DAYA HAMBAT Metarhizium anisopliae TERHADAP PERTUMBUHAN Shigella dysenteriae SEBAGAI PENAMBAHAN MATERI ESSENSIAL BAHASAN JAMUR DI SMA

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i

l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.

.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

DAYA HAMBAT Metarhizium anisopliae TERHADAP
PERTUMBUHAN Shigella dysenteriae SEBAGAI

PENAMBAHAN MATERI ESSENSIAL
BAHASAN JAMUR DI SMA

SKRIPSI

Oleh
Risna Cindera Sukma
070210193104

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l

i
i
idgigil
//:d
/
/
p

dSTUDI PENDIDIKAN BIOLOGI
d
d
PROGRAM
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j

j
e
e
e
PENDIDIKAN
e
e
nJURUSAN
nMIPA
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i

i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigilILMU PENDIDIKAN
idgigil
KEGURUAN://DAN
d
//:d
//:d
:pFAKULTAS
:

/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhttp JEMBER
hhttp
UNIVERSITAS

2012

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
DAYA
TERHADAP
idgigiliHAMBAT Metarhizium
idgiganisopliae
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp PERTUMBUHAN Shigella
hthttp dysenteriae SEBAGAI
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

PENAMBAHAN MATERI ESSENSIAL
BAHASAN
JAMUR DI SMA
c.idid
c.idid

je.aj.ac.
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

je.aj.ac.
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

SKRIPSI
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Diajukan
ilimemenuhi salah satu syarat//didgigili
idgdan
idgigili guna melengkapi tugas :akhir
d
igPendidikan
/:Studi
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
untuk
menyelesaikan
Program
Biologi (S1)
t
t
thtp
thttp
tp://
h
h
hthttp
t
dan mencapai gelar Sarjana Pendidikan

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhttOleh

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.idRisna Cindera Sukma j.aca.cid.id
a
.
j
070210193104 neej.
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
liibli.bu.un
i
i
i
l
g
g
i
i
i
:p//:d
:p//:d
/dig
/dig
/
/
p
t
t
t
t
hthtp
h
t
ht

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

did
d
PROGRAM
PENDIDIKAN
ca.cid.id
aj.ca.ci .STUDI
aj.ca.ci .id
aj.BIOLOGI
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
e
ne
nMIPA
nJURUSAN
PENDIDIKAN
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigilILMU PENDIDIKAN
d
KEGURUAN
//:d
:pFAKULTAS
:p//:d
:p//:DAN
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
UNIVERSITAS
JEMBER
2012

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
ii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

.cid.id
.cid.id PERSEMBAHAN .ac.cid.id
ca.cid.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
nej
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
l
idgigil
idgigil
idgigipersembahkan
idgigil
//:d
//:d
//:d
Skripsi
ini
saya
untuk: tp://:d
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
1. Ibunda tercinta Sunarti dan Ayahanda tercinta Sudoko yang telah mendoakan dan

ca.cid.id
a
.
j
e
2.
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
i
l
g
i
i
//d ig
p://d

h

cac.id
cac.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
j. mendukung dan selalu
Kakakku tercinta
Enjang
u.n
nej. Rari Kurniati, S. Sos
netelah
nej.
.bu.n
.byang
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigdibelakangku
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
mendorong
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
3. Kakak Ipar Dwi Arimbo yang telah banyak membantu dan mendukungku
Mayla
.cid.id 4. Keponakanku tercinta
.cid.id Theodomira Quincy .ayang
.cid.idtelah memberikanku .ac.cid.id
c
c
c
a
a
.
.
jej.a
jej.a
jej.a
jej.a
e
e
e
e
n
n
n
n
sermangat dan
terima
kasih atas candaanmu yang
lucu
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
.
.
.
i
i
i
i
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
d
/
/
/
/
//:d
/
/
:
:
:
5. Dwi
Prasetyo
Erdianto
yang
telah
mendoakan,
memberikan
semangat
dan
/
/
/
/
/
/
/
/
p
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:
ttp:
ttp:

h

ca.cid.id
cac.
cac.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
Sahabat-sahabat
seperjuanganku
yang selalu
membuatku
tertawa lepas tanpa
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
d
d
/:d
/:Nyun,
/:mereka
/
/
/
:
:
:
beban
adalah
Ephiet,
Paimo,
Bull,
Dwita,
Manok,
Dete,
Bajol,
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

d 8.
aj.ca.ci .id
.
j
e
9.
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
l
g
i
i
//d ig
p://d

d
aj.ca.ci .id
aj.ac.
aj.ac.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Almamater iProgram
Fakultas
Keguruan dan Ilmu
ne
ne
ne Studi Pendidikan Biologi,
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
diggil
:p//:d
:p//:d
/
/
Pendidikan
Universitas Jember . ttp:p//://di
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
iii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id 6.
a
.
j
e
7.
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
i
l
g
i
i
//d ig
p://d

memberi kasih sayang serta
.id dukungan penuh yang beliau berikan;
.id

h

dukungan agar terselesaikannya skripsi ini

Guru-guruku mulai dari TK,
.ididTinggi
.ididSD, SMP, SMA, dan Perguruan

Mama Fe

Teman-teman satu angkatan
c.idid2007
c.ididPendidikan Biologi NR angkatan

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

MOTTO
.cid.id
ca.cid.id
c
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
.
.
.
e
e
e
ej
ej
nej
nmeninggikan
n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
Allah
akan
orang-orang
yang
beriman dan orangb
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
l
idgigiorang
idgigil beberapa derajat. ://didgigil
yang diberi ilmu p
pengetahuan
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
p
t
t
t
t
hhtt
hhttAl-Mujadalah Ayat 11)*) hthtp
ttp:/
(Terjemahan Surat

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

cac. sebaik mungkin
je.aj.cac. lagi jadi manfaatkan waktu
je.ajdengan
je.aj.cac.
Waktu takkan bisa
diputar
.
e
e
e
n
n
n
**)
u
u
u
. n
.b.un
. n
giliblib.u (Created Risna Cindera
gilibliSukma)
giliblib.u

.idid

idigi
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

.idid

idigi
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

.idid

idigi
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Genius is one percent inspiration and ninety-nine percent perspiration
Alfa Edison)***)
.id(Thomas
.idd
d

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

je.aj.cac.i
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

je.aj.cac.i
e
n
liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id _______________________
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
*)
idgigilversi 2.1. 2004. http://www.alquran-digital.com
idgigil
idgigil
Al-Quran
Digital
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
**)
t
t
p
hhttp .
hhttp
Penulis.2011
***)

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
neej.
iv ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

Thomas Alfa Edison

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id PERNYATAAN ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
d
:p//:d
:p//:ini:
/
/
/
/
p
p
t
t
Saya
yang
bertanda
tangan
di
bawah
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

NIM : 070210193104
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp Hambat
Menyatakan
bahwa
p
hthttp dengan sesungguhnyahth
ttp skripsi yang berjudul: h“Daya

h

Nama : Risna Cindera Sukma

Metarhizium anisopliae terhadap Pertumbuhan Shigella dysenteriae Sebagai

d
d
.cid.id benar-benar hasil .ac.cid.id
aj.ca.ci .id Penambahan Materi Essensial
aj.ca.ci .idBahasan Jamur di SMA”
aj.caadalah
.
.
.
jej.a
j
j
j
e
e
e
e
n
n
n
n
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
.
.
.
i
i
i
i
karya
sendiri,
kecuali
jika
dalam
pengutipan
substansi
disebutkan
sumbernya
dan
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
d
/
/
/
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
tp
belum
diajukan pada institusi
p
p:
tp: pun, serta bukan karyahthjiplakan.
hthtp
hthtp
ttp: Saya
ttpernah
tmana
bertanggung jawab atas keabsahan dan kebenaran isinya sesuai dengan sikap ilmiah

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id yang harus dijunjung tinggi.
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej. tanpa adanya tekanan
nej. ini saya buat dengan
nej.
.bu.n
.bsebenarnya,
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
Demikian
pernyataan
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp bersedia mendapat sanksihthakademik
p
danhth
paksaan
jika
ttp
ttp dari pihak mana punhserta

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

h

h

ternyata di kemudian hari pernyataan ini tidak benar.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
Jember, 24 Februari
t
hht2012
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili Risna Cindera Sukma://didgigili
/:d
/
:
/
/
/
p
t
hthtp
hthttp
NIM 070210193104
ttp:/

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
v ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Yang menyatakan,

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

.cid.id PERSETUJUAN
ca.cid.id
c
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt DAYA HAMBAT Metarhizium
hhtt
anisopliae TERHADAP

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

PERTUMBUHAN Shigella dysenteriae SEBAGAI
PENAMBAHAN
MATERI ESSENSIAL
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
neej.
u.n
nej.
uSMA
lib.u.un BAHASAN JAMUR
lib.DI

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
SKRIPSI
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigilmemenuhi syarat untuk menyelesaikan
idgigil
Diajukan
guna
pendidikan Program
Sarjana
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
p
tp Satu Jurusan PendidikanhhMatematika
hhttAlam
hhtStrata
ttp
dan Ilmu Pengetahuan

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

idgiigilib
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

idgiigilib
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

Program Studi Pendidikan Biologi pada Fakultas Keguruan dan
Ilmu
.idPendidikan Universitas Jember.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttProf. Dr. H. Joko Waluyo, M.Si
hhtt M.Kes
hhtt
Dr. Hj. Dwi Wahyuni,

h

ca.cid.id
a
.
j
neej.
vi ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

aj.cac.id
aj.cac.id
.
.
j
j
e
e
n e
n e
liibli.bu.un
liibli.bu.un
i
i
g
g
i
i
d
:p//:d
/digCindera Sukma
/dig Nama Mahasiswa ttpt:p://Risna
/
/
:
t
h
hthtp
t
ht : 070210193104
NIM
Jurusan

ca.cid.id
ajStudi
.
j
Program
.
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
Angkatan
Tahun
idgigil
d
/
/
:
/
/
hthtp
Daerah Asal
ttp:

: Pendidikan MIPA

c.idid

: PendidikannBiologi
eje.aj.ac.

.uun

lib .
: 2007
digiigilib

://://d
hthtp
ttp: Jember

Tempat, Tanggal Lahir : Jember, 20 Juli 1989

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
Pembimbing I,

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
Disetujui
/
p
t
hthttp

Pembimbing II,

NIP 19571028 198503 1 001

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

NIP 19600309 198702 2 002

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

.cid.id
.cid.id PENGESAHAN
ca.cid.id
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
nej
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil “Daya Hambat Metarhizium
idgigil anisopliae terhadap Pertumbuhan
//:d
//:d
//:d
//:d
Skripsi
berjudul:
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
Shigella dysenteriae Sebagai Pengembangan Materi Pokok Bahasan Jamur di SMA”,

h

telah diuji dan disahkan oleh
Fakultas Keguruan dan Ilmu.iPendidikan
Universitas
ca.cid.id
ca.cid.id
cacd.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
Jember pada:
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
//:d
/
/
hari tp:://:d
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

id.idIlmu Pendidikan Universitas
id.id
.cid.id tempat : Fakultas Keguruan
.cdan
.cJember.
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
nej
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
Tim Penguji
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgiM.Si
idgigili
Dr. Suratno,
gili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
t
p
NIP
1 003
hth19670625199203
ttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
gigili
iM.Kes
idgigili Dr. Hj. Dwi Wahyuni,
/:d
/:d
/
/
d
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
NIP 19600309198702
hthttp 2 002
hthttp

h

d
d
aj.ca.ci .id Anggota I,
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
/
/
/
/
p
t
t
p
hhttp

d
d
Anggota
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idII,
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

h

Dr. H. Joko Waluyo, M.Si
Dra. Hj. Pujiastuti, M.Si
id.id
id.id Prof.
.
.
.cid.id 198702 2 001
c
c
ca.cid.id
ca19610222
NIP
19571028198503
1
001
NIP
a
a
a
a
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
Mengesahkan

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

tanggal :

Ketua,

Sekretaris,

Dekan,

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
Drs. ImamhMuchtar,
S.H., M.Hum
htt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
neej.
vii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

NIP 19540712198003 1 005

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

id

ili
//dig

b.u

ac.
.
j
e
n

id

RINGKASAN

d
d
ac.i
ac.i
.
.
j
j
e
e
“Daya Hambat .uMetarhizium anisopliae Terhadap
Pertumbuhan Shigella
.un
.un
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
gSebagai Penambahan Materi
gEssensial Bahasan Jamur /di
g
dysenteriae
/diSMA”.
://di Sukma, 070210193104;ttp2012:115
://di halaman; Program Studi
:Pendidikan
p
p
t
t
Risna
Cindera
t
t
h
h
h
ac.
.
j
e
n

Biologi Jurusan Pendidikan MIPA Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan
Universitas Jember.

Metarhizium anisolpliae adalah suatu cendawan entomopathogen yang
dapat tumbuh secara alami di lahan di seluruh dunia dan merupakan penyebab
penyakit pada berbagai

serangga dan

bersifat

parasit.

Dengan

demikian

cendawan yang memiliki sifat entomophatogen digunakan sebagai biological
insecticide untuk mengendalikan sejumlah serangga hama seperti belalang, anaianai, thrips dan digunakan untuk mengendalikan nyamuk penular malaria sedang
dalam penyelidikan (Barry, 2007). Metabolit sekunder yang dihasilkan jamur ini
adalah mikotoksin yang disebut destruksin, yang merupakan siklodepsipeptide
dengan lima asam amino ( Brousseau et al, 1996).
Penelitian ini merupakan penelitian eksperimental laboratoris. Penelitian daya
hambat Metarhizium anisopliae terhadap pertumbuhan Shigella dysenteriae sebagai
pengembangan materi pokok bahasan jamur di SMA dilakukan secara in vitro dengan
menggunakan metode pengendalian hayati yaitu dengan cara mengukur jari-jari pada
setiap perlakuan. Pengujian pendahuluan ini dilakukan sebelum melakukan uji akhir
tanpa melakukan pengulangan dan analisis. Hasil uji pendahuluan ini digunakan
sebagai acuan dalam penentuan daya hambat Metarhizium anisopliae terhadap
pertumbuhan Shigella dysenteriae pada pengujian akhir. Uji pendahuluan ini
bertujuan untuk mencari persentase penghambatan pertumbuhan Shigella dysenteriae
yang diberi jamur antagonis Metarhizium anisopliae. Kontrol yang digunakan adalah
bakteri Shigella dysenteriae tanpa jamur antagonis.
Penelitian

tentang

daya

hambat

Metarhizium

anisopliae

terhadap

pertumbuhan Shigella dysenteriae, sebelumnya dilakukan karakterisasi bakteri uji
dilakukan sebelum pengujian daya hambat Metarhizium anisopliae terhadap

viii

h

b.

p

gili
i
d
/
/
:

b.

gili
i
d
/
/
:

http

b.

gili
i
d
/
/
:

http

b.

gili
i
d
/
/
:

http

pertumbuhan Shigella dysenteriae. Hal ini bertujuan agar bakteri uji yang digunakan
sesuai dengan yang diinginkan serta agar tidak terjadi kesalahan dalam penggunaan
bakteri uji selain itu juga dilakukan Identifikasi Morfologi Jamur Metarhizium
anisopliae.
Jamur Metarhizium anisopliae memiliki daya hambat terhadap bakteri
Shigella dysenteriae, hal ini ditunjukkan dengan rerata jari-jari bakteri Shigella
dysenteriae yang pada hari ke-6 sudah tidak mengalami pertumbuhan. Pada hari
ke-6 menunjukkan titik eksponensial penghambatan, yang merupakan waktu yang
efektif untuk menghambat bakteri Shigella dysenteriae.
Pada besarnya persentase penghambatan Jamur Metarhizium anisopliae dalam
menghambat pertumbuhan bakteri Shigella dysenteriae pada hari ke-1 besar
persentasi penghambatannya adalah 0%, kemudian pada hari ke-2 persentase
penghambatannya naik menjadi 12%. Semakin hari persentase penghambatannya
semakin besar, hal ini dapat dilihat pada hari ke-7 besar persentase penghambatannya
sudah mencapai 47%.
Daya hambat Metarhizium anisopliae terhadap pertumbuhan Shigella
dysenteriae pada masing-masing perlakuan dilakukan analisis dengan menggunakan
ANOVA dengan 3 kali pengulangan. Berdasarkan hasil uji statistik Anova persentase
daya hambat jamur Metarhizium anisopliae terhadap pertumbuhan bakteri Shigella
dysenteriae menunjukkan nilai probabilitas sebesar 0,000 dengan F hitung sebesar
147.394. Mengingat 0,000< 0,05; maka H0: ditolak dan H1: diterima. Dapat ditarik
kesimpulan bahwa jamur Metarhizium anisopliae dapat menghambat pertumbuhan
bakteri Shigella dysenteriae.
Penelitian yang telah dilakukan mengenai daya hambat jamur Metarhizium
anisopliae terhadap pertumbuhan Shigella dysenteriae, dapat digunakan sebagai
pengembangan materi pokok bahasan jamur berupa artikel yang nantinya dapat
digunakan sebagai pengembangan bahan bacaan bagi siswa SMA mengenai pokok
bahasan jamur.

ix

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id PRAKATA
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
e pantas selain rasa syukur
ne
ne
nyang
neAlhamdulillah kepada iAllah
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
Tidak ada
kata
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
//:d
/dapat
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
SWT
atas
rahmat-Nya
sehingga
penulis
menyelesaikan
skripsi
yang
berjudul
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

id.id baik. Skripsi ini
ca.cid.id Sebagai Pengembanganj.Bahan
ca.cid.idAjar Mikrobiologi di SMA”
ca.cdengan
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
n
nej.
nej. salah satu syarat untuk
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bumenyelesaikan
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
disusun
untuk
memenuhi
pendidikan
strata
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
satuht(S1)
p
hthttp Biologi Fakultas Keguruan
hthttp dan Ilmu
http pada Program Studi Pendidikan

h

“Daya Hambat Metarhizium anisopliae terhadap Pertumbuhan Shigella dysenteriae

Pendidikan Universitas Jember.

d
d
d
d
Penulis ingin menyampaikan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id ucapan terima kasihekepada:
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne S.H., M.Hum., selakuilibDekan
neFakultas Keguruan danilIlmu
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
1.
Drs.
Imam
Muchtar,
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Universitas Jember;hhttp
p
hhttp
hPendidikan
http
2.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
3.
i
idgigili
//:d
p //
4.

Dra. Sri Astutik, M.Si., selaku Ketua Jurusan Pendidikan MIPA FKIP

d
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
a
e
e
e
n
n
nej.
nej.Pendidikan Biologi iFKIP
nej. selaku Ketua Program
.bu.n
.buStudi
.buM.Si.,
u
u
u
b
b
b
.
.
i
i
i
l
l
l
Dr. Suratno,
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
thttp
p
Jember; yang sekaligus
Dosen Pembimbing h
Akademik
hthttmenjadi
hUniversitas
Universitas Jember;j.ac.ci .id

6.

h

Prof. Dr. H. Joko Waluyo, M.Si., selaku Dosen Pembimbing I dan Ibu Dr. Hj.

d
.cid.id Dosen Pembimbing II;.ac.cid.id
ca.cid.id
Dwi Wahyuni, M.Kes.
aj.ca.ci .id
a
aj.caselaku
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
e
e
e
e
e
nej
nej Pendidikan Biologi;ilibdan
nM.Pd
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
5.
Sulifah
Apriliya,
selaku
Ketua
Laboratorium
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
Program Studi Pendidikan
hhttpBiologi;
hhttp
hBapak
http Tamyis selaku teknisi laboratorium

ca.cid.id 7.
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
8.
idgigili
//:d
p //

h

h

Seluruh Dosen Program Studi Pendidikan Biologi Universitas Jember;

id

ca.cid.id
a
.
j
e
e
neej.
u.n
nej.
nej.Universitas Jember; ilib.bu.n
.bBiologi
u
u
b
i
liibli.bu.un Program Studi Pendidikan
l
i
i
Seluruhig
mahasiswa
idgigili
idgigili
ig
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
id

.c.idselaku teknisi Lab MIPA Mikrobiologi;
.
Ir. Endang dan Bapak
j.acaTris
j.acac.id

h

Penulis berharap skripsi ini dapat bermanfaat bagi pembaca pada umumnya dan

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id penulis sendiri pada khususnya.
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
/
/
/
/
p
t
t
p
hhttp28 Februari 2012
Jember,

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
neej.
x ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
Halaman
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

i
ca.cid.id HALAMAN SAMPULj...........................................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
n.............................................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
HALAMAN
JUDUL
ii
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
HALAMAN
iii
p
hthttp PERSEMBAHAN ...........................................................................
hthttp
hthttp

h

DAFTAR ISI

MOTTO ................................................................................................................. iv

d
d
d
d
v
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id HALAMAN PERNYATAAN
aj.ca.ci .id...............................................................................
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
HALAMAN
PERSETUJUAN
.............................................................................
vi
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
HALAMAN
vii
hhttp
hhttp PENGESEHAN ...............................................................................
hhttp
RINGKASAN ........................................................................................................ viii

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id PRAKATA .............................................................................................................
x
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
DAFTAR
ISI
..........................................................................................................
xiii
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
DAFTAR
xvii
hthttp
hthttp
hthttp TABEL .................................................................................................

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

DAFTAR GAMBAR ............................................................................................. xviii

d
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
xx
aj.ca.ci .id DAFTAR LAMPIRAN
a
a
a.........................................................................................
.
.
.
.
j
j
j
j
.
.
.
e
e
e
e
nej
nej
nej
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
BAB
1.
PENDAHULUAN
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p Latar Belakang ....................................................................................
p
1
hhttp
hhttp
hhtt1.1

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

h

1.2 Perumusan Masalah ........................................................................... 3

id

ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
u.n
u.n
u.n
nej.
nej
nej
.
.
.
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
b
b
1.4 Tujuan
idgigili Penelitian ...............................................................................
idgigil4i
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p Manfaat Penelitian .............................................................................
hthtt1.5
hthttp
hthttp
4
id

. d
.
1.3 Batasan Masalah
4
j.a.cac.i................................................................................
j.a.cac.id

BAB 2. TINJAUAN PUSTAKA

.id

ca.cid.id
a
.
j
.
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
2.2dKarakteristik
Jamur
Metarhizium
anisopliae
...................................
6
i
i
i
g il
idgigil
idgigil
:p//://idig
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt2.3 Morfologi Jamur Metarhizium
hhtt
hhtt anisopliae .........................................
9

h

.id

id
c id
2.1 Deskripsi e
Jamur
anisopliae ..........................................
5
j.a.cac.Metarhizium
ej.a.ac.

h

2.4 Taksonomi Jamur Metarhizium anisopliae ....................................... 10

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
xiii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
nej
neInfeksi
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
2.6 Mekanisme
Jamur Metarhizium
anisopliae
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Pada
Bakteri
......................................................................................
11
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

2.5 Senyawa Kimia Yang Dihasilkan Oleh Jamur

d
id
Metarhizium .anisopliae
10
ac.ci .id .........................................................................
.ac.c.id

2.7 Bakteri Shigella dysenteriae ................................................................ 12

id.id
id
2.7.1 Klasifikasi
13
.ac.c..................................................................................
.ac.c.id

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
u.n
nej. Shigella dysentriaeili...................................................
nej.
nej.
.bMorfologi
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
2.7.2
13
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp ......................................................
14
hthttp 2.7.3 Fisiologi Shigella hdysentriae
hthttp
2.7.4 Pertumbuhan Shigella dysentriae ............................................... 14

ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
u.n
nej
nej
nej
.bu.n
.bPertumbuhan
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
Bakteri..................................................................
17
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
:
:2.8
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
19
hhttp
hhttp Pokok Bahasan Jamur di
hhSMA
ttp ..........................................................
.id
2.7.5 Faktorj.a
Lingkungan
Yang Mempengaruhi
c.cid.id
j.ac c.id

h

2.8.1 Ciri-ciri Jamur ........................................................................... 18

d
d
ca.cid.id
a
.
j
a
a
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej. Jamur .......................................................................
.bu.n
.bu.n
.bKlasifikasi
u
u
u
b
b
b
i
i
i
2.8.3
21
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
Manusia ......................................
24
hthttp
hthttp 2.8.4 Peran Jamur Bagi hKehidupan
.i
.i id
2.8.2 Reproduksi
.....................................................................
20
j.ac c.id
j.ac c.Jamur

h

2.9 Hipotesis ............................................................................................... 25

d
d
d
d
aj.ca.ci .id BAB 3. METODE PENELITIAN
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne ...................................................................................
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
3.1
Jenis
Penelitian
26
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p Tempat dan Waktu Penelitian
p
26
hhttp
hhttp ..........................................................
hhtt3.2

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

h

3.3 Variabel Penelitian ............................................................................. 26

id

ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
ej
nej.
nej
n.............................................................................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
3.5.1
Alat
27
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 3.5.2 Bahan ..........................................................................................
hthttp
hthttp
27
id

. .id
.
3.4 Alat dan Bahan
27
j.a.cac....................................................................................
j.a.cac.id

h

3.5 Definisi Operasional Variabel ............................................................ 28

.id

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
.
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
3.6.1
Desain
Uji
Pendahuluan
.............................................................
29
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt 3.6.2 Desain Uji Akhir ........................................................................
hhtt
hhtt
30

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

.id

c id
c id
3.6 Desain Penelitian
29
ej.a.ac. ................................................................................
ej.a.ac.

xiv

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

3.7 Prosedur Penelitian ........................................................................................ 31

ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej Medium ....................................................................
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
3.7.2
Pembuatan
31
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
:p//:d
:p//:d
:p//:anisopliae............................................
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
3.7.3
Identifikasi
Metarhizium
32
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
d
.cid.id ............................................................................
3.7.1 Sterilisasi
31
acAlat
ac.ci .id

3.7.4 Identifikasi Shigella dysenteriae ................................................. 32

idid
id
3.7.5 Pembuatan
34
.ac.c.Inokulum..................................................................
.ac.c.id

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
u.n
u.n
nej. Kurva Pertumbuhan
nej.
nej.
.bPengamatan
.b...............................................
.bu.n
u
u
u
b
b
b
3.7.6
34
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 3.7.7 Pengamatan Kecepatan
hthttpPertumbuhan Bakteri
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

Shigella dysenteriae .................................................................... 35

ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
Metarhizium
anisopliae
..............................................................
35
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
:p//:d
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Biologi Pokok Bahasan
tp
hhttp
hhtt 3.7.9 Prosedur Uji Validasi
hhtArtikel
.idid
.id
3.7.8 Pengamatan
Pertumbuhan Jamur
j.ac c.Kecepatan
j.ac c.id

h

Jamur........................................................................................... 36

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id 3.8 Analisis Data ...................................................................................................
36
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
3.9
Alur
Penelitian
................................................................................................
37
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
p
BAB.4
DAN PEMBAHASAN
hthttp
hthttp
hthttHASIL

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

h

h

4.1 Hasil penelitian ................................................................................................ 39

d
d
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
u.n
nej
nej
nej Uji.. .............................................................................
.bu.n
.bu.n
.bBakteri
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
39
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Pertumbuhan
Bakteri Uji ...............................
40
hhtt
hhtt 4.1.2 Hasil Pengamatan h
htt
.i
.i
4.1.1 Hasil Karakterisasi
j.acac.id
j.acac.id dan Pengamatan Pertumbuhan

h

4.1.3 Hasil Identifikasi Morfologi Jamur Metarhizium

id

ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
ej.
nej.
nej.
nUji
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
4.1.4
Hasil
Pendahuluan
.................................................................
43
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 4.1.5 Hasil Uji Akhir ............................................................................
hthttp
hthttp
45
id

. .id
.
anisopliae
41
j.acac....................................................................................
j.acac.id

h

4.2 Hasil Analisis Data .......................................................................................... 48

id

ca.cid.id
a
.
j
.
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
Metarhizium
anisopliae
terhadap
pertumbuhan
bakteri
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hh....................................................................
tt
Shigella dysenteriae
49

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

id

c. .id
c. id
4.2.1 Uji Anova
Besarnya Penghambatan
ej.a.acPersentase
ej.a.ac.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

xv

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
.
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej dysenteriae ....................................................................
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
Shigella
50
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
4.2.3
Hasil
Uji
Validasi
Artikel
Biologi
Jamur
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

4.2.2 Uji Duncan Persentase Daya Hambat jamur

dd
d
Metarhizium
terhadap pertumbuhan
ac.ci .ianisopliae
ac.ci .idbakteri

Metarhizium anisopliae dan Peranannya dalam

Menghambat
51
ca.cid.id
ca.cid.idShigella dysenteriae ..............................................
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.b....................................................................................................
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
4.3
Pembahasan
53
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp 4.3.1 Identifikasi/ Karakterisasi
hthttp Bakteri
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

Shigella dysenteriae .... ………………………………………… 54

.id.id
.id
4.3.2 Identifikasi
Metarhizium anisopliae
j.ac cMorfologi
j.ac c.id.......................... 55

e
e
n
n
ej.a
ej.a
u
u
n
n
.
.
u
u
b
b
.
.
i
i
4.3.3
Daya
Hambat
Jamur
Metarhizium
anisopliae
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
/
/
terhadap pertumbuhan
p:
hthtp
hthtp
ttp:
ttShigella

dysenteriae .................................................................................. 56

d
d
ca.cid.id
a
.
j
a
a
e
e
e
n
nej.
nej. dan
nej.
.bu.n
.buanisopliae
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
Pertumbuhan
Jamur
Metarhizium
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Bakteri Shigella dysenteriae
58
hthttp
hthttp ......................................................
hthttp
.i
.ci .id Lingkungan Penelitian.terhadap
4.3.4 Pengaruh
j ac c.id
j.acFaktor

4.3.5 Materi Pokok Bahasan Jamur di SMA

d
d
.
.
e
e
n
nej
nejHasil Validasi ArtikeliIPA
.bu.Jamur
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
4.3.6
Potensi
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
Metarhizium anisopliae
hhtt dan Peranannya
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

.i
.ci .id 1) ...................................................................
(kelasj.Xac
59
j.acac.id
asemester

h

dalam Menghambat Pertumbuhan Shigella dysenteriae............. 60

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
u.n
u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.
.bu.n
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
b
b
BAB.5 KESIMPULAN
DAN SARAN
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
p
hthttp
hthttp
5.1hKesimpulan
......................................................................................................
62

h

5.2 Saran .............................................................................................................. 62

d
d
d
d
aj.ca.ci .id DAFTAR PUSTAKAej.aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
LAMPIRAN
...........................................................................................................
63
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
xvi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp