*

event, 9

.

#

event

:
,

#

#

#
,/

,9

#

8

#
8

,
*
7,

,
8

dummy activity,

, Dummy

.
#

=

.

dummy

8

,-

#

dummy

#

.

#

,
,

.

,

.
8

8

5

,

. %'')

event

.

,
,

:

,

7, &
,
,

7
event

7

terminal event ,

&

, +

initial

8

&
$

%,%,

.

3

56
$

0

2

'&'

;2

$

0

)
?

, +

"

&

2

*

. %''(

-

$

.

%,1,

5

56

'&7

$ 2

$

0

2

*
)
"

7, +

9

&

?

%,2,

$

56
5

$ 2

'&8
$

0

2

. 333

%'

*
)
"

, +

9

&

?

-

. 333

$
-

.

.

%,),

5

$ 2

56

'&*

$

0

2

*

)

"

9

?

. 333

dummy
-,

%

, +

&.-.

$

.

%,(,
56
56

1

06
$

'&)

2
2 "

<
1

)

+

5
5

,

*
?

4

7 "

8

9

.
dummy

8
%,0,

. 333

%%

56
< <

'&4

5

$

2 "

1

5

,
)

+
*

.

-

,
)

+
*

?

"

4

-

7 "

5 C

2

9$

&? .
%,=

9

9$

. 333

%'') .
2

9$

9

2 activity#on#node @

0 activity#on#arrow @ &?& ,
.

,G

8

4
.

&?

.

&?&.
,

%1

56
6

2

7

:?

5 C

4

'&=
56 2

"

"

. %''2

%'')

.

.

#
two#pass.

backward pass,

forward pass
forward pass, B

backward pass,

earliest start

#

B

%2

.
earliest finish

,
#

latest start

, B

#

#

,B

latest finish

#

#
,

L" DM

NOOOOOOOO,OOO %,

L

P;

OOOOOOOOO,OOOOOOOO,, %,%

B L"

MB

NOO %,1

B LB @;

OOOOOOOOOOOOO,OOOO,, %,2

#
.

#
#

7

slack time

, Slack

#

.
5 C

4

. %'') ,

7 LB @

OOOOOOOOOOOOO,OOOOOOOO,, %,)

7 LB @

OOOOOOOOOOOOO,OOOOOOOO,, %,(

%)

56
1

'&>

2

$

$

!
/

/

!
/

/

,

$

?

"

"

?

. %'')

$ " Critical Path Method 8 "

+

9

.
8

#

+

,
.
. 333 , B

Critical Path
,+

8

#

.

#
7

-

.

. 330 ,
"

-

330 .

:

%(

,
,
,

7

.
7

7,

8

,

#
trade off
#

:

#

7

crash

#

,

, Time slack

#
, !

*

.
:

"

:

:

6

.

8

,

%''' .

Kegunaan jalur kritis adalah untuk mengetahui kegiatan yang memiliki
kepekaan sangat tinggi atas keterlambatan penyelesaian pekerjaan, atau
disebut juga kegiatan kritis. Apabila kegiatan keterlambatan proyek maka akan
memperlambat penyelesaian proyek secara keseluruhan meskipun kegiatan
lain tidak mengalami keterlambatan.

'&-&8
4/
"
#

Project Evaluation and Review Technique
7

. %''0 ,

7

7

%0

/

4/ Project Evaluation and Review Technique
.

.

7
7

, /
.

#

,
-

$ "

#
7

.

4/
uncertainty
"

#
5 C

4

. 333 ,

%'') .

4/

#
.#

.

B

.

#

9

7

,
30%

# #

#
7

#

7

.

''. #
#

7
.

''.

#

#

#

,
: . #
: ,

#
:

.

#

%=

"

333 .

.

8

.

4/.
.

,

:

.

.

8

4/,

,

8

.

.

8

.
#

,

7, -

8

historical record .

,
%, '
9

#

7

,

,9
.

,

. .

#

%3

56
! 5

2

'&-(

: 2

$

6

Operations Research Jilid 2. %''0

9

#
te

.

. .

.

#

,&

te

8

,
te

#

.
2

%,

,

#
#
#

1'

56
<

'&--

0< < 5<

6

5

6

Operations Research Jilid 2. %''0

'&-&*

6
4/

,

4/

$ "

7
.

$ "

#
.#
evaluator,

,

4/

#
.

7
$ "

.

1

:

#

#
,

7,

4/

#

.

#

7 .

$ "

,
,

4/

.
$ "

'&-&)

,

1 2
#
"
"

#
#

. %''( ,

%''(

#

:
.

construction method .

.
,

'&-&4

$ 5
"

9

7

.

-

!

.
,&
8

.

.
.7

.

,

1%

"

#

%''(

#
8

,

#
.
7
:

,

#
#

.
crashing

#
5 C

9

4

. %'') ,

$ "
7

#

7
%''0 .

7

.

$ "

.

, ;

#

;

, -

-

7, ;

7

, -

7

#

7
7

;7
-7

,"

11

56
5$

'&-'

5

)

0

∆
&

∆

?

4

7 +

%. %''0

G

#

"

33) .

#

8

,

8

.
.

#

'&'

,

0
"
&

5

"
9

#

A.

%'')
4/8$ "

>

7

9

?

#
4 0'',10),'''.8,

&

:
7

6

.
=2

#

12

.

21

#

:

#

"

"
#

7

,

4
A

,

%''%

"

4/

$ "A.

#
:

#

,

review
#

, +

#
$ "

#

.

, F
4/

$ "

.

,
#
"

#

%''(
"

#
"

B
A&

?

7

Least Cost AnalysisA, -

.

7

9

9

2%

%2J
4 %%,10',)=1.=%

.%'J

,

4
11

,=1=, =,(').=(
%

%)

2
4

,=10,(==,( %.'%,

1)

4/
%''=

$ ".

&

A

/

-

9
: 7

;

A,

.

7

.

.

.

,

"

8

-

,

.

4

(),)'3,= 0.8

(=

)1

:

shift ,

-

/
9

+

9

;
$ "

%''=

>?

"A.

6

;

-

crashing

$ "

"

)3

4 0,2)(,)%3,%=1.3',
7

9

.

crashing
.

moulding 7

:
.

precast,
4

#

#

='

0,20 ,(=',)'%.02,

9

9

7
4

1(

6 '&'
2 5

0

.

0 2

5

0
&
5
.
%'')

7

4/. $ "

;
:
=2

"
$ "
?
6 .9

4/8

4

9
&
#

0'',10),'''.8,
21
#

7

,

:
4
"
%''%

,

4/. $ "

#

review

.
"
"
$ "

4/
#
,

+
#

#

.
$ "

,
B
"
#
%''(

&

?
7

.

"
Least Cost
Analysis

B
&

$

#
7
"
9

9
2%

%2J

4
%%,10',)=1.=%
.%'J
,

10

.

0 2

5

0
&

4/. $ "

-

.

.

%''=
/

;

4 (),)'3,= 0.8

9

(=
)1

/
6
9

?

;

$ ".

"

,

crashing

-

9
;
%''=

+
$ 7
"
.

$ "
"

9
$ "

.
)3

7
"
"

4
0,2)(,)%3,%=1. 3',

'&7

2

52

7

8
#
8
#

.
:

,

"
7

7
, /
#

,

:

1=

56
2

'&-7

52

. %' '

13

7&- ,

6

?

$

"

7
:

.

8:

8

#

7&-&- ,

.

8

. %''( ,

6

F

7

.
, F
.
,

F

#
.

.

.

.

,

7&-&'

:

?

$

7

,

:
8

7,

7

2'

:
,

;
;
.

7

8

7

, ;

#
:

#

,

,
#
,
7,

5
5
#

,
,

4 7
-

.

#

,

.
#

:
.

duration

, .

8

,

2

7&' .

56

7&'&- .
+
,

9

:.

7

.

.

7

.
5

.

:

. 332 ,

, 5

#

,
,

9

:.

8
8

.

. 333 ,

#

.

#

.
.
,

.

2%

7,

.
.

7
7

,

.

" C

. %'') ,

.
,

-

8

.

.
" C

.

. %'') , 8

,

7&'&'

56
.

/#

/ #

-

//- ( B

7
schedule

7

4&-

#

,

,

7&7

5$
.
7
7

8
,

.
8

7

,

.

.

21

"

,; # 7
;# 7

7

:

7

.:

.

. %''' ,

,?
?

7
8

7

:

&

. %''=

7,
7
8

.

.

8

.

.
,

7&8
9
7

,

7

,

?

#

7
,

7
9

7
crashing, "

;

%''= .

crashing

22

#
,

crashing

,
7

8
, &

7

7

.

:
$

,

87
,
, "

7, "
, "
, "
5

,
7
#

7

#

.

#

J
-

//- ( B

/#

7

,

/
4/

$ ",

#

7

,

#
$ "

/ #

2)

, /

.
#

7

.

#

#

. #

.

#

4/ ,

"

&

4

4/

%''2 .

$ "

.

.

$ "
4/,

7&8&"

5 C

%''( . $ "

# #

.
,

:

$ "

, +

.

7

>

#

A.

#

.

.
#

cost trade#off

.

time

crash program, "

333 .

crashing
, +

,!
#

.

:

,
, -

#
,

7

.
.

.
,

2(

network
. 333
,

"

:

.

7

.

8
,

,

"

8

.
,

7,

"

#

8
,

,

"

:

critical path

float

#

,

.

:

, +
#

*

.

# , ?

#
#

#

,+

.
, &

.

,
.

7
,

,B
"

#
7

.
,+

.

8
7
,

,

20

,

"

7

#
, &

7

8

.

#

,

7,

,

,

7
,&
.

7
,
7
,

,

7

8
,

:,

5

7
,

&

#
#

,-

,

7&8&'
.

#

#

#
# .

.

2=

.

.
#

. %''0 , ?

.

#
, "

4/

4/
#

.
8

,

# #
:

,

5 C

4

%''( .

#
5

4/
#

333 .

, "

4/

8

#

.

:

8

,

4/.

#
,

probability,

#

%''0 .

.

8

4/
#

4/.

#

#
, "

5

duration estimate

%'') . triple

4/

#

8

.

actual time

optimistic #
duration #

pessimistic

tail .

#

most likely duration
,9

8

expected return te

23

Te =

a + 2m + b
(

OOOOOOOOOOOOOOO,, 1,

L expected duration
L#
L#
L#
te.
slack L '
4

:

. 333 ,

#

4/
#

, -

.

S =

(

OOOOOOOOOOOOOOO 1,%

(b − a )
L
L#
L#

F
%

V te = S =

F

b−a
(

L

%

O,,OOOOOOOOOOOOO, 1,1

,

)'

L
L#
L#
7

#

#

TE

T(d)

z=

T d − TE
S
C

L

/

L

/

L

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, 1,2

7
#
#

L

&
7

C
: C,