Rumusan Masalah Tujuan Pengembangan

12 +, - . 01 ian Teori 1. Pembelajaran 2 3 45 6 t 6 7 u t 6 8 6 y 6 7 4 t 3 9 : 6 ; 5 ; 5 3 = ? 6 5 6 ? 6 A38B3 ? 6 : 6 9 6 7 . C 9 3 5 7 t 3 9 6 =5 6 7 t 6 9 6 4 u 9 u ;6 7 5 D6 5 7 5 t 3 9 : 6 ; 5 3 ? 6 8 6 = u 9 u 7 w 6 = tu y 6 7

4 E

u = u A ? 6 8 6 . C 3 8 B3 ? 6 : 6 9 6 7 837 u 9 u t F u 6 8 86 ; G B 9 7 5 ; 6 7 H 9 5 I F u J I 6 2013: 21 6 ;6 ? 6 A 9 3 B3 ? 6 : 6 9 y 6 7 4 t 3 9 :6 ; 5 3 E 6 9 6 B3 9 u ? 6 7 4 y 6 7 4 837 y 3B6 B = 6 7 6 ;6 7 y 6 A3 9 u B 6 6 7 A3 9 5? 6 = u y 6 7 4 ; 5 6 ;6 9 5 ;6 7 E37;3 9 u 7 4 B 3 9 5 I 6 t t 3 t 6 A . K 376 ; 6 ; 37 4 6 7 5 J u , L 3 8 6 9 M 6 8 6 ?5 = 2013: 25-26 8 37;3 I 5 7 5 5= 6 7 A38B3 ? 6 : 6 9 6 7 6 ;6 ? 6 N 6 tu A 9 3 A37 y 6 8A6 5 6 7 A3 7 4 3 t 6 u 6 7 ;37 4 6 7 E6 9 6 A37; 5 ; 5= 8 3 8 B3 9 5= 6 7 A37 4 3 t 6 u 6 7 = 3 A 6 ;6 5D 6 . K u 8B3 9 A37 4 3 t 6 u 6 7 B3 9 6 6 ? ;6 9 5 8 6 t 6 6 : 6 9 6 7 y 6 7 4 ; 5 6 8 A6 5 = 6 7 ; 5 3 = ? 6 . F 6 t 6 6 : 6 9 6 7 ; 5 3 = ? 6 8 3 9 u A 6 = 6 7 B3 9 B6 4 6 5 A37 4 6 ? 6 8 6 7 t 3 9 ;6 u ? N y 6 7 4 ; 5 N 9 6 5= 6 7 , ; 5 N N 7 , ;6 7 ; 5 8 u 6 t ;6 ?6 8 B u = u 8 6 t 6 A3 ? 6 : 6 9 6 7 . K 3 = ? 6 838A u 7 y 6 5 tu 4 6 u 7 tu = 8 3 7 y 5 6 A = 6 7 A3 3 9 t 6 ; 5; 5= 6 4 6 9 86 8A u 5 ; u A ;6 ? 6 8 86 y 6 9 6 = 6 t 8 3 7; 6 t 6 7 4 . C 3 7 4 u 6 6 6 7 A3 74 3 t 6 u 6 7 8 3 9 u A6 = 6 7 tu : N 6 7 u t 6 86 ;6 9 5 A3 8 B3 ? 6 : 6 9 6 7 . O u ; 5 K u 5? 6 76 ;6 7 P 3 A5 O 5 Q 6 76 2008: 1 8 3 7 y 6 t 6 = 6 7 B6 w 6 A38B 3 ? 6 : 6 9 6 7 83 9 u A6 = 6 7 = 3 4 5 6 t 6 7 y 6 7 4 83 ?5 B6 t =6 7 3 3 9 6 7 4 ;6 ? 6 8 8386 7 I 6 6 t = 6 7 B3 9 B6 4 6 5 N 8 B3 9 u 7 tu = B3 ? 6 : 6 9 4 u 7 6 838A3 9 ? 3 A37 4 3 t 6 u 6 7 , = 3 t 3 9 6 8 A 5? 6 7 ;6 7 75? 6 5 - 75? 6 5 A 5 J 5 I . C 37 4 3 t 6 u 6 7 ; 5 A3 9 ? 3 3 E 6 9 6 B3 9 t 6 6 A 6 t 6 u B3 9 A 9 3 R t 5 ;6 = 6 ;6 A37 4 3 t 6 u 6 7 y 6 7 4 ; 5 ;6 A6 t 3 E 6 9 6 5 7 J 6 7 . C 3 8 B3 ? 6 : 6 9 6 7 83 ?5 B6 t = 6 7 5D 6 3 B6 4 6 5 A38B 3 ? 6 : 6 9 ;6 7 4 u 9 u 3 B6 4 6 5 I 6 5? 5 J 6 t 9 . K 3 76 ;6 ;3 7 4 6 7 5 J u , Jamil Suprihatiningrum 13 2014: 75 STUV u U V WX Y WX U ZX [ w X Y T S ZT\X ]X X U X _X \X [ `T X U VWX aX U WT VaX t X U y X U V ST \ aZX t WX U a U bc SX `a _X U \a U VW u U VX U t T SY X t, ST_aX , S T t c _T , _X U Y T X \X t X U y X U V _a ` d ` d U ` T e X X t T TU e X U X u U tu W S T S u _X [ WX U ` a` f X _X \ X S ZT\X ]X . g T U _a_a W STSZX U tu Y T ` T t X _a_a W X VX _X Y X t STU T a S X Y T U VT t X [ u X U y X U V _aZT aWX U `T t X STSZX U tu STS u _X [ WX U Y T U e X Y X aX U tu ] d X U Y TS ZT \X ]X X U . h X \T i . j e [ u U W 2012: 3 S T U _Tba U a` aWX U Learning is an enduring change in behavior, or in the capacity to behave in a given fashion, which results from practice or other forms of experience . Berdasarkan definisi ini diperoleh tiga kriteria dari pembelajaran, yaitu pembelajaran mencakup perubahan, pembelajaran bertahan dari waktu ke waktu, dan pembelajaran terjadi melalui pengalaman. Pembelajaran merupakan perubahan perilaku atau kapasitas diri berdasarkan pengalaman yang telah dilalui. Perkembangan ini berlangsung dari waktu ke waktu menuju arah yang positif. 2 . Bahan Ajar Salah satu komponen sistem pembelajaran adalah tersedianya bahan ajar. Guru dituntut untuk mampu menyediakan bahan ajar yang digunakan dalam proses pembelajaran. Ali Mudlofir 2011: 128 menyatakan bahwa bahan ajar adalah seperangkat materi yang tersusun secara sistematis baik tertulis maupun tidak tertulis yang menciptakan lingkungansuasana belajar untuk siswa. Secara garis besar materi pembelajaran dalam bahan ajar terdiri dari pengetahuan, keterampilan, dan sikap atau nilai yang harus dipelajari siswa untuk mencapai standar kompetensi yang telah ditentukan.