PERSEPSI ORANG TUA lMURID TERHADAP PELAKSANAAN SEKO'LAH LUAR BIASAa,

LAPORAN PENELITIAN

PERSEPSI ORANG TUA lMURID TERHADAP
PELAKSANAAN SEKO'LAH LUAR BIASAa,
DI KOTAn!LADYA PADANG

,/ C"
2

/ >.

.

'I

2

' j
' r

-


Oleh

4

.v

.- .
-._

-.

6

,

-

I


1

-

'Y

"8

-1

Drs. Gito Setyohutorno

.

.

I

-.


(Ketua Tim Peneliti)

,

\

/"

C '

T;

L

. ../'

Proyek Operasi dan Perawatan Fasilihs IKIP Padang
Tahun Anggaran 199111992
Sura t Perjaqj ian Kerja No. :04lPT37.H9lN.2.2/1991
Tanggal 13 September 1991


-

,..

4
-

Penelitian ini dibiayai oleh :

E T I T U T KEGURUAN DAN lLMU PENDlDlKAN PADANG
1992
-

P7%

..

,'


,'

.'

LAPORAN PENELITIAN

PERSEPSI ORANG TUA MURID TERHADAP
PELAKSANAAN SEKOLAH LUAR BLASA
DI KOTAMADYA PADANG

Personalia Peneliti

Ketua
Anggo ta

: Drs. Gito Setyohutorno
: Dra. Yeni Karneli

E\F


.

.

7

7

3

:-).iz : ,

,! ., l- . 3 5 ; 3 .

k! 7 g 3- - ,>n+:?.ik '

;:.

-I


.

!

r

. , t , ? T ] - ! 3 , < j -:,I,
k,J?. :-.,;rp;;

g ? i T : > ! - . . : . ,2+~,r=!f=-p::f
.-. .
,2>::3.r:;:
,

-

,

7,


. .

1

.

,

..;:;;.ik?~i.:;-,n
ti.!..;;.j.::a~i
7

,

y, ?.;!3ycg ,-j ]

.:.:s

7


,: , .-;. -.
; - c +,5.ri5.cj37q F3.!;:-,r;'-:
.
>;

F;r,.-iir,F: ;.'

;

.........................

,

,

.?.>

-

,-:3. ':


,

'

I:

?-z.~-g

r r

.

;f ~ , , y ~ -; p t:- .r.=,, r
..'. ? . c -

I ' -(
.;,.

-7 . . . -


.. ,
,,-

*
>

?>L

.=,, .....:
1-

. . .7
. .1-,

,i
:< :.
7.7

.
- -..*.........
. ..."

?

.

,

--.....
.
:

. . . . . q.

.
-

;

+
:

.-,.
-, 7- .....
.; :-:

?.:

I.- .-: $; :
'..:: ,:
:,

+ ;I

PENGANTAR
P e n e l i t i a n merupakan s a l a h s a t u . k a r y a i l m i a h d i p e r g u r u a n t i n g g i . Karya i l m i a h i n i h a r u S d i l a k s a n a k a n o l e h
d o s e n I K I P ~ a d a n gd a l a m - r a n & k a m e n i n g k a t k a n m u t u , b a i k seb a g a i d o s e n maupun s e b a g a i p e n e ' l i t i .
Oleh karena
i t u , Pusat
P e n e l i t i a n IKIP
Padang
berusaha m e n d o r o n g d o s e n / p e n e l i t i u n t u k m e l a k u k a n p e n e l i t i a n s e b a g a i b a g i a n d a r i k e g i a t a n . a k a d e m i k n y a . Dengan
d e m i k i a n mutu d o s e n / p e n e l i t i dan h a s i l p e n e l i t i a n n y a d a p a t
d ' i t i n g k a t k a n ..
A k h i r n y a saya merasa g e m b i r a bahwa p e n e l i t i a n i n i
t e l a h d a p a t d i s e l e s a i k a n o l e h p e n e l i t i dengan melalui
p r o s e s p e m e r i k s a a n d a r i Tim P e n i l a i U s u l d a n L a p o r a n
./.
P e n e l i t i a n P u s l i t IKIP Padang.

P a d a n g , F e b r u a r i 1992
Kepala P u s a t P e n e l i t i a n

.

,..A.

-

?.. ... .-.
'I'
.. ..C
.

;; ?!.T.? : .:

8 . Drs.

Agusf i . d a r

Nasution

yang

te1a.h

Ger..;usa.h

payah

tersehut

dengan

member i k a n b i m b i n g a n

Semoga

A l l a h SWT a.ka.n m e m b a l a s b a n t u a n

i m b a l a n y a n g b e r 1 i p a . t ganda..

P a d a n g , J a n u a r i 1992
P e l a k s a n a Peneliti,

Drs. G i t o S e t y o h u t o r n o
N I P . 130 800 0 7 0

BAB I

PENDAHUL'JAN
A . Latar Belakang

Setiap
menja-di

ora.ng

ma.riusia

tua

murid

menginginkan

agar

y a n g cr.rda.5 clan l l t u h s e r t a

anaknya

sukses

dalam

k a r i r dam h i d u p n y a . . IJntuIc menc:3pai h a 1 t e r s e b u t , o r a n g
mengusa.ha.kan
secara

agar

a.na.linya.

formal d i sekolah.

(lapat

mengiku t i

ya.ng

ka.rena

n a h a . 1 h:la.y.s.ny3..

13ar.i

Ada. l a g i o r a n g

k e i n g i n a n n y a y a n g hegi.;u t i n g g i , u n t u k

kema.mpuan

dan

keteramp:-lan

orang

.?.naknya.

tua

sekolah-seko1a.h

dia.nRga~nya. p a l i n g b a i k , meskipun j a u n

t i r ~ g g a . I r i y a dari

perid i d i k a n

B a l k a n ada. s e b a g i a n

m u r i d d a l a m m e n y e k o l a - h k a n a . n a k n y a , rnenca.ri

tua

tempat

tux

murid

mempercepat

diusa.hakan

les- les

tamba.ha.n, d a n k e g i a t 8 . n e k c t r a k r i r i k u l s r 1 a . i n n y a .
R e i n g i n a n s e p e r t i 13:- a t a s t i d a k t e r l a - t a s , k e p a d a . o r a n g
t u a y a n g a.na.knya n o r m a l clan ce::da.s
ora.ng

tua

ingin

agar

y a n g nempunyc7.i a-na.!:
?.riaknya mern5-liki

s a j a . , narnun j u g a

h e r ke 1a.irlan.

kernarnpuan

kepada

Mereka

dan

juga

keterampilan

s e h i r i g g a . clapat, me1akuka.n ke$ia.;;a.n s e h 8 . r i- h a r i s e s u a i d e r i g a n
k e c a c a . t a . n a t a u ke1a.ina.n y a n g d L r n i l i k i n y a . . S a l a h s a . t u
untuk

rnewujudka.n

nienyel.:ola.h1.:a.n

keirrgina-n

a.naknya

tersebut

pads sr$l.;olah

td3.18.h.

forma.1

y3

usa-ha
dengan

x t ~S e k o l a h

L u a r Biasa ( S I , B ) .
Untuk
yang:

mona-mpung: dari meny:!.lurka.ri k e i n g i n a n

mempunyai

a-nak

h e r 1alna.n

at3.u

cacst

orang
ini,

tua
maka

penerintah

s ? j a k permul?.a.n t a h u n E i e p e l i t a I11

berdasa.rkan

K e t e t a . p a n M a . j e l i s Perrnus-ya.wa.rata.n E s k y a t E~Jr~a~orIV;"MPA;:1978
2 2 Maret 1978, n e n g e 1 ~ a r k a . n k e b i j a.ksana.an

ta.ngga.1

memberikan

p r i o r i t a s pe'c!.uac;a? p e n d i d i k a n

bagi

dengan

anak-a.nak

13sia s e k c i a h d a s a r 7 - 1 2 t a h , l n , ya.ng jugs r n e l i p u t i

c a c a - t . Hal i n i d i p e r k u a t l a g i

anak

dengan

I!ndang-unda.ng

~ -l s t e r n P e n d i d i k a - r ~N a s i o n a l p a 5 a . l 2 4 8ya.t 7

ymg

berbunyi

cac3.t

mendapa.t

P

bahwa

"peserta.

:

d i d i ! i yang

rnenyandang

anak-

pelaya-nsn khusus".
U s a h a - u s a h a y a n g t e l a k ~d i l a k u k a n o l e h p e m e r i r 1 t a . h
Depdikbud

u n t u k m e r ~ i n g k : ~ t k a n u t u p e n d i d i k a n 5el;crla.h

Biasa (SLR!

ba.gi8.n
,

A,

rungu 1,
(untuli

( a . r ~ a kc a c a . t n e i ; r a ) ,

Eagian

C

1a.ra.s 1 .

KuriP-ulum

pedoman

tent.a.ng

da-n

Bagian

Luar

B ( u n t u k 3na.k

(unt1.1k ana.lr c a c a t g r a h i t a . ' l ,

a.riak c a . c a t d a . k s a . ) ,

bimbingan

? a n B a . g i a n E (urrtaic 3na.k

tersebut
evalua-si,

rlilengkapi

dengan

administra.si,

dan k o n s e l i n g , pedonan khusus b i d a n g

bela.jar

fa.si1ita.c;
pada

peridirfiki~.n d a l a m

SLB n e g e r i clan

swasta.,

ca.cat-

D

cacatpedoman-

supervisi,
pengajaran
bertahap

ra.n.gka

perluasa.rr

termssui.

buku-buku

p e r p u s t , a k a . x n , b u k u r n u r i d da.n b ~ ! k upedoma.rr g u r u . D i
it13

Biasa

EJa,giari

m o d e l sa.tua.n p e l a j a . r a n . l2tmikia.n p u l a . s e c a r a

diadr9.ka.n

Lu2r

d i a . n t a r a n y a adala.-I d e n g a n mengadaknn k u r i k u l u m

j e n i s Seku1a.h Lua.1. B i a s : i , y a i t u S e k o l a h

lima

c .q .

samping

d i a d a k a n p u l a . usa.hrs. r e h a b i j i t a s l d a n penambr=.han r u a . n g a n

Gs.ngl~nan
bertahap.

Relajar

hagi

SLB

Megeri

d8.n

:Iwa:.t,a.

secara

Da.1a.m

rangka

p e r 1ua.sa.n

be a jar

kesempatarr

d i k e m t a r r g k a n b e b e r a p 3 . a - l t e r n a ti f p r o y e k u j i a o b a .
bagi

8na.k-anak

Fengsmbarrgan
Perrdidika.n

cacat

oIeh

P e n d idik3.rr

Eadarr

d 3.n

p e r lu

pendidika.n

Perrelitiarr

Kebudayae.n

d a.n

D e p a r t emen

d s n K e b u d a - y a n n , d i a.nta.rarrya a.ds.1a.h

pencrlidikan

ya.ng u n t u k t a h s p p e r t m a d i l a . k s a . n l : a n u n t u k

terpa.du,

an8.k-

ana.k c a c a . t n e t ~ a .
Bertitik
E?akya.t

t o 1 a . k pad:3. K e t e t a p a n Maj l i s

Pernusyawars.tan

Nomor IF/fCIPR.;1'195:3, mek3 ddalam p e n i n g k a t s n m u t u

p e r 1uasa.n

kesempatam

be1a.ia.r

t1ag.i

anak-sn~1.1.:

darr

cacat

t e r s e b u t , D e p a r t e m e n P e n c i i d i k L a ? darr Kebudaya.an s e c a r a t e r n s
m e r i e r u s merrirrE5katkan kor~?:c!ina.si k e r . j a s a . n a deng3.n
reievan , d i

departemerr

yang

Resehata.n,

Departemen

Da.lxm

s.nta.ranya.
t.iegeri,

1

berbagai

. Departemerr

Departemer:

Sosizl,

D e p a r t e m e n Tenaga. K e r j a . clan l a i n - l a i n .
Telati

bxnya.k

kesempata.~ belajar

usahit y s n g dila.kukan

dalam

ba.e'L a n a k - - a n a k c a c a t .

memberilta.n

Mamurr

denikian

o r a n g t u a . y a n g mempunyai s n a k - : i n a k

c a c a t , ya.ng b e r k e i n g i n a n

a8a.r

dan

a.na.l.:nya

melakukan

n r e m i l i k i kemamp11a.n

kegi3.ta.n

menyekoiahkan

s a r i - a ,

keterampilan

masih

b e lum

da.lam
banyak

a - n a k n y a k.e s e k o l a h - s e k o 1 a . h l u a r b i a s a

sang

s c l d a h a d a . ( D e p a r t e m e n P ~ ~ n d i d i 1 : a . an a n K e b u d a y a a n D i k d a s m e n ,
1985, h a l . 2 ) .
Perny3tae.n

d i a.ta.s s e s u a i . d e n g a n

keriyztasn d i

Kodya

P a r f a n g , dima.na. b e r d a . s a r k z . n hasS.1 wa.wa.ncara cierrgan p a r a . g u r u
Sekc~1a.h L u a r

Biasa d i Iiodya E , a d a n g ,

seba.giarr

orang

tua

mur i d

ya.ng

s.naknya. menyanda.ng

untuk

nenyeko1ahka.n

ti d a k

ana.knya

masuk

cacat

a n s k n y a . . E3ahka.n s e r i n g
s.?kolah,

errn not iva.c-'i

kura.ng:

orang

terja.di

murLd

tua

jarang

m e n g i r i m sl2ra.t kepa.da g u r u , I.a.gi; p u l a b i l a c r a n z
dia.ja.k

m e n i k i r k a . n t e n t a n g kea-la.a.rr s e k o l a h ,

bila

t u a murid

baik

rnerrgerrai

d a - n a , s a . r a . n a d8.n p r a . s a r a n a , l i - ~ g k u n g a n s e k o l z h , clam k e a d a a n
ana.k i t u s e n d i r i , s e s t a ? : ~ r l a k s s n a a . n p r o s e s b e l a . . j a r m e n g a j a r
na.sil-1 ba.nya.k :rang m e r a . s a k e b e r s t a n s e h i n g g a u n t u l r
t11jaa.n

pendidika.rr y a n g d L i n @ : i ~ k a m
n asih

kesu1ita.n.

ba.rryak

mencapai
mengala.ni

S e l a i n i t u ke3.da.a.n y a n g c u k u p rr1enyedihka.n

bagi

p a r a g u r u S e k o l a h L u a r B:ia.sa. a . ~ ~ a . l a .j h
u l r i i a h m u r i ~ lm a k i n lama
ma-kin

berkurang .

sat11 S L E

(ta.hun

d i

S e b a g n i con k r ~ hy s . n g d i a . l a . m i

Kodya. P a d a n g i n i y a . i t u

pa-da

ta.iiuri

a . j a r a . n b a r n ) jum:Lah rrru * i d s e b a n y a k 4 0

tiga

setelah

t a h u n jum::e.h

mu : i d

tersebut

c!leh

sa1a.h
pertma.

.2reng
hanya

na.mun
tingga.l

sepuluh orang la.gi.
Keada3.n
na.sa.lah.
segera.

seperti

Sa.1a.h

i r l i d i d l ~ g a merupa.kan

sa.tu permasa. lahan

yang

m e n d a p a t p e r h a t i ~ t r r ia1;j.h b a g a i m a n a

suatu

gejala

dipanda.ng

perlu

persepsi

orang

t u a terf1a.da.p p e n y e l e n g g a r a a n S L B d i K o d y a Pa.cia.ng.
Salah
lrrela.kukan

~ a t u la.rigkz1.h

peneca.ha.r.

t i n d a . k a . n p e r r e 1 . i t ia.n

d a n dilaksanaI.:an

dengan judu 1

ma.salah

ini

Perrelitian tolah

ia-lsh

dirancarrg

:

P E R S E P S I ORANG 'FUR Y U R I D T'ERHADAP PELAKSANAAN

LUAR R I A S A D I KQDYA PADAWG

SEKOLAH

B . Ruang Lingkup dan P e m b a t a s a n Mssalah

Ruang

lingkup

p e n e l i :ia.n

ini

a d z 1a.h

komponen p e n d i d i k a . n s e r t a kj:bera.daannya

Riasa

? . r , e v a l u a s i ha.r:il

Luar

belajar
lanjutnya

da.n 1ingkun.ga.n b e 1 a . jal*.

Membat-1a.s
pelakss.na.a.ri.
rnema.ng
cla.1a.m

persepsi

Seko1a.h

ora.ng

Luar

Bia.sa

m e l i p u t i Gan:r~:k aspr:l-:,
ruang

tua.
d i

mljrid
Kotamadya.

it12

Paciang'

diungkapkarr

s e p e r t i yang

l i n g k u p d i a.tr1.s. U n t u k

terhadap

p ~ ? r i u seka.li

d i l a k u k a n p e m b a t a r a n nrasa.1al.r a g a r t ~ a . s i ip e n e l i t i a n l e b i h
t,era.ra.h darr l e b i h menc!s.lam.
Fernbatasan

rnasa.13.h

p f A n le i t i a n

ten",ang:

persepsi

o r a n g t u x rr..urid t e r h a c ' a p p e : . z k s a r r a a n S e k o l a h L u a r
d i

Kota.medya

Pada.ng:

melIp u t i

aspek-cispek

berik~lt,:

e. Kemampuan g u r u d a l a n merlg:ajar anal-;.
G . S a r a r r a d a n p r a s a r a n a sekc6la.h.
c

.

c!..

Sumber d a n a pendidika.n .
Anak d i d i l - i .

Biasa
set8.ga.i

C. P e n j e l a s a n I s t i l a h
1Jntui:
rnaksud

menghindari

kesa.13hpa.hama.n

dalam

y a n g t e r k a . r i d u n g dp.lalri i20kok p e n e l i t i a n

d i j r - l a s k a n Deberaprs. i s t i ; s . h

Un t u k
terha.dap

seh3ga.i b e r i k u t

membicar:[.kan
pelaksanaarl

rlersepsi

m e r r g a r t il.:an
,,

r:aka.

perlu

tua

mur i d

:

oran?

S s k o - a h L u a r Bia.sa

Kotarladya

dL

Pa.da.ng, t r r l e b i h d u l u p e r l u d i k e t a . h u i a.ya y ~ n g dirna.ksud
derrgan

psrsepsi

menga.takan

.

bahwa

!:19 3 6 ,

Atc.s d a n G a r b a r r o
p e r s e p s i a d a l a t : a.pa

yang

1

145;

.

sebenarnya

o l e h s e s e o r a r r ? : m e r r ~ : e n a i a.pa. y 3 . n ~ t ~ ra dj i

c!iarnati

pada.

s i t u a . s i t e r t e n t u . Denpan d e n t i k i a n d a p a t d f k a t a k a n

bahwa.

p e r s e p s i merupakarr c a r a . ya.ng: d i l a k u k a n s e s e o l . a n g

secara.

s3da.r

da1a.m

hibupnya..

merighada.pi

Oleh

~ u a . t u obyek

sebab i t u

a k a n da.pa.t

t e r h a . d a ~ obyek

yang

pa
Ee

rsepsi

terjacli.

di

seseorarig

mcmpengaruhi

terhadap

tingkah

y a n g b ~ r f ; a r i g : k u t a . r r .M i s a . l n y a

dalarn

la.L:unya

orang

tua

ya.nE

menganggap bahwa m a l r c a c a t nrasih m e m i l i l t i p o t e n s i

yang

c1a.pa.t d i k e m b a n g k a . n , naka. o r a n g t u a .

selalu
a.nak

herusa.ha
cacat

Saga.imana c a r a

tersehut, haik

tersehut

ak3.r-I

rnengemb~ngi.;an p o t e n s i

mela.lai

~ e r r c i i d l k a n forma.1

ma.upur! hentlslk k e g i a t a n l a i n y a n g menun jan€:.
Contoh

d i a . t a s n ? n b e r i k a n garnt--la.ra.rr bahwa.

apxbiia.

p e r s e p s i s e s e o r a . n g t e r . - i a d a p 7 u a t u o b y e k ha.il:. t r i i k o b y e k
yang

didengar

b e r t ingksh

laku

rra.upurc

yan 2

d i 1i h a t ,

baiii

puli

da.lam

hal

a

allan

t%r.r:ebut

c!an

rcakz.

seha.likrrya

a p a . b i l a c3.r-a. pa:-ibsng a t 8 . u p e r seg1:s.i r e s e o r a n g
~ i 1 3 a . to~b y e k t i n - f a k b n i k ( r r e g a - t i f ) ~ 3 . k = . t i n g k a h

ferha.da.p

l a k u y m g c t i t a m p i l k a . r r tir1a.k b a i k p u l z . .

k.r-i
incf i v i i u

yang

ber~angki~tarr e

dipersepsika.nrrya.
perre1itia.n

obyekny?

t irrg:kzh

18!.113

r~hyels

yang

di~~aksud

da1a.m

p e r s e p s i i r r i aka.11 n e m p e n g a r u h i

Indivirlu

irri

ada3.ah

zdalah

r

r

ysng

o:..s..rrg

pe1~:ksana:rn

tua.

muric!,

Seko1a.h

sedangk8.n

Laar

Bia-sa

cli

K o t a m a d y a Pa.da.rrg.

5ekola.h
yang

L u a r B i e s a . a \ = l r . l a h s u a t u ternpa?;

rnur.ic!-muridnya

~enyirrrpangarr
pertunbuhari

ja.sma.ni

71231.

.

biasa.,

rotrani,

yaitu

mauprtn

da.n ~ e r k ~ m b a . r r g = ' ; : n r rrreng:'ala.mi
ya

h i l a d i h a n d i n g k 3 . n denp3.n

an7

pendidikan
menga11.mi
ata.u

silsiai

penyirn~a.ngan

k lait-1 y 8 . n ~sama u r n u r n y a .

D. T u j u a n P e n e l i t i a n
Penelitian

i n i bertu.j~- an u n t u k n ~ e m p e r u l e h

gamba.ra3.n

sece.ra e m p i r i k t e n t a n g :

1. F e r s e p s i

o r a n g t u a . m u r i d t ~ r h a d a . pkema.mp1.1zl.n g u r u

dalam

~ ! . e r r g aar
j anak l u a r b i a s a .

2 . P e r s e ~ ~ oi r a n g
prasara.na

t u a mi2ri.d t e r h a d a p k e a d a a n

sekol a h

da.lsm

upaya

menun j a.ng

sarana

da.n

kelancarar~

p r o s e s he1aja.r mengajar.

3. P9rsepsi
besarrr:ra

orarrg

tua.

rrurid

terhadap

sumber

dana.

dart

p e m b i a y a a n p e r r d i d i k a n S e k ~ l a hL u a r B i a z a . .

iVlL!I( UPT PEZPtrSTAKAAN
ill436 Pp. ?11blG

5 . P e r s e p s i ul:arig

t u a iri!.xl-id t e : h a . b a p

s n a k 11~a.r
tliasa.

it12

I:91..13at,a.n tjsn k e l e n i a h a n

sc:ridiri

Pene1itia.n i n i dilar.da.si o l e h sejumlah ssumsi

seha.gsi

berj-kut :
1. 5etia.p

clra.ng

tua

rr:?3rid

niempunyai

keing-nan

urituk

~ierig"emb:~rig:ka.rip ~ t e r r s i sriahrn:,a..

2. Orang

tua.

ikut

mi2rirf

bertanggungjztwzi:)

terhadap

p e n d i d i k a n a.na.knya. t e r n a s u k b i a y s s e k o l a h n y a .
3 . Anak

luar

b i a s a . ma.si h n e ~ i ~ . u n y a . ikemarnpi~an y a n g

bisn

d i kernha-ngkan .

4. Terjaliri

kerja

sana

yang Gaik

antsra.

(SLB j

sekolah

ciengan nla.c;yara.ka.t, s e k i t 3 . r sf k o l a h .

Pertanyaan P e n e l i t i a n

Perta.nyaa.n-perta-nyaan
a-da-lah s e b a g a i b e r i k u t
1 . Ba.gairna.na

perszpsi

p e ~ 1ei t i a . n

y.s.ng

akan

d i j a.wab

:

orang t u a murid

terhad3.p

kemapuan

g u r u dalan r n e n g a . j a r a.nal.: l m r b i a . s a ?

2 . Ragairtarla

p e r s e p s i o r a n g t u a . m u r i d terha.iia.p s a r a n a

dan

p r a s a . r e . n a . ya.ng ada. d i s e k o l a h ?

. . B~ga.ims.na p e r s e p s i o r s n g t u a muriij t e r h a d a g

3

Sek01a.h L u a r Biasa ?

pembia-yaan

4 . B a g a i r ~ 3 . r i a p e r s e p s i c ~ ? : ~ . r itg. 1 3 . mclrid ter-ha.ciap

1irrgkungsn

s e k o 1 a . h ya.nE m e n u j a.ng k e lari3:a.ra.r~ G e l a j a r mxr. i d ?

5 . E a . g a . i ~ ~ . n ap e r s e p s i 12:c.a.rlg

t'13.

mur-id t e r h a . d a p ar..ak

didik

i.tu s e n , d i r l ?

G . Kegunaan Penelitian

Hamil

~ e n e l i t i a n j . n i diiis.rapl.:an

ms.suks.n

memberi;;a.n

y a n g b e r g u r ~ ab a g i :
1. P a r a .

gl.lru S e k o l a h L u ~ . . rBiar-.a. da1La.m

usaho.

neningkatksn

kema.mpu3.r~ rt:errg:'ajar a.rr~.!.: iltid:.k yarrg G e r k e l s i n a n .

t u a rnriric! d a . l a n : mema.tian?i k e b e r a d a a - - i 5 e k o l a . h

2 . Dra-ng

Lua.r

E i a s a . c!sn a . n a k r r y i .
3. P a r a

clermawa.n,

untllk

k

t

meningkr.tk.an
4 . Ma.syara!.:at

lernbsg:a.- 1enrba.ga s o s i a l ,

rnering~.rika.ri t l e b a n

d5.n

biaya.

pengusa.ha

d:.lam

mutu Pendidik3.r :ua.n rnengua:;;.nl iancia.sa.n- la.r~dasr..n I.:ependid ilcan
C 6 ) Kf~marnpuarine!-;gel . s ? a t n t e r a k s i b e 1a.j?.r m e n g a j 3.r

1~;~rnanpuarr m e n i l a i
p r ~ . r . t a . ~ : i E :,3 w 71.
11
rr t 13 k
I.:epenclid i k a n p e n g : a ja r 3 . 2
!:3 ) f:?manpua.rr nengt:ra.l f , l n g s i rlan r
p e 1=1.y;in8n
h imb:nga.n d a n pt3nyulu -1an
(: 9 )
Kemamp?la.n trlengeri~.
l da:: menye 1er:ggar-a.k~.:-1 adnliri i s i,?a.sL s e k o l 3 . h
!: 10) Kera.mpua.n
rnernah~irr!i p r i n s i p - p r i n s i p d m r : e n a f s i r k a . n
.p e r r e l i t i : + . n p e n d i d i k a n gilr:':?. i i e p e r l ~ l a n
F eng8.j 3ra.n
(7)

Da.r i

s e g l u l u h k c ~ m p e i . e n z i r l i a t a s , m a k a jP i 3 s i a . h

s e o r a n g g u r u s e la-ku terra.~:rj k e p e n d i d i k a n
Gerba-gai

Iiema.mpuan , b 5 i . k pent.;uasa.a.n

program,

pengelolssn

penge1enggarap.n

penilairn,

ke:.a..;,

bs.hwa

d i t u n t u t metrrp!lnya.i
materi ,

p e n g e 10l a a n

penggunasrs

media,

p f ~ ~ r b e r i a nbirnbing?.ri,

tla.hkan

p e n y e 1onggara.a.n a.dlriirristr.r..si s f , k ~ l a h .

mirlst,

p r = n g e r t i X - ~ d m k e s x b a r s . n d a r i g u r u aka.rr mernper::cesa.r
belajar

p a . r a n r u r i d , da.n f.:3.ren:.

i t u p u l a cka.5

~.erlpertinggi

S e o r a n g g u r u y a n g s a . n g a t r r i s k i n penguas~i;tarim ~ t o d aa . t a u
t e krr i k ~ i e r l g 8 .~r
j ,
n s k a . i a a.lcat-1 b e r u s s ? . a mencay-.ai
tujua.nrrnya. d e n g a n , c 3 . r ~ - c r a r a . y a n g t i d a i . : r ; a j s r ,
ysrrg
b e r a r t i a.kan sar1ga.t n e r u g i k a n r l i r i n y a d a n jilga p a r a
rrrurid,
s e t a h d i s i p l i n r e n j a . d i goya.h, m i - l t u p f - n d i d i k a n
t i d a k t t e r j a m i r r , ininat, anzk-2nsr.k bet.L.:ur?.rrg. p e r h a t i a n
d a n I.;esung.guhan merrurun.
Dengan
d:4.lam

p ~ r n y a t a . a n :1i a t a s , j e l a s l a h g u r u

melaksanakan

m e n g g u n a . t r ~ . ~s 3 g a l a
niempert i n g g i

t u g a ~ n y ~t e.n t u r r y a
tekni!.:

ynng

memi i i k i

setiingg!:~. dengar:

u

ef i s i e r r z i m = ; d i a ys.ng k1erva.r-ia.si y:+ng

ha.ik

kema.mpuan
.

dapat

dipak3.i

i-

tenaga

P

perldirlik yang nempunyai

Lug8.s

r n e r i c ~ . j H r dan r n e n d i d i k , p:ur!l ui~-tmegarrg:perarra.rr i2.n

p0kol.r

tariggung

j3wa.h yang p e r : . t i r i g d a l a m pe lak::ana.ati p r o g r a m per~g:.s
j a.ran

s e k o 1a.h.
??arid

D-i .r.eG:o lah gurl;: ada.l::.f:;la.i,!~-sat?lfig.. !:;+e.ng

tangp:uri,g ja1;ra.b

r

r1~nga.n

z 5 . a ~ ~ 3na.t.:

k3nstruktif

mereka

da-lam

mampg

j

l

i

dewasz-

p r o f p s i sec.a.ra p e n u h

huburiga.rr

r

rengka

proses

nrnempa.%E:3..n d j r i

!:I i

8.ts.s

eniis5.onaI

ya.ng

per;yel.8.pari

c! a.n

dalam

t.nta

kehidllwn

masyar-akat l u e s .
~ 3 e j a . i a . n d e n g a n i.tu D i r j e r .

P

Dilids.srnen ( i93,f,j'1!39rl :

3

meriyata.ka.ri p e r s y a r a t : ~ n p c k ~ kp r o f e s i g ~ r i l:

Dari

kee3pa.t

komon5n

cii atas,

rnaka

jelaslah

n i r r a f , , m u t i . v a s i s e r t a g a . i r a h d a n !.ire3t i v i t a . . ; s i l d a h
deng3.n
yang

p r i h a . d i g u r u rria.ka :;egala tug3.s d a n

tanggung

n e n j acii r ~ e w e r r a n g n ~ 7 huka.ri
a.
l a g i t e r a s a rebagai

jika.

menyat~l
j atsatr

beb3.r~.

Dertg~.ri r.re l i h a t

~ C I K I I lJ

3.k i1;a.r

e k s r i - . ~ ?rrta-.3.1afL

bia.sa.,

maka tug8.5: p e r t d i d i k a n a n n k lua.:: b i a s a . j u g 3 ;ce!ns'.:ifi komp le!.;s
dari

serrali.irr t-1era.t . P a r a

i t 1 1

i

i 5eba.b-.r:ebatl k e l a . n a n d..n

i

berkelainan.

Guru

'na.ru5;

darl

dari

krea.tivitm.

Dalam

bersika-p

ha.1

cara

dart

za!,~cr rnerighadapi

s e g i Scfbot p e k e r j a a . r l n y a

k e s a . b a r a r t , keu:et.an,

harus

a!+:j.k-,",-~:~a t e r h a d . ~

rnaka. g u r u f a r u s n e r n i l i l i i b e b e r 3 . p n

t e k u n b e k e r j H. clan

D i t i n j au

clan

end it-Iik s e k c l a h 1 c a . r n. l- s . s a

k e t e r a m p i lan,

i r i i S A . Bra.txn-ita.

Sekulah

i

yer

penup1

ta

< !::.7.5

~ r e n y a t a k z . n bah;qx g u r u S e k c ~ S s hL u a r Bis.sa. herlr_:al-;n::rs :

:

15i)

s ~ ~ ! - i ~ { g ! l h - z ~ r ~nierna.harni
~ g ~ . i . t i i s i k i ~ r i k iuu m s e r t a

p.:nerapsnriya,

m e r i g i k u t i la.?;l;.hari da.ri peri..tsra.ii , s e r t a r e n c a r i ,

rieriernc!.:an,

t ~ r%
! p a s d:~.ri m 3 . s a l a h pel;.,gsrlasr fa . s i 1 i t a . s d a n s 5 . r a n a . Ti.dr.!c
m:lngkin

sBrsrrs
ba.ik

pemb? har11a.n p e n d i d i k s r

pilrrdidiCra.n

d a p a t sukses

y 3 n g c l i & : ~ rCrarr
i~ terba.tas

h ~ 1 r i t i l ~ i - i g e d u n p : , t.:eLs.c:, L a n g k u d a . ~meJ'7.

a.dari:,r~

t,r..npa

dar

sederhma

1

,

meja

g u r u sert;.. ternpa.% h e r o l a h r a g a . A l a t b e 1 s j a . r s u d a h cliangg3.p
kornplit
buku

2psGila

gusu

da.n

s u d a h ad,%.pa.Fan tu1i.s
b u k u muricl

(1 1) t"~ e r i u r i g s e k o 1 a . h

{...A
q xj

serta.

dari

beberapa

p~ngha.pusrlya,
..
s..;ar

peraga.

I-;.a.ru: 5 e r b e n t 1 J . k s e d e ~ i k i a n r u p a .
s e h i n g g a a n a k mer; j a . d i b e t a h dan k e a . r a ~. . l .r ., f , i n g ~ ; . ? . l
d i d:iIa.mnya.
G e c i u n g i r i i 1-ia.rl3.s ~ ~ P R . ~ ! ? c ! I . p ~ . ~ ; z t
ke;2

di. y18.n~ r e ( j r s r i 8 h i d u p ,
tr:ap?t
menjacii.
, ..
p e n y e b a ! , t i ~ G lun y z rns.s.7lak:. H i r a . l n y 3 . cta... s . ~ : hu!3urig:-:anny3.
d e n 2; z.n
:c!ilai-r! i l a i yang d i a n u t , ~ ! 8 ~ : . ' 9 1 3 k 3 . t , 3.clz.t
i z t La.dz.t,
..;it,u~!.si
porgaalan yang
-..~;~...:9~1!'i
12alalii
~!3.s;~a:ra~.:a.t_d3.n c : ~ - ~ H F : : . F T I ~ ~ . .
!?as?:a.r>k.t,

mf?nyehabl,a.~?

t i r n b u l n y a . rnssa lah b a g i

seseor?r:El.
.

1~:hususnya

.

kepada m~:rici-~t.i-zrid c i i sek': 19 h itu , t , ~ r ~ - l t > . n r;.i1 . k ~l:ingkunga.ri

a.ri8.k-3.ria.k caca.k, s e r h s . m?.-ig;sls.r?i kekara.rlga.rl :rb.-ingga

s13iit

unt.uk ~ ~ ~ ; . r ~ g r _ d: ri :rt ir ~dam
~ l r;uli.t untuk beerkon~;entrasi.

s a n g s t dihr..ra~~li.:anc ; e l r 3 ~ l i , 2.ga.r nr:r~.l.:adapat,
r l i r i n y a u n t ~ ~ikut
k
se-ta.
Da.laa!

. .
: i ~ d q
l 8~
j a .~r

n~r.~~-1sa.~:1.:a.n
7

.

-

7

clslani mssyrr-7.i.l-rat.

h3.L i n i acla p t i . r s a . m a m p o k o k

p.nt3.7.3. :-i?.lt

normal

da.n 3.ilnk ca r ~ s ~ ; ~ t , s eci?.laKi
.l
perieiiti.ar! i n i .
rj.r!g,k?:;
?.

c l i l ~ r a . i k 3 . r ! ~:f-:\:t:i.g.?.(
k!erj.i.;~-~t:

i-j-+gs:(.+,

. Kerr~anp:.lr-.n g u r u
n:e 1 i p u t i

i ,.; .

-

:?~t3-3.7.9

ysng

1

kect3~tr>.rar!,

- ..... - .-.

d a l a ~ : p,:riG

d

.

I

1.a1.+:~:7.n

t,t~rit7.i-i~:

. .

.

2 %l a r !

ini

ysn::

j

treterampilsrl k?iti..;.,~s, h i r ~ k ~ % r ~ g : ! i.r ~~ i,~. l \ .7 .1 ~ ~ ! - 1 ~ . - ,

,

7

p5er!i13.;.ari, d a n ~ i ? d . i a y:l.-r.5:

ijis::3nakari ds1a.m r : c r ? : x j a r .

2 . F'a.ran3. : ? z n Pra.srira.~-ia.c-.F:I-:I:I~~.~
rneriy~.r~gki~
k;i:z.dcar!
L

gedung,

. ..

meja

d s n k1.1rsi. b e 1 2 . j a r , r u z r ~ g k . e I ; e r : ~ . ~ ~ ! p i . . s r ! .5 1 ~ k u - k ~ u k a

pelzjarqn ,

2.ia.t p e r t ~ . ~ k a r ! g ~ : . :d. ra,n

a l a t - ~ i a t?:.zl.i..;,

r:~x3.~;

h e r r r r a ~ r ~ , , ~ ~ 'rra!. ie~a k. .
3 . S1larGe~

..

be::3.:.snl

1

4 . Lir~,gkur!:;ari

seko1a.h

s 5 p e r i ; i suas3rta.

rias;>7z~rak.,at .s.e:.;itar

c!er[gs.n

. - s!ria.l-r-a.r~rk
m n s y a . r a k a t , g a . ? g g i J a r ~ i:tarr
d.3.ri k e G e r s i h : n

:
1

kssi1iitr.n
-

r+?nzor11_?1.;3.ri

..
1.:.

3

.

Ijinti

i n g s??

, ,-e r = . r n p i l a n a.ri3.k d i d i ! :

!r n t ;1 k
ber.il.:ut,

i n j..

-

ke1;-1ah:iri

;
+

.,

1tt:bj.h

.s.,~Iri-;sr

2.

d-!.:.i

:.-,E::. . ,::f?~~rarip!.::!.:-i,

m ~ . r i . ~ , i . i r ~ l t~i ~ 1 ~ . j a . ~ - z r ~ ~ e ! . : , : ~ l ~ h ,

.

I

-

it11 ~ - . ~ . . r [ c l lba.ci.:
rr

n

brrgsc 1

I

l i n ~ k l ~ r i g sse!.:oj.rh.
n
.

5 . Kericla7.g En;?!.; r f i d i k
cr! ?p 8.t

sekolsh,

.

~ e k r ~ l s ! : , hubr~ngar!

derigan

sekglah,

d3.r i

d r.n s ~ - g s r [ i s e . z i . - o r - g ; ~ . r ~ ~
p rs oa f~ r: is i

i-I I. 2 . i ~ negar-a..,
-

yang

!:$rang tua., ~ e r r g u s 3 . h a . , c ~ r g r i r i i s : . s i rn~syarz!~:3.t,

pemerlntah,

k1s.d3n

p~?r:d:idi k a n

dana:'biayx

l

r _ ! ~ i I . ~ m i ,kegi.tsn
FF. - 7 7 k t i ~

y>:.

1 ;<

Irehi!riup 2.n

i r ~ e r , g i ! . ; ~ . - t ip f , l a . j 3 . r z . n ,

t,e r1-1C:

r,e ric

7 )-?. .y

.

,

1291 1

.

n e n g ~ r u s13i r i r : y a . Ern: r r i . .
. C! -1.~9atr ! i l i k i z . x

p , : . i ~ c!i3.g?31~!

. > e s u ~ .derlg3.r:
i
t u j u a n p e n e l i t , i s r i '2.an F f e r : 7 z r r . l 3 ; - ~ m ysng
P

l

i

i

~-!z113.p e r t e l i t i a . - ~ ir,i terrnzsllk,

l.:epr..d3.

r f f r ~ ; k r i p t i . f , y a . i t u p e n e l i t i 3 . n y a n g bert11jl.la.n

:;~:c:ar8.

c~bye!-:tif t e n t s r r g :'!:rsegsi

perreIitia.ri

rr!il.n:;urigk?.pks.n

.
o r - i n g t c a r . u r f . -, ~ t r,orhacia.p

pe l z . k s a n a o n C.eI.iolah L ~ l a r 3 i . a s a Ji
Kol;s.macl~~s.
%.c!-tng,

d ~ r r ! . i k i a r ~-:iriai: r l i p c r l u l . : a - :

penr l i t i8.n el.;r:;:leritrren .
B . PopuLasi da.n Sampel

s3Tcsna.g:-:

* .
t e y . r . 6 nE...r:

df:n~;sn
: : ; e ~ ! e ~i
t

TARFL 2
PEAYEBARAN AFJGGOTP SAMPEL PENEL? T T f i H

C . J e n i s dam Sninhcr D a t a

t . FFF.':.c:cp~

j.

t1.13

.

tl;~.hrjr!yp

.

-

.

= 1,.:.. r ..?.

,-.-. A ,
Li

,.-'I.

r

prr!::2rzr!a. %p$:c,].:j.h.

c . Per.::r;.psi q r a n g ';ua.
pol*rl_lL?.ym.n Sel.;o

d . F e r ~ ; , , p z j . nr.ar[g
e

. Fer...::f=p.';i

or:!.ng

5er.c: iri.

D . A l a t P e n ~ u m p u lData

rjJ.lr.irl t,erhn.dap ':3~.sa.:.r;y?!,:i3.rls

!33.:-!

lah iz7.r E ii.sa.
tlla

f

f,,?rhayj7.p l'ngi.,.!~r.;a!-! sei;.2l:3.]-:.

?:?.ll:-ic!

, ;

.

.

:

t

a

p

z;-,aL:

.

..

it-:

T e k - n i k A n a . 1 . i i~. s Data

T i : .

1. 1

I

i1

da;.7

1

-

3

.

set ia.p

;?~r::?
C ~ ~ . ; ~ I J ~ I ~ . L : ~ . T3.!::-:3.?1
L

ja*.-a k. :%.ri

re .c. rZr-'

i ; F ! - j ~ , i r c . ~ : : ~ g . ~(jar'
. - ,
3 . 1g

me ri :;74. +, x !-:s7

7

..I

3.

.

.!:> :xb
ir:g~!-,.

~ ~ c , ; s . ( ~ . Fi J. ;L~^. ; i
iy!.

kl ~.::?.r

: ?

1

.

..

: ., ,. ' . ,
qm.1
. .

'-

t

Ferbal.;.;.ri.:.-,.r: r.sta.-y:atca. ( p 2 r . : ; ~ t - ~ j - l . r ! .:t.11:31>
f,:!.k[~~77.

.

.

?:r:r:!.ra.is.l.:sn

:;)

5 ;!

<
.-!
i : - : ~ < i ~ ~ i c ! i . ~ , ~ . l 1...L7- . .-:
-'
-;.'.., .-.

r;,2~.;-;
F.:v

7 :-I

j C? i !:r:~73,.

.r . . ; l - , 1 -.-

Fr.c{p

.

L;F~;~.J..,

mi-:rj,j

+
.

Rizsy.

E : E . ~ >!.;.I

z r

r~.;-liz
' ~

:,

36 :.:'I: - an,

2 li)~.k,!.'r?,

c:~t,?::;i

pel

( 4 . 5 . ?:3

2.j- . r a n ,

"'
, '.

~~~~~~~~~~~~~~~~r.

ri+..-i?.7:lital.;an l.,l>ranr? ~ c ; t i ~ j . . !d7.g
,
(4,YL

.;.I

tida'.;

sar-lgn.t,

.? :i ')

i: A s ,

51-lar.

set:-l,!l,

~!prlyat,ri.!.:a~.

2')

;r:g~:i::!

s e t i - ~ , ~ - !., ~ ; g r t a+,fd?.l-; :;~~:.3.n~p1/-. c { s . Y . ~ .~ : - 9 . 3 : . T ; , ? J ~

y s n g :"it?rly;i+,~!-'~.r1
F;;'a.ngzf, t i r l c 2;

ri?ri

ctrsr:?

n u r i i y.3;:

tr.11:).

lli?i'-ra.i; rfa1:i

2-rrti-rata

geg1;1:: 5r:i;cjLa.h

k~3r.hl;qn.

nr.-mt!r~ri!.:z.n

7

~ ? e m b ~ . r i . ! i aj: n~ . ~ i l ? . i ? tr~[. ? h a ~ ' : < . p .~i.ri'-: !$jdikr!yz.

Z F . ~ F J ~ ~ .a!
~-.:!
I :-.
sq
(,.I,.>
....

r

s..!:r g j ? . - [ k;p::s.r.

SF: ; ? J ~ I J ,

~ e r3.t

-

7

3

7 : 23:. c . E I c I ~ B ~ - ~ ; ~ ! I ~ :

ner[;.ri?3.ka~!sar:gSL;

:j.:':,.L:

~.ct1_!j1-1.

(pr:r~;.t?;.iilan 3 , 3 2 : , d,?~~:!: !:?ir!y3.t,z.!rz:i ?I

:: 173 ,7i

,:,

-

.
,;

.

i::;

573.:-:~

: ';

. l a . l s n ke3.de.ar:

49.n

!.; e t e

j .

3 . ;.

tr.5

c. .

p

~r:
3 n.rl

i. 3.n$ l.;, ??,ri

,

3 . ; -. .
,.>

.-,c

> J

i

or?.ng

3~

.!-:

ljic!.':.:

c!s.r: jug,.

,

I,

.

,.i,;. , .LL
a,-,

,

~7! ~
. l a:i i!. ..- :
. . - ~ .~ 7 - c ;k?j:c...;:
>-

, .
rrra.rir;
(jar1

(

g

y:e:-:y::::: :?r.

PI

"."i
J.,
.

L l j . k i r~::.~:g

1

.

+ ;i1:. 5r:

y!!c;riy 3,

"..\
, l r l . . . i !

5 . r ~ t , ~ ; . r . 3 ~ c ; l i . l - - . n!.:?mar
.

12

r?.-a~,r?.t~.~.;:~.y,

r:?lri.-j ( 3 : ; , : 3 2

t.l:cr.

!.'I: y 3.n z; d 3.c 5 2

.:, 371

?-...r.i;~.-rri.t,s( ~,.r.r.:;et~.-j!ja-!
3 ,:':