JI DAYA HAMBAT EKSTRAK ETANOL DAN REBUSAN DAUN SIRIH HIJAU (Piper betle) SEGAR TERHADAP PERTUMBUHAN Candida albicans

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/


giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i

l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.

.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id

.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.

j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d

aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt


d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t

t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/

/
p

UJI DAYA HAMBAT EKSTRAK ETANOL DAN REBUSAN
DAUN SIRIH HIJAU (Piper betle) SEGAR TERHADAP
PERTUMBUHAN Candida albicans

SKRIPSI
d
i
.
d
ca.cid.id
cac.i
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j.
n
diajukan
tugas akhir danbmemenuhi
nemelengkapi
nej. salah satu syarat
nej.
.bu.n
.buguna
.bu.n
u
u
u
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Biologi (S1)
ili menyelesaikan Program//Studi
ili
idgigili
idgiguntuk
idgigPendidikan
d
/:d
/:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
dan
mencapai
gelar
Sarjana
Pendidikan
hthttp
hthttp
hthttp

h

Oleh
Dita Rini Yanuardani
060210103033

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

.aj.ac.
je.aj.ac. STUDI PENDIDIKAN
jeBIOLOGI
je.aj.ac.
PROGRAM
e
e
e
n
n
n
n
liibli.bu.un JURUSAN PENDIDIKAN
liibli.bu.uMIPA
liibli.bu.un
i
i
i
g
g
g
i
i
i
d
ig
://d/dFAKULTAS
:p//:DAN
:p//:d
KEGURUAN
//digILMU PENDIDIKAN
//dig
thtp
thtp
t
t
hthtp
h
h
ttp:/
t
t
UNIVERSITAS JEMBER
2012

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.idid

c.idid

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

c.idid

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
d
/:DAYA
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
UJI
HAMBAT
EKSTRAK
ETANOL
DAN
REBUSAN
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
Oleh
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
Dita hRini
hhtt
htt Yanuardani

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
tp
hthttp
hthtPENDIDIKAN
PROGRAM STUDI
BIOLOGI hthttp

h

h

h

DAUN SIRIH HIJAU (Piper betle) SEGAR TERHADAP
PERTUMBUHAN Candida albicans

SKRIPSI

060210103033

JURUSAN PENDIDIKAN MIPA
FAKULTAS KEGURUAN
DAN ILMU PENDIDIKAN
d.id
.ciUNIVERSITAS
c
ca.cid.id
a
a
JEMBER
.
.
j
j
a
.
.
e
e
j
un ej
2012 ilib.bu.n
une
ilib.b.un

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

idgigili
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

idgigili
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
ca.cid.id
aj.HALAMAN
aj.ca.ci .id
PERSEMBAHAN
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id ini kepada:
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j. perjuangan dan perjuangan
j. tak kenal lelah, cinta,
1. Ibu dan ib
Bapak,
nej.
neatas
neyang
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
kasih
sayang
dan
do’a
yang
tiada
henti.
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
3. Almamater
ne
nekubanggakan.
ne
.bu.n
.buyang
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p/yang
:p//:d
:p//:d
/
/
/
4.ttpSemua
guruku dari TK hingga
sekarang
terima kasih atas ilmu
telah
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

Dengan rasa syukur kehadirat Allah Swt, kupersembahkan karya sederhana

2.

Kakaku tersayang Anna yang tak henti-hentinya memberiku semangat, doa
dan kasih sayang.

engkau berikan padaku.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

5.

je.aj.ac
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

je.aj.ac
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
ii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Saudara-saudaraku cGemapita
dan dukungan.
id.id
.id.id yang selalu memberikuc.semangat

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .idHALAMAN MOTTO ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id(QS. Al-Insyirah : 6) j.aca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Barang
siapa
menginginkan
kebahagiaan
di
dunia
maka
haruslah
dengan
ilmu,
barang
siapa
yang
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

“Sesungguhnya Sesudah Kesulitan itu Ada Kemudahan”

menginginkan kebahagian di akhirat maka haruslah dengan ilmu, dan barang siapa menginginkan
kebahagian pada keduanya maka haruslah juga dengan ilmu

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
(HR. Ibn Asakir) ib.u.n
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:d
//:d
//:d
//:adalah
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
“Tugas
kita
bukanlah
untuk
berhasi.
Tugas
kita
untuk
mencoba,
karena
didalam
mencoba
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
itulah kita menemukan dan belajar membangun kesempatan untuk berhasil.”

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
iii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

(Mario Teguh)

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id PERNYATAAN ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhttSaya yang bertanda tangan dihbawah
htt ini :

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

Nama : Dita Rini
d Yanuardani

ca.ci .id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
Nim un: e
ej.
nej.
.b.un060210103033
.bu.n
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

Menyatakan dengan sesungguhnya bahwa karya ilmiah yang berjudul: “Uji

Daya Hambat Ekstrak Etanold dan Rebusan Daun Sirih Hijau
(Piper betle) Segar
.cid.id
.ci .id
.cid.id
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
Terhadap Pertumbuhan
albicans” adalah.ubenar-benar
hasil karya sendiri,
n
nej
nej
neCandida
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
il
idgpernah
idgigil
idgigpengutipan
idgigil
igil
kecuali :dalam
dalam substansi
disebutkan
sumbernya dan belum
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
h ttp
diajukan
pada institusi manapun sertahbukan karya jiplakan. Saya bertanggung
jawab

h

sesuai dengan sikap ilmiah
id.idyang harus dijunjung
id.iisinya
id.id atas keabsahan dan kebenaran
.
.
.
d
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
tinggi.
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
gigili
idtekanan
idgigili sebenarnya, tanpa adanya
idgigili pernyataan ini saya buat
idgigili
/:d
/:d
/:d
Demikian
dengan
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

.cid.id ternyata dikemudian hari.apernytaan
.cid.id ini tidak benar.
c
ca.cid.id
c
a
a
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

dan paksaan dari pihak manapun serta bersedia mandapat sanksi akademik jika

Jember,

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Februari 2012

d.id
Yang membuat
c.ipernyataan

je.aj.ac
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

Dita Rini Yanuardani

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

je.aj.ac
e
n
u
n
.
giigliiblib.u
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
iv ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

NIM. 060210103033
c.id.id

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

SKRIPSI

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
nej.
nej. DAN REBUSANilib.bu.n
nej.
.buHAMBAT
.bu.n
u
u
u
b
b
.
i
i
l
l
UJI DAYA
EKSTRAK
ETANOL
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
DAUN
SIRIH
HIJAU
(Piper
betle)
SEGAR
TERHADAP
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
PERTUMBUHAN
Candida albicans

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
Oleh
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
d.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ciMahasiswa
.
.
.
j
j
j
Nama
:Dita
Rini
Yanuardani
e
e
e
e
ne
ne
nNIM
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
:
060210103033
i
i
i
i
i
i
idgigil
igigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
Tahun Angkatan
:d2006
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h tt : Jember, 1 Januari 1988hhtt
hhtt
Tempat/ tanggalhlahir

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
d
Pembimbing
: Dr. Iis Nur Asyiah,
aj.ca.ci .id II
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id SP. MP
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
v ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
Pembimbing
:
p
t
hthttp

Pembimbing I

h

: Prof. Dr. H. Joko Waluyo, Msi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id PENGESAHAN ej.aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Skripsi
yang
berjudul
“Uji
Daya
Hambat
Ekstrak
Etanol
dan
Rebusan
Daun
Sirih
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

ca.cid.id disahkan oleh pada: j.aca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
e
j.
nej.
n: eKamis,
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
Hari,
tanggal
19
Januari
2012
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
//:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
: Fakultas Keguruan
p
p
hthtttempat
hthdan
ttp Ilmu Pendidikan

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Hijau (Piper betle) Segar Terhadap Pertumbuhan Candida albicans”, telah diuji dan

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
Ketua
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne Sekretaris
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
ej.
nej.
nIis
nej. M.Kes
.bu.n
.buDr.
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
Dr. Dwi
Wahyuni,
Nur
Aisyiah,
SP.,
MP
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
NIP.
19600309198702
2
002
NIP.
19706306142
200801
2 008
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

Anggota 1

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Tim Penguji :

Anggota 2

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Prof. Dr. Joko Waluyo, M.Si
.id
NIP. 19571028198503
j.acac.i1d001

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

Dra. Pujiastuti, M.Si
ca.cid.id
NIP.
j.a196102221987022001

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgiSh.
gil M. Hum.
Drs. Imam Muchtar,
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt 198003 1 005
NIP. 19540712

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
neej.
vi ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
Mengesahkan
/:d
/
:
/
/
p
t
tp
hthtDekan,

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id RINGKASAN ej.aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
//:d
/Rebusan
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Uji
Daya
Hambat
Ekstrak
Etanol
dan
Daun
Sirih
Hijau
(Piper
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp betle)

h

Segar Terhadap Pertumbuhan Candida albicans, Dita Rini Yanuardani,
060210103033, 2011, 72 halaman, Program Studi Pendidikan Biologi, Jurusan
Pendidikan Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam, Universitas Jember.
Latar belakang yang mendasari diadakannya penelitian ini adalah Indonesia
memiliki lebih kurang 30.000 spesies tumbuhan dan 940 spesies di antaranya
termasuk tumbuhan berkhasiat, 180 spesies telah dimanfaatkan oleh industri jamu
tradisional (Dalimartha, 2005: 25). Salah satu tumbuhan yang biasa digunakan oleh
masyarakat untuk dijadikan obat herbal yaitu sirih (Pipper betle L.) Hal ini karena
sirih mengandung zat antiseptik yang mampu membunuh kuman. Bagian yang
digunakan daun, getah dan minyaknya. Minyak atsiri dari daun sirih mengandung
seskuiterpen, pati, diatase, gula dan zat samak dan chavicol yang memiliki daya
mematikan kuman, antioksidasi dan fungisida. Sirih berkhasiat menghilangkan bau
badan yang ditimbulkan bakteri dan cendawan. Salah satu jamur yang menginfeksi
manusia adalah spesies Candida albicans. Jamur ini bersifat patogen dan akan
menyebabkan penyakit infeksi jamur yang disebut kandidiasis yaitu penyakit pada
selaput lendir, mulut, vagina dan saluran pencernaan (Pelczar dan Chan, 1986).
Candida albicans dikenal sebagai jamur dimorfik yaitu bisa berupa yeast dan
myselium, yang secara normal ada pada saluran pencernaan, saluran pernafasan
bagian atas dan mukosa genital pada mamalia tetapi populasi yang meningkat dan
bila Candida ini berupa mycelium dapat menimbulkan masalah, Candida albicans
dianggap sebagai spesies patogen dan menjadi penyebab utama kandidiasis. (Januar,
2009: 15)
Pada penelitian sebelumnya yang telah dilakukan oleh Diah Sudiarti (2010)
didapatkan hasil bahwa ekstrak n-Heksana daun sirih hijau tidak berpengaruh
signifikan terhadap pertumbuhan C. albicans, sedangkan pada rebusan dengan
vii

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

menggunakan daun kering terdapat perbedaan yang signifikan dapat menghambat
pertumbuhan C. albicans pada konsentrasi tertentu, atau dapat dikatakan ekstrak nHeksana sirih hijau (Piper betle L.) tidak berpengaruh terhadap pertumbuhan C.
albicans sedangkan rebusan saun sirih hijau (Piper betle L.) berpengaruh sangat
signifikan terhadap pertumbuhan C. albicans. Selain itu n-Heksana merupakan
pelarut non polar, sehingga n-Heksana hanya melarutkan senyawa non polar saja
sedangkan senyawa anti fungi adalah senyawa yang bersifat polar yaitu tannin dan
alkaloid, maka dari itu diperlukan pelarut polar atau pelarut universal untuk
melarutkan senyawa polar yang ada dalam daun sirih.
Penelitian ini berjenis penelitian eksperimental laboratories dan rancangan
acak lengkap (RAL), yaitu suatu penelitian yang dilakukan dengan mengadakan
manipulasi terhadap obyek penelitian serta adanya kontrol dan dilakukan di dalam
laboratorium (Nazir, 1998:24). Konsentrasi ekstrak yang digunakan adalah 1%, 2%,
3%, 4%, 5%, 10%, 15%, 20%, 25%, 30%, 35%, 40%, 45%, dan 50%. Sedangkan
konsentrasi rebusan yang digunakan adalah 5%, 10%, 15%, 20%, 21%, 22%, 23%,
24%,25%, 30%, 35%, 40%, 45%, dan 50% yang diperoleh dari hasil uji akhir.
Berdasarkan hasil uji statistik Anova dapat diketahui bahwa daya hambat ekstrak
etanol daun sirih hijau (P. Betle) bahwa terdapat perbedaan yang signifikans daya
hambat antar serial konsentrasi ekstrak dan rebusan daun sirih hijau (P. betle)
terhadap pertumbuhan C. albicans. Hasil penelitian yang telah dilakukan
menunjukkan bahwa ekstrak etanol daun sirih hijau dan rebusan daun sirih hijau
segar dapat menghambat pertumbuhan C. albicans hal tersebut dapat diketahui dari
adanya zona hambatan yang terbentuk di sekeliling sumuran. Zona hambatan yang
terbentuk memiliki ukuran yang berbeda pada masing-masing konsentrasi. Semakin
kecil konsentrasi, maka semakin sedikit zat aktif yang terdapat di dalam ekstrak dan
rebusan, sehingga semakin rendah kemampuannya dalam menghambat pertumbuhan
C. albicans. Semakin tinggi konsentrasinya maka semakin tinggi pula kemampuan
dalam menghambat pertumbuhan jamur juga semakin besar (Schlgel & Schmidt,
1994:234).
viii

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id PRAKATA
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p/Puji
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
dan
syukur
kehadirat
Allah
SWT
atas
Rahmat
dan
HidayahNya,
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

id.id Segar Terhadap
ca.cid.id Ekstrak Etanol dan Rebusan
ca.cid.id Daun Sirih Hijau (Piper
ca.cbetle)
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
nej.
nejalbicans”.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Pertumbuhan
Candida
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
tp
hthttpPenulis sadar bahwa penyusunan
hthttp skripsi ini tidak mungkin
hthtterselesaikan

h

sehingga penulis dapat menyelesaikan skripsi ini dengan judul “Uji Daya Hambat

tanpa bantuan dan bimbingan berbagai pihak. Oleh karena itu penulis mengucapkan

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id terimakasih yang tak terhingga
aj.ca.ci .idkepada.
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
1.
Rektor
Universitas
Jember
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
tp
tp Ilmu Pendidikan Universitas
hhtJember
hhttp2. Dekan Fakultas Keguruan
hhtdan

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

3. Ketua Jurusan Pendidikan MIPA Universitas Jember

d
d
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
e
e
n
ne
nej.
nejWaluyo,
nej.
.bu.n
.buJoko
u
u
b
b
.
i
i
l
l
liibli.bu.uPembimbing
5. igDosen
I, Prof. Dr.
H.
M.Si
dan
Dosen
i
i
i
idgigili
idgigili
ig
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttAsyiah,
p
SP. MP.
hthttp
hthttp Pembimbing II, Dr. Iis hNur
.i
.i .id Pendidikan Biologi Universitas
4. Ketua Program
j.ac c.id Jember
j.ac cStudi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

6. Bapak dan Ibu dosen Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan

d
d
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
n ej
n ej
nnej
liibli.bu.un
liibli.bu.un dan membantukuigdalam
liibli.bu.udan
7. igBapak
Ibu ku yang selaluigimendukung
i
i
://d
://:d
://d/dig
//dig
//dig senang dan yang
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:senantiasa
ttpmaupun
ttp:/ segala hal baik susah
ca.ci .id Universitas Jember
khususnyaj.Dosen
aca.ci .idProgram Studi Pendidikanj.aBiologi

h

membimbingku

.cid.idmembantu terselesaikanny
cayang
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id ini.
8. Semua pihak
skripsi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
nej.
nej.
nej. yang membangun demi
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.kesempurnaan
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Saran
dan
kritik
skripsi
ini
sangat
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
thttp semoga skripsi dapat hbermanfaat
p
hthttpharapkan. Akhirnya penulishberharap
penulis
bagi

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

h

kita semua. Amin.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
Jember,
.
j
.
e
nej
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

Februari 2012

h

Dita Rini Yanuardani

ca.cid.id
a
.
j
neej.
ix ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
Halaman
t
hhtt

h

DAFTAR ISI

HALAMAN SAMPUL ..........................................................................

i

ii
ca.cid.id HALAMAN PERSEMBAHAN
ca.cid.id .............................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
nej.
ne.............................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
HALAMAN
MOTTO
iii
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
HALAMAN
p
hthttp PERNYATAAN.................................................................
hthttp
hthttp iv
HAMALAN PEMBIMBING .................................................................

v

d
d
d
d
vi
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id HALAMAN PENGESAHAN
aj.ca.ci .id.................................................................
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
RINGKASAN
..........................................................................................
vii
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
PRAKATA
hhttp ix
hhttp ...............................................................................................
hhttp
DAFTAR ISI ..........................................................................................

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

1

d
d
ca.cid.id
1
a
.
j
.
.
.
e
e
e
n ej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
liibli.bu.un Masalah ........................................................
1.2igPerumusan
4
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
dig
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt 4
hhtt
hhtt 1.3 Batasan Masalah ..............................................................
.i
.i
1.1 Latar Belakang
j.acac.id
j.acac.id.................................................................

1.4 Tujuan ...............................................................................

2.1.1 Lada (Piper ningrum) .............................................

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
x ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

7

d
d
ca.cid.id(Piper betle) ...........................................
ajHijau
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
2.1.2 Sirih
8
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
2.1.3
Kemukus
(Piper
cubeba
L.)
......................................
9
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt 10
hhretrofractum)
tt
2.1.4 Cabe Jawa (Piper
...............................
2.1.5 Sirih Merah (Piper crocatum)………………………

h

5

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
1.5
Manfaat
.............................................................................
5
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
u.n
u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.
.bu.n
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
b
b
BAB 2. TINJAUAN
7 ig ili
idgigili PUSTAKA ..........................................................
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/dig
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
p
p
p
t
t
hthttp2.1 Piperales (sirih-sirihan)
h
hth......................................................
t
ht 7

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

h

x

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id DAFTAR TABEL ...................................................................................
xiv
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
DAFTAR
GAMBAR......................................................................
.........
xv
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
BAFTAR
hthttp xvii
hthttp
hthttp LAMPIRAN ...........................................................................
BAB 1. PENDAHULUAN ...................................................................

h

h

11

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

2.1.4

Daun Kaduk (Piper sarmentosum)…………………

12

14
ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n ej
nej peltatum……………………………………..
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
2.1.6
Piper
15 ilibi.bu.un
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
2.1.7
Kawakawa
(Macropiper
excelsum).......................
.
16
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2.1.5

d.id
d
Suruhan
pellucida)……………………
ac.ci (Peperomia
ac.ci .id

2.2 Sirih Hijau (Piper betle L.) ................................................

18

idd Hijau (Piper betle L.) a......................
id
2.2.1 Deskripsi
.ac.c.iSirih
. c.c.id

18
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
n
nej.
neL.)
nej.
.bu.n
.bubetle
.bu.n
u
u
u
b
b
b
2.2.2
Kandungan
Kimia
Sirih
(Piper
..................
20
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 2.2.3 Manfaat Sirih (Piper
hthttpbetle L.) ..................................
hthttp 22
2.2 Candida albicans ................................................................

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

23

24
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
2.2.2
Morfologi
Candida
albicans
..................................
24
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
:p//:d
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
2.2.3 Struktur fisik Candida
hhttp 27
hhtt
hhttp albicans..............................

.id
.id
2.2.1 Klasifikasi
j.ac c.id Candida albicans .................................
j.ac c.id

2.2.4 Struktur genetik Candida albicans...................... ...

2.5 Zat Antimikroba ................................................................

h

29

.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
caPertumbuhan
2.2.5 Pola
Candida albicans
.....................
30
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
neej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
liibli.bu.un Kandidiasis (Keputihan)
2.3igDeskripsi
..................................
31
i
i
i
idgigili
idgigili
ig
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 36
hthttp .........................................
hthttp2.4 Pengendalian Mikroorganisme

h

36

d
d
ca.cid.id
37
a
.
j
.
.
.
e
e
e
n
nej
nej zat
nej
.bu.n
.bu.n
.buFaktor-faktor
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
2.5.2
yang
mempengaruhi
kerja
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
antimikroba ................................................................
hhtt 39
hhtt
hhtt
.i
.i
2.5.1 Mekanisme
j.acac.id
j.acac.idkerja zat antimikroba ..............................

2.6 Obat Antijamur (Tetrasiklin)....................................... ....

3.2 Tempat dan Waktu Penelitian .........................................

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
xi ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

43

d
d
d
aj.ca.ci .id ..........................................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
3.3 VariabelePenelitian
43
.
.
.
j
j
j
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
3.4
Definisi
Operasional
Variabel
.........................................
43
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt 3.5 Alat dan Bahan Penelitian
hhtt 44
hhtt ..............................................
3.5.1 Alat ............................................................................

h

40

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
2.7
Hipotesis..............................................................................
42
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
u.n
u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.
.bu.n
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
b
b
BAB 3. METODE
43ig ili
idgigili PENELITIAN .......................................................
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/dig
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp3.1 Jenis Penelitian .................................................................
hthttp 43
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

h

h

44

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

3.5.2 Bahan .........................................................................

45

45
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
n ej
nealat
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
3.6.1 iSterilisasi
.....................................................................
45 ilibi.bu.un
b
b
i
i
l
l
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
//:d
:p//:d
:p/3.6.2
:pDaun
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Pembuatan
Ekstrak
Etanol
sirih
hijau
......................
45
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

id
id
3.6 Prosedur Penelitian
.ac.c.id ..........................................................
.ac.c.id

3.6.3 Pembuatan Rebusan Daun sirih hijau segar ......................

h

47

id.id Daun sirih hijau ..............................
id
3.6.4 Pengenceran
.ac.cEkstrak
.ac.c.id

47
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej. medium pertumbuhan
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
3.6.5
Pembuatan
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
Candida albicansh........................................................
hthttp
hthttp 48
3.6.6

Pembuatan Inokulum Candida albicans ..................

h

49

49
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu................................
u
u
u
b
b
b
i
i
i
3.6.8
Karakterisasi
Candida
albicans
49
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
:p//:d
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
3.6.9 Pengamatan Pertumbuhan
hhttp
hhtt
hhttp

.id
.cid.id
3.6.7 Pembuatan
j.ac c.idSuspensi Candida albicans
j.ac...................

Candida albicans…………….. ...............................

50

ca.cid.id
ca.cid.idHijau
ca.cid.id Etanol dan Rebusan Daun
3.6.10 Ujij.Ekstrak
Sirih
a
a
a
.
.
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej. betle) Terhadap Pertumbuhan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
(Piper
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Candida albicans
tp
hthttp 51
htht....................................................
hthttp
3.6.11 Uji Kromatografi Lapis Tipis (KLT)…………… .....

h

h

54

d
d
ca.cid.id
55
a
.
j
.
.
.
e
e
e
n j
nej
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
.une
i
i
l
l
liibli.buPenelitian
3.8igAlur
........................................................
..........
56
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
dig
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
BAB
.....
hhtt 57
hhtt
hh4.tt HASIL DAN PEMBAHASAN.............................................
.i
.i .id
3.7 Analisis Data
j.acac.id
j.acac.....................................................................

4.1 Hasil Penelitian ......................................................................

57

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
4.1.1 Hasilj.Karakterisasi
Candida albicans.......................
..
58
a
a
a
.
.
j
j
e
e
e
j.
n
u.n
nej.
nej. albicans ....
nePengamatan
.buHasil
.bu.n
.bCandida
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
4.1.2
Pertumbuhan
59
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 4.1.3 Hasil Uji Pendahuluan.............................................
h...thttp 62
hthttp
4.1.4 Hasil Uji Akhir.............................................................

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
xii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

69

d
d
d
aj.ca.ci .id Uji KHM ..................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id ....
4.1.5 Hasil
Pengukuran
72
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
4.1.6
Hasil
Uji
Kromatografi
Lapis
Tipis
(KLT)................
.
73
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hh4.2
hhtt 79
hhtt
tt Pembahasan.......................................................................
......
BAB 5. KESIMPULAN DAN SARAN............................................. .....

h

h

79

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

5.1 Kesimpulan..................................................................... .......

79

d
d
d
d
5.2 Saran.................................................................................
79
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id ......
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n e
ne
ne.............................................................................
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
DAFTAR PUSTAKA
84 ilibi.bu.un
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
LAMPIRAN

LAMPIRAN
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
xiii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id DAFTAR TABEL ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
Halaman
t
hhtt

h

3.1 Takaran Konsentrasi Ekstrak
Etanol Daun Sirih Hijau .id
ca.cid.id
ca.cid.id
cac.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
Untuk
Uji
Pendahuluan....................................................................
48
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
li Sirih
4.1 Hasil
Pengukuran
Zona Hambatan Ekstrak
idgigili
idgigili
idgigiDaun
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthHijau
hthttp Candida albicans .............
hthttp 60
ttp (P. betle) Terhadap Pertumbuhan

h

4.2

Hasil Pengukuran Zona Hambatan Rebusan Daun Sirih
Hijau (P. betle) Terhadap
.cid.idPertumbuhan C. albicans.ac.cid.id
c
a
.
Pada Uji Pendahuluan
nejej.a......................................................................
nejej.a

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

Rebusan Daun Sirih .idd
id
ca.cid.id
cac.i
ca.cid.Hambatan
ca.cid.id 4.4 Hasil PengukuranjZona
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
Hijau (P. betle)ne
Terhadap
Pertumbuhan C. albicans
.......................
67
.
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.unej
.bu.n
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
idgigili
idgigilEkstrak
idgigili
idgigili
4.5 Hasil
Pengukuran
Zona Hambatan Minimal
Daun
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
p
C. albicans
hthttp
hthSirih
ttp Hijau (P. betle) TerhadaphPertumbuhan

h

rebusan daun
d 4.6 Hasil pengukuran zona
d
d
ca.cidhambatan
.idterhadapminimal
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.segar
.
.
.
.
j
j
j
j
sirih
hijau
(P.
betle)
pertumbuhan
e
e
e
e
e
u.n
ne
ne
nUji
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bpada
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
C.
albicans
KHM
..............................................................
71
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//