Pengaruh Variasi Arus Pengelasan dan Variasi Diameter Elektroda Terhadap Kekuatan Tarik Pada Stainless Steel AISI 304
Lampiran 1
Tabel Lembar Pengolahan Data Spesimen Uji Tarik Dengan Diameter Elektroda 2.6 mm
Arus
85 A
85 A
85 A
L (mm)
200
200
200
∆L (mm)
31.4
37.8
39.2
Lebar (mm)
12.55
12.04
12.27
Tebal (mm)
4.74
4.85
4.96
Luas A (mm2)
59.487
58.394
60.8592
Gaya F (N)
21000
21500
23200
rata-rata
95 A
95 A
95 A
200
200
200
24.6
21.9
22.3
12.07
12.07
12.1
4.67
4.51
4.55
56.3669
54.4357
55.055
20200
18000
18500
rata-rata
105 A
105 A
105 A
200
200
200
20.2
21.3
20.6
12.3
12.5
12.36
4.45
4.88
4.49
54.735
61
55.4964
rata-rata
16700
19700
17000
σ (MPa)
353.132
368.353
381.762
ε (%)
15.7
18.9
19.6
E (MPa)
2249.24841
1948.95767
1947.76531
367.749
18.0667
2048.65713
358.351
330.625
336.752
12.3
10.95
11.15
2913.42276
3019.40639
3020.19731
341.9093
11.4667
2984.34216
305.1064
322.9508
306.3262
10.1
10.65
10.3
3020.85566
3032.40206
2974.04054
311.4611
10.35
3009.09942
Perhitungan :
Nilai Tegangan untuk diameter elektroda 2,6 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi arus 85 A
Spesimen 1
σ= =
�
2100 �
= 353,018 N/mm2
�
21500 �
=368,188 N/mm2
�
23200 �
� 59,487 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 58,934 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 60,8592 �� 2
= 381,209 N/mm2
b. Variasi arus 95 A
Spesimen 1
σ= =
�
20200 �
=358,372 N/mm2
�
18000 �
= 330,469 N/mm2
�
18500 �
� 56,3669 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 54,4357 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 55,055 �� 2
= 336,027 N/mm2
Universitas Sumatera Utara
c. Variasi arus 105 A
Spesimen 1
σ= =
�
16700 �
� 54,735 �� 2
= 305,106 N/mm2
Spesimen 2
σ= =
� 19700 �
� 61 �� 2
= 322,95 N/mm2
Spesimen 3
σ= =
�
17000 �
� 55,4964 �� 2
= 306,328 N/mm2
Nilai regangan untuk diameter elektroda 2,6 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi Arus 85 A
Spesimen 1
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
ε =
31,4
200
x 100 % = 15,7 %
Spesimen 2
�
37,8
200
x 100 % = 18,9 %
Spesimen 3
ε=
∆�
�
x 100% =
39,2
200
x 100 % = 19,6%
b. Variasi Arus 95 A
Spesimen 1
ε=
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
24,6
200
x 100 % = 12,3%
Spesimen 2
ε=
�
21,9
200
x 100 % = 10,95 %
Spesimen 3
ε=
�
22,3
200
x 100% = 11,15%
c. Variasi Arus 105 A
Spesimen 1
ε =
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
20,2
200
x 100% = 10,1 %
Spesimen 2
ε =
�
21,3
200
x 100% = 10,65 %
Spesimen 3
�
20,6
200
x 100% = 10,3 %
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2
Tabel Lembar Pengolahan Data Spesimen Uji Tarik Dengan Diameter Elektroda 3.2 mm
Arus
85 A
85 A
85 A
L (mm)
200
200
200
∆L (mm)
25.9
58.52
29.5
Lebar (mm)
12.01
12.06
12.05
Tebal (mm)
4.93
4.95
4.93
Luas A (mm2)
59.2093
59.697
59.4065
Gaya F (N)
20700
26400
21600
rata-rata
95 A
95 A
95 A
200
200
200
52.4
40.88
39.28
12.55
12
12.27
4.95
4.94
4.96
62.1225
59.28
60.8592
26600
24800
24400
rata-rata
105 A
105 A
105 A
200
200
200
28.7
24.34
32.16
12.8
12.56
12.55
4.92
4.8
4.98
62.976
60.288
62.499
rata-rata
23000
21200
26400
σ (MPa)
349.5
442.28
363.63
ε (%)
12.95
29.26
14.75
E (MPa)
2698.8417
1511.55161
2465.28814
385.1367
18.9867
2225.22715
428.2
418.35
400.98
26.2
20.44
19.64
1634.35115
2046.72211
2041.64969
415.8433
22.0933
1907.57432
365.25
351.63
404.53
14.35
12.17
16.08
2545.29617
2889.318
2515.73383
373.8033
14.2
2650.116
Perhitungan :
Nilai Tegangan untuk diameter elektroda 3,2 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi arus 85 A
Spesimen 1
σ= =
�
20700 �
�
26400 �
� 59,2093 �� 2
= 349,607 N/mm2
Spesimen 2
σ= =
� 59,697 �� 2
=442,233 N/mm2
Spesimen 3
σ= =
�
21600 �
� 59,4065 �� 2
= 363,59 N/mm2
b. Variasi arus 95 A
Spesimen 1
σ= =
�
26600 �
� 62,1225 �� 2
= 428,186 N/mm2
Spesimen 2
σ= =
�
24800 �
� 59,28 �� 2
= 418,353 N/mm2
Spesimen 3
σ= =
�
24400 �
� 60,8592 �� 2
= 400,926 N/mm2
Universitas Sumatera Utara
c. Variasi arus 105 A
Spesimen 1
σ= =
�
23000 �
= 365,218 N/mm2
�
21200 �
= 351,645 N/mm2
�
26400 �
� 62,976 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 60,288 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 65,26 �� 2
= 404,535 N/mm2
Nilai regangan untuk diameter elektroda 3,2 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi Arus 85 A
Spesimen 1
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
ε =
25,9
200
x 100 % = 12,95 %
Spesimen 2
�
58,52
200
x 100 % = 29,26 %
Spesimen 3
ε=
∆�
�
x 100% =
29,5
200
x 100 % = 14,75 %
b. Variasi Arus 95 A
Spesimen 1
ε=
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
52,4
200
x 100 % = 26,2%
Spesimen 2
ε=
�
40,88
200
x 100 % = 20,44 %
Spesimen 3
ε=
�
39,28
200
x 100% = 19,64%
c. Variasi Arus 105 A
Spesimen 1
ε =
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
28,7
200
x 100% = 14,35 %
Spesimen 2
ε =
�
24,34
200
x 100% = 12,17 %
Spesimen 3
�
32,16
200
x 100% = 16,08 %
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 3
Tabel Lembar Pengolahan Data Spesimen Uji Tarik Dengan Diameter Elektroda 4.0 mm
Arus
85 A
85 A
85 A
L (mm)
200
200
200
∆L (mm)
17
18.4
15.3
Lebar (mm)
12.05
12.08
12.03
Tebal (mm)
4.86
4.91
4.93
Luas A (mm2)
58.563
59.3128
59.3079
Gaya F (N)
15000
17800
13500
rata-rata
95 A
95 A
95 A
200
200
200
22.1
20.8
21.4
12.6
12.32
12.29
4.93
4.89
4.97
62.118
60.2448
61.0813
20000
18900
19600
rata-rata
105 A
105 A
105 A
200
200
200
21.1
20.9
27.9
12.41
12.34
12.96
4.92
4.94
4.96
61.0572
60.9596
64.2816
rata-rata
19500
19100
23400
σ (MPa)
256.157
300.103
227.712
ε (%)
8.5
9.2
7.65
E (MPa)
3013.61176
3261.98913
2976.62745
261.324
8.45
3084.07612
321.872
313.691
320.8729
11.05
10.4
10.7
2912.86878
3016.25962
2998.81215
318.812
10.7167
2975.98018
319.384
313.335
364.021
10.55
10.45
13.95
3027.33649
2998.42105
2609.46953
332.2467
11.65
2878.40903
Perhitungan :
Nilai Tegangan untuk diameter elektroda 4,0 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi arus 85 A
Spesimen 1
σ= =
�
15000 �
= 256,134 N/mm2
�
17.800 �
=300,107 N/mm2
�
13500 �
= 227,629 N/mm2
� 58,563 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 59,312 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 59,307 �� 2
b. Variasi arus 95 A
Spesimen 1
σ= =
�
20.000 �
= 321,967 N/mm2
�
18900 �
= 313,724 N/mm2
�
19600 �
= 320,885 N/mm2
� 62,118 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 60,244 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 61,081 �� 2
Universitas Sumatera Utara
c. Variasi arus 105 A
Spesimen 1
σ= =
�
19500 �
= 319,313 N/mm2
�
19100 �
= 313,325 N/mm2
�
23400 �
= 364,026 N/mm2
� 61,057 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 60,959 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 64,281 �� 2
Nilai regangan untuk diameter elektroda 4,0 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi Arus 85 A
Spesimen 1
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
ε =
17
200
x 100 % = 8,5 %
Spesimen 2
�
18,4
200
x 100 % = 9,2 %
Spesimen 3
ε=
∆�
�
x 100% =
15,3
200
x 100 % = 7,65 %
b. Variasi Arus 95 A
Spesimen 1
ε=
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
22,1
200
x 100 % = 11,05%
Spesimen 2
ε=
�
20,8
200
x 100 % = 10,4 %
Spesimen 3
ε=
�
21,4
200
x 100% = 10,7%
c. Variasi Arus 105 A
Spesimen 1
ε =
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
21,1
200
x 100% = 10,55 %
Spesimen 2
ε =
�
20,9
200
x 100% = 10,45 %
Spesimen 3
�
27,9
200
x 100% = 13,95 %
Universitas Sumatera Utara
Tabel Lembar Pengolahan Data Spesimen Uji Tarik Dengan Diameter Elektroda 2.6 mm
Arus
85 A
85 A
85 A
L (mm)
200
200
200
∆L (mm)
31.4
37.8
39.2
Lebar (mm)
12.55
12.04
12.27
Tebal (mm)
4.74
4.85
4.96
Luas A (mm2)
59.487
58.394
60.8592
Gaya F (N)
21000
21500
23200
rata-rata
95 A
95 A
95 A
200
200
200
24.6
21.9
22.3
12.07
12.07
12.1
4.67
4.51
4.55
56.3669
54.4357
55.055
20200
18000
18500
rata-rata
105 A
105 A
105 A
200
200
200
20.2
21.3
20.6
12.3
12.5
12.36
4.45
4.88
4.49
54.735
61
55.4964
rata-rata
16700
19700
17000
σ (MPa)
353.132
368.353
381.762
ε (%)
15.7
18.9
19.6
E (MPa)
2249.24841
1948.95767
1947.76531
367.749
18.0667
2048.65713
358.351
330.625
336.752
12.3
10.95
11.15
2913.42276
3019.40639
3020.19731
341.9093
11.4667
2984.34216
305.1064
322.9508
306.3262
10.1
10.65
10.3
3020.85566
3032.40206
2974.04054
311.4611
10.35
3009.09942
Perhitungan :
Nilai Tegangan untuk diameter elektroda 2,6 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi arus 85 A
Spesimen 1
σ= =
�
2100 �
= 353,018 N/mm2
�
21500 �
=368,188 N/mm2
�
23200 �
� 59,487 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 58,934 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 60,8592 �� 2
= 381,209 N/mm2
b. Variasi arus 95 A
Spesimen 1
σ= =
�
20200 �
=358,372 N/mm2
�
18000 �
= 330,469 N/mm2
�
18500 �
� 56,3669 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 54,4357 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 55,055 �� 2
= 336,027 N/mm2
Universitas Sumatera Utara
c. Variasi arus 105 A
Spesimen 1
σ= =
�
16700 �
� 54,735 �� 2
= 305,106 N/mm2
Spesimen 2
σ= =
� 19700 �
� 61 �� 2
= 322,95 N/mm2
Spesimen 3
σ= =
�
17000 �
� 55,4964 �� 2
= 306,328 N/mm2
Nilai regangan untuk diameter elektroda 2,6 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi Arus 85 A
Spesimen 1
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
ε =
31,4
200
x 100 % = 15,7 %
Spesimen 2
�
37,8
200
x 100 % = 18,9 %
Spesimen 3
ε=
∆�
�
x 100% =
39,2
200
x 100 % = 19,6%
b. Variasi Arus 95 A
Spesimen 1
ε=
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
24,6
200
x 100 % = 12,3%
Spesimen 2
ε=
�
21,9
200
x 100 % = 10,95 %
Spesimen 3
ε=
�
22,3
200
x 100% = 11,15%
c. Variasi Arus 105 A
Spesimen 1
ε =
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
20,2
200
x 100% = 10,1 %
Spesimen 2
ε =
�
21,3
200
x 100% = 10,65 %
Spesimen 3
�
20,6
200
x 100% = 10,3 %
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2
Tabel Lembar Pengolahan Data Spesimen Uji Tarik Dengan Diameter Elektroda 3.2 mm
Arus
85 A
85 A
85 A
L (mm)
200
200
200
∆L (mm)
25.9
58.52
29.5
Lebar (mm)
12.01
12.06
12.05
Tebal (mm)
4.93
4.95
4.93
Luas A (mm2)
59.2093
59.697
59.4065
Gaya F (N)
20700
26400
21600
rata-rata
95 A
95 A
95 A
200
200
200
52.4
40.88
39.28
12.55
12
12.27
4.95
4.94
4.96
62.1225
59.28
60.8592
26600
24800
24400
rata-rata
105 A
105 A
105 A
200
200
200
28.7
24.34
32.16
12.8
12.56
12.55
4.92
4.8
4.98
62.976
60.288
62.499
rata-rata
23000
21200
26400
σ (MPa)
349.5
442.28
363.63
ε (%)
12.95
29.26
14.75
E (MPa)
2698.8417
1511.55161
2465.28814
385.1367
18.9867
2225.22715
428.2
418.35
400.98
26.2
20.44
19.64
1634.35115
2046.72211
2041.64969
415.8433
22.0933
1907.57432
365.25
351.63
404.53
14.35
12.17
16.08
2545.29617
2889.318
2515.73383
373.8033
14.2
2650.116
Perhitungan :
Nilai Tegangan untuk diameter elektroda 3,2 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi arus 85 A
Spesimen 1
σ= =
�
20700 �
�
26400 �
� 59,2093 �� 2
= 349,607 N/mm2
Spesimen 2
σ= =
� 59,697 �� 2
=442,233 N/mm2
Spesimen 3
σ= =
�
21600 �
� 59,4065 �� 2
= 363,59 N/mm2
b. Variasi arus 95 A
Spesimen 1
σ= =
�
26600 �
� 62,1225 �� 2
= 428,186 N/mm2
Spesimen 2
σ= =
�
24800 �
� 59,28 �� 2
= 418,353 N/mm2
Spesimen 3
σ= =
�
24400 �
� 60,8592 �� 2
= 400,926 N/mm2
Universitas Sumatera Utara
c. Variasi arus 105 A
Spesimen 1
σ= =
�
23000 �
= 365,218 N/mm2
�
21200 �
= 351,645 N/mm2
�
26400 �
� 62,976 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 60,288 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 65,26 �� 2
= 404,535 N/mm2
Nilai regangan untuk diameter elektroda 3,2 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi Arus 85 A
Spesimen 1
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
ε =
25,9
200
x 100 % = 12,95 %
Spesimen 2
�
58,52
200
x 100 % = 29,26 %
Spesimen 3
ε=
∆�
�
x 100% =
29,5
200
x 100 % = 14,75 %
b. Variasi Arus 95 A
Spesimen 1
ε=
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
52,4
200
x 100 % = 26,2%
Spesimen 2
ε=
�
40,88
200
x 100 % = 20,44 %
Spesimen 3
ε=
�
39,28
200
x 100% = 19,64%
c. Variasi Arus 105 A
Spesimen 1
ε =
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
28,7
200
x 100% = 14,35 %
Spesimen 2
ε =
�
24,34
200
x 100% = 12,17 %
Spesimen 3
�
32,16
200
x 100% = 16,08 %
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 3
Tabel Lembar Pengolahan Data Spesimen Uji Tarik Dengan Diameter Elektroda 4.0 mm
Arus
85 A
85 A
85 A
L (mm)
200
200
200
∆L (mm)
17
18.4
15.3
Lebar (mm)
12.05
12.08
12.03
Tebal (mm)
4.86
4.91
4.93
Luas A (mm2)
58.563
59.3128
59.3079
Gaya F (N)
15000
17800
13500
rata-rata
95 A
95 A
95 A
200
200
200
22.1
20.8
21.4
12.6
12.32
12.29
4.93
4.89
4.97
62.118
60.2448
61.0813
20000
18900
19600
rata-rata
105 A
105 A
105 A
200
200
200
21.1
20.9
27.9
12.41
12.34
12.96
4.92
4.94
4.96
61.0572
60.9596
64.2816
rata-rata
19500
19100
23400
σ (MPa)
256.157
300.103
227.712
ε (%)
8.5
9.2
7.65
E (MPa)
3013.61176
3261.98913
2976.62745
261.324
8.45
3084.07612
321.872
313.691
320.8729
11.05
10.4
10.7
2912.86878
3016.25962
2998.81215
318.812
10.7167
2975.98018
319.384
313.335
364.021
10.55
10.45
13.95
3027.33649
2998.42105
2609.46953
332.2467
11.65
2878.40903
Perhitungan :
Nilai Tegangan untuk diameter elektroda 4,0 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi arus 85 A
Spesimen 1
σ= =
�
15000 �
= 256,134 N/mm2
�
17.800 �
=300,107 N/mm2
�
13500 �
= 227,629 N/mm2
� 58,563 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 59,312 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 59,307 �� 2
b. Variasi arus 95 A
Spesimen 1
σ= =
�
20.000 �
= 321,967 N/mm2
�
18900 �
= 313,724 N/mm2
�
19600 �
= 320,885 N/mm2
� 62,118 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 60,244 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 61,081 �� 2
Universitas Sumatera Utara
c. Variasi arus 105 A
Spesimen 1
σ= =
�
19500 �
= 319,313 N/mm2
�
19100 �
= 313,325 N/mm2
�
23400 �
= 364,026 N/mm2
� 61,057 �� 2
Spesimen 2
σ= =
� 60,959 �� 2
Spesimen 3
σ= =
� 64,281 �� 2
Nilai regangan untuk diameter elektroda 4,0 mm masing-masing spesimen adalah
sebagai berikut :
a. Variasi Arus 85 A
Spesimen 1
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
ε =
17
200
x 100 % = 8,5 %
Spesimen 2
�
18,4
200
x 100 % = 9,2 %
Spesimen 3
ε=
∆�
�
x 100% =
15,3
200
x 100 % = 7,65 %
b. Variasi Arus 95 A
Spesimen 1
ε=
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
22,1
200
x 100 % = 11,05%
Spesimen 2
ε=
�
20,8
200
x 100 % = 10,4 %
Spesimen 3
ε=
�
21,4
200
x 100% = 10,7%
c. Variasi Arus 105 A
Spesimen 1
ε =
ε =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
∆�
x 100% =
�
21,1
200
x 100% = 10,55 %
Spesimen 2
ε =
�
20,9
200
x 100% = 10,45 %
Spesimen 3
�
27,9
200
x 100% = 13,95 %
Universitas Sumatera Utara