www.alangalangkumitir.wordpress.com Oleh : Mas Kumitir 4
www.alangalangkumitir.wordpress.com Oleh : Mas Kumitir
Kewajiban manusia hidup Mengetahui hakekat hidup
II. ASMARADANA
1. Gang brangta mangusweng gending
Kang satengah perebutan Kang ahli gending padudon
Lawan ingkang ahli sastra Arebut kaluhuran
Iku wong tuna ing ngilmi Tan ana gelem kasoran.
Hasrat memainkan gending Seperti sebuah pertarungan
Para ahli gending bertengkar Dengan ahli sastra
Saling mengunggulkan diri Itu pertanda mereka masih bodoh
Merasa takut ternistakan.
2. Sejatinya wong ngagesang
Apa ingkang binasan Iku kang kinarya luhur
…………. Yekti kekandangan kibir
Rebut luhuring kagunan Dadi luput sakarone.
Sesungguhnya manusia hidup itu Apa yang dilakukan
Itulah yang akan memuliakan derajadnya. ……….
Selalu berlagak sombong Pamer kemulian dan kepandaian
Malah kehilangan dua-duanya.
3. Kang ngani gending luhurnya
Pinet saking hakekat Ingakal witing tumuwuh
Ananing Hyang saking akal Takokna kang wus ngualam
www.alangalangkumitir.wordpress.com Oleh : Mas Kumitir 5
www.alangalangkumitir.wordpress.com Oleh : Mas Kumitir
Mereka katan nilai gending Tumbuh dari hakekatnya
Wujudnya tumbuh seperti biji Wujud yang melahirkan keilahian
Tanyakanlah orang yang berilmu.
4. Wite osikireng ngilmi
Gending ngakal ingkang marna …………
Uga nrus swara kang lihung Lafai Allah kang toyibah.
Pangkal tumbuhnya pengetahuan Berkembang menjadi gending-wujud
…………. Juga melahirkan nada yang agung
Lafal Allah yang mulia.
5. Mangreh nrus swareng dumadi
Myang nyamlenging wirama Tuduh ing katunggalane
De sastra ingaran andap Reh kawengku ing akal
Lan kawayang warnanipun Sastra kan gumlar ing papan
Suara kemanusian yang menembus Kedalam nikmatnya irama
Menunjuk kepada keesaan-Nya. Adapun sastra disebut rendah
Karena ditopang gending Dan tergambar wujudnya
Sastra yang terhampar di kenyataan. 6.
Pada lahir pan wus kari Gamelan tan dadi banda
Kamot ing praja karyane. Dene wong kang ahli sastra
Ingaran luhur sastrane Layak yen mangsi lan kertas
Pantes yen luhur ngakal Nging sastra suraosipun
Luhur sajatining sastra.
www.alangalangkumitir.wordpress.com Oleh : Mas Kumitir 6
www.alangalangkumitir.wordpress.com Oleh : Mas Kumitir
Dalam penampakan hanya tinggal Gamelan yang tidak lagi berharga
Tercakup dalam kayaannya. Orang yang ahli sastra
Disebut luhur sastranya Hinggsepantasnya tinta dan kertas
Pantas bila unggul gending Karena makna sastra adalah
Keluhuran pada hakekatnya. 7.
……………………. Sastra praboting negara
Lumaku saben dina Myang nigas pradata kukum
Sanadyan ta kanti ngakal
Sastra sebagai perangkat negara Yang berlaku setiap hari
Bahkan menghukum para terpidana Meskipun harus dengan akal
8. Dudu ngakal trusing gending
Ngakal lungiting susatra Ngakal ing gending jatine
Babaring jatining sastra Kawitane aksara
Sawiji, Alif kang tuduh Mengku gaibul uwiyah.
Bukan pemahaman tentang gending Pemahaman rahasia sastra
Sejatinya pemahaman gending Penjelasan tentang hakikat sastra
Tentang asal mula huruf-huruf Satu, alif yang menjadi petunjuk
Memuat substansi kegaiban. 9.
Dzat mutlak dipun wastani Myang la-takyun ingaranan
Durung kahan salire Maksih wang wung kewala
Iku jatining santra Ananing gending satuhu
Dupi alif wus kanyatan.
Dzat Maha Mutlak yang disebut
www.alangalangkumitir.wordpress.com Oleh : Mas Kumitir 7
www.alangalangkumitir.wordpress.com Oleh : Mas Kumitir
Dengan la-ta’yun yaitu Ketika belum ada apapun
Masih kosong semata Itulah hakikat ilmu satra
Dan keberadaan gending sebenarnya Merupakan perwujudan dari sang alif.
Hubungan antara : Dzat – Sifat
11. Dzat lan sifat upami
Sayekti dingin datira Dupi wus ana sipate
Mulajamah aranira Awal lan akhirira
Kang sipat tansah kawengku Marang Dzat kajatinira.
Dzat dan sifat selalu Lebih dulu dzatnya
Ketika sudah ada sifat Yang disebut Mulajamah
Yang awal dan yang akhir Sifat selalu termuat
Dalam hakikat Dzat.
Hubungan antara : Rasa – Pangrasa
Cipta – Ripta
Yang disembah – Yang menyembah
11. Rasa pangrasa upami
Yekti dingin rasanira Pangrasa kari anane
Kang cipta – kalawan ripta Sayekti dingin cipta
Kang ripta pan gendingpun Kang nembah lan kang disembah.
Hati dan pikiran ibaratnya Lebih unggul pikiran pasti
www.alangalangkumitir.wordpress.com Oleh : Mas Kumitir 8
www.alangalangkumitir.wordpress.com Oleh : Mas Kumitir
Dari keberadaan pikiran Sedang kreasi – dan perangkaian
Tentulebih utama kreasi Dari ranmgkaian tembang
Seperti yang menyembah dan Yang disembah.
Hubungan antara : Kodrat – Iradat
13. Yekti dihin kang pinuji
Kahanane kang anembah Saking kodrating Hyang Manon
Apan kinarya lantaransejatining panembah Wisesaning Dzat mrih ayu
Amuji ing dewekira Tentu lebih dulu yang disembah
Dari pada yang menyembah Dari hakikat Hyang agung
Berguna bagi sarana Hakikat penyembahan
Kepada Dzat untuk keselamatan Memuja kepadanya.
14. Upamine wong nggarbini
Lare sajroning wetengan Yen durung prapting lahire
Maksih gaib sadaya. Ibarat orang mengandung
Bayi yang ada dalam kandungan Senyampang belum lahir
Masih belum diketahui halnya.
III. DANDANGGULA 1.