WAWACAN NABI MEDAL, PROSES KELAHIRAN NABI MUHAMMAD SEJAK DALAM KANDUNGAN SAMPAI DILAHIRKAN: EDISI TEKS DAN TERJEMAHAN.
KATA PENGANTAR
Puji dan syukur penulis panjatkan kepada Allah SWT yang senantiasa
melimpah-curahkan rahmat-Nya kepada Nabi Muhammad SAW, serta berkat
ridho Allah SWT-lah penulis dapat menyelesaikan skripsi ini yang diberi judul
Wawacan Nabi Medal “Proses kelahiran Nabi Muhammad Sejak Dalam
Kandungan Sampai Dilahirkan”: Edisi Teks Dan Terjemahan.
Skripsi ini merupakan tugas akhir penulis untuk menempuh program Strata
Satu (S-1) pada Program Studi Sastra Sunda Fakultas Ilmu Budaya Universitas
Padjadjaran Jatinangor. Dalam penelitian dan penyusunan skripsi ini banyak
hambatan yang dialami oleh penulis, Maka dari itu skripsi ini masih banyak
kekurangan dari segi isi, penggunaan bahasa, dan teknik penulisan. Namun,
penyusunan skripsi ini tidak akan berjalan lancar apabila tidak ada pengarahan
dari seluruh dosen di Program Studi Sastra Sunda ini, khususnya kepada dosendosen pembimbing.
Dalam kesempatan ini, Penulis mengucapkan terimakasih kepada Elis
Suryani N.S selaku dosen pembimbing utama dan Mamat Ruhimat, S.S selaku
dosen pembimbing pendamping, penulis ucapkan terima kasih karena telah
senantiasa meluangkan waktunya untuk membimbing dan mengarahkan penulis
dalam penyusunan skripsi ini. Ucapan terima kasih kepada Prof.Dr.Dadang
Suganda, M.Hum selaku Dekan Fakultas Ilmu Budaya Universitas Padjadjaran,
Teddi Muhtaddin, M. Hum selaku Ketua Program Studi Sastra Sunda dan dosen
iii
wali, Terima kasih juga kepada seluruh dosen pengajar di Program Studi Sastra
Sunda: Prof. Dr. Cece Sobarna, Dr. Kalsum, M. Hum, Dr. Gugun gunardi, M.
Hum, Undang A. Darsa, M. Hum, Asep Yusuf Hudayat, M. A, Hera Mega Nova,
M.Hum, Rahmat Sopian, M. Hum, Dian Amaliasari, S.S, Samson, S.Sos, Asri
Soraya Afsari, S.S, dan Bapak Usep sebagai staf TU Program Studi Sastra Sunda,
beserta seluruh dosen pengajar di Fakultas Ilmu Budaya Universitas Padjadjaran.
Tidak lupa kepada keluarga tercinta, kedua orang tua beserta adik penulis
yang selalu mendo’akan, memberi dukungan moril maupun materil terima kasih
atas kasih sayang yang tak pernah surut kepada anakmu. Terima kasih penulis
juga ucapkan kepada Bapak Zuhri Alamsyah yang telah meminjamkan naskahnya.
Dan Bapak Wanta Abdul Latif yang membantu penulis dalam membaca naskah.
Penulis juga berterima kasih atas kasih sayang yang diberikan oleh Imam
Senjaya, Kepada teman terbaikku Irna Kayati Dewi, Mayasari, Iis Yuniati,
Neneng Rani, Anne, Teh Nda, dan kawan-kawan seperjuangan jurusan Sastra
Sunda angkatan 2008, penulis mengucapkan terima kasih sebanyak-banyaknya.
Semoga skripsi ini dapat bermanfaat bagi pembaca, khususnya bagi
penulis sendiri, dan bagi perkembangan ilmu Filologi dalam khasanah sastra
Sunda.
Jatinangor,
Agustus 2012
Penulis
DAFTAR ISI
ABSTRAK ............................................................................................................... i
ABSTRACT.............................................................................................................. ii
KATA PENGANTAR ........................................................................................... iii
DAFTAR ISI ............................................................................................................v
DAFTAR SINGKATAN ..................................................................................... viii
DAFTAR SIMBOL................................................................................................ ix
DAFTAR TABEL ....................................................................................................x
BAB I PENDAHULUAN
1.1 Latar Belakang ...................................................................................................1
1.2 Identifikasi Masalah ...........................................................................................6
1.3 Tujuan Penelitian ...............................................................................................6
1.4 Kegunaan Penelitian...........................................................................................7
1.5 Metodologi .........................................................................................................7
1.5.1 Metode Penelitian............................................................................................7
1.5.2 Metode Kajian .................................................................................................8
1.6 Landasan Teori ...................................................................................................8
1.7 Sumber Data .......................................................................................................9
BAB II KAJIAN TEORI
2.1 Filologi .............................................................................................................10
2.1.1 Kajian Naskah ...............................................................................................11
2.1.2 Kritik Teks ....................................................................................................11
2.3 Transliterasi ......................................................................................................18
2.3.1 Aksara Naskah ..............................................................................................19
2.4 Ejaan dan Sistem Penulisan .............................................................................21
2.5 Edisi Teks.........................................................................................................22
2.6 Terjemahan.......................................................................................................23
BAB III KRITIK NASKAH DAN KRTIK TEKS
3.1 Deskripsi Naskah .............................................................................................25
3.2 Ringkasan Cerita ..............................................................................................30
3.3 Penggunaan Pupuh ...........................................................................................31
3.3.1 Frekuensi Kemunculan Pupuh ......................................................................33
3.4 Rekapitulasi Penyimpangan .............................................................................34
3.4.1 Subtitusi.........................................................................................................34
3.4.1.1 Subtitusi Penanda Vokal ............................................................................34
3.4.1.2 Subtitusi Konsonan ....................................................................................35
3.4.1.3 Subtitusi Kata .............................................................................................35
3.4.2 Omisi .............................................................................................................35
3.4.2.1 Omisi Vokal ...............................................................................................36
3.4.2.2 Omisi Huruf Konsonan ..............................................................................36
3.4.2.3 Omisi Suku Kata ........................................................................................36
3.4.2.4 Omisi Kata .................................................................................................37
3.4.2.4 Omisi Padalisan..........................................................................................37
3.4.2.5 Haplografi ..................................................................................................38
3.4.3 Adisi ..............................................................................................................39
3.4.3.1 Adisi Vokal ................................................................................................39
3.4.3.2 Adisi Konsonan ..........................................................................................39
3.4.3.3 Adisi Suku Kata .........................................................................................41
3.4.3.4 Adisi Kata...................................................................................................40
3.4.4 Transposisi ....................................................................................................40
3.4.4.1 Transposisi Metatesis Kata ........................................................................40
3.4.4.2 Transposisi Urutan Kata .............................................................................41
3.5 Konvensi Pupuh ...............................................................................................41
3.6 Gambaran Fungsi Naskah WNB ......................................................................43
BAB IV EDISI TEKS DAN TERJEMAHAN
4.1 Pengantar Edisi.................................................................................................44
4.2 Pengantar Terjemahan ......................................................................................46
4.3 Edisi Teks Dan Terjemahan .............................................................................48
BAB V SIMPULAN DAN SARAN
5.1 Simpulan ........................................................................................................186
5.2 Saran...............................................................................................................187
SINOPSIS ............................................................................................................189
GLOSARI ............................................................................................................190
DAFTAR PUSTAKA ..........................................................................................191
DAFTAR KAMUS ..............................................................................................193
LAMPIRAN
RIWAYAT HIDUP
DAFTAR SINGKATAN
1.
WNB
: Wawacan Nabi Medal
2.
cm
: centimeter
3.
dll.
: dan lain-lain
4.
ket.
: keterangan
5.
h
: halaman
6.
p
: pupuh
7.
pd
: pada
8.
pdls
: padalisan
9.
st
: suntingan
DAFTAR SIMBOL
1.
( )
: Adenda, penambahan huruf, suku kata, kata, atau kalimat.
Misalnya: (sa)kabéh.
2.
[]
: Disdenda, pengurangan huruf, suku kata, kata, atau
kalimat. Misalnya
: wo[ng]wongan.
3.
Ø
: kosong/tidak terdapat
4.
I
: Nomor pupuh
5.
001/01
: Nomor pada /bait secara keseluruhan
: Nomor pada /bait dalam setiap pupuh
DAFTAR TABEL
Tabel 1 : Pola Metrum
16
Tabel 2 : Aksara Vokal
19
Tabel 3 : Aksara Konsonan
20
Tabel 4 : Pengunaan Pupuh
31
Tabel 5 :Frekuensi Kemunculan Pupuh
33
Tabel 6 : Subtitusi Penanda Vokal
34
Tabel 7 : Subtitusi Lambang Aksara Konsonan
35
Tabel 8 : Omisi Hurup Konsonan
35
Tabel 9 : Omisi Suku Kata
36
Tabel 10 : Omisi Kata
36
Tabel 11: Haplografi
37
Tabel 12 : Adisi Vokal
38
Tabel 13 : Adisi Konsonan
38
Tabel 14 : Adisi Kata
39
Tabel 15: Contoh Konvensi Pupuh
44
Tabel 16: Konvensi Penggunaan Pupuh pada Naskah WNB
44
Puji dan syukur penulis panjatkan kepada Allah SWT yang senantiasa
melimpah-curahkan rahmat-Nya kepada Nabi Muhammad SAW, serta berkat
ridho Allah SWT-lah penulis dapat menyelesaikan skripsi ini yang diberi judul
Wawacan Nabi Medal “Proses kelahiran Nabi Muhammad Sejak Dalam
Kandungan Sampai Dilahirkan”: Edisi Teks Dan Terjemahan.
Skripsi ini merupakan tugas akhir penulis untuk menempuh program Strata
Satu (S-1) pada Program Studi Sastra Sunda Fakultas Ilmu Budaya Universitas
Padjadjaran Jatinangor. Dalam penelitian dan penyusunan skripsi ini banyak
hambatan yang dialami oleh penulis, Maka dari itu skripsi ini masih banyak
kekurangan dari segi isi, penggunaan bahasa, dan teknik penulisan. Namun,
penyusunan skripsi ini tidak akan berjalan lancar apabila tidak ada pengarahan
dari seluruh dosen di Program Studi Sastra Sunda ini, khususnya kepada dosendosen pembimbing.
Dalam kesempatan ini, Penulis mengucapkan terimakasih kepada Elis
Suryani N.S selaku dosen pembimbing utama dan Mamat Ruhimat, S.S selaku
dosen pembimbing pendamping, penulis ucapkan terima kasih karena telah
senantiasa meluangkan waktunya untuk membimbing dan mengarahkan penulis
dalam penyusunan skripsi ini. Ucapan terima kasih kepada Prof.Dr.Dadang
Suganda, M.Hum selaku Dekan Fakultas Ilmu Budaya Universitas Padjadjaran,
Teddi Muhtaddin, M. Hum selaku Ketua Program Studi Sastra Sunda dan dosen
iii
wali, Terima kasih juga kepada seluruh dosen pengajar di Program Studi Sastra
Sunda: Prof. Dr. Cece Sobarna, Dr. Kalsum, M. Hum, Dr. Gugun gunardi, M.
Hum, Undang A. Darsa, M. Hum, Asep Yusuf Hudayat, M. A, Hera Mega Nova,
M.Hum, Rahmat Sopian, M. Hum, Dian Amaliasari, S.S, Samson, S.Sos, Asri
Soraya Afsari, S.S, dan Bapak Usep sebagai staf TU Program Studi Sastra Sunda,
beserta seluruh dosen pengajar di Fakultas Ilmu Budaya Universitas Padjadjaran.
Tidak lupa kepada keluarga tercinta, kedua orang tua beserta adik penulis
yang selalu mendo’akan, memberi dukungan moril maupun materil terima kasih
atas kasih sayang yang tak pernah surut kepada anakmu. Terima kasih penulis
juga ucapkan kepada Bapak Zuhri Alamsyah yang telah meminjamkan naskahnya.
Dan Bapak Wanta Abdul Latif yang membantu penulis dalam membaca naskah.
Penulis juga berterima kasih atas kasih sayang yang diberikan oleh Imam
Senjaya, Kepada teman terbaikku Irna Kayati Dewi, Mayasari, Iis Yuniati,
Neneng Rani, Anne, Teh Nda, dan kawan-kawan seperjuangan jurusan Sastra
Sunda angkatan 2008, penulis mengucapkan terima kasih sebanyak-banyaknya.
Semoga skripsi ini dapat bermanfaat bagi pembaca, khususnya bagi
penulis sendiri, dan bagi perkembangan ilmu Filologi dalam khasanah sastra
Sunda.
Jatinangor,
Agustus 2012
Penulis
DAFTAR ISI
ABSTRAK ............................................................................................................... i
ABSTRACT.............................................................................................................. ii
KATA PENGANTAR ........................................................................................... iii
DAFTAR ISI ............................................................................................................v
DAFTAR SINGKATAN ..................................................................................... viii
DAFTAR SIMBOL................................................................................................ ix
DAFTAR TABEL ....................................................................................................x
BAB I PENDAHULUAN
1.1 Latar Belakang ...................................................................................................1
1.2 Identifikasi Masalah ...........................................................................................6
1.3 Tujuan Penelitian ...............................................................................................6
1.4 Kegunaan Penelitian...........................................................................................7
1.5 Metodologi .........................................................................................................7
1.5.1 Metode Penelitian............................................................................................7
1.5.2 Metode Kajian .................................................................................................8
1.6 Landasan Teori ...................................................................................................8
1.7 Sumber Data .......................................................................................................9
BAB II KAJIAN TEORI
2.1 Filologi .............................................................................................................10
2.1.1 Kajian Naskah ...............................................................................................11
2.1.2 Kritik Teks ....................................................................................................11
2.3 Transliterasi ......................................................................................................18
2.3.1 Aksara Naskah ..............................................................................................19
2.4 Ejaan dan Sistem Penulisan .............................................................................21
2.5 Edisi Teks.........................................................................................................22
2.6 Terjemahan.......................................................................................................23
BAB III KRITIK NASKAH DAN KRTIK TEKS
3.1 Deskripsi Naskah .............................................................................................25
3.2 Ringkasan Cerita ..............................................................................................30
3.3 Penggunaan Pupuh ...........................................................................................31
3.3.1 Frekuensi Kemunculan Pupuh ......................................................................33
3.4 Rekapitulasi Penyimpangan .............................................................................34
3.4.1 Subtitusi.........................................................................................................34
3.4.1.1 Subtitusi Penanda Vokal ............................................................................34
3.4.1.2 Subtitusi Konsonan ....................................................................................35
3.4.1.3 Subtitusi Kata .............................................................................................35
3.4.2 Omisi .............................................................................................................35
3.4.2.1 Omisi Vokal ...............................................................................................36
3.4.2.2 Omisi Huruf Konsonan ..............................................................................36
3.4.2.3 Omisi Suku Kata ........................................................................................36
3.4.2.4 Omisi Kata .................................................................................................37
3.4.2.4 Omisi Padalisan..........................................................................................37
3.4.2.5 Haplografi ..................................................................................................38
3.4.3 Adisi ..............................................................................................................39
3.4.3.1 Adisi Vokal ................................................................................................39
3.4.3.2 Adisi Konsonan ..........................................................................................39
3.4.3.3 Adisi Suku Kata .........................................................................................41
3.4.3.4 Adisi Kata...................................................................................................40
3.4.4 Transposisi ....................................................................................................40
3.4.4.1 Transposisi Metatesis Kata ........................................................................40
3.4.4.2 Transposisi Urutan Kata .............................................................................41
3.5 Konvensi Pupuh ...............................................................................................41
3.6 Gambaran Fungsi Naskah WNB ......................................................................43
BAB IV EDISI TEKS DAN TERJEMAHAN
4.1 Pengantar Edisi.................................................................................................44
4.2 Pengantar Terjemahan ......................................................................................46
4.3 Edisi Teks Dan Terjemahan .............................................................................48
BAB V SIMPULAN DAN SARAN
5.1 Simpulan ........................................................................................................186
5.2 Saran...............................................................................................................187
SINOPSIS ............................................................................................................189
GLOSARI ............................................................................................................190
DAFTAR PUSTAKA ..........................................................................................191
DAFTAR KAMUS ..............................................................................................193
LAMPIRAN
RIWAYAT HIDUP
DAFTAR SINGKATAN
1.
WNB
: Wawacan Nabi Medal
2.
cm
: centimeter
3.
dll.
: dan lain-lain
4.
ket.
: keterangan
5.
h
: halaman
6.
p
: pupuh
7.
pd
: pada
8.
pdls
: padalisan
9.
st
: suntingan
DAFTAR SIMBOL
1.
( )
: Adenda, penambahan huruf, suku kata, kata, atau kalimat.
Misalnya: (sa)kabéh.
2.
[]
: Disdenda, pengurangan huruf, suku kata, kata, atau
kalimat. Misalnya
: wo[ng]wongan.
3.
Ø
: kosong/tidak terdapat
4.
I
: Nomor pupuh
5.
001/01
: Nomor pada /bait secara keseluruhan
: Nomor pada /bait dalam setiap pupuh
DAFTAR TABEL
Tabel 1 : Pola Metrum
16
Tabel 2 : Aksara Vokal
19
Tabel 3 : Aksara Konsonan
20
Tabel 4 : Pengunaan Pupuh
31
Tabel 5 :Frekuensi Kemunculan Pupuh
33
Tabel 6 : Subtitusi Penanda Vokal
34
Tabel 7 : Subtitusi Lambang Aksara Konsonan
35
Tabel 8 : Omisi Hurup Konsonan
35
Tabel 9 : Omisi Suku Kata
36
Tabel 10 : Omisi Kata
36
Tabel 11: Haplografi
37
Tabel 12 : Adisi Vokal
38
Tabel 13 : Adisi Konsonan
38
Tabel 14 : Adisi Kata
39
Tabel 15: Contoh Konvensi Pupuh
44
Tabel 16: Konvensi Penggunaan Pupuh pada Naskah WNB
44