Jurna l SMARTe k, Vo l. 8 No . 4. No p e m b e r 2010: 270 - 279
3.3 Ra ng ka ia n Se nso r Ra ng ka ia n ini te rd iri d a ri d ua
b a g ia n ya itu b a g ia n p e ne rim a b e rup a se nso r p ho to tra nsisto r d a n b a g ia n
p e m a nc a r c a ha ya b e rup a Le d 3 vo lt.
G a m b a r 7. Ra ng ka ia n se nso r ya ng d ig una ka n p a d a siste m
Pa d a ra ng ka ia n d i a ta s te rliha t se nso r p ho to tra nsisto r d ib e rika n
te g a ng a n 5 vo lt d a n d ihub ung ka n d e ng a n O p -Am p p a d a m a suka n
m e m b a lik se b a g a i isya ra t ya ng tid a k d ike ta hui ta ra fnya untuk d ib a nd ing ka n
d e ng a n te g a ng a n a c ua n. Tujua n d e ng a n m e ng hub ung ka n se nso r p ho to
tra nsisto r d e ng a n O p -Am p ini a d a la h a g a r sa a t p ho to tra nsisto r m e nd a p a t
c a ha ya m a ka nila i re sista nsinya le b ih ke c il se hing g a te g a ng a n ya ng
d iha silka n b e sa r. Te g a ng a n ya ng d ihub ung ka n ke m a suka n m e m b a lik O p -
Am p ini le b ih b e sa r d a rip a d a te g a ng a n m a suka n p o sitif a c ua n, se hing g a
ke lua ra n d a ri o utp ut O p -Am p a d a la h “ 1” d a n d ihub ung ka n ke inve rte r a g a r
m e nd a p a t ke lua ra n “ 0” , se hing g a ini m e ng a kib a tka n re la y ya ng b e rfung si
se b a g a i inp ut ke PLC te rb uka , d e ng a n ka ta la in tid a k a d a ke nta ng ya ng m a suk
se hing g a m e sin tid a k b e ke rja .
Se b a liknya sa a t se nso r p ho to tra nsisto r tid a k m e nd a p a t c a ha ya
c a ha ya te rha la ng , ha l ini m e ng a kib a tka n re la y ya ng b e rfung si
se b a g a i inp ut ke PLC te rtutup , d e ng a n ka ta la in a d a ke nta ng ya ng m a suk
se hing g a m e sin b e ke rja . 3.4 Ra ng ka ia n Drive r Mo to r DC
Untuk m e m p e rm ud a h
p ro se s ke rja m e sin, p e nulis m e ng g una ka n tig a
b ua h m o to r DC ya itu m o to r se rvo . Se d a ng ka n untuk sa tu siklus a ta u se ka li
p ro se s d ib utuhka n g e ra ka n m a ju d a n m und ur, se hing g a d a la m ha l ini untuk
sa tu m o to r d ib utuhka n d ua b ua h re la y ya ng b e rfung si untuk m e m b a lik fa sa
p a d a m o to r te rse b ut. De ng a n m e m b a lik fa sa ini m a ka p e nd o ro ng ke nta ng
d a p a t b e rg e ra k m a ju d a n m und ur. Ad a p un ra ng ka ia n d rive r m o to r DC
ya ng d ig una ka n p a d a siste m ini d a p a t d iliha t p a d a g a m b a r 8.
4. Ha sil d a n Pe m b a ha sa n
4.1 Ha sil p e ne litia n Se b e lum
m e ng a na lisa la d d e r
d ia g ra m p ro g ra m ya ng d iha silka n d a la m p e ra nc a ng a n siste m ini m a ka
p e rlu d ike ta hui sta te d ia g ra m o utp ut m e sin p e m o to ng ke nta ng a g a r p ro g ra m
ya ng d im a sukka n se sua i d e ng a n ke rja m e sin ya ng d iing inka n.
G a m b a r
9 m e nunjukka n
sta te p a d a m e sin p e m o to ng ke nta ng ya ng
d ira nc a ng se c a ra b e ruruta n a g a r m e m ud a hka n d a la m m e la c a k a d a nya
ke sa la ha n p a d a p ro se s ke rja m e sin a ta u ke sa la ha n d a la m p e nulisa n p ro g ra m ke
PLC la d d e r d ia g ra m . Siste m ini me ng g una ka n inp ut ya ng
te rd iri d a ri tig a se nso r d a n tig a limit switc h se rta o utp ut ya ng te rd iri d a ri tig a
m o to r DC untuk m a ju d a n m und ur, d a n d ile ng ka p i d e ng a n tig a ta m p ila n
b e rup a
se ve n se g me nt. Da fta r p e ng a la m a ta n inp ut d a n o utp ut d a p a t
d iliha t p a d a ta b e l 1. Ha sil p e m ro g ra m a n PLC untuk
siste m p e ng a tura n m e sin p e m o to ng ke nta ng d a la m b e ntuk la d d e r d ia g ra m
d a p a t d iliha t p a d a g a m b a r 10.
274
Siste m Pe ng a tura n Me sin Pe mo to ng Ke nta ng Be rb a sis Pro g ra mma b le Lo g it C o ntro lle r PLC De ny Wiria Nug ra ha
G a m b a r 8. Ra ng ka in d rive r m o to r DC
G a m b a r 9. Sta te o utp ut siste m p e ng a tura n m e sin p e m o to ng ke nta ng
275
Jurna l SMARTe k, Vo l. 8 No . 4. No p e m b e r 2010: 270 - 279
Ta b e l 1. Da fta r p e ng a la m a ta n inp ut d a n o utp ut siste m p e ng a tura n m e sin p e m o to ng ke nta ng
INPUT A DDRESS O UTPUT A DDRESS
Se nso r 1 I0.1
Mo to r 1 m a ju Q 0.0
Se nso r 2 I0.2
Mo to r 1 m und ur Q 0.1
Se nso r 3 I0.3
Mo to r 2 m a ju Q 0.2
Lim it Switc h 1 I0.4
Mo to r 2 m und ur Q 0.3
Lim it Switc h 2 I0.5
Mo to r 3 m a ju Q 0.4
Lim it Switc h 3 I0.6
Mo to r 3 m und ur Q 0.5
G a m b a r 10. La d d e r d ia g ra m p ro g ra m siste m p e ng a tura n m e sin p e m o to ng ke nta ng
276
Siste m Pe ng a tura n Me sin Pe mo to ng Ke nta ng Be rb a sis Pro g ra mma b le Lo g it C o ntro lle r PLC De ny Wiria Nug ra ha
G a m b a r 11. Dia g ra m wa ktu siste m p e ng a tura n m e sin p e m o to ng ke nta ng Ha sil p e m ro g ra m a n PLC untuk
siste m p e ng a tura n m e sin p e m o to ng ke nta ng d a la m b e ntuk uruta n ko d e
mne mo nic a d a la h se b a g a i b e rikut: LD
I0.1 O R
Q 0.0 AND NO T
Q 0.1 AND NO T
Q 0.2 AND NO T
Q 0.4 O UT Q 0.0
LD I0.4 O R Q 0.1
AND NO T T33
O UT Q 0.1 LD Q 0.1
TO N T33,17
LD I0.2
O R Q 0.2
AND NO T Q 0.0
AND NO T Q 0.3
AND NO T Q 0.4
O UT Q 0.2 LD I0.5
O R Q 0.3 AND NO T
T34 O UT Q 0.3
LD Q 0.3 TO N
T34,12 LD
I0.3 O R
Q 0.4 AND NO T
Q 0.0 AND NO T
Q 0.2 AND NO T
Q 0.5 O UT Q 0.4
LD I0.6 O R Q 0.5
AND NO T T35
O UT Q 0.5 LD Q 0.5
TO N T35,11
END.
277
Jurna l SMARTe k, Vo l. 8 No . 4. No p e m b e r 2010: 270 - 279
Dia g ra m wa ktu timing d ia g ra m siste m p e ng a tura n m e sin p e m o to ng ke nta ng
d a p a t d iliha t p a d a g a m b a r 11.
4.2 Pe m b a ha sa n Sa a t se nso r 1 te rha la ng o le h
m a suknya ke nta ng , I0.1 NO a ka n a ktif se sa a t m a ka te rja d i ko nd isi ho ld ing
untuk Q 0.0, se hing g a a rus m e ng a lir m e la lui Q 0.0 NO , Q 0.1 NC , Q 0.2 NC ,
Q 0.4 NC d a n m e ng a ktifka n o utp ut Q 0.0 untuk m o to r 1 p uta r ka na n ya ng
m e nye b a b ka n p e nd o ro ng ke nta ng b e rg e ra k m a ju, sa m p a i m e nye ntuh limit
switc h 1 a ta u I0.4 NO , m a ka te rja d i ho ld ing untuk Q 0.1 d a n se c a ra
b e rsa m a a n Q 0.0 a ka n te rp utus a rusnya o le h Q 0.1 NC . Se hing g a a rus m e ng a lir
m e la lui Q 0.1 NO , T33 NC d a n m e ng a ktifka n time r T33 se rta o utp ut
Q 0.1 untuk m o to r p uta r kiri ya ng m e nye b a b ka n p e nd o ro ng ke nta ng
b e rg e ra k m und ur se la m a 17 d e tik. Se te la h itu Q 0.1 a ka n te rp utus a rusnya
o le h T33 NC se hing g a m o to r 1 b e rhe nti.
Untuk p ro se s p e m o to ng a n ke nta ng d e ng a n m e ng g una ka n m o to r 2
d a n 3 m e m iliki c a ra ya ng sa m a d e ng a n p ro se s ya ng te rja d i p a d a m o to r 1. Ya ng
m e m b e d a ka n a d a la h ko d e inp ut se nso r, ko d e inp ut limit switc h d a n ko d e
time r ya ng d ig una ka n untuk m e ng g e ra kka n m a sing -m a sing m o to r
te rse b ut. La m a nya wa ktu ya ng d ig una ka n p a d a p ro se s 2 d a n 3
d ise sua ika n d e ng a n la m a nya b e ke rja m a sing -m a sing m o to r ya ng d ig una ka n
untuk m e ng g e ra kka n p e nd o ro ng ke nta ng b a ik untuk m o to r m a ju d a n
m o to r m und ur.
4.3 Ha sil Pe ng ujia n Pa d a p e ng ujia n p e rta m a ,
d ig una ka n siste m inte rlo c k ya itu sa ling m e ng unc i, untuk sa tu ka li p ro se s ha nya
sa tu m o to r ya ng b e ke rja , se d a ng ya ng la in tid a k b isa b e ke rja ha rus m e nung g u
sa m p a i m o to r b e rhe nti, se hing g a d a ri ke tig a se nso r itu ya ng le b ih d ulu
te rha la ng m a ka m o to r te rse b ut ya ng a ka n b e ke rja . Disini m e miliki ke le m a ha n
ya itu ha rus m e nung g u sa tu siklus untuk sa tu ka li p ro se s, se hing g a b a nya k wa ktu
ya ng te rb ua ng tid a k e fisie n.
Pa d a p e ng ujia n ke d ua , te ta p m e ng g una ka n siste m inte rlo c k, ha nya
se te ng a h siklus ya itu sa a t m o to r p uta r kiri p e nd o ro ng b e rg e ra k m und ur m a ka
b isa m e ng g e ra kka n m o to r la in untuk p uta r ka na n p e nd o ro ng b e rg e ra k
m a ju se c a ra b e rsa m a a n, ja d i ha nya d ua m o to r ya ng b isa b e ke rja se c a ra
b e rsa m a a n. Pe ng ujia n ini le b ih e fisie n d a ri ya ng p e rta m a se b a b ha nya
te rp a ut se te ng a h siklus.
Pa d a p e ng ujia n ke tig a , ha nya m e ng g una ka n siste m se lf ho ld ing p a d a
m a sing -m a sing p ro se s, se hing g a tid a k a d a m o to r ya ng te rkunc i b a ik sa tu a ta u
se te ng a h siklus. Ja d i d a ri ke tig a m o to r te rse b ut b isa b e ke rja se c a ra b e rsa m a -
sa m a , se hing g a le b ih e fisie n d a ri p e ng ujia n p e rta m a d a n ke d ua . Te ta p i
p a d a p e ng ujia n ya ng ke tig a ini m e m iliki ke kura ng a n ya itu:
Sa a t m o to r b e ke rja b e rsa m a a n, ke c e p a ta n m o to r m e nurun
m e le m a h ka re na ko nsum si d a ya d a ri ke tig a m o to r b e rkura ng se hing g a
p ro se s ke rja m e sin m e nja d i le b ih la m b a t, ha l ini d ise b a b ka n o le h
ke m a m p ua n d a ri m a sing -m a sing m o to r b e rb e d a .
Pe ng a tura n wa ktu p a d a time r ya ng d ig una ka n d i PLC p e rlu d ira nc a ng
se c a ra te liti ka re na ke tig a m o to r b e ke rja se c a ra b e rsa m a a n.
Ke le b iha n p a d a p e ng ujia n ke tig a ini a d a la h:
Pe m b ua ta n p ro g ra m PLC m e nja d i le b ih se d e rha na d a n se d ikit, ka re na
m a sing -m a sing p ro se s ha nya m e ng g una ka n se lf ho ld ing .
278
Siste m Pe ng a tura n Me sin Pe mo to ng Ke nta ng Be rb a sis Pro g ra mma b le Lo g it C o ntro lle r PLC De ny Wiria Nug ra ha
Se m ua m o to r d a p a t b e ke rja se c a ra b e rsa m a a n ta np a ha rus m e nung g u
se te ng a h siklus a ta u sa tu siklus.
5. Ke sim p ula n
