Antara Korupsi (Kejahatan) dan Koruptor (Pelaku).

AntaraKorupsilKejahatan)
--daI?-Koruptor (Pelaku)

P

e rtu k a ra n

k a ta

P ro fe so r

Y u s ril

M a h e n d ra

d a n P ro fe so r

D enny

In d ra y a n a


m aya,

b e la k a n g a n

m engundang
Guru Besar Emeritus Universitas
Padjadjaran (Unpad)

. s e h in g g a

Ih z a

di
in i

p e rh a tia n

ta n y a a n
m a sy a ra k a t
RQPONMLKJIHGFEDCBA


Pendapat

te la h

te n ta n g

o le h L a c a s s a g n e

s o s io lo g i P ra n c is ),

bahw a

d ila h irk a n

te n ta n g

sebagai
re n a


kedua

p e n ja h a t

hukum ,

m aka

D a la m

se-

'd a n a

k a ta b e r-

m a-

nam un


p e n g a ru h

m a s y a ra k a tn y a .

a d a Ia h g u ru

p u la tu k a r

d i-

(a h li

n u s ia tid a k p e rn a h

y a n g m e la h irk a n

ilm u

ke-


te la h

p e r-

k a re n a

p a tu tn y a

ka-

lin g k u n g a n
M a sy a ra k a t
p e n ja h a t.

b id a n g

s e k a lip u n ,

hukum


tid a k

p i-

ada hu-

s e n d ik a n p a d a a s a s -a s a s h u k u m

b u n g a n p e n g a ru h la n g s u n g

d a n n o rm a h u k u m y a n g d ia k u i

k e d u a a h li a n tro p o lo g i d a n a h li

d a Ia m s is te m h u k u m In d o n e s ia .
Pendapat
In d ra y a n a

P ro fe so r
bahw a


s o s io lo g i te rs e b u t.

D enny

m em bedakan

itu s e n d iri; b e rb a la s

b u a tn y a

k a ta P ro -

- b u a ta n

la h ju g a p e m e rk o s a itu s e n d iri,
m e m p rih a tin k a n

te rje b a k


d a la m

b u a ta n n y a ;

g ik a y a n g d a p a t m e n y e s a tk a n
g e n e ra si m u d a
guhnya

k ita .

S esung-

p e rte n ta n g a n

s e n g it

p e la k u

u n s u r tin d a k


10-

d iri

a d a la h
ada

dengan

nang

a k a d e m ik

p a ra

a h li h u -

sen-

b a h w a p e la k u b e rta n g g u n g

.

ja -

w a b a ta s k e s a la h a n n y a . H u k u m

m e m b e rik a n c e la h

w ew e-

p a d a p e r- .

m e m b u k tik a n

p id a n a te rh a d a p

mutatis mutandis

dengan
tid a k n y a


p id a n a

m e m a s u k ira n a h h u k u m
dan

p e rP e r-

d a n p e la k u n y a

a n ta ra k e d u a p ro fe s o r te rs e b u t
p id a n a

s is i p e rn dan

(k e ja h a ta n ).

m e m b u k tik a n

ka-

n a la r

a n ta ra

(p e la k u )

b u a ta n n y a

lo g ik a n y a

jik a p e n g a c a ra p e m e rk o s a , a d a -

sungguh

(G u ru B e -

s a r H u k u m P id a n a U G M ) te la h

k o ru p to r ju g a a d a la h k o ru p to r

re n a

d a ri

A lm a rh u m

P ro fe s o r M o e ly a tn o

p e n g a c a ra

fe s o r Y u s ril b a h w a

"

L o m b ro so

s irn a k a re n a

p u b lik

k a ta -k a ta

keduanya

sebagai

m u d ia n

p ro fe s o r te rs e b u t. S u d a h te n tu

besar

T-ugaspara ahli
hukum adalah
menciptakan
kedamaian dalam
pergaulan
manusia, bukan
sebaliknya, karena
hukumtidak
memiliki makna
apapun tanpa
perdamaian.

d ila h irk a n

p e la c u r" .

d u n ia

m e n im b u lk a n

k e b e n a ra n

p e re n ip u a n

a n ta ra

hapus

p e la k u m a s ih
u n tu k m e n g -

h u k u m a n n y a ..

la k u (p e m b u a t)

jik a

te rb u k ti

pe-

tid a k

k u m p id a n a , k a re n a p o k o k p e r-

w a ra s a ta u d i b a w a h u m u r a ta u

d e b a ta n

ada

m e n u k ik p a d a a p a k a h

k e ja h a ta n

(k o ru p s i)

d a n s ia p a

p e la k u n y a (k o ru p to r).

B e rto la k

P a d a titik p o k o k p e m b ic a ra a n in i p e rlu
s e ja k ta h u n
b ro so

d ik e ta h u i

(a h li

bukunya,

bahw a

1 8 3 0 , C e sa re L o rn -

m in a l Ita lia ),

a n tro p o lo g i
d ik e n a l

k ri-

dengan

L'Uomo Delinquente

(M a n u s ia P e n ja h a t),
ngem ukakan

a la s a n p e m a a f

te la h m e -

pendapat

yang

an

hukum

m a s a la h
dan

p e la k u n y a

d ia s u m s ik a n

tid a k

s e m u a p e rb u a ta n

m e rta

p e la k u n y a

b e rta n g g u n g

s e b a g a i p e n ju d i d a n

I{ lip i n g Hum a

5

U n pad

bahw a
s e rta -

d ia n g g a p

ja w a b d a n d a p a t

d ih u k u m , d a n tid a k s e m u a p e -

k a lip u n

d ila h irk a n

(k o ru p s i)
(k o ru p to r),

m aka

la k u k e ja h a ta n

" la k i-la k i

m engenai

p e rb u a ta n

ja h a t

la h ir" ;

yang

d a ri p e rk e m b a n g p id a n a

te rk e n a l, " M a n u s ia a d a la h p e n s e ja k

la in

d ib e n a rk a n m e n u ru tK U H P .

te rb u k ti

20, 2

(k o ru p to r)

u n s u r k e s a la h a n

se-

te la h

mutatis mutandis

d i-

ja tu h i h u k u m a n
an pem benar

la h

jik a a d a a la s -

a ta u

a la s a n

m e n c ip ta k a n

.k e d a m a ia n

d a la m p e rg a u la n

pe-

m a n u s ia , b u -

m a a f y a n g d a p a t m e n g h ila n g -

k a n s e b a lik n y a , k a re n a h u k u m

kan

tid a k m e m ilik i m a k n a a p a p u n

unsur

m e la w a n

hukum

ta n p a

d a ri p e rb u a ta n n y a .
B e rto la k
a n d o k trin

hukum

p id a n a

p e rn y a ta -

a n b a h w a p e n a s ih a t

k o ru p to r

a d a la h

k o ru p to r

dengan

a la s a n

itu

d a ri

uang

ta m p a k

h a s il

lo g is , te ta p i

n a r k a re n a

tid a k

k a re n a

b e rtu ju a n
flik

be-

d ip e n g a ru h i

m aka

H u k u m , k a re n a
je la s , a d a la h

yang

b e n a ra n

d a la m

m asa

abad

k e -1 5

. s a la h s a tu n y a

ke-

a d ila n

tid a k

pada

ada

p e r-

te rh a d a p

d a n d i m e re k a

hukum

h a ru s

la n d a s a n

bangsa

in i. S e la in itu , s e ja la n

ke-

dengan
trin

m uka

d ip e rla k u k a n

.

p id a n a .

hukum

b e tu l m a k n a
d a n tu ju a n

M e re k a

h a ru s

m e n g a m a ti,
s e rta

d a n p ra k tis i

b ija k

itu .

m e lih a t,

dan m em andang

b e rp e n d a p a t

p e r-

te o ri h u k u m

dan

k e a d ila n

te rh a d a p

ra s a p rih a tin
bangan

d ila n d a s k a n

k a h k ita te la h
m a ju a n

itu ,

b a lik n y a ?

itu tid a k re le -

hadapan

m e re k a

y a n g b e rp u -

n y a , tid a k b e rp u n y a
. s e k a lip u n

b a ik d i

te rm a s u k

n u ju

ada-

s ila

p e r-

A ta u

p e ra d a b a n

sebagai

m e n g a la m i

s ig n ifik a n

le b ih m a ju

ke-

se-

bahkan

m e-

bangsa

yang

bangsa

s e b a lik n y a .

S W T -y a n g

n g e ta h u i .•

a ta u

d a ris u d u tP a n c a s ila

fils a fa t

1 9 4 5 " a ta u
A lla h

p e rija h a t.

T u g a s p a ra a h li h u k u m

bangsa

ta m a , k e d u a , d a n k e tig a . A p a -

K a-

v a n la g i e k s is te n s in y a

p e rk e m -

s o s ia l, y a n g

pada

m a sy a ra k a t

p a ra a h li h u k u m

k ita c u k u p m e m e lih a t

c ita k e s e ja h te ra a n

b e ra d a .

m a sy a ra k a t

hukum

" d a n n e g a ra in id a la rn m e n c a p a i

d i m a n a m e re k a
ta n p a

d a la m

p e rju a n g a n

s itu a s i lin g k u n g a n

re n a

dok-

s e rta

S e p a tu tn y a
m e-

d i b a lik

hukum

p id a n a

kem bangan

te rs e b u t, s e y o g ia n y a s e tia p m e re k a y a n g m e n g a k u a h lih u k u m

k e h id u p a n

p e rk e m b a n g a n

hukum

te o ri

m aham i

se-

s ia p a

s a m a .A ta s d a s a r tu ju a n h u k u m

b a ik te o re tis i

P a n c a s ila

fa ls a fa h

s a ja y a n g te la h m e la k u k a n
ja h a ta n

p u b lik ,

k ita b e rp ija k

bagai

b e rb e d a -b e d a

(d is k rim in a tif)

p e rtu k a ra n

p e ja b a t

te n tu s e p a tu tn y a

b o le h

de-

k a ta a h lih u k u m d ia ta s ,a p a la g i

ke-

h u k u m , d a n d a la m k e -

yang

dan

keem asan
sam pai

D a la m k o n te k s

tu ju a n n y a

p a s tia n

la k u a n

re trib u tif,

b e rk e m b a n g

n g a n a b a d k e -1 8 .

g o rila .

b in g k a i

te la h

te o r i k o n flik

o le h

te la h

pada

kon-

m a sy a ra k a t

m e n g a la m i

m a n u s ia

m e n e rn u k a n

d a la n i

d a n te o ri k e a d ila n

g o rila

s a m a d e n g a n b in a ta n g

a b a d k e -1 9 .

m e n c ip ta k a n

Itu

d i a ta s d u a k a k i d a n

ju g a m a n u s ia ,

re s-

S e b a lik n y a , a lira n h u k u m y a n g

s a m a s a ja d e n g a n

m e n g a ta k a n :
b e rja la n

s e ja k p e rte n g a h a n

honor

k o ru p s i.

te o rik o n -

to ra tif, y a n g k in i b e rk e m b a n g

pe-

n a s ih a t itu m e m p e ro le h

p e rd a m a ia n

s e n s u s d a n te o ri k e a d ila n

s e n d iri,

bahw a

T e o ri y a n g

tu ju a n

d a la m h u k u m a d a la h

di

a ta s , s e s u n g g u h n y a

p e rd a m a ia n .

m e la n d a s i

d a ri p e rk e m b a n g -

s e ja k
H anya

M aha

M e-