Perbandingan Pewarisan Menurut BW Dengan Hukum Adat Jawa Repository - UNAIR REPOSITORY

  FBRBAtfXJtlfOAJl I>gffAfttSA& WCKOfiOT DB0GAV HUKUM ADAS JA9A

  am £5i

  d ia ju k a n kepada Fa ku Xta a Hukum U n lv tr a ita s A lrla tM & s S u ra b a ya u atu lc oecen u h l e o b a g la n d a r l p cr a ya r a ta n gu ne a en p erola fa g e l e r a o r ja n a hukuo

  O lffb i E e flifo n to

  Horcor p okok i 0374100T2

  SURABAYA

  D ecem b er, 1979

  K i? A KIB G AB S AS

  E ia m illa h h irra h m a n M r r a h i© P e r te a o - to o c p e n u lia mengu capkan s yu k u r a lh a a d u ll- l l a h ke h a d lr a t Tuhoo ya n g te la h m to b er lk on ta u fik dan I d * d a ya h - P ya , a eh tn gga penyu au nan e k r tp a i i n i d ep ot a e le a a l.

  S k r lp a l i n i h en ye eeru p a ka n a tb a g ia n a a ja d a r i a t* k ta n c y a r a t ya n g h a ru a d ip e e u h i u ntu k m en ea pa i g c l a r fca r - ja n e d a le© M d a n g l i e u hu ku a. B engun tereu B u n n ya o k r ip e l i n i , b e r e r t l p e n u lts te la h e a n ye le a a lk a n o tu fltn ya , naau n tid a k b e r a r ti b ab sa a tu d i p e n u lia d ib id a n g ilm u hu ku a t e - la b e e l e a o l * Bahkan p e n u lia n en ya d a r l bahwa a eb en a rn ya apa ya n g te la h d ip e r o le h p e n u lia , a a ftg a tla h tid a k b e r a r t i b i ­ l a d lb a n d in gk a n d en ga n lu a a n ya r u a s g lin g k u p l l o u hu ku a.

  U ntu k ters u a u n n ys a k r lp a l i n l f p e n u lia n era a a b e r - b u ta n g b u d i, ka ren a I t u pada keaerapatan i n i * p e n u lia ca n g - u capkan ter lm a k a a ih a ta a b a n tu a n ya n g ta k t e r n i l a i b a r g a - nys d a r t i

  1* fa r e Guru B e a a r , B oa en dan A e a ia te n jpoaen 1*8 k ill te a Hu * kusi U n lT er ed ta o A tr la n g g a , ya n g d en ga n teku n dan penu h k e* ea b a ra n te la h n em b erlka n b e k e l l i e u kepada p e n u lia . 2 * Ib u S & r th a len a £oh a n f SH d a n B apak A s ia S a fio e d in , SH ya n g denga n a e b a r dan b lja k s a n a te la h m eob liu b tng p e n u llo e e je k a w a l h ie g g e a e le a a ln y a penyu annaa a k r lp a i in i* i l l

  3* B epak S u d a lh a r , 6H ya n g d en ga n tu lu e ik h la s te la h earn- b e r ik s n b a n tu m m or a l dan m a te r ie l kep a d a p e n u lia d a le a k f - nyu au a c k r lp o l i n i * 4 « Ayah tb u n d e dan ka ka nd* te r c in ta ya n g d en ga n penu h k e - a a b a ra n dan k etek u n a n te la h raenblna p a n u lla ftin g g e dew aea I n i , S eoog© Tuban Ta n g l£aho ta a cw a b er lk a n b olooa ta ya n g b e r l l - p a t ga nda a te a a n a l da n ja o a ya n g te la h d lb e r lk a a o le h b e - lia & ~ fe e lio u ya n g p e n u lia eeb u tk a a d l a ta a *

  A k h ir eya u oapan t o r i mo k a a ih p e n u lia ea rape i kon pu­ l a kepa do te o a n - ta s a n ya n g t e r l a l u b a n jvk u ntu k d ia e b u t- kan d l e l a l , ya n g te la h ® e «b e r ik a n d or on g on - d or on g a a don b a n tu a n - b a n tu en n ya h in g g e p en tiH a d a p a t » e n y * le e a lk e n p e~ nyu su nan a k r lp a l i n i *

  Eudeh-saudehen a k r lp a l i n i d a p s t mo mm Jang p e r k e e - b angan i l e a p s n geta h u en dan p erkea b a n ga n m a a ya ra ka t d ew »~ a a i n i *

F B m u t*

  UN AIR * SURABAYA * D eeea b er* 1979

  

B AFTAH I S I

KATA B3RRARTAH . . . . . . . .............................................. .............. i l l * m u is x ..................... ............ . ............ . . . ..........

  PSBHAHULUAH.......... .................................................................... ..

  1

  7 i . m m im u s . . .......................... .......................................................

  1 4 2 * A fcli S a r i o ............................... ................

  3 . H a r t a tf8 r l s a n .......... ..............................................................

  17 I I . MACAB-MAOAM AHLI WAEIS . . . . . . ............ .................. ..

  21 I I I . lfB3X££Ai£&J£ P0H!£ 10

  46 I t . PSHBAGIAH HARTA V7AFISAJI ................................................

  55 s a h a h ............... ...............................................

  66 icu sxsm jM t f w in BAFTAH BACAAK * ................... .................................................... ..

  68 V

  P E f l D A H O L U A f l

  K ir a n ya au dab o c n ja fli p en g* ta hu a n umua dan audah a a n ja d l k o d r a t a l a o , bahwa p er ^ a la n a n h id u p oa n u a ia p a d * uauomya d i d u n ia i n i tld a k b ia a d lle p e a k a n d a r l t l g e j> «- r ia ttw a y a itu t

  1# p e r te tiw a ttn ts n g k e la b ir a n n ya * 2* p a r ia tiw a ta n ta n g p erk a w in a n n ya j 3* p a r ic tiw n ta n ta n g k eoa tia n n yG *

  S o tia p ttr ^ e d in y a a e la h e e tu d l a n te r a k a tig a p a - r ia tiw a te r a e b u t d l a ta a , a torn n eleU R to io b u lk a n h a k da n k ew ojlb o n <51 en ter ® © a n u eia ya n g a a tu d en g ea manual a ya n g la in n y a *

  S fcrja d tn ya k e la b lr a n tn ia a ln ya , aka n. oen ieb u lk a n b a k b a gi anak ya n g b a ru l a b i r i t u u ntu k sstndapatkan pama-

  l \ b a ra a n d a r l kedu a o r a n g tu a ya ti# m eleh lr k a n n ya , dan a e -

  k a llg u a akan een lcob u lka n kawa jib a n b a g ! kadue ora n g tu a i n i u ntu k a e n a lih a r o a n a k ya n g b a ru I a h ir i t u , S a r ja d ln ya p a rka w in a n Juga aka n a en tn b u lka n b a k d a n k a w a jib a n b a g ! pa ea n gen a u a ei i a t r i ya n g b a ru ka w in i t u , ya n g d l In d o n t- o le d a p a t d lX ib a t da l a s O ndeng-U hdang iJooor 1 ta hu n 1974 ta n ta n g FokokHPokok Pa rka w in a n * D eB ikta n p u la te r je d in y a k a ia a tia n ju ga akan een ie b u lk a n h ek - h a k d en k a w s jib a n - k ew a - jlb a n b a ru b a g i a eb a g ia n ora n g ya n g d ltln g g a lk a n a ya .^ .

  S eb a ga i«*m a k it e k a ta b u i* bahwa p roa ea keh id u p a n

  1

  manual* d l du nta i n i , y e ttu p a r tea e- ta m a d ia d ila h ir k a n

  a e b a g a l a eor a n g b a y! ya n g k e e i l eiu n g il* k es u d ia n tu ab u h b a rk ea b a n g n e n ja d i o r a n g dew a a a * S e te lo h d ew a a a , u n tu k toe- wenufai keb u tu hen h id u p n ya , oa k a k a w in la h n a n u a ia I t u u n - tu k © eob en tu k k elu a r g a b a rn . D l da las? perk& & hangan a e la n - Ju tnya d a r l k e lu a r g a ya n g b a ru I n i , akan tio b u l adanya h a r ta b enda k a lu a r g a dan k etu r u n a n - k etu n m a n a e b a g a l g e n e - r a a i p en eru a n ya , E en u fllen tlb a la h a a a tn ya a en u ela I t u un­ tu k mengheu buokan n a fa a n ya ya n g p en g h eb lea n , a ta u dengan k a ta l a i n m s ou a le ta d l a ka n s s n ln g g a lk a n du nta ya n g ta n a i n i *

  B ila aaat or a n g n e n ln g g a l dunta ta n p a a ten in gga lka n h a r ta b tn d a d a n ketu ru n a n b e a e r ta a anak k a lu a r g a a ya , oaka k em a tia n a ea to r a n g te r a a b u t tid a k aka n menimb u lkan a u a tu prob la m a hukuo ya n g a u l i t . T e ta p t b i l a a ea eo r a n g a e n ia g - g a l d u n ta denga n a a n ln g g a lk a n h a r ta b end® , k etu ru n a n , b e - a a r ta aanak k e lu a r g a n ya , ea ka aka n ta en la b u lka n a u a tu p r o - b latsa h u ku a, y a itu a u atu p r ob len a ten ta n g ha 1- ha 1 ya n g b a r -

  i

  kenaan denga n p roa a a b e r a ilh n ya h a r ta b enda a ta u h a k- b a k la tn n ya d a r l a ea a or a n g ya n g © en tn g g a l du nta kepada k e tu - ru n a a - ketu ru n a n n ya d en a ta u a a na k a ou d a ra n ya . fr o b le ta a teu- kun d e a ik la n I n i o le h p e n u lia d la e b u t denga n l a t l l a h * p a - w a r ia a n w.

  H a a a la h p ew a ria a n * dewaaa l n l gserupakan ca a a la h ya n g e a r in g t e r j a d t * H a l d e a lk la n bu kan b e r a r ti bahwa d i -

  3

pe

  meae-meae yen g le& p eu tid e k r n eh t e r j e d i a a a a leh p ew e- r ta a n , oab ab b il a k it a ow l th a t kep u iu fla n - ka p u tu ea n pa n g­ e d ! le n n e g a r i, rceka k it a akan ta hu bahwa kea u a ta n ta n g p a «a r la a n la h ya n g o a r in g t a r j a d i* 1

  . Pa ra n a I t u l e h p en u lta akan taeocob e u ntu k e e n b a r l- kan a e d l k l t peob afcaaen ta n ta n g m aa a la h pe w a r la a n i n i .

  Hesun p e n u lta n a n gn ku l bahwa o a e a ie h p a w a rloa n , khu au any* d l tn d o n a a ia , a d a la h eeru p ek a n oa a a la h ya n g oukup c u l i t u ntu k d ip a oefek en , H a l d e a lk ie n tld a k hanya d iea b a b k a n k a - ra n e a u litn y a p a r a tu r a n hukum ya n g m en fotu r m a oela h p a w e- r is e n I t u e a n d lr t, te ta p l ju ga d ia eb a b k a n k a ren a d l In d c -

  ■s n ecta b e lu a d la d ek en u n iflk a a i p a r a tu r a n hukum ya n g B a n g- o tu r c e o a la h p a va r ia a n , J ed i e a e ih te r d a p a t b a r a a ca ft- oa * ca a p a r a tu ra n hukuts yen g a e n g a tu r s a a s la h pew* r is e n i n i y a itu d l en ter en ya t

  1* B u r g a r ll jk ffa tb oa k (£ 7 )|

  s

  2 , hukua a d a t { ya n g maalh d lb a g i- b a g ! l e g i t o la a ln y a A d a t Ja w a, A d a t B a l i, A d a t Ka lim a n ta n dan l a i n - l a i o -

  a y » ) ;

  3* hukun Tela a i* D s r l e ln t M i a t a r j e d l a u a tu kaau a pe w a rt n a n , roaka a ka n ea n ieb u lk a n p er ta n ya a n * D la e le e a lk e n ca n u ru t p e r e tu r -

  1 B aca a e la s ju tn y a * K.R.t J.H* S o tr lp to * Hukua A d a t W a ria «Jewa d a n He d u r a , F e k u lta e Hukua U n lv e r e lta e fctajterl 3 ? t e " ; ■ io .

  4

  an huku a ya n g menakah kaau a te r a e b u t ? a en u ru t BB* a en u * r u t h'ukua a d a t, atau fcah a en u ru t hukua Is la ta ? Apakah a u a tu kaeu a p ew a rla a n aka n d la e le a a ik a a dengan i n f d en ga n hu ku o a d a t* a ta u ka h denga n hukua l a l a o , h a l I n i t*r ga n tu & £ d a r i a u b yek - ou b yek ya n g b erh u b u n ga o dangan k a - au a ta r s # b u t* A p a b ila a u b yek - a u b yek it u d ik u a a a l o le h B tf, a a ka kaau a p a w a rla a m iya aka n d la e le a a ik a n d en ga n , dan a p a b ila a u b yek - a u b ytk it u d ik u a a a l o le h huku a a d o t* ca ke kaau a p etra rla a n n ya a ka n d la a la a a lk a n d en ga n hukua a d a t9 d e a lk ta n p u le b il a a u b yek~ a u b ya k it u d ik u a a a l o le h hukua l a l c o B ake kaeu a p ew a rlcen n ya akan d ie e le a a lfc a n d en ga n hu­ ku a T a la u *

  V B f a ta a p e n u lia e e b u tk a n b ahw a p e n u lia m ea ga k u l a a -

  a a la h p e w o r ie o a , k h u a u a n ya d l In d o n e s ia * a d a la h a e r u p a k a n a a a a la h y a n g a u l i t d ip e c a h k s n * D a r l a im a u n g k ln tlr a b u l p e r ta n y a a n , M i a h a ln y a d e a i k l a a , a en g a p a p e n u lia J u o tr u c e a i l l h a y a a e b a g a l c a t e r i p ea b a h a a a n n ya ?

  Karena a en u r u t p e n u lia , a ea u a tu ya n g a u l i t u n tu k d ip a ca h - kan tid a k a ep d n ta n n ya la h u ntu k d ih ia d a r i, Ju a tru ka ra n a it u l a h p e n u lia b e r k ein ^ ln a n u ntu k oen cob a aemb ahaa a a a a * la h ya n g a u l i t te r a e b u t* iraaun p e n u lia a en ^ a k u l* b ahaa k c - a oa pu a a p e n u ltc a d a la h a a n g a t te r b a ta a * S eren a I t u d l do-* la a pa ob a ha a a n i n i , p e n u lia a e a b a ta a l d i r i pada a a a a la h p a w a rla a n a en u ru t £t? dan a a a a la h p ew a rla a n a en u ru t Hukua A d a t J a va .

  5 D a l m p t n b t b a c a s t l o t p e n u l t a R a n g g t i n a k a n s s a t o d * C o o p e r a t i v e , y a i t u d a n g e n s t e i n b B n d t n g k m p e v r a r l a a n e u m u r u t

  BW d e n g a n p e w a r t e a n © e n u r u t H u Je u m A d a t J e w a * J f l a a b a n d i n g k a n d i e l t i l o l e h p e n u l t a d i o a k a u d k c m t m t u k m e n ™ c * r l p e r a a o a a n - p e r a a m o o n d e n p t r b e d a a n - p e r b e d a a m i y a * l a r e n a f l u d a l a c * a e t l a p t a a a a l s h d a t e p e n u l t c a n i n i , p a n u ~ l i t a k a n f c a n g u r a i k a n t a r l e b l h d a b u l u m t n u r u t BW , I r t m u d l a n G e n g u r a i k a n a e m i n i t H u fc u a A d a t J a n e , d a n a k h l r n y a b $ r u

  i

  i n e n c a r i p e r a a m a a n - p a r a i m e a n d a n p e r b a d a e n ^ p e r b e & a a i m y a * B e r b i o s r o B a s a X a h p e w a r l a s n , k i t a t l d a k b i e a l e p a a d a r l t i g a b a l y a i t u s

  1 . p ew a rlft* :

  2*

  a b X i

  m r i& i

  I 3 . h a r ta w a r iea ii*

  I fcfcfca d a r l i t u a g a r t u l i a a n i n i n i s t e m s t t a , a t b a g a l l a n g - ! k f i h p e r t e i a a p a a t i l i e a k a n B e a j e l a a k a t i t e r l e b l h d a b i l i i a p a p e n g e r t i a n p a n a r i s # a h l i w a r l e d o n h a r t a w a r l a a n i t u . ; B a r i k u t n y a m n g ln g n t kcm m ka r a g a m a n a b l l w a r i a , a a k a a e - f e a g s t X a a g k a h k e d u a , p e n u l t s a k a n a i e n ^ e l a e k a n B B c a a *i a e e

  8 iB

  ;

  r a y a a h l i w a r i a * K e t m d i a n a e b a g a l l a n g k a h k e t l g a p e n u l t a a k a n e e n ^ e l a s k a n a d d n y a b a n i a n a u t l a k y a n g b a r u a d i t e r i i a a o l a h a h l i w a r l e , y a n g t i d a k d a p a t a i g a n g g u g u g s t d e n g a n c a r s a p a p u n , y e n g d i a e b u t d e n g a n i a t i l a h l i g i t i a m e p o r t l e #

  S a t e l a b i t u p e n u l l a a a m p a l l a h p a d a l a n g k a h y a u g k e e c p a t , y a i t u p a d a b a b t a n t a n g p e o b a g l a n h a r t a w a r l a a n *

  6 p i a lean ceoberikan bagaloana

  e i s t p e n u lts co n to h - con to h

  1 mtx

  feeRb agl h a r t® w a r l d a le s b eb a ra p a kaau a ya n g b a rb a d a b a d a . Ben a k h tr n yo s a n p a tla fc p e m ille pad© k ea icip u la B - k e- e lc p u le n dan a a ra n - a a ra n n ya * Daatldanlah p tn u ilaan i n i . s ia te e a ttk a

  B A B r

P*£ K G<EB H A II

  U i d elu n a en a ooh k ec n a oa la h ta n ta n g p a vra rla a n , ca ka ada tlg it h a l ya n g p a r lu k it e p erfa ottk en da n k i t e k u a a a i.

  A p a b ilo b a l i i t i audaft k ita p s r h a tik a n dan k it a k u a a a i, a a -

  k i t a u n t u k

  ka b a r a r ti au dab B a a ega n g k u n ei aacb u ka p a n ya - l* a o «a n s ta a a leh p a w a rla a n Itu * E ea ga p o d e n ik ia n , k a retja k e tig a b a l itu la h ya n g a a ru p a ka n

  ut t aur~ u neur da

  d a r t pa p efra ria s r u

  t

  Adapu o k a tig a b a l ta r a e b u t cd e lo h 1* p ew a r lo ; 2 . e b l l * a r i a ;

  3* b a r ta w a r ia a a .

  ttongapa k e tig a b a l i n i b a ru a k ita p a rh etifca n da ii k ita k u a - a o i ? Ka ra n * d i d s la n a eoa ea b ka n o a a a la h p a ea r ia a ti k ita b a ru a ta h u ta r la b ih d a b u lu * otcp a k a h p ew orien yo d a la a © a - n eleh p ew oi- leoo i t u « Tanpa m a n geta h u l s ta p a ya n g c e n ja d i p a w a rla d els ® eaaaalah p ew or ia a a it u # meka mm t o b il l a b k i ­

  it u «

  ta akan b ia s o en ya la a a ik a n n oa ola h p a w a rioa n Ka ra n e itu l a h oa ka k ita b a ru a tahu b e tu l te n ta o g p e n g &amp; r tien i r i e i n i *

  S e ta la h k i ta tahu b e tu l e ia p a ya n g toa n ja d l p ew a r ta - n ya h a l kadua y a » g b er tis k ita e a n g e r ti od a la b ten ta n g a h ll

  7

  6

  w feris * fa n p a een g a ta h tii a la p a - a ia p a ya n g m en ja d l a b l i w a - r i a , a a ka k it a tid s k akan b ia e o c n y a le e a ik im m a ea la b p ew a - r la a n it u * Is r e n a it u l a h k it e h a ru o fta n g » r ti b e tu l te n ta n g tia a a la h a h l i v a r is I n i *

  6#t*Xafa k ita m a n ga ta hu i a la p a ~ a la p a a a ja k a h ya n g e&amp; n ja d 1 a h l i vm r len ya , sa ka b a l k a tlg a ya n g h a r a s k ita tm - n g e r tt a da la te ca a a la h ta n ta n g h a r ta w a rla a n *

  Tanpa g e n g e r tl m a eola h - a a fiflleh ta n ta n g h a r ta w a ria a n i n i fa k a k it a ju ga tid a k akan b ia o s en ya la a a tk a n maaalah paw s*

  a k a n ,

  r ia a n i t u , ka ra na k it e tid a k ta b u h a r ta b anda b akaa kapu nyaan p a w a ria ya n g aanakah ya n g a &amp; m b a r a lih kepada

  • to ll w a r la n ya * Ztengan ta n g * ta h u i b a ra p a h a r ta w erla a on ya dan d en ga n m en geta h u i a io p a - o ia p a a h l i w a r ia n ya * meka k i ­ ta akan d a p a t owmgodakan p ta b a gla n n ya * K er en s itu l a h k ita h a ru e ta h u b e tu l ta n ta n g m oa a lab h a r ta w a r la a n I n i * ■

  D a r i u r a ia n ta r a eb u t d i a ta a J e la e ls h b a g ! k ita bahwa u ntu k aana oa hksn u a a a la h p a w a ria a n , k it a b a m s b a - o n r - b a n a r m a n g er tl te n t en g p e w a r la , a h l i w a r ie dan b a r ta w a r ia a n * ka ren a k a tig a h a l In iX a h ya n g oa ru p a ka n u n a u r- u n - a u r d a r l pada p a w a ria a u dan oa ru pa ka n k u n ei u ntu k oamboka p a n ya la a a ia n a a a a la h p a w a ria a n *

  O leb ka ra n a i t a l a h aaka da l&amp; m ;b fib p a r ta a a d a la n t « ~ X ia a n i n i , p c n u lia akan a en g u r a iJ o n ta r la b ih d a h u lu p a - n g e r tta n ta n ta n g p e r a r la , a h li w a r ia dan b a r ta w a r la a n .

  9

  1 . F tw a r la BIX© k ita tie a b a ca b u nyt p a a a l 830 BWt ra k a k it e a ka n ta b u bchwa a tb en a rn ya p em *rla a n 1 tu h&amp;nya b e r la n g -

  Su ng t o re no k y g at t e n . * $ a r l o i n l p en u lts b la a a ea yia ip u Xka a , bohwa k e o a tla n a e a e - o r a n g la h ya n g eka n foenlisb u lka n cn oola h pewa r is e n Itu *

  S edaagkan b il a k ita ms 11 b a t p en d a p a t Kla a a a en S ggen e te d ta n g liu ku e w o r io , aaka k ita a kon tahu bohwa a e - n u r u t KXaaaaen B ggans ya n g d io s k ea d hukum v u r le adaXah

  • bukum ya n g m n g a tu r d en ga n ta u p e peru b afean ten ta n g p e r * ^ ta d a h a n a ta u tu ab u hnys hu b u ngan-hu b u ngan bukum k a roa a ke-
  • * 6 b tla n a ea ecr en iu

  i

  D a leti m ta b erlk a n b a ta oa n ten ten ^ hukum r a r l a l n l ~ pun Klea oejen E ggena ju ge m en yeb u t- n y#b u t eta a a la h k etca tla n tteeeora n g* D a ri » tn t k it e d e p o t a t 11 h ot behwo menu ru t KXaesaen B ggeiio tlo b u ln y a co o c la h p ew a rla a n ed a la h ka ren a a da n ya a es eor a n g ya n g w cfttn gga l d u n ia *

  Dan b i l a k ita a e l ih a t p en d a p a t A l l At'ontJl ten ta n g p e v a r ta * make k ita akan tahu bahwa oen u r u t A l l A fa a d i ya n g d iea k ou d dengan p ew a r ia a d a la h ” efrtsng ya n g g e n in g * g a l d u n ta * da n e e n ln g g c lta n h a r te b enda kep od a ora n g

  # C a r l a bawab oXeh p e n u lta . ^ ifer th eX en e tfob a n , gerku Xtafaan te n ta n g Hukua C a r la ,

  ( a t e n d l e n , tl d e k d it e r b l t k a n j , -i™™-™-.™-™-™ M.

  1 L I K PF^P STA 1\AN

  ,uxrv::\sr'T' / ^ \ng g a

  ’* C U I* A 3 A Y A

  1 0

  • * l a i n . *

  i t A l l

  dalam o a a b e r ik en p e n g a r tia n ta n ta n g p a w a ria in ip u n A fa n d l Ju gs oen ya b u t~ n yeb u t oa a a la ft k a m s tien a a a a ora n g*

  S a r i a i n i k ita ju ga d a p a t ccn yio p u lk a n bahwa k c c a tia a » a - cec r e n g a d a la h © aru pakan u nou r pokok u ntu k tla b tfln y a masa* la h pawa r ia a n *

  Xwsri k c ttg a h a l ta r a e b u t d i a ta a , y o ltu d a r t b u n yi p a o o l 830 BV9 d a r t p en d a p a t K la a s s a n £g£cn a ta n ta n g hukuo w a r ia , d a n d a r t p en d a p a t A l l A fa n d t te n to n g p e w a r ta , ca ke d a p a t k it e a im p u lka n bafcwe ka m a tia n a ea fcora n g a d ela h a eru ~ pafcan a u a tu h a l ya n g pokok u ntu k tim b u ln ya m a a a la h p a w a r ia - an* O leh ka ren a it u oa k s p e n u li* d a p a t m a n yia p u lk s n , bahwa ya n g d lea ks ttd p ow a ria G &amp;nurut BT7 y a ltu s ora n ^ ya n g s en t jga l d u n te da n gon m en in g^ a lka n h a r ta b ea da n ya b e a e r ta k e tu - ru n a n - k a tu ru n oo dan a ta u a a n ek a a u d a ra n ya .

  ^ a d l k a la u k tta b a r b ic a r a ta n ta n p p a w a rta manu ru t O T, aaka p en g e r tta n k it a la n ga u n g ta r tu ju pada ada nya

  lorang

  ya n g ta en ln gg a l d u n la * B aru b ls a d lk a ta k a n a a b a g a l p e - w or ia b i l a a a a a ora n g ta la h B tn in g g e l d u n la * ttu a ta b ll d ik a - ta ken e e b a g a l p a n a r ia b il a a a a a ora n g I t u saaath b id u p t k a - ra n a a da n ya p a w a rta d la eb a b k a n ka ra n a adanya loa a a la h p ew a - i

  3 i

  A l l A fa n d t, Hukua E a r la manu ru t K lta b gndang^U n-

  9 6 3

  n a r u it G a jeb ItjBda^™ l o ^ k a r i a , 1 » b a l, 5*

  1 1

  r ia a n , a a da ngka n p cw u ria a n h on yo b e r la n g a u o g koruna * * o a ~ tia n *

  KJ

  J o d i a en u ru t ya n g &amp; k a ta ken 8 # b a g el p ew o r le te n tu lo h © ra n g ya n g o m in g s a l d u a l* .

  

t a i n h a ln y a gengan p a o g a r t t a a p e m t l n o e n u r u t Ha­

iku q Ad a t Jaw s. Bek ar an g bagat m anakah p e n g e r t ia n p ew ar t a t t an u r u t Hukust Ad at Ja v a ? SebeXuas m t nj aw ab p sr t a n y a a n i n i ,

  b a tk la h k ita k u ttp te r X e b ib dahuXu p p n d a p a t- p a n d a p a t p a ra

  i

  a s r ja n a hukum a d a t ta n ta n g hukua a d a t w e r ia * If* S u poco nerumuaJtan hukum a d a t w a r ts a eb a g a l b e r ik u t t

  Hukum a d a t w a r ta nemu at p e r a tu r o n - p c r a tu r a n ya n g o en g a tu r p rooa a nseneruakan c a r ta B en gop *rk en b a ra n g b a ron g h a r ta b enda dan b era n g - b a ra n g ya n g t i d e * b a n s u -

  ( i R a a t a r l a l a

  Jud banda g o e d tr a n ) d a r t a u etu a n gk a ta n n on u oia ( g e n t r a t l e ) kepada tu ru n a n n ya * 4 Ta r H oa r neru B u efcan hukuo a d a t w a r ie a eb a g a l b e r ik u t t

  • Bukuia w a r la a d a t it u r - e lip u tl a tu r a n - a tu r s n hukuo yen g b e r ta lla n denga n p r os ea d a r l ab ad ke abad ya n g mena- r i k p e r h a tia n , 1 a la h p r oa ea p en eru a a n dan p e r a lth a n k a k a ya -

  e o t e r l e e l t u r u n a n k e t u r u n a n , * 1 ^

  an dan I n a a ta r l e a l darl, S u r ojo tflg n jo d ip u r o , neru nu akan t

  Bukum a d a t w a r ia n e l ip u t i norma-norma hukum ya n g It* Supocto, B ab "b afc te n ta n g Hukum A d a t, P e n a r b it* *

  ) 9

  a n W n iva r a ita a , ( ta n p a te o p e t p # n er b ite n 1965# fa a l.6 9 * ® ta r U a a r , A a a a - a a a a dan Suaunnti Kutam A d a t, t e r * jeflsshan K «K g . fio e b a k tl I'oea p on oto , fr a jfn ya * &amp; r a B ita , Ja ­ k a r ta , I9 6 0 , h e l . 197.

  M I L 1 K P^"P 7T\fU AN

  MTjxmrro s iVVi . .GGA" r r ’ r n u ' A

  12 I

  V a en etep k a n h a r t* kekaya a a. b a lk ya n g B a te r i l l cau pu n l o a s t e r t i l ya n g oanakah d a r t s ea eo r a n g ya n g d ep o t d i * a er oh k tn kepede ketu ru n a n n ya a e r ta yen g a a k a llg u a ju ­ gs o a n g a tu r a a a t» ca r a dan p r ooee p a r a llh a n n ya * 6

  011a k ita p er h a tlk a n p en d a p a t- p a n d a p a t p a ra a a r ja - ,no ta r a e b u t d i e ta e , maka a ka n n a a p a k la h pada k i t a , behwa d l a n ter a p a ra a a r ja n a ta r e e b u t dt a ta a « tid a k aatu pu n ya n g p a n yeb u t- n ya b u t oa a a la b k en © tla n a a eeor a n g d l d a la a ru ou a a n n yo tr n to n ^ hukun a d e t w e r ia .

  8engan d a a tk ia n aaka d a p a t d l a im p u lka n * bahwa m a a a la h ke~ n a tla n a a a a ora n g i t u , b u kanlafe meru pakan eu a tu a a a e la h ya n g h a ru a ada u ntu k tla b u lo y a eu a tu a a a a leh p a w a rts a n me*- n u ru t Hukun A d a t Ja w a, J a til l a i n faalnya d en ga a p ew a ria a n menu ru t B f, Ka ren s menu- r u t f f l k e o a tla n a a a a ora n g a d a la h oeru p a ka n a u a tu b a l ya n g o u tla k u ntu k tlo b u ln y a eu a tu a a a a la h p a va r ia a n * Bahwa k e c a tte n s ee a o r a n g bukan n eru pa ka n a u a tu h a l yan&amp;* m u tla k h a ru a ada u ntu k tta b u ln ya ou a tu a a a a la h p e va r ia a n menu ru t Hukua A d a t Jo w o, h a l In ), ju g a d ip a r k u a t o le h p en - d a p a t It* SupoBo yatiR a en gcta k a n "B ew a r la i* oa r n m tt a n g g a p - an tr a d ia io tr tl ora n g Jana b eroa k n a een gop a rfca n h a r ta fcelu - a r g a kepada tu ru n on y a ltu ta r u ta a a kepada a nek- a nofc l e l o - k i d a n on a k- en a k peretnpu an* " f

  • a u r o jo ffig a jo d lp u r o a JPatutantar dan A a a a - a a a o Hu~ kua A d a t, A lu n n i, B andu ng, 1973, h a l. 191, * H. Su pomo, o p . c t t .# h a l. 68.

  M I L I

  K

  ~ PCXPUrrV'C \AN m u my

  :.^

  s

  :

  t as A!:u a ng g a

  “

  13

  "S eda n gka B p r o s e s p en gop erim l t u te l e h d l g u l a i d a -

  wakfcu tu a

  la m ora n c c a e lh b ld u p d a n p roa ea te r a a b u t tid a k a ts en ja d t "afcuut** oleto eeb a b ora n g tu a m e n ln g g el d u n ta ." D engan p eia d a p a t- p eod a p a i ft. S u poso l n l f raoka n a s p a k la h l e - b ib j e l a a b a g ! k ita bahvra oeb en a ru ya k a o a tla n eee e o r e n g a d a la h b u kaa rssru peken a u otu b a l ya n g b a ru a a d s u ntu k t i n - b u ln ya eu otu c o e o la b p ew orleu n n a a u ru i Hukuc A d a t Jawa.

  S engtm e e e ik la n mako p e n u lia d op a t cs s n a rik k ea im p u l- s n bahwa ya n g dliaakau d p ew a rln menu ru t Hukua A d a t Jews

  t

  ta la b s e a e o r s e g yen g n ea p a n ya i ha k flte o h a r ta b a od a a a t e r t t l dan i m a t e r t t l ya n g d io p e r k a o a ta u d ite r u s k a n kepada g e n e * r e a l p en eru s Q ya p a teu kepada ora&amp; £ ya n g ada hu b u ngen d a - r a h ke a a op in s a ta u ke a ta a .

  B a r i u r a io n - u r a la n te r a a b u t d i a ta a , s a ka k it e ak&amp;n d a p a t m e lth a t ed s n ya peraau iaaa d en p erb ed a a n ten ta n g p e -

  p a w a r ia n g e r tto n a en a r u t Btf dengon Hukun A d a t Jaw a. b a lk

  Pera a s a a n n ya l a l a h , bahwa o em ir u t £9 aaupu n cen u ru t fflikun A d a t Jawa ya n g dij&amp;afcaud p ew o r lo a d a la h ©ra n g ya n g a ea p u n ya t b a k a te a h a r ta b enda ya n g p in d a h kepada k e ttm m - annya dan a ta u os n a k a eu d ora n ya a ta u ora n g l a i n , ka ren a

  ✓

  p r oa ea p ew a r ia a n . S edangkan p erb ed a a n n ya ia la h babwa p ew a - r ia B en u rn t Bff l t u ten tu ora n g ya n g s te a ln g g a i d u n la * tfea e- ^ I b l d . t Su pra a * 4 .

  H

  c r s n g b a Iu b d e p o t d ik a ta k &amp; n o e b o g a i p e n s r lc b i l e d ia b e -

  lum a e a tn g g a t d u el a ,

  B aru a a te la h d ia B a n in g g a l d u n ia Itu la h d ie d a p a t d lk a ta ­ ken eeb a ga l p e fm r ia , k a r «n a a en u ru t Etf p ew or iea n hanya b a rla n ga u n g ka ra n a k a c a tla R . 5*atapi a en u ru t Huksna A d a t J a - wa tid a k la fc d a a ik ia n h e ln y a . S ab ab a en u ru t fiukua id a t Java p ew er la it u b elirn te n tu o r on * ya n g e o n tn g g a l d u n ia * C ooe- or on ^ audah b ia a d lk a ta k a n a * b t£ a l p e y e r ie pad® a a a t o r a o g

  I t u e a a ib h id u p * a a a l d ia ou doh a a n gop a rka n h a k e ta a b a r * ta b a a da n ya b a lk ya n g jB ftta r lll maupun ya n g l a a a t e r l l l k *~ pada g a n e r a a t p etta ru on ya • J a d i a en u ru t Hukua A d a t J en a , a e&amp; eora n g au dab d ik a ta k s n a a b a ^ a l po w o r ts , tid a k p a r In d ia h a ru a a a n in e g a l du n ie te r le b ifa d a h u lu *

  B anyan d ea ifctn n a a ka p er b ed a a a p a fcoria o tn u r u t bXf d tn ga n Hukua &gt; d * t Ja va ya ttu hohwr p ew a r ic a en u r u t in? it u ta fttu o r a n f ya n # m n i n g g e l d u a l a , ea d a n gia n p a fcs ria manu- r u t Hukua A d a t Jawa b a tu a ten tu o r o n g ya n g a u d a h n e n in g g a l d a n ia * k a ra n a © ra n g ya n g a a a ib b idu ppu n ju ga audab b la a d ik eta k a m eeb a ga l p s w a r la *

  D era tkta n la b p en ^ er tia n p ew ttria a en u ru t BV dan p e - n g a r tta n p a va r la a en u ru t Hukua A d a t Jaiva* 2 # A h li ffe r la

  B ila k ita k e a b a li pada p a o a l 650 Bff ya n ^ a *n £ a ta ~

  k e a s t l&amp; n ,

  kxra hahwa p a n a ria a n b eoya b tr la n g o u n g ka ra na c a - ka d a r t a In i k it a d a p a t e a o yle p u lk a n babwa a a a a la h p cw a -

  15

  r te a n b eru ik s n titfo u l a p e b ile a d s a es e o r a n g ya n g a w n in g * g a l d u n ta * ya n g s a n e a e ee o r a n g ya n g e e n ln g g e l d u n ie i n i - Isdi ya n g d i dalfltn u re ten d l a ta a k it e a t b a t den ga a p e v e - H e , da n te la h k it e a ta p u lk a n p a d e u r a ia n d i a ta a bafawe y ye n g dlmekau d p ew a r ls oen u r u t BB a d a la h s o r a n g yen g m e- n tftg g a l du n ta d en ga n o e n ln g g e lk o n h a r ta b en denya b e e e r ta fcetu ru n en - Jw tu ru n on den a ta u s a n a k a a u d a ra n ya ,

  D a r l b a teea n i n i d ep o t k it a l t h e t , babwe s es eoren / t ya n g teen tn gga l d u n ia i t u ra en in gga lka n dua h a l y a ttu : 1 * b e r te b enda s t l ik n y e ; 2 * k etu ru n en - k etu ru n en n ya da n a ta u a a n a k a a u d era n ya .

  )£e tu ru n eo- fce tu ru n o n d en e ta u een a k ea a d er a n ye ora n g ya n g tte n ln g g e l d u a ls t&amp; l l e h n a n tl ya n g akan m en ggen ttk a n ora n g ya n g o e n tn g g a l d a n ts d i d e le s kedu dakennye te r h ed e p h a r ta b enda ta illk n y e ya n g d ittn g g a lk a n n y e i t u , den ga n k a te l a i n n erek a it u la b ya n g ek a n a e w e r ia b a r te b en da ya n g d i t i n g - ga lfca n o le h o r a n g ya n g a e n ln g g e l d u n io ta d l* S e r en e ® ere«*

  Ike ya n g s e w e r le l cok e o tr e k e it u l e b ya n g d ia a k a u d d en gen e h l l vr or ia * D engen d eta ik la n d e p a t p e n u lle a la p u lk e n bahwe e h l l w a r is oen u r u t BW a d e le b

  

t

  o r a n g ya n g b erhafe e ta e fea r - t » b en ds ya n g d itin g g e lk e n e ltfc e e s e o r e n g yen g e tn ln g g a l d u n ia *

  D e r i b a ta een i n i naapak p u le pade k i t e , behwo t t « - b u l e h l l w a r ia b i l e td a a eeeor a n g ya n g c s n in g g o l d u n ia , J e d l k ern etlen ee a eo r a n g te ta p oerta peken nu a tu fc e l ya n g h a -

  1 6 rum ada u n tu k ttfib o ln y * o r a n g - o r a n g ya n g d la a b u t a tb a g a l a b l i w a r la .

  a ta u

  d a p a t

  p e n u l l a a i a p u l k a n

  bahwa

  y a n g d l e a k a u d

  a h l i

  w a r l a

  xsa

  n u r u t

  Hukua

  A d a t J a v a l a l a h i

  o r a n g ya n g

  m e o t r l m a a t a u

  akan

  a a ~ n a r l a n p a n g o p a r a n

  p a n a r u a a n h a r t a ba n d a b a i k

  Bukum A d a t

  ya n g

  a a -

  t e r f l l

  c a u p u n l o s n a t e r l l l

  d a r i

  g a n e r a s l

  a a b a lu s n ya * a ta u d a xi ora n g ya n g

  e t a a l h b e r h u bu n ^ a n d &amp; r a h d a n ga n n ya .

  S e te la h k it e m en ln ja u p e n g a r tla n a b l i w a r la tsanu - r u t ST d a n p a n g a r tle n a h l i w a r la s a n u r u t Hukua A d a t J a va » a a ka k it a aka n M a o a e l l h a t p a ra a gs a n dan p a rb a d a a n kedu a p a &amp; g a r tla n ta r a a b u t. fer a a ca a n n ya l a l a h tw?nurut kadu 6*du a~ nya a h l i w a r la it u i&amp; la h or a n g ya n g c e n e r lo a p a rp lu d a h a n h a k a ta a h a r ta b andanya p a w a ria ka ra n a p r oa ea p a w a ria a n .

  S adangkan p a rb a d a a n s ya y a l t u , k a la u s a n u ru t B5f ea a a ora n g b a ru b ia a d ika ta k s ru ea b ega t a h l i w a r ts # b il a a a a a cr a n g ya n g akan d ia a b u t a e b a g a l p a w a rla ta la h m a n iu gga l d u n la ,

  M I

  l

  T

  k PET-?' 'STAK A AN

  J a w a ,

  a e n u r u t

  H o i

  bahw a p a w a r l a a n I t u

  d a a l k l a a

  l i d ( k a o a tla n B $a@ orang

  ) #

  oa ou ru t

  E uk ua A d a t

  Jawa tid a k a a la lu h a ru a

  t e r j a d l

  u ntu k t l iib u l - n ya

  o r a n g -a r a n g y a n g d i a a b u i a a b e g a i

  a h l i w a r la * Karana een u r u t

  H uk uo

  A d a t Ja w a , a a p a r tl d iu r a lk a n

  41

  a ta a

  au dah b le a

  ta n ta n g p a &amp; g e r tia n p a w a rla

  ba n d a n y a

  a t a a

  d i

  u r a t a n

  p u la pada

  ZNrngan d a a i k i a n 9 b a r d a a a r k a n

  k «p a d e ka tu ru n a n a ta u g e&amp; a r a el p t n e r u a n y a .

  h a r ts

  b e r l a n g a u n g k a t l k a a a n g p a w a r

  t n an g ap ark an

  p ew &amp; rla au dah

  a a n g

  u p , y a ltu k e tlk a

  a l b h i d

  ta w e

  ’’UNIVERSiTAS AI..LANGGA" t ? te ta p t k a la u a a n u ru t Hukun A d a t J a * a » a te a o r a n g au dah b i* s o d ik a ta k a n a a b a ga i a h lt w a r ts , w alau pu n pawar&amp; s m s lh b id u p *

  S a n tk ia n la h p e n g a r tia n a h l i w a r ia n »n u r u t D f dan p a n g a r tla c a h l i w a r la a a n u ru t Hukttta A d a t J a n e.

  3* H a rta K a r ia a n B a rd a a a rka n u r a ta n ta r a e b u t d i a ta a te n ta n g p tv a r io dan a h l l v a r la * oa k a d a p a t d la io p u lk a n bahwa h a r ta w a r lo * a n oa o u r u t BW l a l e h t h a r ta banda a l l l k ora n g ya n g s a n in g - g a l d u n ia ya n g d itin g g a lfe a n d a n ya n g t t l a b d lk u r o n c i da-* n ga n h u ta cg- h u ta n gn ya ya n g akan b a r a lth kepada k etu ra n a n keitiru n s n n ya dan a ta u aanak n a u d a ra n ya *.

  Sedangkan h a r ta w a rts a n n cn u ru t Hukuai A d a t Ja va la la h s h a r ta banda b a lk m a t e r itl maupun t B o a t e r l i l ya n g t t l a h a ta u - a te n .d tte r ta e o le h au atu g a n a r a s t d a r l g e n a r a a i a a h a - Itis n ya , a ta u d a r l or a n g ya n g b erhu b u n gen d a ra h d tn ga n n ya *

  Ten ta n g h a r ta w a ria a n i n i ed a p erb a d a a n a l f a t a n ta - r a h a r ta w a r t

  Ban

  m tn u ru t p a n g a r tia n BW d en ga n h a r ta « a r l a - a n cttn u ru t p a n g a r tia n Hukuo A d a t Ja w s.

  B a lk la h u ntu k m a n gu ra lka n peraam aen d a n p a rb a d a a n kadua h a l ta r a a b u t d i a ta a k ita k a tip t e r l e b l h du lu p a s d a p s t b $~ b ora p a a a r ja s a ta n ta n g h a r ta v a r lo a n i n i * R* BupOEDO o e n b e r lk e n u r a ta n a a b a g a i b a r ifcu t t

  S a g a la b ora n g h a r ta p a n in g ga la n it u a eru p eka n a u a tu

  1 8

  ka a a tu a n a b a tr a k , ya n g d a p a t d i n i l a l dangan ea ju &amp; la h u ang ya n g ta r ta n tu b anyaknya d a n ya n g tta p ~ tia p waktu d a p a t d ib a g l~ b a g i d a la n p tca h a n b a rd a a a rka n ilm a h i** tu a g , n a n u ru t p erh ttu n ga n pada «a k tu m a n in gga ln ya p a - w a r la ( a r f l a t a r ) * J ik a p a eb a g ta a h a r ta p a n in g g a la a akan d ila k u k a n dengan ja la n a a a b a g i b a r a n g , akan t a ta - p i J ik a p a a b a g ia n d e a l k in o tid a k d a p a t d lja la n k a n n a - ka p ea b a gia n n ya aka n b a r la k u a a p a r tl nem b a gi a e ju s la h u ang ya n g akan d it a r io a a pa b i l a b a ra n g - b a ra n g h a r ta p a n in g g a la n i t u d l j u a l «

  9

  6 u d a lh a r m teb a r ik on u ra t an ta n ta n g h a r ta va r ta a n i n i e e b a - g a i b e r ik u t t h a r ta b en d * k «lu a r g a tid a k a a ru pa ka n k a a a tu a n , ta - ta p ! b a g ! c a a to g o s a a ln g b a ra n g b a r la k u a tu r a n ttr a e n * d ir t ya n g m en ga tu r c a r a p a n gop a ra n n ys *

It A

  b a r a r tl bahwa b a ra n g~ b a ra n g h a r ta b anfia k a lu a r g a b a ru a d ia d a k a n pa&amp; badaan p u la oa n ga n a i Btaoannya b a - r a n g , u a b a ga l a l a a l » a a va h , kabtim, pa ka ra n ga n d a n r u - n a b , k e r la , p u a a ka , p a r h la a a n d a n ee b a g a ia ya * Jteabadaan i n i p a n tin g ea b a b o a a ln g - c a o ln g b a ra n g b a r ­ la k u a tu r a n ta r a e n d ir t a a n g a n ei c a r a p a h gop a ra n n ya .1 0

  B ila k ita a a lih a t u r a la n ta n ta n g h a r ta v a r la a n d a r t kadua a a r ja n a ta r a a b u t d l a ta a f oa ka n a cp a kl&amp; b b a g i k ita bahwa me n u ru t B * h a r ta w a rt aatt i t u tid a k d lb a d a k a n *aem»- r a t a t f a t dan a a ea a n ya * geea a u a n ya i t u a a ru pa ka n a a tu ka ­ a a tu a n ya n g d a p a t d i n i l a l dangan u ang. J a d l ioanu ru t B f h a r ta w a rla a n it u aaau anya d a p a t d in il a t denga n u a ng* u n tu k ka n u d ia n d ia d a ka n p tm b a gia n b a rd a a a r ~ kan U a u h ittin g . gadavtgkan a a n u ru t Bukua A d a t Jawa tid n k la h d a o ik ia h . Ka ra n a a a n u ru t Hukua A d a t Jawa h a r ta w a r ia a a i t u tid a k a a ~

  9 I M £ * $ u d a lh a r 9 D ik ta t Hukua A d a t* ( s ta n a ila n tid a k d i - ta r b ltk a n ) ( t . t . ) » h a l* 4 * '

  19

  ru p s ka n a a tu k ea etu a n ya n g a a la lu d a p a t d t u t l a t d en ga n a a n g , me la in ken o a s ih d lb ed a k a n a a n u ru t e l f a t da n utaeafa*

  aya. Ada h a r ta w ortn a n ya n g d a p a t d l n l l a l denga n u a a g ,

  dan a d o p u la h a r ta w a rta a n ya n g tld a k d a p a t d l n l l a t d en ga n u en g. ta n g d a p a t d l n l l e l dengan u ang o ta a ln y a t r u r o b * b t~

  • fta ta n g , p a rh ta a a n dan a eb a g a in ya # S edangkan yen g tld a k d a * p a t d l n i l a i d en ga n u a g o ia a ln y a t k a r te * toa b a k d a n p u a * - ka la in n y a .

  ?U B aka~pu aaka I n i tid a k d a p a t d l n l l a l dangan u ang k a r a n a , b a ra n g- b B ra n g c r p e r tt I n i u eop u a yel n l l a l ta r a a n d lr l b a g ! k c la a r g a I t u , ya n g tld a k d a p a t dta a &amp; akan n tla in y a d en ga n b a ra n g - b a r a n g ya n g lo ic n y a 'd a u b a ra n g- h a ra n g s e p a r tl i n i

  M B p u n ya l a tu r a n te r a a n d lr l ta n ta n g c a r * p en gop era n n ya * J fea tk ta n la b u r a le n ta n ta n g h a r ta w n r is a h menu ru t BV dan tsenu ru t HuJoun A d a t J ew s .

  B a rd a a a rka a u r a ia n te r a e b u t d i a ta a oaka d a p a t k i ­ ta 11b a t p a ra n oa a n dan pa rb a da a n p e o g a r tia n h a r ta w a r ia en © en u ru t BS denga n Httkuo A d a t J a va * P er ec»a a n n ya y a it a bahwa ven u r u t kedu a - du a n ya h a r ta w a r t a - a n i t u a d a la h b a r ta banda b ek a e m l l ik p ew a rla *

  S eda n gka n p erb ed ea n n ya y a itu k a la u esenurut BB h a r ta w a r ia -

  • n itt* a eru p a ka n k eoa tu a n yaetg d a p a t d l n l l a l dangan u ang ta ta p i k a la u n en u ru t Htfkua A d a t Ja w a , h a r ta w a r la a n ttu tld a k s tr a p a k a n k eea ta a n da n tld a k a e la lu d a p a t d l n l l a l d en ga n u ang tael&amp; lnkan b erb a d a a en u ru t a l f a t dan oa ca en ya d a n tla p macae b er la k u a tu r a n te r a e n d ir i ten ta n g o a r a p a n g-

  2 0 i

  op eren n ya * fc e n tk io n le b p tn g e r tle n te a te n g h a r ts vrcrtea n a s n a r u t BA i dsn sfeRu ru t Hufcua A d e t &lt;Jawa.

  B A B

  X I

  MACAH-MACAM AUtt ^AKTS