Perancangan Pembangkit Listrik Tenaga Uap Memanfaatkan Gas Buang 2 Unit Turbin Gas dengan Daya 2x20 MW Menggunakan Siklus Gabungan.
TUGAS AKHIR
BIDANC KONVERSI ENERCI
" PERANCANCAN PEMBANGKIT LISTRIK TENAGAUAP
MEMANFT\ATK-A.N GAS tsUANG 2 UNITTURBIN CAS
DENGAN DAYA 2 X 20 MW MIINCCUNAKAN SIKLUS
CABIINGAN
"
Diajukan Sehagai Srlah Srtu Syar.r Unrrk McnyeLesaikrn Pendidika. T.nap
sarjdn3
RIZA RISKY OKTAVIANI
05 971 004
-r€ryDGr
JURUSAN TtrKNIK MESTN
FAKULTAS TEKNIK UNIVtrRSITAS ANDALAS
I'ADANC- 20t0
KeleFediaan sunlbcr cncrgi saai ini semakitr metripis. Erc4i
scpcdi
nutlir
dan E?nthennal
p€ne6pannya memerL*rn
ihnu pcneebhuan. energi
ne
pakan ene.girndalln
birla ]rne
,rszulirs
'naq
.rcr,,rD.
dcpai.1cr.pidaldd
srngnt mahal Dan dengan pertenrbaneat
bisa didapatkrn dergrn bixya
!!ng
mumh.
Sal.h $tunya adalah dengan D,eneguDakaD siklus gabun3an.
Pada pemncangan
i',i,
energi.re'dliB
)_atr!
dilhakan ad.l.h g.s bums
merl iki dava rfipasaig 2 x 20 MW,
dar mDmiliki re'npeErure 196 oar dan 493 oC Tcmpcmnrc ini \anlrl linlsi
dai lurbin
gas. l)i'nana 2 unir tu.hin gas
sehin$a rl]|]at dimrnlutkrn unrlk menshasilkan ulc pada kompoicf HRSG
\tteut R.t \tt.r 'ilem Cttutata4. Sehingga uap IanC dihasilkatr dari
p.rcicai@n ifi drtat n,enggem[kan turhin uap drn d]hasilkatr daya lnlnk
PF,NDAHIJT,TJAN
L
i',iketered aaf
Soal
surJa.
pc
s,trDal
$.prtrfy!
ener-qi
lnsilJtrnir
*nakif
menipir Fne.Sirlrenrtlscneni
drn ntrklir rJxlah cnc.gi andrhn
di
asa
d+rn lthpi
daLarr
enelgi arermtllsLLirdn!uiudltanlrrtDamemburuh[rnb]tayanrl
saqat nahal l,c.ltcmbanlrn ilDtr pcngctahuan dibdxr-{ cn.rli sc akin p'srr
olch [.rum iru emr-qi
ditcmpkxn
dene
'n.ighrsiLkaf
areflrtil ]rlr
dd,-qan hirva yaDS jauh
lelh inunh diprr
cara neninstri[an rllisieDsi straiu niesin selrirlea d.par
dryrdeigaf nemrltairf hrhaf bakrr!rngrcldillebihs.dikir.
di arrs bc ailrn d.ngrn
rugrs akhir ni. Jair! dengad
r.nait@rkri Brs huang drr 2 mii turbin -qas l)u ttrAi', eas FnB digunrkrtr
adalal\)11trtLn lldtie lt98at |'LTC l'auh l.inro I'adrng dcn-gan dryr trDataDg
rreroar:n
:0 iVW rchpi d
a
keluaEn
Jr
lrng didrnai |]ada rai3srl 9 A|u$0s ?009. din.na dali
l6.j MW.l6.:l NIw dengaD rernCentur gs buane 1960C
'nasing 'nasing
193 "Crrr l'cmrnharan
R..rPn
SI?.nr
las ini Jirtncxnakan ncnlgunalian rrrts(i rlau t/.dr
Li?ktun
b !.h ll9ir'i). nuida kcrirrrng dipaka adrlah
ilt Lr)lNrdcngrn xra.Dinrna
9s hasilpcmbrkr.in HSD ( /nsl,.srzrrl Dil
'?/
.ntm p.mbxkrannrx ncm.k i prin:ip .r,,t,,g .,lr,,t,nR! ddrlah pn\es
Tu.hin gr\ mcmiLiki cllisicnsi di
-n
Lrbllrn brhan
bakar dcdlan
Ldrft. yans disalurkan mclalu
\.JLJah deksDrnslkrn didaLrm rrbin.
gr\
aplrnqdibunq
sehuah Do7rl.
ke udaramemiLiki
:
p.ntur lang tinlsi. Enclll panrs ni daprr dimanlaa rn scbrgri cn..-!i
:tnaril: ttapitdak hnr diprltai*catu lrngslng l'rda !uhtr yrngculttrp tingg.
*I
digxnakan untuk menshrsilkan uap. sehingga dapal be.gLna sebasri ,lulda
r::3
pada s k
6
rle
Jikenar
d.f3!n
bufgttrbitrtlengaf ineiggunakar IIRSC
grhu,grn ini .lu3a drfai ,nciiiSkalkotr .nisLcnsi
uap. PeD,arlialan gas
sikLus
Adapun tujuan dari penu Can rug.\ akrjn i,riadalah
unok menr.ntrh i
lerrafthtr
geld Satam rekrik ri!ktrhas Tcktrik UiivcFnas
sciih
'ncndr|arkan
^nrrxhs
iru Ddn,lr ingir freninjar tebih rauh bkig
trctun.ailrn Ht{sC prd, sikius
Yrrg
bedujmn unnrk Dr.igdahuj
sibunlai
r.,r,d,.t s..rm t!.tis sena
mencnukan dif .nri koinpoDer-komDonci urxmrdrri JtRsc
tcrscbui.
iq[
Sccm snrcmai
s
t.
Nrencnuht
pe^)rmon
l
Nlenbcrin(rr iJ usitrntr'I pcmas.iahr0 cner!i
MeruFkrn wljud nlak J I.j t)h.rmr l,clgrnran t.i,r!!i
riuan
pcnu
arsh
mcndapar
sehagajterikur:
g.L[
Sarjana
l..knik
Irg.s rkhir ininrer.icrDg scbu,h IIRSC yxng Jiemrfrra*ln grs
[uan!
diri.ir rappmrskctuami nrbiD di!trrat., le|ih Jaijf unruk rrbin
uap
1.1
l.
L
J
lrcdrirungatr
.!.
CanbrrpcrahprnsHRSaj.
n i.
Pcrhihrngan thcmbdinaDrika
Ped,iruisan
di!
)rrg
djhasjtkxn
tjR56
ukuhr uhma HRSC. lktrran trkLran
Et.lnu at Lk tnh\u.,nan ?tuhu1?t
sisrendik, Pe.urisr
\dapun pcn]trn0xn ruSas
rkhir
ni d
Berisi renhns tarrr bctakane.
i-- .:h
aknl
)ant
ps e
10a4)
ldtulrn deil'n nc ! tu,r , rmn
rujun. mrnt€L
haEsan Drasatah
d,i
VI-
(I.',STMPI]I,AN DAN SARAN
S.rel.h dilaktrkatr pefiirungii pada Bab llJ Jrn Rah rV. nukadipctutchbcbcrr|[
Strnb$lnc.ei)r !
masine-mxsine
akan dimanliurkan hcmsaldari2
ncnilikidxya
ke
urrn rhee.
tulbiia.s. Dimrnr
16.5 MW dan 16.:l MW
Dcie.dnLhu g.sb!.igdyaxdarh.496o(rdrn193!C
l,rdr pcftitungan inidincnneh I aj! aliran s$ buanq drri[e dmtulbjn
lr"a ,e
prnas
'
li'
uJt i
gil hun-qFng
a
b
c
r
rr .c
n"..
,l'
h
I
j'i
t.
Ji,nafaaarkaf l
Qs,r = 9327.07 kw
PaDas )2ng dise.aD [vapomro.. Q,!J
= ]9099,13 k\f
I'anrsyanedGc.rn likominiser. Qrk
= 3621.13kw
= 3776.65kW
d. Fan6 )'!ng d serup PrchMrcr Q,"
Dalr yaigdibanekitkrn IIRSC adildh l,l.:l7l vw
Prna!yang discmp StrCcrhearer,
Hrlisien\i HRsc lang Ji|]e.oleh adatih.tS %
/\da
beheDpa
hrl ! g hrru!
pcrhitungrn ddyr ddn
temce.ature
penoitL.n,'kuRn
ri,.t /,tn.4ar
karcna aprbila
di|relhnlkan scbaeai pcnimbansan dahnr
uran pipa. dianloFnya
pid.
pcncnruan
iidak re.la tr kecil daf ridak rcrlalu besar nllainla
tnalu kecil mrka
akan diburuhkatr lms pcrntrkMn yans lebih
besar aga. perplndahan panasnya oprimrl. don
6esr n,aka nilaikalo.darisar buanstidak
.p.bila
ri,., rotr
okatr rdoakai dcnsan
brik
nla ierlalu
DAFTAR PTJSTAKA
A
B.hs. tlttqott,untn\ 1n Lryrnltitt
/?/)nr.r, McC.rN llillComnrny lhldlditiotr. lrr93.
.tP tklran. t,?tti dahd" Kdl.t, r.d siKeeDmr. tJrln33a.J.kann. t993.
Yunus
Gngel. Micrre
h
MJ. Djokoserya'do.
l.
MJ. Djokosetlardio,
^ir./
r.rirrliuyn
l'r.dtr)a Panmira lrkartr
B.lxznoghr. OzGik,
0.rA[d6i
Pcnama. Pradn]r Prmrnira
L.hih
L. it l?ntu e
Ke1!l tnu,.
1990
/r,,ir,^ o/1/.d i,?,jta
Nlc
6.as rlil (r.n,Dan!.
ldrcnia{ional liditioi. i 9'r8.
Lrick Vcbridn Nr. Lipo..d Kcrj. Prakre[ retttitr Edh t.lJi\i.h\i
Konrpt(yr &n Tblrnt Nkh PL1C Puuh Li ). 20tA, Padary
Ittr Rislr O. L.poran Kc.jr P.al.tck Kiretj.t S.r rnns /r/.1 PL1G
l)rra PeDrbangIir lJnn hnggal'] ,^gu{rs 2009
lll!/CrQllrElonr%loxnd!1,rlrs.trin!\,/\ r.\,p.\lron,prngcP!10u.
]!q"i,l0bli', Jlr9ll0hrtut;l0b:,a[.rb !!!
nrp
!o.rl. c!!i'!1!!4!!-1]i!4 !l!!l tLi!!rl!\
"s
'\\
risrniri. &chrffr s&fr'nr no (i,, ir'l:|iic 5i.snp&L
0lJ&h
, 1ll.ti.
&bn\
tlr
BIDANC KONVERSI ENERCI
" PERANCANCAN PEMBANGKIT LISTRIK TENAGAUAP
MEMANFT\ATK-A.N GAS tsUANG 2 UNITTURBIN CAS
DENGAN DAYA 2 X 20 MW MIINCCUNAKAN SIKLUS
CABIINGAN
"
Diajukan Sehagai Srlah Srtu Syar.r Unrrk McnyeLesaikrn Pendidika. T.nap
sarjdn3
RIZA RISKY OKTAVIANI
05 971 004
-r€ryDGr
JURUSAN TtrKNIK MESTN
FAKULTAS TEKNIK UNIVtrRSITAS ANDALAS
I'ADANC- 20t0
KeleFediaan sunlbcr cncrgi saai ini semakitr metripis. Erc4i
scpcdi
nutlir
dan E?nthennal
p€ne6pannya memerL*rn
ihnu pcneebhuan. energi
ne
pakan ene.girndalln
birla ]rne
,rszulirs
'naq
.rcr,,rD.
dcpai.1cr.pidaldd
srngnt mahal Dan dengan pertenrbaneat
bisa didapatkrn dergrn bixya
!!ng
mumh.
Sal.h $tunya adalah dengan D,eneguDakaD siklus gabun3an.
Pada pemncangan
i',i,
energi.re'dliB
)_atr!
dilhakan ad.l.h g.s bums
merl iki dava rfipasaig 2 x 20 MW,
dar mDmiliki re'npeErure 196 oar dan 493 oC Tcmpcmnrc ini \anlrl linlsi
dai lurbin
gas. l)i'nana 2 unir tu.hin gas
sehin$a rl]|]at dimrnlutkrn unrlk menshasilkan ulc pada kompoicf HRSG
\tteut R.t \tt.r 'ilem Cttutata4. Sehingga uap IanC dihasilkatr dari
p.rcicai@n ifi drtat n,enggem[kan turhin uap drn d]hasilkatr daya lnlnk
PF,NDAHIJT,TJAN
L
i',iketered aaf
Soal
surJa.
pc
s,trDal
$.prtrfy!
ener-qi
lnsilJtrnir
*nakif
menipir Fne.Sirlrenrtlscneni
drn ntrklir rJxlah cnc.gi andrhn
di
asa
d+rn lthpi
daLarr
enelgi arermtllsLLirdn!uiudltanlrrtDamemburuh[rnb]tayanrl
saqat nahal l,c.ltcmbanlrn ilDtr pcngctahuan dibdxr-{ cn.rli sc akin p'srr
olch [.rum iru emr-qi
ditcmpkxn
dene
'n.ighrsiLkaf
areflrtil ]rlr
dd,-qan hirva yaDS jauh
lelh inunh diprr
cara neninstri[an rllisieDsi straiu niesin selrirlea d.par
dryrdeigaf nemrltairf hrhaf bakrr!rngrcldillebihs.dikir.
di arrs bc ailrn d.ngrn
rugrs akhir ni. Jair! dengad
r.nait@rkri Brs huang drr 2 mii turbin -qas l)u ttrAi', eas FnB digunrkrtr
adalal\)11trtLn lldtie lt98at |'LTC l'auh l.inro I'adrng dcn-gan dryr trDataDg
rreroar:n
:0 iVW rchpi d
a
keluaEn
Jr
lrng didrnai |]ada rai3srl 9 A|u$0s ?009. din.na dali
l6.j MW.l6.:l NIw dengaD rernCentur gs buane 1960C
'nasing 'nasing
193 "Crrr l'cmrnharan
R..rPn
SI?.nr
las ini Jirtncxnakan ncnlgunalian rrrts(i rlau t/.dr
Li?ktun
b !.h ll9ir'i). nuida kcrirrrng dipaka adrlah
ilt Lr)lNrdcngrn xra.Dinrna
9s hasilpcmbrkr.in HSD ( /nsl,.srzrrl Dil
'?/
.ntm p.mbxkrannrx ncm.k i prin:ip .r,,t,,g .,lr,,t,nR! ddrlah pn\es
Tu.hin gr\ mcmiLiki cllisicnsi di
-n
Lrbllrn brhan
bakar dcdlan
Ldrft. yans disalurkan mclalu
\.JLJah deksDrnslkrn didaLrm rrbin.
gr\
aplrnqdibunq
sehuah Do7rl.
ke udaramemiLiki
:
p.ntur lang tinlsi. Enclll panrs ni daprr dimanlaa rn scbrgri cn..-!i
:tnaril: ttapitdak hnr diprltai*catu lrngslng l'rda !uhtr yrngculttrp tingg.
*I
digxnakan untuk menshrsilkan uap. sehingga dapal be.gLna sebasri ,lulda
r::3
pada s k
6
rle
Jikenar
d.f3!n
bufgttrbitrtlengaf ineiggunakar IIRSC
grhu,grn ini .lu3a drfai ,nciiiSkalkotr .nisLcnsi
uap. PeD,arlialan gas
sikLus
Adapun tujuan dari penu Can rug.\ akrjn i,riadalah
unok menr.ntrh i
lerrafthtr
geld Satam rekrik ri!ktrhas Tcktrik UiivcFnas
sciih
'ncndr|arkan
^nrrxhs
iru Ddn,lr ingir freninjar tebih rauh bkig
trctun.ailrn Ht{sC prd, sikius
Yrrg
bedujmn unnrk Dr.igdahuj
sibunlai
r.,r,d,.t s..rm t!.tis sena
mencnukan dif .nri koinpoDer-komDonci urxmrdrri JtRsc
tcrscbui.
iq[
Sccm snrcmai
s
t.
Nrencnuht
pe^)rmon
l
Nlenbcrin(rr iJ usitrntr'I pcmas.iahr0 cner!i
MeruFkrn wljud nlak J I.j t)h.rmr l,clgrnran t.i,r!!i
riuan
pcnu
arsh
mcndapar
sehagajterikur:
g.L[
Sarjana
l..knik
Irg.s rkhir ininrer.icrDg scbu,h IIRSC yxng Jiemrfrra*ln grs
[uan!
diri.ir rappmrskctuami nrbiD di!trrat., le|ih Jaijf unruk rrbin
uap
1.1
l.
L
J
lrcdrirungatr
.!.
CanbrrpcrahprnsHRSaj.
n i.
Pcrhihrngan thcmbdinaDrika
Ped,iruisan
di!
)rrg
djhasjtkxn
tjR56
ukuhr uhma HRSC. lktrran trkLran
Et.lnu at Lk tnh\u.,nan ?tuhu1?t
sisrendik, Pe.urisr
\dapun pcn]trn0xn ruSas
rkhir
ni d
Berisi renhns tarrr bctakane.
i-- .:h
aknl
)ant
ps e
10a4)
ldtulrn deil'n nc ! tu,r , rmn
rujun. mrnt€L
haEsan Drasatah
d,i
VI-
(I.',STMPI]I,AN DAN SARAN
S.rel.h dilaktrkatr pefiirungii pada Bab llJ Jrn Rah rV. nukadipctutchbcbcrr|[
Strnb$lnc.ei)r !
masine-mxsine
akan dimanliurkan hcmsaldari2
ncnilikidxya
ke
urrn rhee.
tulbiia.s. Dimrnr
16.5 MW dan 16.:l MW
Dcie.dnLhu g.sb!.igdyaxdarh.496o(rdrn193!C
l,rdr pcftitungan inidincnneh I aj! aliran s$ buanq drri[e dmtulbjn
lr"a ,e
prnas
'
li'
uJt i
gil hun-qFng
a
b
c
r
rr .c
n"..
,l'
h
I
j'i
t.
Ji,nafaaarkaf l
Qs,r = 9327.07 kw
PaDas )2ng dise.aD [vapomro.. Q,!J
= ]9099,13 k\f
I'anrsyanedGc.rn likominiser. Qrk
= 3621.13kw
= 3776.65kW
d. Fan6 )'!ng d serup PrchMrcr Q,"
Dalr yaigdibanekitkrn IIRSC adildh l,l.:l7l vw
Prna!yang discmp StrCcrhearer,
Hrlisien\i HRsc lang Ji|]e.oleh adatih.tS %
/\da
beheDpa
hrl ! g hrru!
pcrhitungrn ddyr ddn
temce.ature
penoitL.n,'kuRn
ri,.t /,tn.4ar
karcna aprbila
di|relhnlkan scbaeai pcnimbansan dahnr
uran pipa. dianloFnya
pid.
pcncnruan
iidak re.la tr kecil daf ridak rcrlalu besar nllainla
tnalu kecil mrka
akan diburuhkatr lms pcrntrkMn yans lebih
besar aga. perplndahan panasnya oprimrl. don
6esr n,aka nilaikalo.darisar buanstidak
.p.bila
ri,., rotr
okatr rdoakai dcnsan
brik
nla ierlalu
DAFTAR PTJSTAKA
A
B.hs. tlttqott,untn\ 1n Lryrnltitt
/?/)nr.r, McC.rN llillComnrny lhldlditiotr. lrr93.
.tP tklran. t,?tti dahd" Kdl.t, r.d siKeeDmr. tJrln33a.J.kann. t993.
Yunus
Gngel. Micrre
h
MJ. Djokoserya'do.
l.
MJ. Djokosetlardio,
^ir./
r.rirrliuyn
l'r.dtr)a Panmira lrkartr
B.lxznoghr. OzGik,
0.rA[d6i
Pcnama. Pradn]r Prmrnira
L.hih
L. it l?ntu e
Ke1!l tnu,.
1990
/r,,ir,^ o/1/.d i,?,jta
Nlc
6.as rlil (r.n,Dan!.
ldrcnia{ional liditioi. i 9'r8.
Lrick Vcbridn Nr. Lipo..d Kcrj. Prakre[ retttitr Edh t.lJi\i.h\i
Konrpt(yr &n Tblrnt Nkh PL1C Puuh Li ). 20tA, Padary
Ittr Rislr O. L.poran Kc.jr P.al.tck Kiretj.t S.r rnns /r/.1 PL1G
l)rra PeDrbangIir lJnn hnggal'] ,^gu{rs 2009
lll!/CrQllrElonr%loxnd!1,rlrs.trin!\,/\ r.\,p.\lron,prngcP!10u.
]!q"i,l0bli', Jlr9ll0hrtut;l0b:,a[.rb !!!
nrp
!o.rl. c!!i'!1!!4!!-1]i!4 !l!!l tLi!!rl!\
"s
'\\
risrniri. &chrffr s&fr'nr no (i,, ir'l:|iic 5i.snp&L
0lJ&h
, 1ll.ti.
&bn\
tlr