ANALISIS TINGKAT KEKERASAN GIGI PADA SIMULASI KARIES GIGI DENGAN INHIBISI EKSTRAK DAUN SIRIH (Piper betle L.)
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
.id
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
h
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
p
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
ANALISIS TINGKAT KEKERASAN GIGI PADA SIMULASI
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
KARIES GIGI DENGAN INHIBISI EKSTRAK
DAUN SIRIH (Piper betle L.)
SKRIPSI
Oleh
Fitriana
NIM 071610101006
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
BAGIAN KONSERVASI
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
FAKULTAS KEDOKTERAN GIGI
d
UNIVERSITAS
JEMBERj.a.ca.cid.id
aj.ca.ci .id
.
j
e
e
n
n
e
u
u
n
nej
.
.
u
u
b
b
.
.
i
i
l
l
i
i
b
b
i
i
idgigil
idgigil
2012
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ANALISIS bTINGKAT
KEKERASAN
nej.
nej.
nej. PADA SIMULASI
nej.
.bu.n
.bu.n
.buGIGI
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
KARIES
GIGI
DENGAN
INHIBISI
EKSTRAK
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
DAUN SIRIH (Piper betle L.)
d
d
d
d
i
.
aj.ca.ci .id
aj.cac.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
SKRIPSI
ca.cid.id
ca.cid.idsatu syarat untuk
ca.cid.idtugas akhir dan memenuhij.asalah
ca.cid.id
diajukan guna melengkapi
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. Gigi (S1)
nej. Program Studi Ilmu
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
menyelesaikan
Kedokteran
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
dan mencapai gelar
hthttpsarjana kedokteran gigi hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Oleh
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
Fitriana
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
NIM 071610101006
d
ca.ci .id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
BAGIAN KONSERVASI
d
d
.cid.id
FAKULTAS
aj.ca.ci .id KEDOKTERAN
aj.ca.ci .id
aj.caGIGI
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
il
UNIVERSITAS
idgigil
idgigil
idgigJEMBER
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2012
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
i gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
h
h
h
h
h
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
PERSEMBAHAN
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
Skripsi ini saya persembahkan untuk :
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ac.
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
5. Guru-guruku
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
6.ttpAlmamater
Fakultas Kedokteran
Gigi
Universitas Jember
/
/
p
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
ii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
1. Allah S.W.T
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
2.ttpKedua
orangtuaku
/
/
hhtt
3. Keluargaku
4. Sahabat-sahabatku c.idid
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j.
neTuhanmu
nej. kamu dustakan ilib.bu.n
nej.
.bu.n
.bu.n
Maka,ilinikmat
yang manakah
yang
u
u
u
b
b
i
l
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
(QS
Ar-Rahman)
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
iii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
MOTTO
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
PERNYATAAN
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
id ini:
ca.cid.id Saya yang bertanda tangan
cadi.cid.bawah
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
nama
:
Fitriana
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
//:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
thttp
: 071610101006
p
hNIM
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
menyatakan dengan sesungguhnya bahwa karya ilmiah yang berjudul “Analisis
d
did
d
Ekstrak Daun j.ac.cid
ca.cid.idSimulasi Karies Gigi dengan
aj.ca.ci .id Tingkat Kekeasan Gigi
ajpada
aj.ca.ci .Inhibisi
.
.
.
j
j
j
a .i
.
.
e
e
e
e
j
n
n
n
n
e
e
e
e
.bu.unsendiri, kecuali kutipan ilyang
.un adalah benar-benar hasil
iibli.bu.un
Sirih (Piper gbetle
liibli.bu.un
liibli.buL.)”
liiblkarya
i
i
i
i
g
g
g
i
i
i
i
//d ig
:p//:d
://ddig
:p//:d
/dig dan
/pun,
//digdiajukan pada institusihtmana
tp
sudah
p://d
t
tp://sebutkan sumbernya, belum
hthtp
hthtp
t
tsaya
ttpernah
h
h
bukan karya jiplakan. Saya bertanggung jawab atas keabsahan isinya sesuai dengan
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id tinggi.
ca.cid.id sikap ilmiah yang harusj.dijunjung
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
u.n
u.n
nej.
nej. tanpa ada tekananilibdan
nej. ini saya buat dengan
nej.
.bu.n
.bsebenarnya,
.bpernyataan
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
Demikian
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p ternyata
p
paksaan
hthttjika
hthttp mendapat sanksi akademik
hthttpdari pihak manapun serta bersedia
h
dikemudian hari pernyataan ini tidak benar.
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
://d/di
hthtp
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
bb.u
NIM
igigliili071610101006
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
iv gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Jember 19 Januari 2012
id
.
Yang menyatakan,
j.acac.id
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
id
c. id
Fitriana
ej.a.ac.
.unnej
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
n e
SKRIPSIilibi.bu.un
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili TINGKAT KEKERASAN
idgigiliGIGI PADA SIMULASI
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
ANALISIS
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
h
KARIES GIGI DENGAN INHIBISI EKSTRAK
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
SIRIH (Piper betle L.) .idd
.cid.DAUN
d
i
c
a
.
jej.a
je.aj.cac.i
e
e
n
n
liibli.bu.un
liibli.bu.un
i
i
g
g
i
i
://d/dig
://d/dig
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
Fitriana
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
NIM 071610101006
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Pembimbing
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p://:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
Dosen
Pembimbing
Utama
drg.
Sri
Lestari,
M.
Kes.
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
v gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
Oleh
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
Dosen Pembimbing Anggota : drg. Ekiyantini
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id PENGESAHAN ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
Skripsi berjudul “Analisis Tingkat Kekeasan Gigi pada Simulasi Karies Gigi dengan
d.id betle L.)” telah diuji dan
oleh Fakultas
id
ca.cid.id Inhibisi Ekstrak Daun Sirih
ca.ci(Piper
ca.ciddisahkan
ca.cid.id
.
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. Jember pada:
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Kedokteran
Gigi
Universitas
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hari,
: Kamis, 19 januari 2012
p
hthtanggal
hthttp
hthttp
ttp
tempat
h
: Fakultas Kedokteran Gigi Universitas Jember
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
Tim Penguji:b.un
ne
u
.
i
l
i
b
i
idgigil
:p//:d
Ketua,
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
drg.
Sri
Lestari,
M.Kes.
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
id
aj.ca.ci .id
aj.ca.Anggota
c.id II
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
h
ca.cid.id
ca.cid.id drg. Ekiyantini
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
NIP 195809191993032001
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
t
p
hthttp
ca.c.id
Dr.j.a
drg.Purwanto
M.kes
aj.ca.c.id
.
j
.
e
e
j
nne 195710241986031002 b.un
e
li .un
lib.u.uNIP
NIP 196608191996012001
Anggota I,
id
id
idgiigilib
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/
Mengesahkan
Dekan
idgiigilib
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
vi gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
drg. Hj. Herniyati, M.Kes.
NIP 195909061985032001
RINGKASAN
Analisis Tingkat Kekeasan Gigi pada Simulasi Karies Gigi dengan Inhibisi
Ekstrak Daun Sirih.(Piper betle L.); Fitriana, 071610101006; 2011; 56 halaman;
Fakultas Kedokteran Gigi Universitas Jember.
Gigi berfungsi untuk memotong, menggiling, dan mencampur makanan yang
dimakan, selain itu sebagai pendukung wajah serta membantu fungsi bicara. Kualitas
gigi perlu mendapat perhatian. Gigi manusia tersusun dari jaringan keras yang
sebagian besar terdiri atas email, dentin dan sementum yang kekerasan dan
komposisinya sama dengan jaringan tulang. Pengunyahan akan efektif apabila gigi
memiliki bentuk anatomis yang baik dan memiliki komposisi zat anorganiknya yang
tinggi.
Semakin tinggi komponen zat anorganik gigi maka gigi akan semain keras
Email mengandung zat anorganik dalam jumlah terbesar, sehingga merupakan bagian
yang terkeras. Penurunan kekerasan gigi dapat mengakibatkan penurunan fungsi
pengunyahan. Hal ini dapat terjadi oleh karena adanya proses demineralisasi.
Demineralisasi akan membuat gigi menjadi lebih rapuh,sehingga akan lebih rentan
karies. Demineralisasi di dalam rongga mulut salah satunya disebabkan oleh hasil
fermentasi karbohidrat dari sisa makanan oleh bakteri.
Dari berbagai hasil penelitian menunjukkan Streptococcus mutans (S.
mutans) berperan sebagai penyebab terjadi karies gigi. Adanya bakteri kariogenik,
substrat dan faktor waktu menyebabkan struktur kimia gigi mudah terlarut. Salah satu
yang dapat mencegah terjadinya demineralisasi, dengan cara menghambat aktivitas
dari mikroorganisme. Salah satu tanaman toga yang dapat dimanfaatkan yaitu daun
sirih. Daun Piper betle L. mengandung hydroxychavicol dan fatty acids yang berperan
vii
sebagai antibakteri dan antijamur pada pH rendah. Kandungan phenol yang terdapat
pada minyak atsiri dari daun Piper betle L.
bersifat bakterisid. Dengan begitu
diharapkan penambahan ekstrak daun Piper betle L. dapat menghambat penurunan
kekerasan gigi.
Jenis penelitian ini merupakan eksperimental laboratoris yang dilakukan di
Laboratorium Mikrobiologi Fakultas Kedokteran Gigi Universitas Jember. Terdapat
tiga kelompok perlakuan, yaitu kelompok kontrol (A), kelompok sukrosa (B), dan
kelompok ekstrak daun sirih. (C). Kelompok kontrol (A), elemen gigi direndam
dalam saliva buatan yang mengandung S. mutans. Kelompok sukrosa (B), elemen
gigi direndam dalam saliva buatan yang mengandung sukrosa dan S. mutans.
Kelompok ekstrak daun Piper betle L. (C), elemen gigi direndam dalam saliva
buatan, sukrosa, S. mutans dan ekstrak daun Piper betle L.
Semua sampel pada masing-masing kelompok direndam selama 24 jam dan
dimasukkan ke dalam desikator. Setelah 24 jam, dilakukan pengeluaran elemen gigi
dengan media perendaman. Kemudian pH media perendaman diukur dengan pH
meter dan hasilnya dicatat. Sampel gigi diukur tingkat kekerasannya dengan
mikrohardness Vickers. Hasil penelitian menunjukkan terdapat perbedaan nilai rerata
tingkat kekerasan gigi pada masing-masing kelompok. Urutan nilai kekerasa gigi dari
yang paling tinggi ke rendah yaitu kelompok A, C, B. Kelompok kontrol (A)
memiliki nilai kekerasan gigi yang paling tinggi dengan rata rata 308,88 HV.
Kelompok sukrosa (B) memiliki nilai kekerasan yang paling rendah yaitu rata- rata
253,44 HV dan kelompok ekstrak daun sirih (C) memiliki nilai kekerasan yaitu
269,17 HV.
Setelah dilakukan uji normalitas dan homogenitas dengan uji Kolmogorov Smirnoff dan Levene Statistic menunjukkan data berdistribusi normal dan homogen.
Uji anova
dan LSD hasilnya terdapat perbedaan yang bermakna
pada ketiga
kelompok perlakuan tersebut. Kesimpulan menunjukkan bahwa ekstrak daun sirih
efektif dalam mengurangi penurunan kekerasan gigi
viii
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
PRAKATA
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
.cid.id dan anugerahNya .ac.cid.id
Puji syukur ke .hadirat
ca.cid.id
ca.cid.idAllah swt atas limpahan
carahmat
a
a
a
.
.
j
j
j
jej.a
e
e
e
e
j.
j.
j.
n
n
n
n
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
sehingga skripsi
Simulasi
. berjudul “Analisis Tingkat
idgiigliilib.
idgiigliilibyang
idgiigliilib. Kekeasan Gigi pada
idgiigliilib.
d
d
d
/
/
/
//:d
/
/
/
:
:
:
/
thtp
Karies
p //
p:// dengan Inhibisi EkstrakhDaun
tp://
hthtp
hthtp
ttGigi
ttp:/Sirih (Piper betle L.)” dapat
tterselesaikan.
h
Skripsi ini diselesaikan guna menyelesaikan pendidikan strata 1 (S1) pada Fakultas
d
d
d.id
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id Kedokteran Gigi Universitas
aj.ca.ciJember.
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne ini tidak lepas dariilibbantuan
ne dari berbagai pihak. ilOleh
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
Penyusunan
skripsi
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
karena
itu,
penulis
menyampaikan
terima
kasih
kepada:
p
hhttp
hhttp
hhttp
(1)
kedua orang tua tercinta, Ir. Imam Suyudi dan Prof. Dr. Ir. Diana Arfiati M.sc
.cid.id dukungan, motivasi, bimbingan,
ca.cid.id dan kasih sayang j.aca.cid.id
cahenti,
ca.cid.id
atas doa yang tiada
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej. untukku selama ini.
nej.
.bu.n
.bu.n
.btercurahkan
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
yang
selalu
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
p
(2) hthtdrg.
Pembimbing Utama (DPU)
tp Sri Lestari, M. Kes selaku
hthttp sekaligus
hthttDosen
h
dosen wali, drg. Ekiyantini. selaku Dosen Pembimbing Anggota (DPA), dan
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
j
n
n
nej
nebimbingan
nej memberikan pengarahan,
.bu.n
.bu.dan
.buwaktu,
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
meluangkan
dalam
pembuatan
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
ini;
hhtt
hhtt
hhtskripsi
.i
.i .id selaku dosen sekretaris
Dr. drg. Purwanto
j.acac.idpenguji, yang telah
j.acacM.kes
(3)
(6)
h
drg. Herniyati, M. Kes. selaku Dekan Fakultas Kedokteran Gigi Universitas
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
Jember;
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
ej.
nej.
nselalu
nSuyudi
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
(4)
Adikku
Lutfan
dan
A.
Arif
Suyudi
,
yang
menyayangiku;
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
tp Yunan F. yang mendukunghth
hthttp
(5) hthtM.
setiap
ttp langkahku ;
h
Keluarga besar Nawawi, yang selalu memberi dukungan moral;
d
.cid.id
ca.cid.id atas doa yang tidak pernah
ca.cid.id
caputus;
akulsum
aj.ca.ci .id (7) Nenekku Hj. Umi
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.
.
.
e
e
e
e
nej
nej
nej
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
(8)
Keluarga
Banyuwangi,
mama
Lina
dan
Ayah
M.
Nasir,
kak
Nizam
Adek
Fian,
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
tp Ismiyati, pakde Nanang,hmbak
hhtbude
http Sharfina, mbak Inaas; hhttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
ix gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
(9)
Sahabat sahabatku di Malang yang sudah kuanggap saudara, Ovy, Dita,
d
d
d
d
Embah, Chooey, babon
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idyang menghiburku danejmemberiku
aj.ca.ci .id semangat walau ej.aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
jarak memisahkan.
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
d
d
//:Juni,
//:d
//:d
//:mbak
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
(10)
Kosan
mastrip
2/34
Titun,
Rianis,
Cenggit,
mbak
Ul,
Vika,
Fifi,
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
Ane
ca.cid.id (11) Keluarga BBC: Chusnul,
ca.cid.idAyik, Dias, Icap, mas Najieb,Jack,
ca.cid.id Karista
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
nakademika
nej. Universitas Jember; ilib.bu.n
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
(12)
Seluruh
civitas
Fakultas
Kedokteran
Gigi
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
(13)ht tTeknisi
Laboratorium Mikrobiologi
p
tp Setyo
hthttp Fakultas Kedokteran Gigi,
hthtBapak
h tp
h
Pinardi, A. Md dan teknisi Lab. metalurgi Institu tekhnologi Surabaya pak
d
d
d
id.id yang telah membantu penyelesaian
Bambang Soemantri,
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.cST.,
aj.ca.ci .id skripsi ini;
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
ne
ne
ne
neListiari, yang telah melewati
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bmade
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
(14)
Teman
seperjuanganku
dalam
penelitian,
Ni
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
pahit
manisnya
pembuatan
skripsi
bersama;
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
(15) Teman-teman zero seven angkatan 2007 terutama Nim awal yang sering
.cid.id Dita, Reza,Deasy,Titun,Yudha,Peno;
ca.cid.id
ca.cid.id
caCece,
ca.cid.id
sekelomok ama aku,
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.Eqi, Meg2, makasihiliatas
nej. Yopi, Ardi, Ais, Chus,
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
(16)
Teman-teman
PKL,
Ani,
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
indah;
tp
hthttp
hthttp
hthtkenangan
h
(17) Teman-teman semua yang membantu suksesnya penulisan skripsi ini
d
d
d.id pembuatan dan
d
Penulis telah berupaya
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.cidalam
aj.ca.ci .idsekuat tenaga dan pikiran
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e
ne
npenulis
neini. dengan kerendahan
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
penyempurnaan
skripsi
hati,
menerima
kritik
dan
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
saran
hhttp
hhttpini bermanfaat bagi para pembaca.
hhdari
ttp berbagai pihak. Semoga skripsi
h
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
n
nej.
nej.
.bu2012
.bu.n
u
u
b
b
.
i
i
l
l
i
i
Jember,
19
Januari
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
t
p
hthttp
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
Penulis
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
x gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
DAFTAR
ISI
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
HALAMAN JUDUL .................................................................................
i
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
HALAMAN PERSEMBAHAN
...............................................................
ii
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgiMOTTO
idgigili
idgigili
gili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
HALAMAN
..............................................................................
iii
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
v
.cid.id HALAMAN PEMBIMBINGAN..............................................................
.cid.id
.cid.id
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
HALAMAN PENGESAHAN...................................................................
vi b.un
nej
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:vii
//:d
//:d
//:d
:
:
:
RINGKASAN
............................................................................................
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
xi
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id DAFTAR ISI .............................................................................................
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
DAFTAR TABEL
....................................................................................
xiv ib.u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
DAFTAR
GAMBAR.................................................................................
xv
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
d BAB 1. PENDAHULUANc.........................................................................
d
d
d
1
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.aci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
1.1 Latar
1
ne
ne
ne ......................................................................
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.buBelakang
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
//:d
/1.2
:
:
:
/
/
/
/
Rumusan
Masalah
.................................................................
2
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
1.4 Manfaat Penelitian
3
ca.cid.id ................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
BAB 2. TINJAUAN
PUSTAKA
..............................................................
4 lib.u.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
2.1
Gigi
........................................................................................
4
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
Halaman
HALAMAN PERNYATAAN...................................................................
PRAKATA ................................................................................................
DAFTAR LAMPIRAN ............................................................................
1.3 Tujuan Penelitian ...................................................................
2.1.1 Bagian-bagian gigi ........................................................
iv
ix
xvi
2
4
2.1.2 Enamel c..........................................................................
.id.id
c.id.id
d
5
aj.ac
aj.ca.ci .id
aj.ac
.
.
.
j
j
j
e
e
e
u.n
ne
ne
ne
.bDemineralisasi
.bu.n
2.1.3
Enamel...................................................
6 ilib.u.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
:p2.2
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
Karies
gigi
...............................................................................
7
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xi gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
2.2.1 Penyebab dan Proses karies ..........................................
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
7
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
2.3 Streptococcus mutans .............................................................
9
9
ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n ej
u.n
nej dan identifikasi .............................................
nej
.Morfologi
.bu.n
u
u
2.3.2
9 ilibi.bu.un
b
b
i
i
l
l
i
i
b
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:d
:p//:10
:p2.4
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Hubungan
Karbohidrat
dengan
Streptococcus
mutans
.....
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
did
d
2.3.1 Taksonomi
ac.ci ......................................................................
ac.ci .id
2.4.1 Metode Pencegahan Karies ...........................................
h
10
d
id
2.5 Daun Sirih .(Piper
ac.ci .idbetle L.) ....................................................
.ac.c.id
11
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej. ........................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
2.5.1
Taksonomi
12
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 2.5.2 Uraian Kandungan Kimia
hthttpDaun Sirih ...............................
hthttp 12
2.5.3 Efek Farmakologis Sirih. ..................................................
h
14
15
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej Hardness tester ..........................................
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
2.6 Mickro
Vickers
15
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:d
:p//:17
:p2.7
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Hipotesis
.................................................................................
hhtt
hhtt
hhtt
.cid.idStreptococcus mutans ..............................
.id
2.5.4 Daun Sirih
j.acdan
j.ac c.id
BAB 3. METODE PENELITIAN............................................................
18
id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid......................................................................
3.1 Jenis Penelitian
18
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j.
nej.
nej.
nePenelitian
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
3.2 iRancangan
...........................................................
18
l
l
l
i
i
i
gigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 18
hthttp .............................................
hthttp3.3 Tempat dan Waktu Penelitian
3.3.1 Tempat Penelitian ..........................................................
h
h
18
d
d
ca.cid.id
18
a
.
j
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
3.4 iSampel
Penelitian
.................................................................
18
i
i
i
i
i
i
g l
idgigil
idgigil
digi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt 18
hhtt
hhtt 3.4.1 Jumlah Sampel ...............................................................
.i
ca.ci .id ............................................................
3.3.2 Waktuj.a
Penelitian
j.acac.id
3.4.2 Kriteria Sampel Penelitian .............................................
19
ca.cid.id sampel ..................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
3.4.3 Pengelompokan
20
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j.
nej.
nej.
neVariabel
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
3.5 iIdentifikasi
.............................................................
21
gigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 3.5.1 Variabel Bebas ...............................................................
hthttp 21
hthttp
3.5.2 Variabel Terikat .............................................................
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
21
d
d
.cid.id
aj.caTerkendali
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
3.5.3 Variabel
........................................................
21
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
3.6 iDefinisi
Operasional
..............................................................
21
i
i
i
g l
idgigil
idgigil
digi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt 3.6.1 Kekerasan Gigi ...............................................................
hhtt 21
hhtt
3.6.2 Ekstrak Daun Sirih..........................................................
h
h
22
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
3.6.3 Streptococcus mutans ....................................................
22
22
ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
n ej
u.n
neperendaman.
nej
.Lama
.bu.n
u
u
3.6.5
.........................................................
22 ilibi.bu.un
b
b
i
i
l
l
i
i
b
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
:p//:22
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
3.6.6
Sukrosa
...........................................................................
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
d
d
3.6.4 Saliva buatan
ac.ci .id..................................................................
ac.ci .id
3.7 Alat dan Bahan .....................................................................
23
id
id
3.7.1 Alat Penelitian
.ac.c.id ...............................................................
.ac.c.id
23
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
u.n
nePenelitian
nej.
nej.
.Bahan
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
3.7.2
............................................................
24
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp3.8 Prosedur Penelitian ..............................................................
hthttp
hthttp 24
3.8.1 Tahap Persiapan .............................................................
h
24
26
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
u.n
nej
neUji
nej
.bu.n
.Tahap
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
3.8.3
Kekerasan
......................................................
28
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:d
:p//:30
:p3.9
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Analisis
Data
.........................................................................
hhtt
hhtt
hhtt
d
.id
3.8.2 Tahapj.Perlakuan
ac.ci .id Sampel ................................................
j.ac c.id
3.11 Alur Penelitian ....................................................................
BAB 5. KESIMPULAN DAN SARAN ...................................................
h
31
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN
....................................................
32
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej. .......................................................................
nej.
.bu.n
.bu.n
.bPenelitian
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
4.1
Hasil
32
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp 34
hthttp
hthttp4.2 Pembahasan ............................................................................
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
h
h
39
d
d
ca.cid.id
39
a
.
j
.
.
.
e
e
e
n
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.......................................................................................
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
5.2 iSaran
39
i
i
i
i
i
i
g l
idgigil
idgigil
digi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
DAFTAR
hhtt 40
hhtt
hhtt BACAAN ..................................................................................
.i
ca.ci .id
5.1 Kesimpulanj.a
.............................................................................
j.acac.id
LAMPIRAN...............................................................................................
h
44
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xiii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
d
:p//:Halaman
/
/
p
t
t
hhtt
h
33
id.id 4.2 Hasil uji kekerasanapada
id.idsampel setelah 24 jam……………………
id.id
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
DAFTAR TABEL
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
4.1
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Hasil Uji pH kelompok perlakuan…………………..………………
32
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xiv gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .idDAFTAR GAMBAR ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
d.id
5
ca.cid.id 2.1 Struktur Anatomi jGigi
ca.ci.......................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. mutans pada mediailBlood
nej....................... 10 ilib.bu.n
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
2.2 Koloni Streptococcus
agar
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.3
Cara
Kerja
Alat
Uji
Kekerasan
Microvickers
....................................
16
t
t
t
p
hthttp
htht
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
.id
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
h
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
p
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
ANALISIS TINGKAT KEKERASAN GIGI PADA SIMULASI
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
KARIES GIGI DENGAN INHIBISI EKSTRAK
DAUN SIRIH (Piper betle L.)
SKRIPSI
Oleh
Fitriana
NIM 071610101006
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
BAGIAN KONSERVASI
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
FAKULTAS KEDOKTERAN GIGI
d
UNIVERSITAS
JEMBERj.a.ca.cid.id
aj.ca.ci .id
.
j
e
e
n
n
e
u
u
n
nej
.
.
u
u
b
b
.
.
i
i
l
l
i
i
b
b
i
i
idgigil
idgigil
2012
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ANALISIS bTINGKAT
KEKERASAN
nej.
nej.
nej. PADA SIMULASI
nej.
.bu.n
.bu.n
.buGIGI
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
KARIES
GIGI
DENGAN
INHIBISI
EKSTRAK
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
DAUN SIRIH (Piper betle L.)
d
d
d
d
i
.
aj.ca.ci .id
aj.cac.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
SKRIPSI
ca.cid.id
ca.cid.idsatu syarat untuk
ca.cid.idtugas akhir dan memenuhij.asalah
ca.cid.id
diajukan guna melengkapi
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. Gigi (S1)
nej. Program Studi Ilmu
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
menyelesaikan
Kedokteran
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
dan mencapai gelar
hthttpsarjana kedokteran gigi hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Oleh
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
Fitriana
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
NIM 071610101006
d
ca.ci .id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
BAGIAN KONSERVASI
d
d
.cid.id
FAKULTAS
aj.ca.ci .id KEDOKTERAN
aj.ca.ci .id
aj.caGIGI
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
il
UNIVERSITAS
idgigil
idgigil
idgigJEMBER
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2012
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
i gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
h
h
h
h
h
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
PERSEMBAHAN
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
Skripsi ini saya persembahkan untuk :
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ac.
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
5. Guru-guruku
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
6.ttpAlmamater
Fakultas Kedokteran
Gigi
Universitas Jember
/
/
p
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
ii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
1. Allah S.W.T
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
:p//:d
2.ttpKedua
orangtuaku
/
/
hhtt
3. Keluargaku
4. Sahabat-sahabatku c.idid
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j.
neTuhanmu
nej. kamu dustakan ilib.bu.n
nej.
.bu.n
.bu.n
Maka,ilinikmat
yang manakah
yang
u
u
u
b
b
i
l
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
(QS
Ar-Rahman)
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
iii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
MOTTO
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
PERNYATAAN
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
id ini:
ca.cid.id Saya yang bertanda tangan
cadi.cid.bawah
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
nama
:
Fitriana
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
//:d
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
thttp
: 071610101006
p
hNIM
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
menyatakan dengan sesungguhnya bahwa karya ilmiah yang berjudul “Analisis
d
did
d
Ekstrak Daun j.ac.cid
ca.cid.idSimulasi Karies Gigi dengan
aj.ca.ci .id Tingkat Kekeasan Gigi
ajpada
aj.ca.ci .Inhibisi
.
.
.
j
j
j
a .i
.
.
e
e
e
e
j
n
n
n
n
e
e
e
e
.bu.unsendiri, kecuali kutipan ilyang
.un adalah benar-benar hasil
iibli.bu.un
Sirih (Piper gbetle
liibli.bu.un
liibli.buL.)”
liiblkarya
i
i
i
i
g
g
g
i
i
i
i
//d ig
:p//:d
://ddig
:p//:d
/dig dan
/pun,
//digdiajukan pada institusihtmana
tp
sudah
p://d
t
tp://sebutkan sumbernya, belum
hthtp
hthtp
t
tsaya
ttpernah
h
h
bukan karya jiplakan. Saya bertanggung jawab atas keabsahan isinya sesuai dengan
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id tinggi.
ca.cid.id sikap ilmiah yang harusj.dijunjung
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
u.n
u.n
nej.
nej. tanpa ada tekananilibdan
nej. ini saya buat dengan
nej.
.bu.n
.bsebenarnya,
.bpernyataan
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
Demikian
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p ternyata
p
paksaan
hthttjika
hthttp mendapat sanksi akademik
hthttpdari pihak manapun serta bersedia
h
dikemudian hari pernyataan ini tidak benar.
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
://d/di
hthtp
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
bb.u
NIM
igigliili071610101006
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
iv gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Jember 19 Januari 2012
id
.
Yang menyatakan,
j.acac.id
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
id
c. id
Fitriana
ej.a.ac.
.unnej
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
n e
SKRIPSIilibi.bu.un
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili TINGKAT KEKERASAN
idgigiliGIGI PADA SIMULASI
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
ANALISIS
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
h
KARIES GIGI DENGAN INHIBISI EKSTRAK
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
SIRIH (Piper betle L.) .idd
.cid.DAUN
d
i
c
a
.
jej.a
je.aj.cac.i
e
e
n
n
liibli.bu.un
liibli.bu.un
i
i
g
g
i
i
://d/dig
://d/dig
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
Fitriana
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
NIM 071610101006
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
Pembimbing
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p://:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
Dosen
Pembimbing
Utama
drg.
Sri
Lestari,
M.
Kes.
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
v gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
Oleh
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
Dosen Pembimbing Anggota : drg. Ekiyantini
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id PENGESAHAN ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
Skripsi berjudul “Analisis Tingkat Kekeasan Gigi pada Simulasi Karies Gigi dengan
d.id betle L.)” telah diuji dan
oleh Fakultas
id
ca.cid.id Inhibisi Ekstrak Daun Sirih
ca.ci(Piper
ca.ciddisahkan
ca.cid.id
.
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. Jember pada:
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Kedokteran
Gigi
Universitas
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hari,
: Kamis, 19 januari 2012
p
hthtanggal
hthttp
hthttp
ttp
tempat
h
: Fakultas Kedokteran Gigi Universitas Jember
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
Tim Penguji:b.un
ne
u
.
i
l
i
b
i
idgigil
:p//:d
Ketua,
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
drg.
Sri
Lestari,
M.Kes.
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
id
aj.ca.ci .id
aj.ca.Anggota
c.id II
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
h
ca.cid.id
ca.cid.id drg. Ekiyantini
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
NIP 195809191993032001
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
t
p
hthttp
ca.c.id
Dr.j.a
drg.Purwanto
M.kes
aj.ca.c.id
.
j
.
e
e
j
nne 195710241986031002 b.un
e
li .un
lib.u.uNIP
NIP 196608191996012001
Anggota I,
id
id
idgiigilib
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/
Mengesahkan
Dekan
idgiigilib
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
vi gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
drg. Hj. Herniyati, M.Kes.
NIP 195909061985032001
RINGKASAN
Analisis Tingkat Kekeasan Gigi pada Simulasi Karies Gigi dengan Inhibisi
Ekstrak Daun Sirih.(Piper betle L.); Fitriana, 071610101006; 2011; 56 halaman;
Fakultas Kedokteran Gigi Universitas Jember.
Gigi berfungsi untuk memotong, menggiling, dan mencampur makanan yang
dimakan, selain itu sebagai pendukung wajah serta membantu fungsi bicara. Kualitas
gigi perlu mendapat perhatian. Gigi manusia tersusun dari jaringan keras yang
sebagian besar terdiri atas email, dentin dan sementum yang kekerasan dan
komposisinya sama dengan jaringan tulang. Pengunyahan akan efektif apabila gigi
memiliki bentuk anatomis yang baik dan memiliki komposisi zat anorganiknya yang
tinggi.
Semakin tinggi komponen zat anorganik gigi maka gigi akan semain keras
Email mengandung zat anorganik dalam jumlah terbesar, sehingga merupakan bagian
yang terkeras. Penurunan kekerasan gigi dapat mengakibatkan penurunan fungsi
pengunyahan. Hal ini dapat terjadi oleh karena adanya proses demineralisasi.
Demineralisasi akan membuat gigi menjadi lebih rapuh,sehingga akan lebih rentan
karies. Demineralisasi di dalam rongga mulut salah satunya disebabkan oleh hasil
fermentasi karbohidrat dari sisa makanan oleh bakteri.
Dari berbagai hasil penelitian menunjukkan Streptococcus mutans (S.
mutans) berperan sebagai penyebab terjadi karies gigi. Adanya bakteri kariogenik,
substrat dan faktor waktu menyebabkan struktur kimia gigi mudah terlarut. Salah satu
yang dapat mencegah terjadinya demineralisasi, dengan cara menghambat aktivitas
dari mikroorganisme. Salah satu tanaman toga yang dapat dimanfaatkan yaitu daun
sirih. Daun Piper betle L. mengandung hydroxychavicol dan fatty acids yang berperan
vii
sebagai antibakteri dan antijamur pada pH rendah. Kandungan phenol yang terdapat
pada minyak atsiri dari daun Piper betle L.
bersifat bakterisid. Dengan begitu
diharapkan penambahan ekstrak daun Piper betle L. dapat menghambat penurunan
kekerasan gigi.
Jenis penelitian ini merupakan eksperimental laboratoris yang dilakukan di
Laboratorium Mikrobiologi Fakultas Kedokteran Gigi Universitas Jember. Terdapat
tiga kelompok perlakuan, yaitu kelompok kontrol (A), kelompok sukrosa (B), dan
kelompok ekstrak daun sirih. (C). Kelompok kontrol (A), elemen gigi direndam
dalam saliva buatan yang mengandung S. mutans. Kelompok sukrosa (B), elemen
gigi direndam dalam saliva buatan yang mengandung sukrosa dan S. mutans.
Kelompok ekstrak daun Piper betle L. (C), elemen gigi direndam dalam saliva
buatan, sukrosa, S. mutans dan ekstrak daun Piper betle L.
Semua sampel pada masing-masing kelompok direndam selama 24 jam dan
dimasukkan ke dalam desikator. Setelah 24 jam, dilakukan pengeluaran elemen gigi
dengan media perendaman. Kemudian pH media perendaman diukur dengan pH
meter dan hasilnya dicatat. Sampel gigi diukur tingkat kekerasannya dengan
mikrohardness Vickers. Hasil penelitian menunjukkan terdapat perbedaan nilai rerata
tingkat kekerasan gigi pada masing-masing kelompok. Urutan nilai kekerasa gigi dari
yang paling tinggi ke rendah yaitu kelompok A, C, B. Kelompok kontrol (A)
memiliki nilai kekerasan gigi yang paling tinggi dengan rata rata 308,88 HV.
Kelompok sukrosa (B) memiliki nilai kekerasan yang paling rendah yaitu rata- rata
253,44 HV dan kelompok ekstrak daun sirih (C) memiliki nilai kekerasan yaitu
269,17 HV.
Setelah dilakukan uji normalitas dan homogenitas dengan uji Kolmogorov Smirnoff dan Levene Statistic menunjukkan data berdistribusi normal dan homogen.
Uji anova
dan LSD hasilnya terdapat perbedaan yang bermakna
pada ketiga
kelompok perlakuan tersebut. Kesimpulan menunjukkan bahwa ekstrak daun sirih
efektif dalam mengurangi penurunan kekerasan gigi
viii
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
PRAKATA
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
.cid.id dan anugerahNya .ac.cid.id
Puji syukur ke .hadirat
ca.cid.id
ca.cid.idAllah swt atas limpahan
carahmat
a
a
a
.
.
j
j
j
jej.a
e
e
e
e
j.
j.
j.
n
n
n
n
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
sehingga skripsi
Simulasi
. berjudul “Analisis Tingkat
idgiigliilib.
idgiigliilibyang
idgiigliilib. Kekeasan Gigi pada
idgiigliilib.
d
d
d
/
/
/
//:d
/
/
/
:
:
:
/
thtp
Karies
p //
p:// dengan Inhibisi EkstrakhDaun
tp://
hthtp
hthtp
ttGigi
ttp:/Sirih (Piper betle L.)” dapat
tterselesaikan.
h
Skripsi ini diselesaikan guna menyelesaikan pendidikan strata 1 (S1) pada Fakultas
d
d
d.id
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id Kedokteran Gigi Universitas
aj.ca.ciJember.
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne ini tidak lepas dariilibbantuan
ne dari berbagai pihak. ilOleh
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
Penyusunan
skripsi
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
karena
itu,
penulis
menyampaikan
terima
kasih
kepada:
p
hhttp
hhttp
hhttp
(1)
kedua orang tua tercinta, Ir. Imam Suyudi dan Prof. Dr. Ir. Diana Arfiati M.sc
.cid.id dukungan, motivasi, bimbingan,
ca.cid.id dan kasih sayang j.aca.cid.id
cahenti,
ca.cid.id
atas doa yang tiada
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej. untukku selama ini.
nej.
.bu.n
.bu.n
.btercurahkan
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
yang
selalu
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
p
(2) hthtdrg.
Pembimbing Utama (DPU)
tp Sri Lestari, M. Kes selaku
hthttp sekaligus
hthttDosen
h
dosen wali, drg. Ekiyantini. selaku Dosen Pembimbing Anggota (DPA), dan
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
j
n
n
nej
nebimbingan
nej memberikan pengarahan,
.bu.n
.bu.dan
.buwaktu,
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
meluangkan
dalam
pembuatan
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
ini;
hhtt
hhtt
hhtskripsi
.i
.i .id selaku dosen sekretaris
Dr. drg. Purwanto
j.acac.idpenguji, yang telah
j.acacM.kes
(3)
(6)
h
drg. Herniyati, M. Kes. selaku Dekan Fakultas Kedokteran Gigi Universitas
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
Jember;
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
ej.
nej.
nselalu
nSuyudi
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
(4)
Adikku
Lutfan
dan
A.
Arif
Suyudi
,
yang
menyayangiku;
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
tp Yunan F. yang mendukunghth
hthttp
(5) hthtM.
setiap
ttp langkahku ;
h
Keluarga besar Nawawi, yang selalu memberi dukungan moral;
d
.cid.id
ca.cid.id atas doa yang tidak pernah
ca.cid.id
caputus;
akulsum
aj.ca.ci .id (7) Nenekku Hj. Umi
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.
.
.
e
e
e
e
nej
nej
nej
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
(8)
Keluarga
Banyuwangi,
mama
Lina
dan
Ayah
M.
Nasir,
kak
Nizam
Adek
Fian,
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
tp Ismiyati, pakde Nanang,hmbak
hhtbude
http Sharfina, mbak Inaas; hhttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
ix gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
(9)
Sahabat sahabatku di Malang yang sudah kuanggap saudara, Ovy, Dita,
d
d
d
d
Embah, Chooey, babon
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idyang menghiburku danejmemberiku
aj.ca.ci .id semangat walau ej.aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
jarak memisahkan.
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
d
d
//:Juni,
//:d
//:d
//:mbak
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
(10)
Kosan
mastrip
2/34
Titun,
Rianis,
Cenggit,
mbak
Ul,
Vika,
Fifi,
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
Ane
ca.cid.id (11) Keluarga BBC: Chusnul,
ca.cid.idAyik, Dias, Icap, mas Najieb,Jack,
ca.cid.id Karista
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
nakademika
nej. Universitas Jember; ilib.bu.n
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
(12)
Seluruh
civitas
Fakultas
Kedokteran
Gigi
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
(13)ht tTeknisi
Laboratorium Mikrobiologi
p
tp Setyo
hthttp Fakultas Kedokteran Gigi,
hthtBapak
h tp
h
Pinardi, A. Md dan teknisi Lab. metalurgi Institu tekhnologi Surabaya pak
d
d
d
id.id yang telah membantu penyelesaian
Bambang Soemantri,
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.cST.,
aj.ca.ci .id skripsi ini;
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
ne
ne
ne
neListiari, yang telah melewati
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bmade
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
(14)
Teman
seperjuanganku
dalam
penelitian,
Ni
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
pahit
manisnya
pembuatan
skripsi
bersama;
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
(15) Teman-teman zero seven angkatan 2007 terutama Nim awal yang sering
.cid.id Dita, Reza,Deasy,Titun,Yudha,Peno;
ca.cid.id
ca.cid.id
caCece,
ca.cid.id
sekelomok ama aku,
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.Eqi, Meg2, makasihiliatas
nej. Yopi, Ardi, Ais, Chus,
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
(16)
Teman-teman
PKL,
Ani,
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
indah;
tp
hthttp
hthttp
hthtkenangan
h
(17) Teman-teman semua yang membantu suksesnya penulisan skripsi ini
d
d
d.id pembuatan dan
d
Penulis telah berupaya
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.cidalam
aj.ca.ci .idsekuat tenaga dan pikiran
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e
ne
npenulis
neini. dengan kerendahan
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
penyempurnaan
skripsi
hati,
menerima
kritik
dan
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
saran
hhttp
hhttpini bermanfaat bagi para pembaca.
hhdari
ttp berbagai pihak. Semoga skripsi
h
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
n
nej.
nej.
.bu2012
.bu.n
u
u
b
b
.
i
i
l
l
i
i
Jember,
19
Januari
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
t
p
hthttp
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
Penulis
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
x gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
DAFTAR
ISI
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
HALAMAN JUDUL .................................................................................
i
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
HALAMAN PERSEMBAHAN
...............................................................
ii
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgiMOTTO
idgigili
idgigili
gili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
HALAMAN
..............................................................................
iii
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
v
.cid.id HALAMAN PEMBIMBINGAN..............................................................
.cid.id
.cid.id
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
HALAMAN PENGESAHAN...................................................................
vi b.un
nej
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:vii
//:d
//:d
//:d
:
:
:
RINGKASAN
............................................................................................
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
xi
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id DAFTAR ISI .............................................................................................
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
DAFTAR TABEL
....................................................................................
xiv ib.u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
DAFTAR
GAMBAR.................................................................................
xv
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
d BAB 1. PENDAHULUANc.........................................................................
d
d
d
1
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.aci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
1.1 Latar
1
ne
ne
ne ......................................................................
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.buBelakang
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
//:d
/1.2
:
:
:
/
/
/
/
Rumusan
Masalah
.................................................................
2
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
1.4 Manfaat Penelitian
3
ca.cid.id ................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
BAB 2. TINJAUAN
PUSTAKA
..............................................................
4 lib.u.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
2.1
Gigi
........................................................................................
4
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
Halaman
HALAMAN PERNYATAAN...................................................................
PRAKATA ................................................................................................
DAFTAR LAMPIRAN ............................................................................
1.3 Tujuan Penelitian ...................................................................
2.1.1 Bagian-bagian gigi ........................................................
iv
ix
xvi
2
4
2.1.2 Enamel c..........................................................................
.id.id
c.id.id
d
5
aj.ac
aj.ca.ci .id
aj.ac
.
.
.
j
j
j
e
e
e
u.n
ne
ne
ne
.bDemineralisasi
.bu.n
2.1.3
Enamel...................................................
6 ilib.u.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
:p2.2
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
Karies
gigi
...............................................................................
7
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xi gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
2.2.1 Penyebab dan Proses karies ..........................................
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
7
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
2.3 Streptococcus mutans .............................................................
9
9
ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n ej
u.n
nej dan identifikasi .............................................
nej
.Morfologi
.bu.n
u
u
2.3.2
9 ilibi.bu.un
b
b
i
i
l
l
i
i
b
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:d
:p//:10
:p2.4
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Hubungan
Karbohidrat
dengan
Streptococcus
mutans
.....
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
did
d
2.3.1 Taksonomi
ac.ci ......................................................................
ac.ci .id
2.4.1 Metode Pencegahan Karies ...........................................
h
10
d
id
2.5 Daun Sirih .(Piper
ac.ci .idbetle L.) ....................................................
.ac.c.id
11
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej. ........................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
2.5.1
Taksonomi
12
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 2.5.2 Uraian Kandungan Kimia
hthttpDaun Sirih ...............................
hthttp 12
2.5.3 Efek Farmakologis Sirih. ..................................................
h
14
15
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej Hardness tester ..........................................
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
2.6 Mickro
Vickers
15
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:d
:p//:17
:p2.7
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Hipotesis
.................................................................................
hhtt
hhtt
hhtt
.cid.idStreptococcus mutans ..............................
.id
2.5.4 Daun Sirih
j.acdan
j.ac c.id
BAB 3. METODE PENELITIAN............................................................
18
id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid......................................................................
3.1 Jenis Penelitian
18
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j.
nej.
nej.
nePenelitian
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
3.2 iRancangan
...........................................................
18
l
l
l
i
i
i
gigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 18
hthttp .............................................
hthttp3.3 Tempat dan Waktu Penelitian
3.3.1 Tempat Penelitian ..........................................................
h
h
18
d
d
ca.cid.id
18
a
.
j
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
3.4 iSampel
Penelitian
.................................................................
18
i
i
i
i
i
i
g l
idgigil
idgigil
digi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt 18
hhtt
hhtt 3.4.1 Jumlah Sampel ...............................................................
.i
ca.ci .id ............................................................
3.3.2 Waktuj.a
Penelitian
j.acac.id
3.4.2 Kriteria Sampel Penelitian .............................................
19
ca.cid.id sampel ..................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
3.4.3 Pengelompokan
20
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j.
nej.
nej.
neVariabel
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
3.5 iIdentifikasi
.............................................................
21
gigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 3.5.1 Variabel Bebas ...............................................................
hthttp 21
hthttp
3.5.2 Variabel Terikat .............................................................
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
21
d
d
.cid.id
aj.caTerkendali
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
3.5.3 Variabel
........................................................
21
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
3.6 iDefinisi
Operasional
..............................................................
21
i
i
i
g l
idgigil
idgigil
digi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt 3.6.1 Kekerasan Gigi ...............................................................
hhtt 21
hhtt
3.6.2 Ekstrak Daun Sirih..........................................................
h
h
22
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
3.6.3 Streptococcus mutans ....................................................
22
22
ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
n ej
u.n
neperendaman.
nej
.Lama
.bu.n
u
u
3.6.5
.........................................................
22 ilibi.bu.un
b
b
i
i
l
l
i
i
b
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
:p//:22
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
3.6.6
Sukrosa
...........................................................................
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
d
d
3.6.4 Saliva buatan
ac.ci .id..................................................................
ac.ci .id
3.7 Alat dan Bahan .....................................................................
23
id
id
3.7.1 Alat Penelitian
.ac.c.id ...............................................................
.ac.c.id
23
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
u.n
nePenelitian
nej.
nej.
.Bahan
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
3.7.2
............................................................
24
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp3.8 Prosedur Penelitian ..............................................................
hthttp
hthttp 24
3.8.1 Tahap Persiapan .............................................................
h
24
26
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
u.n
nej
neUji
nej
.bu.n
.Tahap
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
3.8.3
Kekerasan
......................................................
28
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:d
:p//:30
:p3.9
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Analisis
Data
.........................................................................
hhtt
hhtt
hhtt
d
.id
3.8.2 Tahapj.Perlakuan
ac.ci .id Sampel ................................................
j.ac c.id
3.11 Alur Penelitian ....................................................................
BAB 5. KESIMPULAN DAN SARAN ...................................................
h
31
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN
....................................................
32
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej. .......................................................................
nej.
.bu.n
.bu.n
.bPenelitian
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
4.1
Hasil
32
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp 34
hthttp
hthttp4.2 Pembahasan ............................................................................
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
h
h
39
d
d
ca.cid.id
39
a
.
j
.
.
.
e
e
e
n
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.......................................................................................
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
5.2 iSaran
39
i
i
i
i
i
i
g l
idgigil
idgigil
digi
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
DAFTAR
hhtt 40
hhtt
hhtt BACAAN ..................................................................................
.i
ca.ci .id
5.1 Kesimpulanj.a
.............................................................................
j.acac.id
LAMPIRAN...............................................................................................
h
44
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xiii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
d
:p//:Halaman
/
/
p
t
t
hhtt
h
33
id.id 4.2 Hasil uji kekerasanapada
id.idsampel setelah 24 jam……………………
id.id
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
DAFTAR TABEL
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
4.1
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Hasil Uji pH kelompok perlakuan…………………..………………
32
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xiv gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .idDAFTAR GAMBAR ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
d.id
5
ca.cid.id 2.1 Struktur Anatomi jGigi
ca.ci.......................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej. mutans pada mediailBlood
nej....................... 10 ilib.bu.n
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
2.2 Koloni Streptococcus
agar
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.3
Cara
Kerja
Alat
Uji
Kekerasan
Microvickers
....................................
16
t
t
t
p
hthttp
htht