PERSEPSI ORANG TUA lMURID TERHADAP PELAKSANAAN SEKO'LAH LUAR BIASAa,
LAPORAN PENELITIAN
PERSEPSI ORANG TUA lMURID TERHADAP
PELAKSANAAN SEKO'LAH LUAR BIASAa,
DI KOTAn!LADYA PADANG
,/ C"
2
/ >.
.
'I
2
' j
' r
-
Oleh
4
.v
.- .
-._
-.
6
,
-
I
1
-
'Y
"8
-1
Drs. Gito Setyohutorno
.
.
I
-.
(Ketua Tim Peneliti)
,
\
/"
C '
T;
L
. ../'
Proyek Operasi dan Perawatan Fasilihs IKIP Padang
Tahun Anggaran 199111992
Sura t Perjaqj ian Kerja No. :04lPT37.H9lN.2.2/1991
Tanggal 13 September 1991
-
,..
4
-
Penelitian ini dibiayai oleh :
E T I T U T KEGURUAN DAN lLMU PENDlDlKAN PADANG
1992
-
P7%
..
,'
,'
.'
LAPORAN PENELITIAN
PERSEPSI ORANG TUA MURID TERHADAP
PELAKSANAAN SEKOLAH LUAR BLASA
DI KOTAMADYA PADANG
Personalia Peneliti
Ketua
Anggo ta
: Drs. Gito Setyohutorno
: Dra. Yeni Karneli
E\F
.
.
7
7
3
:-).iz : ,
,! ., l- . 3 5 ; 3 .
k! 7 g 3- - ,>n+:?.ik '
;:.
-I
.
!
r
. , t , ? T ] - ! 3 , < j -:,I,
k,J?. :-.,;rp;;
g ? i T : > ! - . . : . ,2+~,r=!f=-p::f
.-. .
,2>::3.r:;:
,
-
,
7,
. .
1
.
,
..;:;;.ik?~i.:;-,n
ti.!..;;.j.::a~i
7
,
y, ?.;!3ycg ,-j ]
.:.:s
7
,: , .-;. -.
; - c +,5.ri5.cj37q F3.!;:-,r;'-:
.
>;
F;r,.-iir,F: ;.'
;
.........................
,
,
.?.>
-
,-:3. ':
,
'
I:
?-z.~-g
r r
.
;f ~ , , y ~ -; p t:- .r.=,, r
..'. ? . c -
I ' -(
.;,.
-7 . . . -
.. ,
,,-
*
>
?>L
.=,, .....:
1-
. . .7
. .1-,
,i
:< :.
7.7
.
- -..*.........
. ..."
?
.
,
--.....
.
:
. . . . . q.
.
-
;
+
:
.-,.
-, 7- .....
.; :-:
?.:
I.- .-: $; :
'..:: ,:
:,
+ ;I
PENGANTAR
P e n e l i t i a n merupakan s a l a h s a t u . k a r y a i l m i a h d i p e r g u r u a n t i n g g i . Karya i l m i a h i n i h a r u S d i l a k s a n a k a n o l e h
d o s e n I K I P ~ a d a n gd a l a m - r a n & k a m e n i n g k a t k a n m u t u , b a i k seb a g a i d o s e n maupun s e b a g a i p e n e ' l i t i .
Oleh karena
i t u , Pusat
P e n e l i t i a n IKIP
Padang
berusaha m e n d o r o n g d o s e n / p e n e l i t i u n t u k m e l a k u k a n p e n e l i t i a n s e b a g a i b a g i a n d a r i k e g i a t a n . a k a d e m i k n y a . Dengan
d e m i k i a n mutu d o s e n / p e n e l i t i dan h a s i l p e n e l i t i a n n y a d a p a t
d ' i t i n g k a t k a n ..
A k h i r n y a saya merasa g e m b i r a bahwa p e n e l i t i a n i n i
t e l a h d a p a t d i s e l e s a i k a n o l e h p e n e l i t i dengan melalui
p r o s e s p e m e r i k s a a n d a r i Tim P e n i l a i U s u l d a n L a p o r a n
./.
P e n e l i t i a n P u s l i t IKIP Padang.
P a d a n g , F e b r u a r i 1992
Kepala P u s a t P e n e l i t i a n
.
,..A.
-
?.. ... .-.
'I'
.. ..C
.
;; ?!.T.? : .:
8 . Drs.
Agusf i . d a r
Nasution
yang
te1a.h
Ger..;usa.h
payah
tersehut
dengan
member i k a n b i m b i n g a n
Semoga
A l l a h SWT a.ka.n m e m b a l a s b a n t u a n
i m b a l a n y a n g b e r 1 i p a . t ganda..
P a d a n g , J a n u a r i 1992
P e l a k s a n a Peneliti,
Drs. G i t o S e t y o h u t o r n o
N I P . 130 800 0 7 0
BAB I
PENDAHUL'JAN
A . Latar Belakang
Setiap
menja-di
ora.ng
ma.riusia
tua
murid
menginginkan
agar
y a n g cr.rda.5 clan l l t u h s e r t a
anaknya
sukses
dalam
k a r i r dam h i d u p n y a . . IJntuIc menc:3pai h a 1 t e r s e b u t , o r a n g
mengusa.ha.kan
secara
agar
a.na.linya.
formal d i sekolah.
(lapat
mengiku t i
ya.ng
ka.rena
n a h a . 1 h:la.y.s.ny3..
13ar.i
Ada. l a g i o r a n g
k e i n g i n a n n y a y a n g hegi.;u t i n g g i , u n t u k
kema.mpuan
dan
keteramp:-lan
orang
.?.naknya.
tua
sekolah-seko1a.h
dia.nRga~nya. p a l i n g b a i k , meskipun j a u n
t i r ~ g g a . I r i y a dari
perid i d i k a n
B a l k a n ada. s e b a g i a n
m u r i d d a l a m m e n y e k o l a - h k a n a . n a k n y a , rnenca.ri
tua
tempat
tux
murid
mempercepat
diusa.hakan
les- les
tamba.ha.n, d a n k e g i a t 8 . n e k c t r a k r i r i k u l s r 1 a . i n n y a .
R e i n g i n a n s e p e r t i 13:- a t a s t i d a k t e r l a - t a s , k e p a d a . o r a n g
t u a y a n g a.na.knya n o r m a l clan ce::da.s
ora.ng
tua
ingin
agar
y a n g nempunyc7.i a-na.!:
?.riaknya mern5-liki
s a j a . , narnun j u g a
h e r ke 1a.irlan.
kernarnpuan
kepada
Mereka
dan
juga
keterampilan
s e h i r i g g a . clapat, me1akuka.n ke$ia.;;a.n s e h 8 . r i- h a r i s e s u a i d e r i g a n
k e c a c a . t a . n a t a u ke1a.ina.n y a n g d L r n i l i k i n y a . . S a l a h s a . t u
untuk
rnewujudka.n
nienyel.:ola.h1.:a.n
keirrgina-n
a.naknya
tersebut
pads sr$l.;olah
td3.18.h.
forma.1
y3
usa-ha
dengan
x t ~S e k o l a h
L u a r Biasa ( S I , B ) .
Untuk
yang:
mona-mpung: dari meny:!.lurka.ri k e i n g i n a n
mempunyai
a-nak
h e r 1alna.n
at3.u
cacst
orang
ini,
tua
maka
penerintah
s ? j a k permul?.a.n t a h u n E i e p e l i t a I11
berdasa.rkan
K e t e t a . p a n M a . j e l i s Perrnus-ya.wa.rata.n E s k y a t E~Jr~a~orIV;"MPA;:1978
2 2 Maret 1978, n e n g e 1 ~ a r k a . n k e b i j a.ksana.an
ta.ngga.1
memberikan
p r i o r i t a s pe'c!.uac;a? p e n d i d i k a n
bagi
dengan
anak-a.nak
13sia s e k c i a h d a s a r 7 - 1 2 t a h , l n , ya.ng jugs r n e l i p u t i
c a c a - t . Hal i n i d i p e r k u a t l a g i
anak
dengan
I!ndang-unda.ng
~ -l s t e r n P e n d i d i k a - r ~N a s i o n a l p a 5 a . l 2 4 8ya.t 7
ymg
berbunyi
cac3.t
mendapa.t
P
bahwa
"peserta.
:
d i d i ! i yang
rnenyandang
anak-
pelaya-nsn khusus".
U s a h a - u s a h a y a n g t e l a k ~d i l a k u k a n o l e h p e m e r i r 1 t a . h
Depdikbud
u n t u k m e r ~ i n g k : ~ t k a n u t u p e n d i d i k a n 5el;crla.h
Biasa (SLR!
ba.gi8.n
,
A,
rungu 1,
(untuli
( a . r ~ a kc a c a . t n e i ; r a ) ,
Eagian
C
1a.ra.s 1 .
KuriP-ulum
pedoman
tent.a.ng
da-n
Bagian
Luar
B ( u n t u k 3na.k
(unt1.1k ana.lr c a c a t g r a h i t a . ' l ,
a.riak c a . c a t d a . k s a . ) ,
bimbingan
? a n B a . g i a n E (urrtaic 3na.k
tersebut
evalua-si,
rlilengkapi
dengan
administra.si,
dan k o n s e l i n g , pedonan khusus b i d a n g
bela.jar
fa.si1ita.c;
pada
peridirfiki~.n d a l a m
SLB n e g e r i clan
swasta.,
ca.cat-
D
cacatpedoman-
supervisi,
pengajaran
bertahap
ra.n.gka
perluasa.rr
termssui.
buku-buku
p e r p u s t , a k a . x n , b u k u r n u r i d da.n b ~ ! k upedoma.rr g u r u . D i
it13
Biasa
EJa,giari
m o d e l sa.tua.n p e l a j a . r a n . l2tmikia.n p u l a . s e c a r a
diadr9.ka.n
Lu2r
d i a . n t a r a n y a adala.-I d e n g a n mengadaknn k u r i k u l u m
j e n i s Seku1a.h Lua.1. B i a s : i , y a i t u S e k o l a h
lima
c .q .
samping
d i a d a k a n p u l a . usa.hrs. r e h a b i j i t a s l d a n penambr=.han r u a . n g a n
Gs.ngl~nan
bertahap.
Relajar
hagi
SLB
Megeri
d8.n
:Iwa:.t,a.
secara
Da.1a.m
rangka
p e r 1ua.sa.n
be a jar
kesempatarr
d i k e m t a r r g k a n b e b e r a p 3 . a - l t e r n a ti f p r o y e k u j i a o b a .
bagi
8na.k-anak
Fengsmbarrgan
Perrdidika.n
cacat
oIeh
P e n d idik3.rr
Eadarr
d 3.n
p e r lu
pendidika.n
Perrelitiarr
Kebudayae.n
d a.n
D e p a r t emen
d s n K e b u d a - y a n n , d i a.nta.rarrya a.ds.1a.h
pencrlidikan
ya.ng u n t u k t a h s p p e r t m a d i l a . k s a . n l : a n u n t u k
terpa.du,
an8.k-
ana.k c a c a . t n e t ~ a .
Bertitik
E?akya.t
t o 1 a . k pad:3. K e t e t a p a n Maj l i s
Pernusyawars.tan
Nomor IF/fCIPR.;1'195:3, mek3 ddalam p e n i n g k a t s n m u t u
p e r 1uasa.n
kesempatam
be1a.ia.r
t1ag.i
anak-sn~1.1.:
darr
cacat
t e r s e b u t , D e p a r t e m e n P e n c i i d i k L a ? darr Kebudaya.an s e c a r a t e r n s
m e r i e r u s merrirrE5katkan kor~?:c!ina.si k e r . j a s a . n a deng3.n
reievan , d i
departemerr
yang
Resehata.n,
Departemen
Da.lxm
s.nta.ranya.
t.iegeri,
1
berbagai
. Departemerr
Departemer:
Sosizl,
D e p a r t e m e n Tenaga. K e r j a . clan l a i n - l a i n .
Telati
bxnya.k
kesempata.~ belajar
usahit y s n g dila.kukan
dalam
ba.e'L a n a k - - a n a k c a c a t .
memberilta.n
Mamurr
denikian
o r a n g t u a . y a n g mempunyai s n a k - : i n a k
c a c a t , ya.ng b e r k e i n g i n a n
a8a.r
dan
a.na.l.:nya
melakukan
n r e m i l i k i kemamp11a.n
kegi3.ta.n
menyekoiahkan
s a r i - a ,
keterampilan
masih
b e lum
da.lam
banyak
a - n a k n y a k.e s e k o l a h - s e k o 1 a . h l u a r b i a s a
sang
s c l d a h a d a . ( D e p a r t e m e n P ~ ~ n d i d i 1 : a . an a n K e b u d a y a a n D i k d a s m e n ,
1985, h a l . 2 ) .
Perny3tae.n
d i a.ta.s s e s u a i . d e n g a n
keriyztasn d i
Kodya
P a r f a n g , dima.na. b e r d a . s a r k z . n hasS.1 wa.wa.ncara cierrgan p a r a . g u r u
Sekc~1a.h L u a r
Biasa d i Iiodya E , a d a n g ,
seba.giarr
orang
tua
mur i d
ya.ng
s.naknya. menyanda.ng
untuk
nenyeko1ahka.n
ti d a k
ana.knya
masuk
cacat
a n s k n y a . . E3ahka.n s e r i n g
s.?kolah,
errn not iva.c-'i
kura.ng:
orang
terja.di
murLd
tua
jarang
m e n g i r i m sl2ra.t kepa.da g u r u , I.a.gi; p u l a b i l a c r a n z
dia.ja.k
m e n i k i r k a . n t e n t a n g kea-la.a.rr s e k o l a h ,
bila
t u a murid
baik
rnerrgerrai
d a - n a , s a . r a . n a d8.n p r a . s a r a n a , l i - ~ g k u n g a n s e k o l z h , clam k e a d a a n
ana.k i t u s e n d i r i , s e s t a ? : ~ r l a k s s n a a . n p r o s e s b e l a . . j a r m e n g a j a r
na.sil-1 ba.nya.k :rang m e r a . s a k e b e r s t a n s e h i n g g a u n t u l r
t11jaa.n
pendidika.rr y a n g d L i n @ : i ~ k a m
n asih
kesu1ita.n.
ba.rryak
mencapai
mengala.ni
S e l a i n i t u ke3.da.a.n y a n g c u k u p rr1enyedihka.n
bagi
p a r a g u r u S e k o l a h L u a r B:ia.sa. a . ~ ~ a . l a .j h
u l r i i a h m u r i ~ lm a k i n lama
ma-kin
berkurang .
sat11 S L E
(ta.hun
d i
S e b a g n i con k r ~ hy s . n g d i a . l a . m i
Kodya. P a d a n g i n i y a . i t u
pa-da
ta.iiuri
a . j a r a . n b a r n ) jum:Lah rrru * i d s e b a n y a k 4 0
tiga
setelah
t a h u n jum::e.h
mu : i d
tersebut
c!leh
sa1a.h
pertma.
.2reng
hanya
na.mun
tingga.l
sepuluh orang la.gi.
Keada3.n
na.sa.lah.
segera.
seperti
Sa.1a.h
i r l i d i d l ~ g a merupa.kan
sa.tu permasa. lahan
yang
m e n d a p a t p e r h a t i ~ t r r ia1;j.h b a g a i m a n a
suatu
gejala
dipanda.ng
perlu
persepsi
orang
t u a terf1a.da.p p e n y e l e n g g a r a a n S L B d i K o d y a Pa.cia.ng.
Salah
lrrela.kukan
~ a t u la.rigkz1.h
peneca.ha.r.
t i n d a . k a . n p e r r e 1 . i t ia.n
d a n dilaksanaI.:an
dengan judu 1
ma.salah
ini
Perrelitian tolah
ia-lsh
dirancarrg
:
P E R S E P S I ORANG 'FUR Y U R I D T'ERHADAP PELAKSANAAN
LUAR R I A S A D I KQDYA PADAWG
SEKOLAH
B . Ruang Lingkup dan P e m b a t a s a n Mssalah
Ruang
lingkup
p e n e l i :ia.n
ini
a d z 1a.h
komponen p e n d i d i k a . n s e r t a kj:bera.daannya
Riasa
? . r , e v a l u a s i ha.r:il
Luar
belajar
lanjutnya
da.n 1ingkun.ga.n b e 1 a . jal*.
Membat-1a.s
pelakss.na.a.ri.
rnema.ng
cla.1a.m
persepsi
Seko1a.h
ora.ng
Luar
Bia.sa
m e l i p u t i Gan:r~:k aspr:l-:,
ruang
tua.
d i
mljrid
Kotamadya.
it12
Paciang'
diungkapkarr
s e p e r t i yang
l i n g k u p d i a.tr1.s. U n t u k
terhadap
p ~ ? r i u seka.li
d i l a k u k a n p e m b a t a r a n nrasa.1al.r a g a r t ~ a . s i ip e n e l i t i a n l e b i h
t,era.ra.h darr l e b i h menc!s.lam.
Fernbatasan
rnasa.13.h
p f A n le i t i a n
ten",ang:
persepsi
o r a n g t u x rr..urid t e r h a c ' a p p e : . z k s a r r a a n S e k o l a h L u a r
d i
Kota.medya
Pada.ng:
melIp u t i
aspek-cispek
berik~lt,:
e. Kemampuan g u r u d a l a n merlg:ajar anal-;.
G . S a r a r r a d a n p r a s a r a n a sekc6la.h.
c
.
c!..
Sumber d a n a pendidika.n .
Anak d i d i l - i .
Biasa
set8.ga.i
C. P e n j e l a s a n I s t i l a h
1Jntui:
rnaksud
menghindari
kesa.13hpa.hama.n
dalam
y a n g t e r k a . r i d u n g dp.lalri i20kok p e n e l i t i a n
d i j r - l a s k a n Deberaprs. i s t i ; s . h
Un t u k
terha.dap
seh3ga.i b e r i k u t
membicar:[.kan
pelaksanaarl
rlersepsi
m e r r g a r t il.:an
,,
r:aka.
perlu
tua
mur i d
:
oran?
S s k o - a h L u a r Bia.sa
Kotarladya
dL
Pa.da.ng, t r r l e b i h d u l u p e r l u d i k e t a . h u i a.ya y ~ n g dirna.ksud
derrgan
psrsepsi
menga.takan
.
bahwa
!:19 3 6 ,
Atc.s d a n G a r b a r r o
p e r s e p s i a d a l a t : a.pa
yang
1
145;
.
sebenarnya
o l e h s e s e o r a r r ? : m e r r ~ : e n a i a.pa. y 3 . n ~ t ~ ra dj i
c!iarnati
pada.
s i t u a . s i t e r t e n t u . Denpan d e n t i k i a n d a p a t d f k a t a k a n
bahwa.
p e r s e p s i merupakarr c a r a . ya.ng: d i l a k u k a n s e s e o l . a n g
secara.
s3da.r
da1a.m
hibupnya..
merighada.pi
Oleh
~ u a . t u obyek
sebab i t u
a k a n da.pa.t
t e r h a . d a ~ obyek
yang
pa
Ee
rsepsi
terjacli.
di
seseorarig
mcmpengaruhi
terhadap
tingkah
y a n g b ~ r f ; a r i g : k u t a . r r .M i s a . l n y a
dalarn
la.L:unya
orang
tua
ya.nE
menganggap bahwa m a l r c a c a t nrasih m e m i l i l t i p o t e n s i
yang
c1a.pa.t d i k e m b a n g k a . n , naka. o r a n g t u a .
selalu
a.nak
herusa.ha
cacat
Saga.imana c a r a
tersehut, haik
tersehut
ak3.r-I
rnengemb~ngi.;an p o t e n s i
mela.lai
~ e r r c i i d l k a n forma.1
ma.upur! hentlslk k e g i a t a n l a i n y a n g menun jan€:.
Contoh
d i a . t a s n ? n b e r i k a n garnt--la.ra.rr bahwa.
apxbiia.
p e r s e p s i s e s e o r a . n g t e r . - i a d a p 7 u a t u o b y e k ha.il:. t r i i k o b y e k
yang
didengar
b e r t ingksh
laku
rra.upurc
yan 2
d i 1i h a t ,
baiii
puli
da.lam
hal
a
allan
t%r.r:ebut
c!an
rcakz.
seha.likrrya
a p a . b i l a c3.r-a. pa:-ibsng a t 8 . u p e r seg1:s.i r e s e o r a n g
~ i 1 3 a . to~b y e k t i n - f a k b n i k ( r r e g a - t i f ) ~ 3 . k = . t i n g k a h
ferha.da.p
l a k u y m g c t i t a m p i l k a . r r tir1a.k b a i k p u l z . .
k.r-i
incf i v i i u
yang
ber~angki~tarr e
dipersepsika.nrrya.
perre1itia.n
obyekny?
t irrg:kzh
18!.113
r~hyels
yang
di~~aksud
da1a.m
p e r s e p s i i r r i aka.11 n e m p e n g a r u h i
Indivirlu
irri
ada3.ah
zdalah
r
r
ysng
o:..s..rrg
pe1~:ksana:rn
tua.
muric!,
Seko1a.h
sedangk8.n
Laar
Bia-sa
cli
K o t a m a d y a Pa.da.rrg.
5ekola.h
yang
L u a r B i e s a . a \ = l r . l a h s u a t u ternpa?;
rnur.ic!-muridnya
~enyirrrpangarr
pertunbuhari
ja.sma.ni
71231.
.
biasa.,
rotrani,
yaitu
mauprtn
da.n ~ e r k ~ m b a . r r g = ' ; : n r rrreng:'ala.mi
ya
h i l a d i h a n d i n g k 3 . n denp3.n
an7
pendidikan
menga11.mi
ata.u
silsiai
penyirn~a.ngan
k lait-1 y 8 . n ~sama u r n u r n y a .
D. T u j u a n P e n e l i t i a n
Penelitian
i n i bertu.j~- an u n t u k n ~ e m p e r u l e h
gamba.ra3.n
sece.ra e m p i r i k t e n t a n g :
1. F e r s e p s i
o r a n g t u a . m u r i d t ~ r h a d a . pkema.mp1.1zl.n g u r u
dalam
~ ! . e r r g aar
j anak l u a r b i a s a .
2 . P e r s e ~ ~ oi r a n g
prasara.na
t u a mi2ri.d t e r h a d a p k e a d a a n
sekol a h
da.lsm
upaya
menun j a.ng
sarana
da.n
kelancarar~
p r o s e s he1aja.r mengajar.
3. P9rsepsi
besarrr:ra
orarrg
tua.
rrurid
terhadap
sumber
dana.
dart
p e m b i a y a a n p e r r d i d i k a n S e k ~ l a hL u a r B i a z a . .
iVlL!I( UPT PEZPtrSTAKAAN
ill436 Pp. ?11blG
5 . P e r s e p s i ul:arig
t u a iri!.xl-id t e : h a . b a p
s n a k 11~a.r
tliasa.
it12
I:91..13at,a.n tjsn k e l e n i a h a n
sc:ridiri
Pene1itia.n i n i dilar.da.si o l e h sejumlah ssumsi
seha.gsi
berj-kut :
1. 5etia.p
clra.ng
tua
rr:?3rid
niempunyai
keing-nan
urituk
~ierig"emb:~rig:ka.rip ~ t e r r s i sriahrn:,a..
2. Orang
tua.
ikut
mi2rirf
bertanggungjztwzi:)
terhadap
p e n d i d i k a n a.na.knya. t e r n a s u k b i a y s s e k o l a h n y a .
3 . Anak
luar
b i a s a . ma.si h n e ~ i ~ . u n y a . ikemarnpi~an y a n g
bisn
d i kernha-ngkan .
4. Terjaliri
kerja
sana
yang Gaik
antsra.
(SLB j
sekolah
ciengan nla.c;yara.ka.t, s e k i t 3 . r sf k o l a h .
Pertanyaan P e n e l i t i a n
Perta.nyaa.n-perta-nyaan
a-da-lah s e b a g a i b e r i k u t
1 . Ba.gairna.na
perszpsi
p e ~ 1ei t i a . n
y.s.ng
akan
d i j a.wab
:
orang t u a murid
terhad3.p
kemapuan
g u r u dalan r n e n g a . j a r a.nal.: l m r b i a . s a ?
2 . Ragairtarla
p e r s e p s i o r a n g t u a . m u r i d terha.iia.p s a r a n a
dan
p r a s a . r e . n a . ya.ng ada. d i s e k o l a h ?
. . B~ga.ims.na p e r s e p s i o r s n g t u a muriij t e r h a d a g
3
Sek01a.h L u a r Biasa ?
pembia-yaan
4 . B a g a i r ~ 3 . r i a p e r s e p s i c ~ ? : ~ . r itg. 1 3 . mclrid ter-ha.ciap
1irrgkungsn
s e k o 1 a . h ya.nE m e n u j a.ng k e lari3:a.ra.r~ G e l a j a r mxr. i d ?
5 . E a . g a . i ~ ~ . n ap e r s e p s i 12:c.a.rlg
t'13.
mur-id t e r h a . d a p ar..ak
didik
i.tu s e n , d i r l ?
G . Kegunaan Penelitian
Hamil
~ e n e l i t i a n j . n i diiis.rapl.:an
ms.suks.n
memberi;;a.n
y a n g b e r g u r ~ ab a g i :
1. P a r a .
gl.lru S e k o l a h L u ~ . . rBiar-.a. da1La.m
usaho.
neningkatksn
kema.mpu3.r~ rt:errg:'ajar a.rr~.!.: iltid:.k yarrg G e r k e l s i n a n .
t u a rnriric! d a . l a n : mema.tian?i k e b e r a d a a - - i 5 e k o l a . h
2 . Dra-ng
Lua.r
E i a s a . c!sn a . n a k r r y i .
3. P a r a
clermawa.n,
untllk
k
t
meningkr.tk.an
4 . Ma.syara!.:at
lernbsg:a.- 1enrba.ga s o s i a l ,
rnering~.rika.ri t l e b a n
d5.n
biaya.
pengusa.ha
d:.lam
mutu Pendidik3.r :ua.n rnengua:;;.nl iancia.sa.n- la.r~dasr..n I.:ependid ilcan
C 6 ) Kf~marnpuarine!-;gel . s ? a t n t e r a k s i b e 1a.j?.r m e n g a j 3.r
1~;~rnanpuarr m e n i l a i
p r ~ . r . t a . ~ : i E :,3 w 71.
11
rr t 13 k
I.:epenclid i k a n p e n g : a ja r 3 . 2
!:3 ) f:?manpua.rr nengt:ra.l f , l n g s i rlan r
p e 1=1.y;in8n
h imb:nga.n d a n pt3nyulu -1an
(: 9 )
Kemamp?la.n trlengeri~.
l da:: menye 1er:ggar-a.k~.:-1 adnliri i s i,?a.sL s e k o l 3 . h
!: 10) Kera.mpua.n
rnernah~irr!i p r i n s i p - p r i n s i p d m r : e n a f s i r k a . n
.p e r r e l i t i : + . n p e n d i d i k a n gilr:':?. i i e p e r l ~ l a n
F eng8.j 3ra.n
(7)
Da.r i
s e g l u l u h k c ~ m p e i . e n z i r l i a t a s , m a k a jP i 3 s i a . h
s e o r a n g g u r u s e la-ku terra.~:rj k e p e n d i d i k a n
Gerba-gai
Iiema.mpuan , b 5 i . k pent.;uasa.a.n
program,
pengelolssn
penge1enggarap.n
penilairn,
ke:.a..;,
bs.hwa
d i t u n t u t metrrp!lnya.i
materi ,
p e n g e 10l a a n
penggunasrs
media,
p f ~ ~ r b e r i a nbirnbing?.ri,
tla.hkan
p e n y e 1onggara.a.n a.dlriirristr.r..si s f , k ~ l a h .
mirlst,
p r = n g e r t i X - ~ d m k e s x b a r s . n d a r i g u r u aka.rr mernper::cesa.r
belajar
p a . r a n r u r i d , da.n f.:3.ren:.
i t u p u l a cka.5
~.erlpertinggi
S e o r a n g g u r u y a n g s a . n g a t r r i s k i n penguas~i;tarim ~ t o d aa . t a u
t e krr i k ~ i e r l g 8 .~r
j ,
n s k a . i a a.lcat-1 b e r u s s ? . a mencay-.ai
tujua.nrrnya. d e n g a n , c 3 . r ~ - c r a r a . y a n g t i d a i . : r ; a j s r ,
ysrrg
b e r a r t i a.kan sar1ga.t n e r u g i k a n r l i r i n y a d a n jilga p a r a
rrrurid,
s e t a h d i s i p l i n r e n j a . d i goya.h, m i - l t u p f - n d i d i k a n
t i d a k t t e r j a m i r r , ininat, anzk-2nsr.k bet.L.:ur?.rrg. p e r h a t i a n
d a n I.;esung.guhan merrurun.
Dengan
d:4.lam
p ~ r n y a t a . a n :1i a t a s , j e l a s l a h g u r u
melaksanakan
m e n g g u n a . t r ~ . ~s 3 g a l a
niempert i n g g i
t u g a ~ n y ~t e.n t u r r y a
tekni!.:
ynng
memi i i k i
setiingg!:~. dengar:
u
ef i s i e r r z i m = ; d i a ys.ng k1erva.r-ia.si y:+ng
ha.ik
kema.mpuan
.
dapat
dipak3.i
i-
tenaga
P
perldirlik yang nempunyai
Lug8.s
r n e r i c ~ . j H r dan r n e n d i d i k , p:ur!l ui~-tmegarrg:perarra.rr i2.n
p0kol.r
tariggung
j3wa.h yang p e r : . t i r i g d a l a m pe lak::ana.ati p r o g r a m per~g:.s
j a.ran
s e k o 1a.h.
??arid
D-i .r.eG:o lah gurl;: ada.l::.f:;la.i,!~-sat?lfig.. !:;+e.ng
tangp:uri,g ja1;ra.b
r
r1~nga.n
z 5 . a ~ ~ 3na.t.:
k3nstruktif
mereka
da-lam
mampg
j
l
i
dewasz-
p r o f p s i sec.a.ra p e n u h
huburiga.rr
r
rengka
proses
nrnempa.%E:3..n d j r i
!:I i
8.ts.s
eniis5.onaI
ya.ng
per;yel.8.pari
c! a.n
dalam
t.nta
kehidllwn
masyar-akat l u e s .
~ 3 e j a . i a . n d e n g a n i.tu D i r j e r .
P
Dilids.srnen ( i93,f,j'1!39rl :
3
meriyata.ka.ri p e r s y a r a t : ~ n p c k ~ kp r o f e s i g ~ r i l:
Dari
kee3pa.t
komon5n
cii atas,
rnaka
jelaslah
n i r r a f , , m u t i . v a s i s e r t a g a . i r a h d a n !.ire3t i v i t a . . ; s i l d a h
deng3.n
yang
p r i h a . d i g u r u rria.ka :;egala tug3.s d a n
tanggung
n e n j acii r ~ e w e r r a n g n ~ 7 huka.ri
a.
l a g i t e r a s a rebagai
jika.
menyat~l
j atsatr
beb3.r~.
Dertg~.ri r.re l i h a t
~ C I K I I lJ
3.k i1;a.r
e k s r i - . ~ ?rrta-.3.1afL
bia.sa.,
maka tug8.5: p e r t d i d i k a n a n n k lua.:: b i a s a . j u g 3 ;ce!ns'.:ifi komp le!.;s
dari
serrali.irr t-1era.t . P a r a
i t 1 1
i
i 5eba.b-.r:ebatl k e l a . n a n d..n
i
berkelainan.
Guru
'na.ru5;
darl
dari
krea.tivitm.
Dalam
bersika-p
ha.1
cara
dart
za!,~cr rnerighadapi
s e g i Scfbot p e k e r j a a . r l n y a
k e s a . b a r a r t , keu:et.an,
harus
a!+:j.k-,",-~:~a t e r h a d . ~
rnaka. g u r u f a r u s n e r n i l i l i i b e b e r 3 . p n
t e k u n b e k e r j H. clan
D i t i n j au
clan
end it-Iik s e k c l a h 1 c a . r n. l- s . s a
k e t e r a m p i lan,
i r i i S A . Bra.txn-ita.
Sekulah
i
yer
penup1
ta
< !::.7.5
~ r e n y a t a k z . n bah;qx g u r u S e k c ~ S s hL u a r Bis.sa. herlr_:al-;n::rs :
:
15i)
s ~ ~ ! - i ~ { g ! l h - z ~ r ~nierna.harni
~ g ~ . i . t i i s i k i ~ r i k iuu m s e r t a
p.:nerapsnriya,
m e r i g i k u t i la.?;l;.hari da.ri peri..tsra.ii , s e r t a r e n c a r i ,
rieriernc!.:an,
t ~ r%
! p a s d:~.ri m 3 . s a l a h pel;.,gsrlasr fa . s i 1 i t a . s d a n s 5 . r a n a . Ti.dr.!c
m:lngkin
sBrsrrs
ba.ik
pemb? har11a.n p e n d i d i k s r
pilrrdidiCra.n
d a p a t sukses
y 3 n g c l i & : ~ rCrarr
i~ terba.tas
h ~ 1 r i t i l ~ i - i g e d u n p : , t.:eLs.c:, L a n g k u d a . ~meJ'7.
a.dari:,r~
t,r..npa
dar
sederhma
1
,
meja
g u r u sert;.. ternpa.% h e r o l a h r a g a . A l a t b e 1 s j a . r s u d a h cliangg3.p
kornplit
buku
2psGila
gusu
da.n
s u d a h ad,%.pa.Fan tu1i.s
b u k u muricl
(1 1) t"~ e r i u r i g s e k o 1 a . h
{...A
q xj
serta.
dari
beberapa
p~ngha.pusrlya,
..
s..;ar
peraga.
I-;.a.ru: 5 e r b e n t 1 J . k s e d e ~ i k i a n r u p a .
s e h i n g g a a n a k mer; j a . d i b e t a h dan k e a . r a ~. . l .r ., f , i n g ~ ; . ? . l
d i d:iIa.mnya.
G e c i u n g i r i i 1-ia.rl3.s ~ ~ P R . ~ ! ? c ! I . p ~ . ~ ; z t
ke;2
di. y18.n~ r e ( j r s r i 8 h i d u p ,
tr:ap?t
menjacii.
, ..
p e n y e b a ! , t i ~ G lun y z rns.s.7lak:. H i r a . l n y 3 . cta... s . ~ : hu!3urig:-:anny3.
d e n 2; z.n
:c!ilai-r! i l a i yang d i a n u t , ~ ! 8 ~ : . ' 9 1 3 k 3 . t , 3.clz.t
i z t La.dz.t,
..;it,u~!.si
porgaalan yang
-..~;~...:9~1!'i
12alalii
~!3.s;~a:ra~.:a.t_d3.n c : ~ - ~ H F : : . F T I ~ ~ . .
!?as?:a.r>k.t,
mf?nyehabl,a.~?
t i r n b u l n y a . rnssa lah b a g i
seseor?r:El.
.
1~:hususnya
.
kepada m~:rici-~t.i-zrid c i i sek': 19 h itu , t , ~ r ~ - l t > . n r;.i1 . k ~l:ingkunga.ri
a.ri8.k-3.ria.k caca.k, s e r h s . m?.-ig;sls.r?i kekara.rlga.rl :rb.-ingga
s13iit
unt.uk ~ ~ ~ ; . r ~ g r _ d: ri :rt ir ~dam
~ l r;uli.t untuk beerkon~;entrasi.
s a n g s t dihr..ra~~li.:anc ; e l r 3 ~ l i , 2.ga.r nr:r~.l.:adapat,
r l i r i n y a u n t ~ ~ikut
k
se-ta.
Da.laa!
. .
: i ~ d q
l 8~
j a .~r
n~r.~~-1sa.~:1.:a.n
7
.
-
7
clslani mssyrr-7.i.l-rat.
h3.L i n i acla p t i . r s a . m a m p o k o k
p.nt3.7.3. :-i?.lt
normal
da.n 3.ilnk ca r ~ s ~ ; ~ t , s eci?.laKi
.l
perieiiti.ar! i n i .
rj.r!g,k?:;
?.
c l i l ~ r a . i k 3 . r ! ~:f-:\:t:i.g.?.(
k!erj.i.;~-~t:
i-j-+gs:(.+,
. Kerr~anp:.lr-.n g u r u
n:e 1 i p u t i
i ,.; .
-
:?~t3-3.7.9
ysng
1
kect3~tr>.rar!,
- ..... - .-.
d a l a ~ : p,:riG
d
.
I
1.a1.+:~:7.n
t,t~rit7.i-i~:
. .
.
2 %l a r !
ini
ysn::
j
treterampilsrl k?iti..;.,~s, h i r ~ k ~ % r ~ g : ! i.r ~~ i,~. l \ .7 .1 ~ ~ ! - 1 ~ . - ,
,
7
p5er!i13.;.ari, d a n ~ i ? d . i a y:l.-r.5:
ijis::3nakari ds1a.m r : c r ? : x j a r .
2 . F'a.ran3. : ? z n Pra.srira.~-ia.c-.F:I-:I:I~~.~
rneriy~.r~gki~
k;i:z.dcar!
L
gedung,
. ..
meja
d s n k1.1rsi. b e 1 2 . j a r , r u z r ~ g k . e I ; e r : ~ . ~ ~ ! p i . . s r ! .5 1 ~ k u - k ~ u k a
pelzjarqn ,
2.ia.t p e r t ~ . ~ k a r ! g ~ : . :d. ra,n
a l a t - ~ i a t?:.zl.i..;,
r:~x3.~;
h e r r r r a ~ r ~ , , ~ ~ 'rra!. ie~a k. .
3 . S1larGe~
..
be::3.:.snl
1
4 . Lir~,gkur!:;ari
seko1a.h
s 5 p e r i ; i suas3rta.
rias;>7z~rak.,at .s.e:.;itar
c!er[gs.n
. - s!ria.l-r-a.r~rk
m n s y a . r a k a t , g a . ? g g i J a r ~ i:tarr
d.3.ri k e G e r s i h : n
:
1
kssi1iitr.n
-
r+?nzor11_?1.;3.ri
..
1.:.
3
.
Ijinti
i n g s??
, ,-e r = . r n p i l a n a.ri3.k d i d i ! :
!r n t ;1 k
ber.il.:ut,
i n j..
-
ke1;-1ah:iri
;
+
.,
1tt:bj.h
.s.,~Iri-;sr
2.
d-!.:.i
:.-,E::. . ,::f?~~rarip!.::!.:-i,
m ~ . r i . ~ , i . i r ~ l t~i ~ 1 ~ . j a . ~ - z r ~ ~ e ! . : , : ~ l ~ h ,
.
I
-
it11 ~ - . ~ . . r [ c l lba.ci.:
rr
n
brrgsc 1
I
l i n ~ k l ~ r i g sse!.:oj.rh.
n
.
5 . Kericla7.g En;?!.; r f i d i k
cr! ?p 8.t
sekolsh,
.
~ e k r ~ l s ! : , hubr~ngar!
derigan
sekglah,
d3.r i
d r.n s ~ - g s r [ i s e . z i . - o r - g ; ~ . r ~ ~
p rs oa f~ r: is i
i-I I. 2 . i ~ negar-a..,
-
yang
!:$rang tua., ~ e r r g u s 3 . h a . , c ~ r g r i r i i s : . s i rn~syarz!~:3.t,
pemerlntah,
k1s.d3n
p~?r:d:idi k a n
dana:'biayx
l
r _ ! ~ i I . ~ m i ,kegi.tsn
FF. - 7 7 k t i ~
y>:.
1 ;<
Irehi!riup 2.n
i r ~ e r , g i ! . ; ~ . - t ip f , l a . j 3 . r z . n ,
t,e r1-1C:
r,e ric
7 )-?. .y
.
,
1291 1
.
n e n g ~ r u s13i r i r : y a . Ern: r r i . .
. C! -1.~9atr ! i l i k i z . x
p , : . i ~ c!i3.g?31~!
. > e s u ~ .derlg3.r:
i
t u j u a n p e n e l i t , i s r i '2.an F f e r : 7 z r r . l 3 ; - ~ m ysng
P
l
i
i
~-!z113.p e r t e l i t i a . - ~ ir,i terrnzsllk,
l.:epr..d3.
r f f r ~ ; k r i p t i . f , y a . i t u p e n e l i t i 3 . n y a n g bert11jl.la.n
:;~:c:ar8.
c~bye!-:tif t e n t s r r g :'!:rsegsi
perreIitia.ri
rr!il.n:;urigk?.pks.n
.
o r - i n g t c a r . u r f . -, ~ t r,orhacia.p
pe l z . k s a n a o n C.eI.iolah L ~ l a r 3 i . a s a Ji
Kol;s.macl~~s.
%.c!-tng,
d ~ r r ! . i k i a r ~-:iriai: r l i p c r l u l . : a - :
penr l i t i8.n el.;r:;:leritrren .
B . PopuLasi da.n Sampel
s3Tcsna.g:-:
* .
t e y . r . 6 nE...r:
df:n~;sn
: : ; e ~ ! e ~i
t
TARFL 2
PEAYEBARAN AFJGGOTP SAMPEL PENEL? T T f i H
C . J e n i s dam Sninhcr D a t a
t . FFF.':.c:cp~
j.
t1.13
.
tl;~.hrjr!yp
.
-
.
= 1,.:.. r ..?.
,-.-. A ,
Li
,.-'I.
r
prr!::2rzr!a. %p$:c,].:j.h.
c . Per.::r;.psi q r a n g ';ua.
pol*rl_lL?.ym.n Sel.;o
d . F e r ~ ; , , p z j . nr.ar[g
e
. Fer...::f=p.';i
or:!.ng
5er.c: iri.
D . A l a t P e n ~ u m p u lData
rjJ.lr.irl t,erhn.dap ':3~.sa.:.r;y?!,:i3.rls
!33.:-!
lah iz7.r E ii.sa.
tlla
f
f,,?rhayj7.p l'ngi.,.!~r.;a!-! sei;.2l:3.]-:.
?:?.ll:-ic!
, ;
.
.
:
t
a
p
z;-,aL:
.
..
it-:
T e k - n i k A n a . 1 . i i~. s Data
T i : .
1. 1
I
i1
da;.7
1
-
3
.
set ia.p
;?~r::?
C ~ ~ . ; ~ I J ~ I ~ . L : ~ . T3.!::-:3.?1
L
ja*.-a k. :%.ri
re .c. rZr-'
i ; F ! - j ~ , i r c . ~ : : ~ g . ~(jar'
. - ,
3 . 1g
me ri :;74. +, x !-:s7
7
..I
3.
.
.!:> :xb
ir:g~!-,.
~ ~ c , ; s . ( ~ . Fi J. ;L~^. ; i
iy!.
kl ~.::?.r
: ?
1
.
..
: ., ,. ' . ,
qm.1
. .
'-
t
Ferbal.;.;.ri.:.-,.r: r.sta.-y:atca. ( p 2 r . : ; ~ t - ~ j - l . r ! .:t.11:31>
f,:!.k[~~77.
.
.
?:r:r:!.ra.is.l.:sn
:;)
5 ;!
<
.-!
i : - : ~ < i ~ ~ i c ! i . ~ , ~ . l 1...L7- . .-:
-'
-;.'.., .-.
r;,2~.;-;
F.:v
7 :-I
j C? i !:r:~73,.
.r . . ; l - , 1 -.-
Fr.c{p
.
L;F~;~.J..,
mi-:rj,j
+
.
Rizsy.
E : E . ~ >!.;.I
z r
r~.;-liz
' ~
:,
36 :.:'I: - an,
2 li)~.k,!.'r?,
c:~t,?::;i
pel
( 4 . 5 . ?:3
2.j- . r a n ,
"'
, '.
~~~~~~~~~~~~~~~~r.
ri+..-i?.7:lital.;an l.,l>ranr? ~ c ; t i ~ j . . !d7.g
,
(4,YL
.;.I
tida'.;
sar-lgn.t,
.? :i ')
i: A s ,
51-lar.
set:-l,!l,
~!prlyat,ri.!.:a~.
2')
;r:g~:i::!
s e t i - ~ , ~ - !., ~ ; g r t a+,fd?.l-; :;~~:.3.n~p1/-. c { s . Y . ~ .~ : - 9 . 3 : . T ; , ? J ~
y s n g :"it?rly;i+,~!-'~.r1
F;;'a.ngzf, t i r l c 2;
ri?ri
ctrsr:?
n u r i i y.3;:
tr.11:).
lli?i'-ra.i; rfa1:i
2-rrti-rata
geg1;1:: 5r:i;cjLa.h
k~3r.hl;qn.
nr.-mt!r~ri!.:z.n
7
~ ? e m b ~ . r i . ! i aj: n~ . ~ i l ? . i ? tr~[. ? h a ~ ' : < . p .~i.ri'-: !$jdikr!yz.
Z F . ~ F J ~ ~ .a!
~-.:!
I :-.
sq
(,.I,.>
....
r
s..!:r g j ? . - [ k;p::s.r.
SF: ; ? J ~ I J ,
~ e r3.t
-
7
3
7 : 23:. c . E I c I ~ B ~ - ~ ; ~ ! I ~ :
ner[;.ri?3.ka~!sar:gSL;
:j.:':,.L:
~.ct1_!j1-1.
(pr:r~;.t?;.iilan 3 , 3 2 : , d,?~~:!: !:?ir!y3.t,z.!rz:i ?I
:: 173 ,7i
,:,
-
.
,;
.
i::;
573.:-:~
: ';
. l a . l s n ke3.de.ar:
49.n
!.; e t e
j .
3 . ;.
tr.5
c. .
p
~r:
3 n.rl
i. 3.n$ l.;, ??,ri
,
3 . ; -. .
,.>
.-,c
> J
i
or?.ng
3~
.!-:
ljic!.':.:
c!s.r: jug,.
,
I,
.
,.i,;. , .LL
a,-,
,
~7! ~
. l a:i i!. ..- :
. . - ~ .~ 7 - c ;k?j:c...;:
>-
, .
rrra.rir;
(jar1
(
g
y:e:-:y::::: :?r.
PI
"."i
J.,
.
L l j . k i r~::.~:g
1
.
+ ;i1:. 5r:
y!!c;riy 3,
"..\
, l r l . . . i !
5 . r ~ t , ~ ; . r . 3 ~ c ; l i . l - - . n!.:?mar
.
12
r?.-a~,r?.t~.~.;:~.y,
r:?lri.-j ( 3 : ; , : 3 2
t.l:cr.
!.'I: y 3.n z; d 3.c 5 2
.:, 371
?-...r.i;~.-rri.t,s( ~,.r.r.:;et~.-j!ja-!
3 ,:':
PERSEPSI ORANG TUA lMURID TERHADAP
PELAKSANAAN SEKO'LAH LUAR BIASAa,
DI KOTAn!LADYA PADANG
,/ C"
2
/ >.
.
'I
2
' j
' r
-
Oleh
4
.v
.- .
-._
-.
6
,
-
I
1
-
'Y
"8
-1
Drs. Gito Setyohutorno
.
.
I
-.
(Ketua Tim Peneliti)
,
\
/"
C '
T;
L
. ../'
Proyek Operasi dan Perawatan Fasilihs IKIP Padang
Tahun Anggaran 199111992
Sura t Perjaqj ian Kerja No. :04lPT37.H9lN.2.2/1991
Tanggal 13 September 1991
-
,..
4
-
Penelitian ini dibiayai oleh :
E T I T U T KEGURUAN DAN lLMU PENDlDlKAN PADANG
1992
-
P7%
..
,'
,'
.'
LAPORAN PENELITIAN
PERSEPSI ORANG TUA MURID TERHADAP
PELAKSANAAN SEKOLAH LUAR BLASA
DI KOTAMADYA PADANG
Personalia Peneliti
Ketua
Anggo ta
: Drs. Gito Setyohutorno
: Dra. Yeni Karneli
E\F
.
.
7
7
3
:-).iz : ,
,! ., l- . 3 5 ; 3 .
k! 7 g 3- - ,>n+:?.ik '
;:.
-I
.
!
r
. , t , ? T ] - ! 3 , < j -:,I,
k,J?. :-.,;rp;;
g ? i T : > ! - . . : . ,2+~,r=!f=-p::f
.-. .
,2>::3.r:;:
,
-
,
7,
. .
1
.
,
..;:;;.ik?~i.:;-,n
ti.!..;;.j.::a~i
7
,
y, ?.;!3ycg ,-j ]
.:.:s
7
,: , .-;. -.
; - c +,5.ri5.cj37q F3.!;:-,r;'-:
.
>;
F;r,.-iir,F: ;.'
;
.........................
,
,
.?.>
-
,-:3. ':
,
'
I:
?-z.~-g
r r
.
;f ~ , , y ~ -; p t:- .r.=,, r
..'. ? . c -
I ' -(
.;,.
-7 . . . -
.. ,
,,-
*
>
?>L
.=,, .....:
1-
. . .7
. .1-,
,i
:< :.
7.7
.
- -..*.........
. ..."
?
.
,
--.....
.
:
. . . . . q.
.
-
;
+
:
.-,.
-, 7- .....
.; :-:
?.:
I.- .-: $; :
'..:: ,:
:,
+ ;I
PENGANTAR
P e n e l i t i a n merupakan s a l a h s a t u . k a r y a i l m i a h d i p e r g u r u a n t i n g g i . Karya i l m i a h i n i h a r u S d i l a k s a n a k a n o l e h
d o s e n I K I P ~ a d a n gd a l a m - r a n & k a m e n i n g k a t k a n m u t u , b a i k seb a g a i d o s e n maupun s e b a g a i p e n e ' l i t i .
Oleh karena
i t u , Pusat
P e n e l i t i a n IKIP
Padang
berusaha m e n d o r o n g d o s e n / p e n e l i t i u n t u k m e l a k u k a n p e n e l i t i a n s e b a g a i b a g i a n d a r i k e g i a t a n . a k a d e m i k n y a . Dengan
d e m i k i a n mutu d o s e n / p e n e l i t i dan h a s i l p e n e l i t i a n n y a d a p a t
d ' i t i n g k a t k a n ..
A k h i r n y a saya merasa g e m b i r a bahwa p e n e l i t i a n i n i
t e l a h d a p a t d i s e l e s a i k a n o l e h p e n e l i t i dengan melalui
p r o s e s p e m e r i k s a a n d a r i Tim P e n i l a i U s u l d a n L a p o r a n
./.
P e n e l i t i a n P u s l i t IKIP Padang.
P a d a n g , F e b r u a r i 1992
Kepala P u s a t P e n e l i t i a n
.
,..A.
-
?.. ... .-.
'I'
.. ..C
.
;; ?!.T.? : .:
8 . Drs.
Agusf i . d a r
Nasution
yang
te1a.h
Ger..;usa.h
payah
tersehut
dengan
member i k a n b i m b i n g a n
Semoga
A l l a h SWT a.ka.n m e m b a l a s b a n t u a n
i m b a l a n y a n g b e r 1 i p a . t ganda..
P a d a n g , J a n u a r i 1992
P e l a k s a n a Peneliti,
Drs. G i t o S e t y o h u t o r n o
N I P . 130 800 0 7 0
BAB I
PENDAHUL'JAN
A . Latar Belakang
Setiap
menja-di
ora.ng
ma.riusia
tua
murid
menginginkan
agar
y a n g cr.rda.5 clan l l t u h s e r t a
anaknya
sukses
dalam
k a r i r dam h i d u p n y a . . IJntuIc menc:3pai h a 1 t e r s e b u t , o r a n g
mengusa.ha.kan
secara
agar
a.na.linya.
formal d i sekolah.
(lapat
mengiku t i
ya.ng
ka.rena
n a h a . 1 h:la.y.s.ny3..
13ar.i
Ada. l a g i o r a n g
k e i n g i n a n n y a y a n g hegi.;u t i n g g i , u n t u k
kema.mpuan
dan
keteramp:-lan
orang
.?.naknya.
tua
sekolah-seko1a.h
dia.nRga~nya. p a l i n g b a i k , meskipun j a u n
t i r ~ g g a . I r i y a dari
perid i d i k a n
B a l k a n ada. s e b a g i a n
m u r i d d a l a m m e n y e k o l a - h k a n a . n a k n y a , rnenca.ri
tua
tempat
tux
murid
mempercepat
diusa.hakan
les- les
tamba.ha.n, d a n k e g i a t 8 . n e k c t r a k r i r i k u l s r 1 a . i n n y a .
R e i n g i n a n s e p e r t i 13:- a t a s t i d a k t e r l a - t a s , k e p a d a . o r a n g
t u a y a n g a.na.knya n o r m a l clan ce::da.s
ora.ng
tua
ingin
agar
y a n g nempunyc7.i a-na.!:
?.riaknya mern5-liki
s a j a . , narnun j u g a
h e r ke 1a.irlan.
kernarnpuan
kepada
Mereka
dan
juga
keterampilan
s e h i r i g g a . clapat, me1akuka.n ke$ia.;;a.n s e h 8 . r i- h a r i s e s u a i d e r i g a n
k e c a c a . t a . n a t a u ke1a.ina.n y a n g d L r n i l i k i n y a . . S a l a h s a . t u
untuk
rnewujudka.n
nienyel.:ola.h1.:a.n
keirrgina-n
a.naknya
tersebut
pads sr$l.;olah
td3.18.h.
forma.1
y3
usa-ha
dengan
x t ~S e k o l a h
L u a r Biasa ( S I , B ) .
Untuk
yang:
mona-mpung: dari meny:!.lurka.ri k e i n g i n a n
mempunyai
a-nak
h e r 1alna.n
at3.u
cacst
orang
ini,
tua
maka
penerintah
s ? j a k permul?.a.n t a h u n E i e p e l i t a I11
berdasa.rkan
K e t e t a . p a n M a . j e l i s Perrnus-ya.wa.rata.n E s k y a t E~Jr~a~orIV;"MPA;:1978
2 2 Maret 1978, n e n g e 1 ~ a r k a . n k e b i j a.ksana.an
ta.ngga.1
memberikan
p r i o r i t a s pe'c!.uac;a? p e n d i d i k a n
bagi
dengan
anak-a.nak
13sia s e k c i a h d a s a r 7 - 1 2 t a h , l n , ya.ng jugs r n e l i p u t i
c a c a - t . Hal i n i d i p e r k u a t l a g i
anak
dengan
I!ndang-unda.ng
~ -l s t e r n P e n d i d i k a - r ~N a s i o n a l p a 5 a . l 2 4 8ya.t 7
ymg
berbunyi
cac3.t
mendapa.t
P
bahwa
"peserta.
:
d i d i ! i yang
rnenyandang
anak-
pelaya-nsn khusus".
U s a h a - u s a h a y a n g t e l a k ~d i l a k u k a n o l e h p e m e r i r 1 t a . h
Depdikbud
u n t u k m e r ~ i n g k : ~ t k a n u t u p e n d i d i k a n 5el;crla.h
Biasa (SLR!
ba.gi8.n
,
A,
rungu 1,
(untuli
( a . r ~ a kc a c a . t n e i ; r a ) ,
Eagian
C
1a.ra.s 1 .
KuriP-ulum
pedoman
tent.a.ng
da-n
Bagian
Luar
B ( u n t u k 3na.k
(unt1.1k ana.lr c a c a t g r a h i t a . ' l ,
a.riak c a . c a t d a . k s a . ) ,
bimbingan
? a n B a . g i a n E (urrtaic 3na.k
tersebut
evalua-si,
rlilengkapi
dengan
administra.si,
dan k o n s e l i n g , pedonan khusus b i d a n g
bela.jar
fa.si1ita.c;
pada
peridirfiki~.n d a l a m
SLB n e g e r i clan
swasta.,
ca.cat-
D
cacatpedoman-
supervisi,
pengajaran
bertahap
ra.n.gka
perluasa.rr
termssui.
buku-buku
p e r p u s t , a k a . x n , b u k u r n u r i d da.n b ~ ! k upedoma.rr g u r u . D i
it13
Biasa
EJa,giari
m o d e l sa.tua.n p e l a j a . r a n . l2tmikia.n p u l a . s e c a r a
diadr9.ka.n
Lu2r
d i a . n t a r a n y a adala.-I d e n g a n mengadaknn k u r i k u l u m
j e n i s Seku1a.h Lua.1. B i a s : i , y a i t u S e k o l a h
lima
c .q .
samping
d i a d a k a n p u l a . usa.hrs. r e h a b i j i t a s l d a n penambr=.han r u a . n g a n
Gs.ngl~nan
bertahap.
Relajar
hagi
SLB
Megeri
d8.n
:Iwa:.t,a.
secara
Da.1a.m
rangka
p e r 1ua.sa.n
be a jar
kesempatarr
d i k e m t a r r g k a n b e b e r a p 3 . a - l t e r n a ti f p r o y e k u j i a o b a .
bagi
8na.k-anak
Fengsmbarrgan
Perrdidika.n
cacat
oIeh
P e n d idik3.rr
Eadarr
d 3.n
p e r lu
pendidika.n
Perrelitiarr
Kebudayae.n
d a.n
D e p a r t emen
d s n K e b u d a - y a n n , d i a.nta.rarrya a.ds.1a.h
pencrlidikan
ya.ng u n t u k t a h s p p e r t m a d i l a . k s a . n l : a n u n t u k
terpa.du,
an8.k-
ana.k c a c a . t n e t ~ a .
Bertitik
E?akya.t
t o 1 a . k pad:3. K e t e t a p a n Maj l i s
Pernusyawars.tan
Nomor IF/fCIPR.;1'195:3, mek3 ddalam p e n i n g k a t s n m u t u
p e r 1uasa.n
kesempatam
be1a.ia.r
t1ag.i
anak-sn~1.1.:
darr
cacat
t e r s e b u t , D e p a r t e m e n P e n c i i d i k L a ? darr Kebudaya.an s e c a r a t e r n s
m e r i e r u s merrirrE5katkan kor~?:c!ina.si k e r . j a s a . n a deng3.n
reievan , d i
departemerr
yang
Resehata.n,
Departemen
Da.lxm
s.nta.ranya.
t.iegeri,
1
berbagai
. Departemerr
Departemer:
Sosizl,
D e p a r t e m e n Tenaga. K e r j a . clan l a i n - l a i n .
Telati
bxnya.k
kesempata.~ belajar
usahit y s n g dila.kukan
dalam
ba.e'L a n a k - - a n a k c a c a t .
memberilta.n
Mamurr
denikian
o r a n g t u a . y a n g mempunyai s n a k - : i n a k
c a c a t , ya.ng b e r k e i n g i n a n
a8a.r
dan
a.na.l.:nya
melakukan
n r e m i l i k i kemamp11a.n
kegi3.ta.n
menyekoiahkan
s a r i - a ,
keterampilan
masih
b e lum
da.lam
banyak
a - n a k n y a k.e s e k o l a h - s e k o 1 a . h l u a r b i a s a
sang
s c l d a h a d a . ( D e p a r t e m e n P ~ ~ n d i d i 1 : a . an a n K e b u d a y a a n D i k d a s m e n ,
1985, h a l . 2 ) .
Perny3tae.n
d i a.ta.s s e s u a i . d e n g a n
keriyztasn d i
Kodya
P a r f a n g , dima.na. b e r d a . s a r k z . n hasS.1 wa.wa.ncara cierrgan p a r a . g u r u
Sekc~1a.h L u a r
Biasa d i Iiodya E , a d a n g ,
seba.giarr
orang
tua
mur i d
ya.ng
s.naknya. menyanda.ng
untuk
nenyeko1ahka.n
ti d a k
ana.knya
masuk
cacat
a n s k n y a . . E3ahka.n s e r i n g
s.?kolah,
errn not iva.c-'i
kura.ng:
orang
terja.di
murLd
tua
jarang
m e n g i r i m sl2ra.t kepa.da g u r u , I.a.gi; p u l a b i l a c r a n z
dia.ja.k
m e n i k i r k a . n t e n t a n g kea-la.a.rr s e k o l a h ,
bila
t u a murid
baik
rnerrgerrai
d a - n a , s a . r a . n a d8.n p r a . s a r a n a , l i - ~ g k u n g a n s e k o l z h , clam k e a d a a n
ana.k i t u s e n d i r i , s e s t a ? : ~ r l a k s s n a a . n p r o s e s b e l a . . j a r m e n g a j a r
na.sil-1 ba.nya.k :rang m e r a . s a k e b e r s t a n s e h i n g g a u n t u l r
t11jaa.n
pendidika.rr y a n g d L i n @ : i ~ k a m
n asih
kesu1ita.n.
ba.rryak
mencapai
mengala.ni
S e l a i n i t u ke3.da.a.n y a n g c u k u p rr1enyedihka.n
bagi
p a r a g u r u S e k o l a h L u a r B:ia.sa. a . ~ ~ a . l a .j h
u l r i i a h m u r i ~ lm a k i n lama
ma-kin
berkurang .
sat11 S L E
(ta.hun
d i
S e b a g n i con k r ~ hy s . n g d i a . l a . m i
Kodya. P a d a n g i n i y a . i t u
pa-da
ta.iiuri
a . j a r a . n b a r n ) jum:Lah rrru * i d s e b a n y a k 4 0
tiga
setelah
t a h u n jum::e.h
mu : i d
tersebut
c!leh
sa1a.h
pertma.
.2reng
hanya
na.mun
tingga.l
sepuluh orang la.gi.
Keada3.n
na.sa.lah.
segera.
seperti
Sa.1a.h
i r l i d i d l ~ g a merupa.kan
sa.tu permasa. lahan
yang
m e n d a p a t p e r h a t i ~ t r r ia1;j.h b a g a i m a n a
suatu
gejala
dipanda.ng
perlu
persepsi
orang
t u a terf1a.da.p p e n y e l e n g g a r a a n S L B d i K o d y a Pa.cia.ng.
Salah
lrrela.kukan
~ a t u la.rigkz1.h
peneca.ha.r.
t i n d a . k a . n p e r r e 1 . i t ia.n
d a n dilaksanaI.:an
dengan judu 1
ma.salah
ini
Perrelitian tolah
ia-lsh
dirancarrg
:
P E R S E P S I ORANG 'FUR Y U R I D T'ERHADAP PELAKSANAAN
LUAR R I A S A D I KQDYA PADAWG
SEKOLAH
B . Ruang Lingkup dan P e m b a t a s a n Mssalah
Ruang
lingkup
p e n e l i :ia.n
ini
a d z 1a.h
komponen p e n d i d i k a . n s e r t a kj:bera.daannya
Riasa
? . r , e v a l u a s i ha.r:il
Luar
belajar
lanjutnya
da.n 1ingkun.ga.n b e 1 a . jal*.
Membat-1a.s
pelakss.na.a.ri.
rnema.ng
cla.1a.m
persepsi
Seko1a.h
ora.ng
Luar
Bia.sa
m e l i p u t i Gan:r~:k aspr:l-:,
ruang
tua.
d i
mljrid
Kotamadya.
it12
Paciang'
diungkapkarr
s e p e r t i yang
l i n g k u p d i a.tr1.s. U n t u k
terhadap
p ~ ? r i u seka.li
d i l a k u k a n p e m b a t a r a n nrasa.1al.r a g a r t ~ a . s i ip e n e l i t i a n l e b i h
t,era.ra.h darr l e b i h menc!s.lam.
Fernbatasan
rnasa.13.h
p f A n le i t i a n
ten",ang:
persepsi
o r a n g t u x rr..urid t e r h a c ' a p p e : . z k s a r r a a n S e k o l a h L u a r
d i
Kota.medya
Pada.ng:
melIp u t i
aspek-cispek
berik~lt,:
e. Kemampuan g u r u d a l a n merlg:ajar anal-;.
G . S a r a r r a d a n p r a s a r a n a sekc6la.h.
c
.
c!..
Sumber d a n a pendidika.n .
Anak d i d i l - i .
Biasa
set8.ga.i
C. P e n j e l a s a n I s t i l a h
1Jntui:
rnaksud
menghindari
kesa.13hpa.hama.n
dalam
y a n g t e r k a . r i d u n g dp.lalri i20kok p e n e l i t i a n
d i j r - l a s k a n Deberaprs. i s t i ; s . h
Un t u k
terha.dap
seh3ga.i b e r i k u t
membicar:[.kan
pelaksanaarl
rlersepsi
m e r r g a r t il.:an
,,
r:aka.
perlu
tua
mur i d
:
oran?
S s k o - a h L u a r Bia.sa
Kotarladya
dL
Pa.da.ng, t r r l e b i h d u l u p e r l u d i k e t a . h u i a.ya y ~ n g dirna.ksud
derrgan
psrsepsi
menga.takan
.
bahwa
!:19 3 6 ,
Atc.s d a n G a r b a r r o
p e r s e p s i a d a l a t : a.pa
yang
1
145;
.
sebenarnya
o l e h s e s e o r a r r ? : m e r r ~ : e n a i a.pa. y 3 . n ~ t ~ ra dj i
c!iarnati
pada.
s i t u a . s i t e r t e n t u . Denpan d e n t i k i a n d a p a t d f k a t a k a n
bahwa.
p e r s e p s i merupakarr c a r a . ya.ng: d i l a k u k a n s e s e o l . a n g
secara.
s3da.r
da1a.m
hibupnya..
merighada.pi
Oleh
~ u a . t u obyek
sebab i t u
a k a n da.pa.t
t e r h a . d a ~ obyek
yang
pa
Ee
rsepsi
terjacli.
di
seseorarig
mcmpengaruhi
terhadap
tingkah
y a n g b ~ r f ; a r i g : k u t a . r r .M i s a . l n y a
dalarn
la.L:unya
orang
tua
ya.nE
menganggap bahwa m a l r c a c a t nrasih m e m i l i l t i p o t e n s i
yang
c1a.pa.t d i k e m b a n g k a . n , naka. o r a n g t u a .
selalu
a.nak
herusa.ha
cacat
Saga.imana c a r a
tersehut, haik
tersehut
ak3.r-I
rnengemb~ngi.;an p o t e n s i
mela.lai
~ e r r c i i d l k a n forma.1
ma.upur! hentlslk k e g i a t a n l a i n y a n g menun jan€:.
Contoh
d i a . t a s n ? n b e r i k a n garnt--la.ra.rr bahwa.
apxbiia.
p e r s e p s i s e s e o r a . n g t e r . - i a d a p 7 u a t u o b y e k ha.il:. t r i i k o b y e k
yang
didengar
b e r t ingksh
laku
rra.upurc
yan 2
d i 1i h a t ,
baiii
puli
da.lam
hal
a
allan
t%r.r:ebut
c!an
rcakz.
seha.likrrya
a p a . b i l a c3.r-a. pa:-ibsng a t 8 . u p e r seg1:s.i r e s e o r a n g
~ i 1 3 a . to~b y e k t i n - f a k b n i k ( r r e g a - t i f ) ~ 3 . k = . t i n g k a h
ferha.da.p
l a k u y m g c t i t a m p i l k a . r r tir1a.k b a i k p u l z . .
k.r-i
incf i v i i u
yang
ber~angki~tarr e
dipersepsika.nrrya.
perre1itia.n
obyekny?
t irrg:kzh
18!.113
r~hyels
yang
di~~aksud
da1a.m
p e r s e p s i i r r i aka.11 n e m p e n g a r u h i
Indivirlu
irri
ada3.ah
zdalah
r
r
ysng
o:..s..rrg
pe1~:ksana:rn
tua.
muric!,
Seko1a.h
sedangk8.n
Laar
Bia-sa
cli
K o t a m a d y a Pa.da.rrg.
5ekola.h
yang
L u a r B i e s a . a \ = l r . l a h s u a t u ternpa?;
rnur.ic!-muridnya
~enyirrrpangarr
pertunbuhari
ja.sma.ni
71231.
.
biasa.,
rotrani,
yaitu
mauprtn
da.n ~ e r k ~ m b a . r r g = ' ; : n r rrreng:'ala.mi
ya
h i l a d i h a n d i n g k 3 . n denp3.n
an7
pendidikan
menga11.mi
ata.u
silsiai
penyirn~a.ngan
k lait-1 y 8 . n ~sama u r n u r n y a .
D. T u j u a n P e n e l i t i a n
Penelitian
i n i bertu.j~- an u n t u k n ~ e m p e r u l e h
gamba.ra3.n
sece.ra e m p i r i k t e n t a n g :
1. F e r s e p s i
o r a n g t u a . m u r i d t ~ r h a d a . pkema.mp1.1zl.n g u r u
dalam
~ ! . e r r g aar
j anak l u a r b i a s a .
2 . P e r s e ~ ~ oi r a n g
prasara.na
t u a mi2ri.d t e r h a d a p k e a d a a n
sekol a h
da.lsm
upaya
menun j a.ng
sarana
da.n
kelancarar~
p r o s e s he1aja.r mengajar.
3. P9rsepsi
besarrr:ra
orarrg
tua.
rrurid
terhadap
sumber
dana.
dart
p e m b i a y a a n p e r r d i d i k a n S e k ~ l a hL u a r B i a z a . .
iVlL!I( UPT PEZPtrSTAKAAN
ill436 Pp. ?11blG
5 . P e r s e p s i ul:arig
t u a iri!.xl-id t e : h a . b a p
s n a k 11~a.r
tliasa.
it12
I:91..13at,a.n tjsn k e l e n i a h a n
sc:ridiri
Pene1itia.n i n i dilar.da.si o l e h sejumlah ssumsi
seha.gsi
berj-kut :
1. 5etia.p
clra.ng
tua
rr:?3rid
niempunyai
keing-nan
urituk
~ierig"emb:~rig:ka.rip ~ t e r r s i sriahrn:,a..
2. Orang
tua.
ikut
mi2rirf
bertanggungjztwzi:)
terhadap
p e n d i d i k a n a.na.knya. t e r n a s u k b i a y s s e k o l a h n y a .
3 . Anak
luar
b i a s a . ma.si h n e ~ i ~ . u n y a . ikemarnpi~an y a n g
bisn
d i kernha-ngkan .
4. Terjaliri
kerja
sana
yang Gaik
antsra.
(SLB j
sekolah
ciengan nla.c;yara.ka.t, s e k i t 3 . r sf k o l a h .
Pertanyaan P e n e l i t i a n
Perta.nyaa.n-perta-nyaan
a-da-lah s e b a g a i b e r i k u t
1 . Ba.gairna.na
perszpsi
p e ~ 1ei t i a . n
y.s.ng
akan
d i j a.wab
:
orang t u a murid
terhad3.p
kemapuan
g u r u dalan r n e n g a . j a r a.nal.: l m r b i a . s a ?
2 . Ragairtarla
p e r s e p s i o r a n g t u a . m u r i d terha.iia.p s a r a n a
dan
p r a s a . r e . n a . ya.ng ada. d i s e k o l a h ?
. . B~ga.ims.na p e r s e p s i o r s n g t u a muriij t e r h a d a g
3
Sek01a.h L u a r Biasa ?
pembia-yaan
4 . B a g a i r ~ 3 . r i a p e r s e p s i c ~ ? : ~ . r itg. 1 3 . mclrid ter-ha.ciap
1irrgkungsn
s e k o 1 a . h ya.nE m e n u j a.ng k e lari3:a.ra.r~ G e l a j a r mxr. i d ?
5 . E a . g a . i ~ ~ . n ap e r s e p s i 12:c.a.rlg
t'13.
mur-id t e r h a . d a p ar..ak
didik
i.tu s e n , d i r l ?
G . Kegunaan Penelitian
Hamil
~ e n e l i t i a n j . n i diiis.rapl.:an
ms.suks.n
memberi;;a.n
y a n g b e r g u r ~ ab a g i :
1. P a r a .
gl.lru S e k o l a h L u ~ . . rBiar-.a. da1La.m
usaho.
neningkatksn
kema.mpu3.r~ rt:errg:'ajar a.rr~.!.: iltid:.k yarrg G e r k e l s i n a n .
t u a rnriric! d a . l a n : mema.tian?i k e b e r a d a a - - i 5 e k o l a . h
2 . Dra-ng
Lua.r
E i a s a . c!sn a . n a k r r y i .
3. P a r a
clermawa.n,
untllk
k
t
meningkr.tk.an
4 . Ma.syara!.:at
lernbsg:a.- 1enrba.ga s o s i a l ,
rnering~.rika.ri t l e b a n
d5.n
biaya.
pengusa.ha
d:.lam
mutu Pendidik3.r :ua.n rnengua:;;.nl iancia.sa.n- la.r~dasr..n I.:ependid ilcan
C 6 ) Kf~marnpuarine!-;gel . s ? a t n t e r a k s i b e 1a.j?.r m e n g a j 3.r
1~;~rnanpuarr m e n i l a i
p r ~ . r . t a . ~ : i E :,3 w 71.
11
rr t 13 k
I.:epenclid i k a n p e n g : a ja r 3 . 2
!:3 ) f:?manpua.rr nengt:ra.l f , l n g s i rlan r
p e 1=1.y;in8n
h imb:nga.n d a n pt3nyulu -1an
(: 9 )
Kemamp?la.n trlengeri~.
l da:: menye 1er:ggar-a.k~.:-1 adnliri i s i,?a.sL s e k o l 3 . h
!: 10) Kera.mpua.n
rnernah~irr!i p r i n s i p - p r i n s i p d m r : e n a f s i r k a . n
.p e r r e l i t i : + . n p e n d i d i k a n gilr:':?. i i e p e r l ~ l a n
F eng8.j 3ra.n
(7)
Da.r i
s e g l u l u h k c ~ m p e i . e n z i r l i a t a s , m a k a jP i 3 s i a . h
s e o r a n g g u r u s e la-ku terra.~:rj k e p e n d i d i k a n
Gerba-gai
Iiema.mpuan , b 5 i . k pent.;uasa.a.n
program,
pengelolssn
penge1enggarap.n
penilairn,
ke:.a..;,
bs.hwa
d i t u n t u t metrrp!lnya.i
materi ,
p e n g e 10l a a n
penggunasrs
media,
p f ~ ~ r b e r i a nbirnbing?.ri,
tla.hkan
p e n y e 1onggara.a.n a.dlriirristr.r..si s f , k ~ l a h .
mirlst,
p r = n g e r t i X - ~ d m k e s x b a r s . n d a r i g u r u aka.rr mernper::cesa.r
belajar
p a . r a n r u r i d , da.n f.:3.ren:.
i t u p u l a cka.5
~.erlpertinggi
S e o r a n g g u r u y a n g s a . n g a t r r i s k i n penguas~i;tarim ~ t o d aa . t a u
t e krr i k ~ i e r l g 8 .~r
j ,
n s k a . i a a.lcat-1 b e r u s s ? . a mencay-.ai
tujua.nrrnya. d e n g a n , c 3 . r ~ - c r a r a . y a n g t i d a i . : r ; a j s r ,
ysrrg
b e r a r t i a.kan sar1ga.t n e r u g i k a n r l i r i n y a d a n jilga p a r a
rrrurid,
s e t a h d i s i p l i n r e n j a . d i goya.h, m i - l t u p f - n d i d i k a n
t i d a k t t e r j a m i r r , ininat, anzk-2nsr.k bet.L.:ur?.rrg. p e r h a t i a n
d a n I.;esung.guhan merrurun.
Dengan
d:4.lam
p ~ r n y a t a . a n :1i a t a s , j e l a s l a h g u r u
melaksanakan
m e n g g u n a . t r ~ . ~s 3 g a l a
niempert i n g g i
t u g a ~ n y ~t e.n t u r r y a
tekni!.:
ynng
memi i i k i
setiingg!:~. dengar:
u
ef i s i e r r z i m = ; d i a ys.ng k1erva.r-ia.si y:+ng
ha.ik
kema.mpuan
.
dapat
dipak3.i
i-
tenaga
P
perldirlik yang nempunyai
Lug8.s
r n e r i c ~ . j H r dan r n e n d i d i k , p:ur!l ui~-tmegarrg:perarra.rr i2.n
p0kol.r
tariggung
j3wa.h yang p e r : . t i r i g d a l a m pe lak::ana.ati p r o g r a m per~g:.s
j a.ran
s e k o 1a.h.
??arid
D-i .r.eG:o lah gurl;: ada.l::.f:;la.i,!~-sat?lfig.. !:;+e.ng
tangp:uri,g ja1;ra.b
r
r1~nga.n
z 5 . a ~ ~ 3na.t.:
k3nstruktif
mereka
da-lam
mampg
j
l
i
dewasz-
p r o f p s i sec.a.ra p e n u h
huburiga.rr
r
rengka
proses
nrnempa.%E:3..n d j r i
!:I i
8.ts.s
eniis5.onaI
ya.ng
per;yel.8.pari
c! a.n
dalam
t.nta
kehidllwn
masyar-akat l u e s .
~ 3 e j a . i a . n d e n g a n i.tu D i r j e r .
P
Dilids.srnen ( i93,f,j'1!39rl :
3
meriyata.ka.ri p e r s y a r a t : ~ n p c k ~ kp r o f e s i g ~ r i l:
Dari
kee3pa.t
komon5n
cii atas,
rnaka
jelaslah
n i r r a f , , m u t i . v a s i s e r t a g a . i r a h d a n !.ire3t i v i t a . . ; s i l d a h
deng3.n
yang
p r i h a . d i g u r u rria.ka :;egala tug3.s d a n
tanggung
n e n j acii r ~ e w e r r a n g n ~ 7 huka.ri
a.
l a g i t e r a s a rebagai
jika.
menyat~l
j atsatr
beb3.r~.
Dertg~.ri r.re l i h a t
~ C I K I I lJ
3.k i1;a.r
e k s r i - . ~ ?rrta-.3.1afL
bia.sa.,
maka tug8.5: p e r t d i d i k a n a n n k lua.:: b i a s a . j u g 3 ;ce!ns'.:ifi komp le!.;s
dari
serrali.irr t-1era.t . P a r a
i t 1 1
i
i 5eba.b-.r:ebatl k e l a . n a n d..n
i
berkelainan.
Guru
'na.ru5;
darl
dari
krea.tivitm.
Dalam
bersika-p
ha.1
cara
dart
za!,~cr rnerighadapi
s e g i Scfbot p e k e r j a a . r l n y a
k e s a . b a r a r t , keu:et.an,
harus
a!+:j.k-,",-~:~a t e r h a d . ~
rnaka. g u r u f a r u s n e r n i l i l i i b e b e r 3 . p n
t e k u n b e k e r j H. clan
D i t i n j au
clan
end it-Iik s e k c l a h 1 c a . r n. l- s . s a
k e t e r a m p i lan,
i r i i S A . Bra.txn-ita.
Sekulah
i
yer
penup1
ta
< !::.7.5
~ r e n y a t a k z . n bah;qx g u r u S e k c ~ S s hL u a r Bis.sa. herlr_:al-;n::rs :
:
15i)
s ~ ~ ! - i ~ { g ! l h - z ~ r ~nierna.harni
~ g ~ . i . t i i s i k i ~ r i k iuu m s e r t a
p.:nerapsnriya,
m e r i g i k u t i la.?;l;.hari da.ri peri..tsra.ii , s e r t a r e n c a r i ,
rieriernc!.:an,
t ~ r%
! p a s d:~.ri m 3 . s a l a h pel;.,gsrlasr fa . s i 1 i t a . s d a n s 5 . r a n a . Ti.dr.!c
m:lngkin
sBrsrrs
ba.ik
pemb? har11a.n p e n d i d i k s r
pilrrdidiCra.n
d a p a t sukses
y 3 n g c l i & : ~ rCrarr
i~ terba.tas
h ~ 1 r i t i l ~ i - i g e d u n p : , t.:eLs.c:, L a n g k u d a . ~meJ'7.
a.dari:,r~
t,r..npa
dar
sederhma
1
,
meja
g u r u sert;.. ternpa.% h e r o l a h r a g a . A l a t b e 1 s j a . r s u d a h cliangg3.p
kornplit
buku
2psGila
gusu
da.n
s u d a h ad,%.pa.Fan tu1i.s
b u k u muricl
(1 1) t"~ e r i u r i g s e k o 1 a . h
{...A
q xj
serta.
dari
beberapa
p~ngha.pusrlya,
..
s..;ar
peraga.
I-;.a.ru: 5 e r b e n t 1 J . k s e d e ~ i k i a n r u p a .
s e h i n g g a a n a k mer; j a . d i b e t a h dan k e a . r a ~. . l .r ., f , i n g ~ ; . ? . l
d i d:iIa.mnya.
G e c i u n g i r i i 1-ia.rl3.s ~ ~ P R . ~ ! ? c ! I . p ~ . ~ ; z t
ke;2
di. y18.n~ r e ( j r s r i 8 h i d u p ,
tr:ap?t
menjacii.
, ..
p e n y e b a ! , t i ~ G lun y z rns.s.7lak:. H i r a . l n y 3 . cta... s . ~ : hu!3urig:-:anny3.
d e n 2; z.n
:c!ilai-r! i l a i yang d i a n u t , ~ ! 8 ~ : . ' 9 1 3 k 3 . t , 3.clz.t
i z t La.dz.t,
..;it,u~!.si
porgaalan yang
-..~;~...:9~1!'i
12alalii
~!3.s;~a:ra~.:a.t_d3.n c : ~ - ~ H F : : . F T I ~ ~ . .
!?as?:a.r>k.t,
mf?nyehabl,a.~?
t i r n b u l n y a . rnssa lah b a g i
seseor?r:El.
.
1~:hususnya
.
kepada m~:rici-~t.i-zrid c i i sek': 19 h itu , t , ~ r ~ - l t > . n r;.i1 . k ~l:ingkunga.ri
a.ri8.k-3.ria.k caca.k, s e r h s . m?.-ig;sls.r?i kekara.rlga.rl :rb.-ingga
s13iit
unt.uk ~ ~ ~ ; . r ~ g r _ d: ri :rt ir ~dam
~ l r;uli.t untuk beerkon~;entrasi.
s a n g s t dihr..ra~~li.:anc ; e l r 3 ~ l i , 2.ga.r nr:r~.l.:adapat,
r l i r i n y a u n t ~ ~ikut
k
se-ta.
Da.laa!
. .
: i ~ d q
l 8~
j a .~r
n~r.~~-1sa.~:1.:a.n
7
.
-
7
clslani mssyrr-7.i.l-rat.
h3.L i n i acla p t i . r s a . m a m p o k o k
p.nt3.7.3. :-i?.lt
normal
da.n 3.ilnk ca r ~ s ~ ; ~ t , s eci?.laKi
.l
perieiiti.ar! i n i .
rj.r!g,k?:;
?.
c l i l ~ r a . i k 3 . r ! ~:f-:\:t:i.g.?.(
k!erj.i.;~-~t:
i-j-+gs:(.+,
. Kerr~anp:.lr-.n g u r u
n:e 1 i p u t i
i ,.; .
-
:?~t3-3.7.9
ysng
1
kect3~tr>.rar!,
- ..... - .-.
d a l a ~ : p,:riG
d
.
I
1.a1.+:~:7.n
t,t~rit7.i-i~:
. .
.
2 %l a r !
ini
ysn::
j
treterampilsrl k?iti..;.,~s, h i r ~ k ~ % r ~ g : ! i.r ~~ i,~. l \ .7 .1 ~ ~ ! - 1 ~ . - ,
,
7
p5er!i13.;.ari, d a n ~ i ? d . i a y:l.-r.5:
ijis::3nakari ds1a.m r : c r ? : x j a r .
2 . F'a.ran3. : ? z n Pra.srira.~-ia.c-.F:I-:I:I~~.~
rneriy~.r~gki~
k;i:z.dcar!
L
gedung,
. ..
meja
d s n k1.1rsi. b e 1 2 . j a r , r u z r ~ g k . e I ; e r : ~ . ~ ~ ! p i . . s r ! .5 1 ~ k u - k ~ u k a
pelzjarqn ,
2.ia.t p e r t ~ . ~ k a r ! g ~ : . :d. ra,n
a l a t - ~ i a t?:.zl.i..;,
r:~x3.~;
h e r r r r a ~ r ~ , , ~ ~ 'rra!. ie~a k. .
3 . S1larGe~
..
be::3.:.snl
1
4 . Lir~,gkur!:;ari
seko1a.h
s 5 p e r i ; i suas3rta.
rias;>7z~rak.,at .s.e:.;itar
c!er[gs.n
. - s!ria.l-r-a.r~rk
m n s y a . r a k a t , g a . ? g g i J a r ~ i:tarr
d.3.ri k e G e r s i h : n
:
1
kssi1iitr.n
-
r+?nzor11_?1.;3.ri
..
1.:.
3
.
Ijinti
i n g s??
, ,-e r = . r n p i l a n a.ri3.k d i d i ! :
!r n t ;1 k
ber.il.:ut,
i n j..
-
ke1;-1ah:iri
;
+
.,
1tt:bj.h
.s.,~Iri-;sr
2.
d-!.:.i
:.-,E::. . ,::f?~~rarip!.::!.:-i,
m ~ . r i . ~ , i . i r ~ l t~i ~ 1 ~ . j a . ~ - z r ~ ~ e ! . : , : ~ l ~ h ,
.
I
-
it11 ~ - . ~ . . r [ c l lba.ci.:
rr
n
brrgsc 1
I
l i n ~ k l ~ r i g sse!.:oj.rh.
n
.
5 . Kericla7.g En;?!.; r f i d i k
cr! ?p 8.t
sekolsh,
.
~ e k r ~ l s ! : , hubr~ngar!
derigan
sekglah,
d3.r i
d r.n s ~ - g s r [ i s e . z i . - o r - g ; ~ . r ~ ~
p rs oa f~ r: is i
i-I I. 2 . i ~ negar-a..,
-
yang
!:$rang tua., ~ e r r g u s 3 . h a . , c ~ r g r i r i i s : . s i rn~syarz!~:3.t,
pemerlntah,
k1s.d3n
p~?r:d:idi k a n
dana:'biayx
l
r _ ! ~ i I . ~ m i ,kegi.tsn
FF. - 7 7 k t i ~
y>:.
1 ;<
Irehi!riup 2.n
i r ~ e r , g i ! . ; ~ . - t ip f , l a . j 3 . r z . n ,
t,e r1-1C:
r,e ric
7 )-?. .y
.
,
1291 1
.
n e n g ~ r u s13i r i r : y a . Ern: r r i . .
. C! -1.~9atr ! i l i k i z . x
p , : . i ~ c!i3.g?31~!
. > e s u ~ .derlg3.r:
i
t u j u a n p e n e l i t , i s r i '2.an F f e r : 7 z r r . l 3 ; - ~ m ysng
P
l
i
i
~-!z113.p e r t e l i t i a . - ~ ir,i terrnzsllk,
l.:epr..d3.
r f f r ~ ; k r i p t i . f , y a . i t u p e n e l i t i 3 . n y a n g bert11jl.la.n
:;~:c:ar8.
c~bye!-:tif t e n t s r r g :'!:rsegsi
perreIitia.ri
rr!il.n:;urigk?.pks.n
.
o r - i n g t c a r . u r f . -, ~ t r,orhacia.p
pe l z . k s a n a o n C.eI.iolah L ~ l a r 3 i . a s a Ji
Kol;s.macl~~s.
%.c!-tng,
d ~ r r ! . i k i a r ~-:iriai: r l i p c r l u l . : a - :
penr l i t i8.n el.;r:;:leritrren .
B . PopuLasi da.n Sampel
s3Tcsna.g:-:
* .
t e y . r . 6 nE...r:
df:n~;sn
: : ; e ~ ! e ~i
t
TARFL 2
PEAYEBARAN AFJGGOTP SAMPEL PENEL? T T f i H
C . J e n i s dam Sninhcr D a t a
t . FFF.':.c:cp~
j.
t1.13
.
tl;~.hrjr!yp
.
-
.
= 1,.:.. r ..?.
,-.-. A ,
Li
,.-'I.
r
prr!::2rzr!a. %p$:c,].:j.h.
c . Per.::r;.psi q r a n g ';ua.
pol*rl_lL?.ym.n Sel.;o
d . F e r ~ ; , , p z j . nr.ar[g
e
. Fer...::f=p.';i
or:!.ng
5er.c: iri.
D . A l a t P e n ~ u m p u lData
rjJ.lr.irl t,erhn.dap ':3~.sa.:.r;y?!,:i3.rls
!33.:-!
lah iz7.r E ii.sa.
tlla
f
f,,?rhayj7.p l'ngi.,.!~r.;a!-! sei;.2l:3.]-:.
?:?.ll:-ic!
, ;
.
.
:
t
a
p
z;-,aL:
.
..
it-:
T e k - n i k A n a . 1 . i i~. s Data
T i : .
1. 1
I
i1
da;.7
1
-
3
.
set ia.p
;?~r::?
C ~ ~ . ; ~ I J ~ I ~ . L : ~ . T3.!::-:3.?1
L
ja*.-a k. :%.ri
re .c. rZr-'
i ; F ! - j ~ , i r c . ~ : : ~ g . ~(jar'
. - ,
3 . 1g
me ri :;74. +, x !-:s7
7
..I
3.
.
.!:> :xb
ir:g~!-,.
~ ~ c , ; s . ( ~ . Fi J. ;L~^. ; i
iy!.
kl ~.::?.r
: ?
1
.
..
: ., ,. ' . ,
qm.1
. .
'-
t
Ferbal.;.;.ri.:.-,.r: r.sta.-y:atca. ( p 2 r . : ; ~ t - ~ j - l . r ! .:t.11:31>
f,:!.k[~~77.
.
.
?:r:r:!.ra.is.l.:sn
:;)
5 ;!
<
.-!
i : - : ~ < i ~ ~ i c ! i . ~ , ~ . l 1...L7- . .-:
-'
-;.'.., .-.
r;,2~.;-;
F.:v
7 :-I
j C? i !:r:~73,.
.r . . ; l - , 1 -.-
Fr.c{p
.
L;F~;~.J..,
mi-:rj,j
+
.
Rizsy.
E : E . ~ >!.;.I
z r
r~.;-liz
' ~
:,
36 :.:'I: - an,
2 li)~.k,!.'r?,
c:~t,?::;i
pel
( 4 . 5 . ?:3
2.j- . r a n ,
"'
, '.
~~~~~~~~~~~~~~~~r.
ri+..-i?.7:lital.;an l.,l>ranr? ~ c ; t i ~ j . . !d7.g
,
(4,YL
.;.I
tida'.;
sar-lgn.t,
.? :i ')
i: A s ,
51-lar.
set:-l,!l,
~!prlyat,ri.!.:a~.
2')
;r:g~:i::!
s e t i - ~ , ~ - !., ~ ; g r t a+,fd?.l-; :;~~:.3.n~p1/-. c { s . Y . ~ .~ : - 9 . 3 : . T ; , ? J ~
y s n g :"it?rly;i+,~!-'~.r1
F;;'a.ngzf, t i r l c 2;
ri?ri
ctrsr:?
n u r i i y.3;:
tr.11:).
lli?i'-ra.i; rfa1:i
2-rrti-rata
geg1;1:: 5r:i;cjLa.h
k~3r.hl;qn.
nr.-mt!r~ri!.:z.n
7
~ ? e m b ~ . r i . ! i aj: n~ . ~ i l ? . i ? tr~[. ? h a ~ ' : < . p .~i.ri'-: !$jdikr!yz.
Z F . ~ F J ~ ~ .a!
~-.:!
I :-.
sq
(,.I,.>
....
r
s..!:r g j ? . - [ k;p::s.r.
SF: ; ? J ~ I J ,
~ e r3.t
-
7
3
7 : 23:. c . E I c I ~ B ~ - ~ ; ~ ! I ~ :
ner[;.ri?3.ka~!sar:gSL;
:j.:':,.L:
~.ct1_!j1-1.
(pr:r~;.t?;.iilan 3 , 3 2 : , d,?~~:!: !:?ir!y3.t,z.!rz:i ?I
:: 173 ,7i
,:,
-
.
,;
.
i::;
573.:-:~
: ';
. l a . l s n ke3.de.ar:
49.n
!.; e t e
j .
3 . ;.
tr.5
c. .
p
~r:
3 n.rl
i. 3.n$ l.;, ??,ri
,
3 . ; -. .
,.>
.-,c
> J
i
or?.ng
3~
.!-:
ljic!.':.:
c!s.r: jug,.
,
I,
.
,.i,;. , .LL
a,-,
,
~7! ~
. l a:i i!. ..- :
. . - ~ .~ 7 - c ;k?j:c...;:
>-
, .
rrra.rir;
(jar1
(
g
y:e:-:y::::: :?r.
PI
"."i
J.,
.
L l j . k i r~::.~:g
1
.
+ ;i1:. 5r:
y!!c;riy 3,
"..\
, l r l . . . i !
5 . r ~ t , ~ ; . r . 3 ~ c ; l i . l - - . n!.:?mar
.
12
r?.-a~,r?.t~.~.;:~.y,
r:?lri.-j ( 3 : ; , : 3 2
t.l:cr.
!.'I: y 3.n z; d 3.c 5 2
.:, 371
?-...r.i;~.-rri.t,s( ~,.r.r.:;et~.-j!ja-!
3 ,:':