BULLYING DALAM AL-QUR’AN : STUDI ANALISIS TEORI DAN KAIDAH M.QURAISH SHIHAB SERTA IBN KATHIR DALAM MENAFSIRKAN YASKHAR.

BULLYING DALAM AL-QUR’AN
(Studi Analisis Teori dan Kaidah M. Quraish Shihab serta Ibn
Kathi>r dalam Menafsirkan Yaskhar )
Proposal:
Diajukan untuk memenuhi Tugas Akhir Guna memperoleh gelar sarjana Strata
Satu (S-1) dalam Ilmu al-Quran dan Tafsir

Oleh:
MOCH. AMIRUDIN ASHAR
NIM : E03212028

JURUSAN TAFSIR HADITH
FAKULTAS USHULUDIN DAN FILSAFAT
UNIVERSITAS ISLAM NEGERI SUNAN AMPEL

SURABAYA
2016

BULLYING DALAM AL-QUR’AN
(Studi Analisis Teori dan Kaidah M. Quraish Shihab serta Ibn
Kathi>r dalam Menafsirkan Yaskhar )


Skripsi

Diajukan Kepada
Universitas Islam Negeri Sunan Ampel Surabaya
untuk Memenuhi Salah Satu Persyaratan
dalam Menyelesaikan Program Sarjana Strata Satu (S-1) dalam Ilmu al-Quran dan
Tafsir

Oleh:
MOCH. AMIRUDIN ASHAR
NIM : E03212028

JURUSAN TAFSIR HADITH
FAKULTAS USHULUDIN DAN FILSAFAT
UNIVERSITAS ISLAM NEGERI SUNAN AMPEL
SURABAYA
2016
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id


digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id

digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id

digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id

A B ST R A K

M och.

A m iru d din

A shar.

E03212028.

B ullyin g

a l- Q u r ’ a n


D a la m

A n a l i s i s T e o r i d a n K a i d a h M . Q u r a i s h S h i h a b s e r t a I b n K a t h i r> d a l a m

(Stu d i

M e n a fsir k a n

Y a skh a r).
M a sa la h

yang

d i t e l i ti d a l a m

p e n e li ti a n

ini a d a la h

y a n g d i g u n a k a n M . Q u r a i s h S h i h a b d a n I b n K a t h i r> d a l a m


te n ta n g te o ri d a n

k aid a h

m e n a fs i r k a n y a s k h a r p a d a

a y a t-a y at m e n g eje k .
T u ju a n

d a r i p e n e li ti a n

ini a d a la h

u n tu k

m e n g e ta h ui

t e o ri d a n


k a id a h

yang

d i g u n a k a n M . Q u r a i s h S h i h a b d a n I b n K a t h i r> d a l a m m e n a f s i r k a n y a s k h a r p a d a a y a t a y a t m e n g eje k .
D a la m

m e nja w a b

p e rm asa la h a n

te rse b u t,

m aka

p e n e li t ia n

in i m e n g u n a k a n

j e n i s p e n e l it i a n k u a l it a ti f , k e m u d i a n m e n g g u n a k a n m e t o d e p e n e li ti a n li b r a r y r e s e a r c h

( p e n e l it ia n p e r p u s t a k a a n ) , s u m b e r d a t a p r i m e r y a n g d i g u n a k a n b e r a s a l d a r i k i t a b t a f s i r
a l-m isb a h

dan

t a f s ir i b n u k a t h i r , s e r t a d a t a s e k u n d e r y a n g

b e ra s a l d a r i b u k u - b u k u

s e m a n ti k d a n k a i d a h ta f s i r y a n g r e l e v a n d e n g a n p e n e li ti a n i n i . s e l a n j u t n y a a n a l i s i s
d a ta n y a

m en g g u nak an

m eto d e

d e s k r i p ti f

k u a l it a t if .


P e n e li ti a n

d e s k r i ti f

k u a l it a ti f

y a k n i p e n e li t ia n b e r u p a y a u n t u k m e n d e s k ri p s i k a n y a n g s a a t i n i b e rl a k u . d i d a l a m n y a
te rd a p at u p a y a

m e n d e s krip sik a n , m e n c ata t, a n alisi s , d a n

m e n gin terp reta sika n . Ja d i

s e t e l a h m e n e r a n g k a n t e n t a n g p e n a f si r a n , t e o ri , d a n k a i d a h y a n g d i g u n a k a n

o le h M .

Q u r a i s h S h i h a b d a n I b n K a t h i r> , s e l a n j u t n y a m e n g a n a l i s i s i s i n y a .
D a ta y a n g d item u k a n b a h w a m a k su d d ari Y a sk h a r (
m en y eb u t k ek uran g an

b a ik

b eru p a

p ih a k la in

M e n g o lo k-o lo k ) a d ala h

d e n g a n t u j u a n m e n e rt a w a k a n

yang

b e rsa n g k uta n

u c a p a n , p e rb ua ta n m a u p u n d e n g a n tin g k a h la k u , m e n uru t M . Q u raish

S h i h a b . D a n Y a s k h a r m e n u r u t I b n K a t h i r> y a i t u m e n c e l a d a n m e n g h i n a . A d a n y a t e o r i
k e b a h a s a a n u n t u k m e n c a r i m a k n a s u a t u la f a z d a la m
s e m a n ti k .


Je n is

s e m a n ti k - p u n

g r a m a ti k a l . U n t u k

m e n g a n a li s is

d ib a gi

m e n ja d i

b a h a sa ju g a

a l-Q u r’a n y a n g d in am a k a n te ori

dua,

bia s


y a itu

s e m a n ti k

dig u n a k a n

le k sik a l

a n alisis m a k n a

dan

d asa r,

m a k n a r a s i o n a l , d a n s tr u k t u r b a t i n .
D e n g a n d e m ikia n d a pa t d isim p ulk a n b a h w a M . Q u rais h S hih a b m e n g g u n a k a n
te o ri s e m a ntik le k sik a

d a n k a i d a h a l - ‘ I b r a h b i ‘ u m u >m


a l - l a f ẓ l a > b i k h u ṣ u ṣ a l- s a b a b

p a d a a s b a >b a l - n u z u >l , d a n I b n K a t h i r> m e n g g u n a k a n f u n g s i ḥ a d i t h b a g i t a f s i r a l - Q u r ’ a n
yakni bayan

a l- t a q ri r s e r t a m e n g g u n a k a n

k aid a h

a l-‘Ibra h

b ik h u ṣuṣ

a l - s a b a >b

la> b i

‘ u m u >m a l - l a f ẓ p a d a a s b a >b a l - n u z u >l .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

D A F T A R IS I

S A M P U L D A L A M .......................................................................................... i

P E R S E T U J U A N P E M B I M B I N G S K R I P S I ................................................ i i
P E N G U J I S K R I P S I ................................................ i i i

P E N G E SA H A N T IM

A B S T R A K S I .................................................................................................. i v
K A T A P E N G A N T A R .....................................................................................v
D A F T A R I S I .................................................................................................. v i
M O T T O ......................................................................................................... i x
P E R S E M B A H A N ............................................................................................x
P E D O M A N T R A N S L I T E R A S I .................................................................. x i
B A B I

B A B II

PE N D A H U L U A N

A .

L a t a r B e l a k a n g ...................................................................1

B .

I d e n t if i k a s i M a s a l a h D a n B a t a s a n M a s a l a h .......................6

C .

R u m u s a n M a s a l a h ..............................................................7

D .

T u j u a n M a s a l a h ..................................................................7

E.

K e g u n a a n P e n e l i ti a n ...........................................................8

F.

K e r a n g k a T e o r i ...................................................................9

G .

M e t o d e P e n e l i ti a n .............................................................1 1

IL M U

SE M A N T IK ,

D A L A M

A .

A S B A l a t a l - A l f a ẓ ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 6

a .)

C ara

M e n g a n a li s i s

K a ta

K unci

da lam

A l - Q u r ’ a >n

D a l a m T e o r i S e m a n ti k S e b a g a i B e r i k u t : .............................. 1 6

C .

1.

M a k n a D a s a r ( a l - M a ’ n a > a l - A s a >s i >) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 7

2.

M a k n a R e l a s i o n a l ( a l - M a ’ n a > a l - ‘ A l a q i >) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 8

3.

S t r u k t u r B a t i n ( D e e p S t r u c t u r e )....................................1 9

A s b a >b a l - N u z u >l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 8

1 . P e n g e r t i a n A s b a >b a l - N u z u >l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 9

2 . U r g e n s i M e n g e t a h u i A s b a >b a l - N u z u >l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 0

3 . C a r a - C a r a M e n g e t a h u i A s b a >b a l - N u z u >l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1

4 . H u b u n g a n K a u s a l i t a s d a n A s b a >b a l - N u z u >l ( K a i d a h A s b a >b

a l - N u z u >l ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1

D .

Ḥ a d i >t h d a l a m K a i t a n n y a d e n g a n a l - Q u r ’ a n> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 7

1 . K e d u d u k a n Ḥ a d i >t h D a n F u n g s i Ḥ a d i >t h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 7

a.

K e d u d u k a n Ḥ a d i >t h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 7

b . F u n g s i Ḥ a d i >t h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 8

1 . ) B a y a n> a l - T a q r i r> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 9

2 . ) B a y a n> a l - T a f s i r> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1

3 . ) B a y a n> a l - T a s h r i ’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 4

4 . ) B a y a n> a l - N a s a k h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 4

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

B A B III

P E N A F SIR A N

YA SK H A R )

A Y A T -A Y A T

M E N U R U T

M .

T E N T A N G

Q U R A ISH

B U L L Y IN G

SH IH A B

D A N

(

IB N

K A T H I >R S E R T A A N A L I S I S T E R H A D A P P E N A F S I R A N N Y A

A .

P e n a f s i ra n

M .Q u r a i s h

S hih a b

T e n ta n g

A y at-A y at

B u ll y i n g

(

Y a s k h a r ) d a l a m K i t a b T a f s i r> a l - M i s b a h> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 5

B .

1.

P e n a f s i r a n S u r a t a l - Ḥ u j u r a >t A y a t 1 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 5

2.

P e n a f s i ra n S u r a t a l - H u d A y a t 3 8 - 3 9 ................................4 2

3.

P e n a f s i ra n S u r a t a l - T a w b a h A y a t 7 9 ..............................4 4

4.

P e n a f s i ra n S u r a t a l - B a q a r a h A y a t 2 1 2 ...........................4 7

5.

P e n a f s i r a n S u r a t a l - A n ’ a >m A y a t 1 0 - 1 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 0

P e n a f s i ra n I b n u K a t s ir T e n t a n g A y a t - A y a t B u l l y i n g ( Y a s k h a r )

d a l a m K i t a b T a f s i r> I b n K a t h i r> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 2

C .

1.

P e n a f s i r a n S u r a t a l - Ḥ u j u r a >t A y a t 1 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 2

2.

P e n a f s i ra n S u r a t a l - H u d A y a t 3 8 - 3 9 ................................5 6

3.

P e n a f s i ra n S u r a t a l - T a w b a h A y a t 7 9 ..............................5 7

4.

P e n a f s i ra n S u r a t a l - B a q a r a h A y a t 2 1 2 ...........................5 9

5.

P e n a f s i r a n S u r a t a l - A n ’ a >m A y a t 1 0 - 1 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 0

A n a l i s i s T e r k a it P e n a fs i ra n

M .Q u r a is h

S h ih a b

dan

Ib n

K a t h i r>

T e n t a n g A y a t - A y a t B u ll y i n g ( Y a s k h a r )............................. 6 2

1.

A n a l i s i s P e n a f s i r a n S u r a t a l - Ḥ u j u r a >t A y a t 1 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 2

2.

A n a l i s i s P e n a f si r a n S u r a t a l- H u d A y a t 3 8 - 3 9 .................6 9

3.

A n a l i s i s P e n a f si r a n S u r a t a l- T a w b a h A y a t 7 9 ................7 0

4.

A n a l i s i s P e n a f si r a n S u r a t a l- B a q a r a h A y a t 2 1 2 .............7 2

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

5.

A n a l i s i s P e n a f s i r a n S u r a t a l - A n ’ a >m A y a t 1 0 - 1 1 . . . . . . . . . . . . 7 2

B A B IV P E N U T U P

A .

K e s i m p u l a n .........................................................................7 3

B .

S a r a n ...................................................................................7 4

D A FT A R PU ST A K A

L A M P IR A N

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

B A B I

PE N D A H U L U A N

A .

L a ta r B e la k a n g

A l - Q u r ’ a n m e r u p a k a n k it a b p e t u n j u k

m e n u ju

j a la n

k e b e n ara n .

p e n je la s terh a d a p

U n tu k

se ga la se su atu

m engungkap

b erb ag ai

upaya

S ela in

pe tu n ju k

o le h

it u , a l - Q u r ’ a n

ju g a

dan

a nta ra k e b e n a ra n d a n

dan

seju m la h

y a n g da p a t m e n u ntu n u m a t m a n u sia

p em b e d a

p e n j e la s a n

pakar

dan

b e rf u n g s i s e b a g a i

a l - Q u r’ a n ,

d ari

u la m a’

yang

te la h

p e m b e ri

k e b a t il a n .

d i la k u k a n

b e rk o m p ete n

u n tu k

m e l a k u k a n p e n a f s i r a n te r h a d a p a l - Q u r ’a n , s e j a k m a s a a w a l h i n g g a s e k a r a n g i n i .

a d ith ,

b a ik

s e c a ra

m a y o r it a s u m a t i s l a m

s tr u c t u r a l

m aupun

d a n be rb a g ai m a d h a b isla m

fu n g sio n al

d is e p a k a t i

1

ole h

se b a g a i su m b er a jara n islam .

K a r e n a d e n g a n a d a n y a h a d i s d a n s u n n a i t u la h a j a ra n i s la m m e n j a d i j e l a s , r i n c i d a n
2

s p e s i fi k a si .

B u lly in g

be ra sal

d ari

k a ta

B u lly

a rt i n y a

p e n g g e rt a k

a ta u

o ran g

yang

m e n g g a n g g u o r a n g l a i n y a n g l e m a h . B u l l y i n g s e c a ra u m u m j u g a d i a r ti k a n s e b a g a i

p e r p e l o n c o a n , p e n i n d a s a n , p e n g u c il a n , d a n p e m a la k a n . D a p a t d i p a h a m i b u l l y i n g
3

a d a l a h ti n d a k a n , s e d a n g k a n b u ll y i a l a h p e l a k u n y a .

K o m i s i N a s i o n a l P e rl i n d u n g a n A n a k

b e r p e n d a p a t b a h w a p e n g e r ti a n d a ri

b u l l y i n g a d a la h k e k e ra s a n f i s i k , d a n p s i k o l o g i s b e rj a n g k a p a n j a n g y a n g d i la k u k a n

1

M .

H a n a fi

M u c h lis ,

T a fs i r

a l-Q u r’a n

T e m a tik ,

P em bangun an

E kon om i

U m a t,

ed.

K e m e n tria n A g a m a R I (J a k a rta : P e rp u s ta k a a n N a s io n a l R I , 2 0 1 2 ), x ix .
2
3

Z a in u l A rifin , S tu d i K ita b H a d is (S u ra b a y a : P u s ta k a a l-M u n a , 2 0 1 0 ), iii.
F itria C h a k ra w a ti, B u lly in g

S ia p a

Takut

(S o lo : P T

T ig a

S e ra n g k a i P u s ta k a

M a n d iri,

2 0 0 5 ), 3 .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d
1

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

2

se se o ra n g a tau k e lo m p o k terh a d a p o ra n g lain y a n g tid a k m am p u m e m pe rta ha n k a n

d i r i . B u ll y i n g b i a s a n y a d i l a k u k a n d a l a m s i t u a s i d i m a n a a d a h a s r a t u n t u k m e l u k a i ,

m e n a k u ti , a t a u

m e m b u at

o ra n g

la i n

m e rasa

t e r te k a n , t r a u m a , d e p re s i , d a n

b e r d a y a . S e c a r a g a ri s b e s a r a d a ti g a b e n t u k m a c a m

b u lly in g da lam

ta k

b ullyin g , a nta ra la in: p ertam a ,

b e n t u k f i s i k s e p e rt i m e n ja h i li , m e m u k u l , d a n m e n e n d a n g , k e d u a ,

b e n t u k v e r b a l , m e n y a k it i d e n g a n u c a p a n s e p e rt i m e n g e j e k , m e n c a c i , m e n g g o s i p ,

m e m a ki,

dan

m e m b e nta k .

K e tiga ,

d a lam

b e ntu k

p sikis

s e p e r ti

m e n g u c il k a n ,

4

m e n g i n ti m i d a s i , m e n e k a n , m e n d is k ri m i n a s i d a n m e n g a b a i k a n .

M . Q u r a i s h S h i h a b m e n y e b u t k a n b a h w a m e m p e r o l o k - o l o k ( Y a s k h a r ) y a it u

m enyebut

k ek u ran g an

o ran g

lain

yang

b e rt u j u a n

m e n erta w a k a n
5

b e rsa n g k u ta n , b aik

dengan

u c a p a n , p e rb u ata n , a ta u

ti n g k a h

la k u .

Ib n u

yang

K a t h i r>

b e r p e n d a p a t b a h w a y a n g d im a k s u d m e n g o l o k - o l o k ( Y a s k h a r ) a d a l a h m e n c e l a , d a n

m e n g h in a

b ia s

o r a n g l a i n . B il a

d i a rt i k a n

se b a g ai

d if a h a m i l e b i h

b ullyin g

k are n a

m e n g o lo k -olo k

(Y a s k h a r)

te r s e b u t m e n g a k i b a t k a n

seseoran g

m e n d ala m

sik at

m e n d e r it a d a n s a k i t h a ti . B u ll y i n g b i a s a n y a t e r j a d i d i s e k o l a h a t a u k a m p u s , j a l a n

a ta u tem p a t se pi, jeja rin g ata u m e dia so cia l, rum a h , tem p a t p ark ir, d a n a n g k ot.

A danya

b u lly in g

m e n g a k ib atk a n

b e b era p a

d am pak

yang

ti d a k

b a ik

oran g

lain ,

d i a n t a ra n y a : d e p r e si m i n d e r , m a l u d a n i n g i n m e n y e n d i r i , k u r a n g b e r s e m a n g a t d a n
6

k e ta k u ta n .

D e w a s a i n i a d a n y a s i k a p y a n g t i d a k b a i k y a n g s e ri n g t e r j a d i d i s e k o l a h

m a u p u n d i k a m p u s s e p e r t i m e n e m p e l k a n k e rt a s d i p u n g g u n g o r a n g l a i n d e n g a n

4
5
6

C h a k ra w a ti, B u lly in g ., 3 .
M . Q u r a i s h S h i h a b , T a f s i r> a l - M i s b a h> , V o l . 1 2
Ib id .,

(J a k a rta : L e n te ra H a ti, 2 0 0 2 ), 6 0 6 .

3.

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

3

t u l is a n o r a n g g i l a ja n g a n d i g a n g g u , m e m b u a t o r a n g l a i n m e r a s a te r g a n g g u . K a s u s

a t a u k e j a d i a n l a i n y a n g b i s a n y a t e rj a d i i a l a h b u ll y i n g m e l a l u i m e d ia s o c ia l s e p e r ti

e je k a n

yang

d il a k u k a n

m ela lui fa c e b o o k

d a n la in se b a g a in y a .

Sik a p

lain

yang

k u r a n g b a i k a d a l a h k e ti k a a d a s e s e o ra n g y a n g m e m p u n y a i k e k u r a n g a n d a r i s e g i

f i s i k m a u p u n d a ri s e g i y a n g l a i n y a n g s e n g a j a d i h i n a m e l a l u i k e k u ra n g a n y a n g

d i m il i k i o l e h o r a n g t e r s e b u t , s e p e r ti m e m a n g g i l o r a n g l a i n d e n g a n s e b u ta n s i g i g i

t o n g o s , k a r e n a k o n d i s i g i g i n y a y a n g a g a k m a j u d a n k u ra n g s e m p u r n a , i a d i e j e k

b e r u l a n g - u l a n g k a li y a n g m e n g a k i b a t k a n r a s a m a l u y a n g b e r k e p a n j a n g a n d a n d i

h u j a t o le h

t e m a n -t e m a n

y a n g la in , se b a b

m e n g i k u ti p a n g g il a n

yang

se n ga ja ia

7

sa n d a rk a n p a d a ora n g lain .

T e rn y a ta ,

m e n ja di

p e rm asa la h a n

m e n g a k ib atk a n

dengan

p e r i la k u

yang

p e n g h in aa n

p u blik

p erp e c a h a n

lain .

yang

s e rt a

W arga

a ta u

m e re n d a k a n

banyak

k eru sa k a n

m a sya ra k at

o ran g

m e ru g ik a n

oran g

hubungan

sosial

ini

tid a k

sa at

suda h

lain

banyak

a n ta r a

bisa

se k ara n g

yan g

dan

satu

se m b a ra n g a n

m e n c e l a , m e n g h i n a d a n m e n g h a s u t o r a n g a t a u k e l o m p o k l a i n s e s u k a h a ti n y a . I n i

k a r e n a K a p o l ri J e n d e r a l B a d r u d i n

H a it i te l a h

m e n g e lu ark a n

S u r a t E d a ra n

(S E )

K a p o l r i u n t u k m e n a n g a n i u j a r a n k e b e n c i a n ( h a t e s p e e c h ) t e rs e b u t .

S u rat

h a te

E d aran

sp ee c h

b er-N o m or

S E /0 6 /X /2 0 1 5

it u

d ita n da ta n g a ni

p a d a 8 O k t o b e r 2 0 1 5 l a l u d a n t e l a h d i k ir im

k e K e p a l a S a t u a n W il a y a h ( K a s a t w i l)

se lu ru h

d i t e ri m a

H ukum

7

In d o n e sia .

Pada

(D iv b in k u m )

sa lina n

P olri,

SE

yang

dise b utk a n

p e rso ala n

d a ri

D i v is i

u jara n

P em b in a a n

k e b e n c ia n

dan

se m a kin

C h a k ra w a ti, B u lly in g ., 3 .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

4

m e n d a p a tk a n

p e rh atia n

m a sy ara k a t

b aik

n a sio n a l

a ta u

in tern a sio na l

se i ri n g

m e n i n g k a t n y a k e p e d u li a n te r h a d a p p e r l i n d u n g a n h a k a s a s i m a n u s i a ( H A M ) .

H a te S p ee c h

B e n tu k , A sp e k d a n M e dia

: P ada N o m o r 2 S E

d ise b utk a n ,

u ja ra n k e b e n cia n d a p at b e ru p a tin d a k pid a n a y a n g d iatu r d ala m

K it a b U n d a n g -

U ndang

d i lu a r K U H P ,

H ukum

P id a n a

(K U H P ) d an

k e te n tu a n

p id a n a

la i n n y a

y a n g b e rb e n tu k a nta ra la in:

1.

P e n g h in a a n .

2.

P e n c e m ara n

nam a

b aik .

3.

P e n ista a n .

4.

P e rb u ata n

ti d a k

m e n y e n a n g k a n . 5 . M e m p r o v o k a s i . 6 . M e n g h a s u t . 7 . M e n y e b a r k a n b e r i ta b o h o n g

dan

sem ua

tin da k a n

d i a tas

m e m i li k i t u j u a n

a ta u

bisa

b e rd am p a k

pada

ti n d a k

d i s k r im i n a s i , k e k e r a s a n , p e n g h i l a n g a n n y a w a , d a n a t a u k o n f l i k s o s i a l .

D e n g a n m e m p e r h a t i k a n p e n g e r t ia n

u ja ra n

k e b e nc ia n

a p a bila

tida k

d it a n g a n i

u j a r a n k e b e n c i a n d i a ta s , p e r b u a t a n

d en gan

e f e k t if ,

e fi s i e n ,

dan

se su ai

d e n g a n k e te n tua n p e ratu ra n p e ru n da n g -u n d a n g a n , a k a n b erp o te nsi m e m u n c ulk a n

k o n flik

s o sial

k ek erasan ,

yang

dan

m e lu as, d a n

a ta u

b e rp o te nsi

p e n g hila n g a n

m e nim b ulk a n

n y a w a .B u ll y i n g

d ite ra n gk a n d a lam b e b e ra p a sura t a nta ra la in:

yang

la in

S u r a t a l - H u j u r a >t a y a t 1 1

ti d a k

d ipe rk e n a n k a n

s a li n g

d a lam

d is kri m in a si,

a l - Q u r’ a n

tela h

s u r a t a l - H u j u r a >t a y a t 1 1 , a t - T a w b a h

a y a t 7 9 , a l - H u d 3 8 - 3 9 , a l - B a q a r a h 2 1 2 , a l - A n ‘ a >m 1 0 - 1 1 .

D a la m

ti n d a k

d itera n g k a n

8

bahw a

m e n g e j e k , m e m a n g g il

a n ta ra

satu

dengan

sese o ra n g

den g an

g e l a r y a n g t i d a k b a i k y a n g m e n g a k i b a t k a n s a k it h a ti , s e b a b i t u t e r m a s u k p e r b u a t a n

y a n g d z a l im . S e b a g a im a n a b e r i k u t :

8

M u h a m m a d F u > ’ a d ‘ A b d a l - B a >q i >, a l - M u ‘ j a m

a l - M u f a r a s } L i A l F a >d h a l - Q u r ’ a n> a l - K a r i >m

(t.k .: A n g k a s a , t.t. ), 3 4 7 .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

5

     

         

   

     

    

    

       

     

          

                                                              

                                 
H a i o ra n g -o ra n g

yang

y a n g la in (k a re n a )

b e ri m a n , ja n g a n la h

s u a tu

kaum

m e n g o lo k -o lo k k a u m

b o le h J a d i m e re k a (y a n g d io lo k -o lo k k a n ) le b ih b a ik d a r i

m e re k a ( y a n g m e n g o l o k -o lo k k a n ). d a n ja n g a n p u l a w a n ita -w a n i ta (m e n g o lo k o lo k k a n )

w a n ita - w a n ita

d ip e ro lo k - o lo k k a n )
ja n g a n la h k a m u

le b ih

la in

(k a re n a )

b a ik

d a ri

b o le h

w a n ita

ja d i

(y a n g

w a n it a -w a n it a

(y a n g

m e n g o l o k -o lo k k a n ).

dan

m e n c e la d irim u s e n d iri d a n ja n g a n k a m u p a n g g il m e m a n g g il

d e n g a n g e la ra -g e l a r y a n g b u ru k . s e b u ru k -b u ru k p a n g g i la n a d a la h (p a n g g ila n )
y a n g b u r u k s e s u d a h i m a n d a n b a r a n g s ia p a y a n g tid a k b e rta u b a t, m a k a m e re k a
Itu la h o ra n g -o r a n g y a n g z a lim .

S eo ran g

m u fa sir

d a lam

9

m e n a f s ir k a n

ayat

a l-Q u r’a n

ti d a k

t e rl e p a s

d a ri

k a i d a h t a f s ir , k a i d a h d i a r ti k a n s e b a g a i a s a s a t a u f o n d a s i , m e n u r u t K a m u s B e s a r

B ahasa

In d o n e sia

d i a r ti k a n

dengan

ru m u san

a sas -a sas

yang

m e n ja di

hukum ,

a t u r a n t e rt e n t u . T a f s i r y a i t u p e n j e l a s t e n t a n g fi rm a n - fi rm a n A ll a h s e s u a i d e n g a n

kem am puan

d im a k su d

seo ran g

m a n u sia .

dengan

m u f a s ir

D ari

k aid a h

u n tu k

p e n g e r ti a n

ta f s i r

a d ala h

m e n a ri k

te rse b ut

d a p at

d i fa h a m i

k e t e ta p a n - k e t e t a p a n

m akna

ata u

bahw a

yang

m e m b a ntu

a l - Q u r’ a n

p e sa n -p e s a n

yang

dan

10

m e n jela sk a n a p a y a n g m u sy kil d ari k a n d u n g a n a ya t -a ya tn y a .

P e rlu n y a

p em a h am a n

te nta n g

k aid a h

ta fsir,

m em b u a t

s e s e o ra n g

p e rl u

m e m a h a m i k a i d a h t a f s ir a p a y a n g d i g u n a k a n o l e h p a r a m u f a s i r , s e b a g a i m a d a l a m

m e n g e ta h ui

p e n a f s ir a n

M .

Q u r a is h

S h ih a b

dan

Ib n u

K a tsir

m aka

d ib utu h k a n

p e n g e t a h u a n t e n t a n g k a i d a h a p a y a n g d i g u n a k a n o le h M . Q u r a i s h S h i h a b d a n I b n u

K a th ir d a lam

9

A bdul

m e n a f s ir k a n y a s k h a r p a d a a y a t -a y a t b u l y l i n g ( m e n g e j e k ) . S e la i n it u

R ahm an,

A l-Q u ’a n

dan

T e r je m a h a n n y a ,

A yat

P o jo k

B e r g a r is .

ed.

D e p a rte m e n A g a m a R I (S e m a ra n g : C V . A s y S y ifa ’, tt), 4 1 2 .
10

M .

Q u r a i s h S h i h a b , K a i d a h T a f s i r> ( T a n g e r a n g : L e n t e r a H a t i , 2 0 1 3 ) , 1 1 .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

6

d a la m

m em a h a m i te n ta n g b a h a sa d ib utu h k a n te o ri k e b a h asa a n u ntu k m e n g e ta h ui

m akna

kunci

sua tu

su a tu

T e o ri s e m a n t i k

bahasa

p e n g e r t ia n

bahasa

l a fa z .

dengan

k o n se p tua l

t e r s e b u t , ti d a k

ata u

iala h

su a tu

k ajia n

a n a l it i k

pandangan

pandangan

d u nia

yang

te rha d a p

a k h ir n y a

m asy a ra k at

h a n y a s e b a g a i a l a t b i c a ra

dan

i s ti l a h - i s t il a h

sa m p ai

yang

kepada

m en g g u nak an

b erfikir, teta p i y a n g

le bih

11

p e n t i n g la g i p e n g k o n s e p a n d a n p e n a fs i ra n d u n i a y a n g m e li n g k u p i n y a .

M e lih at

fu n g si

p e nje la sa n

d iata s ,

a d it h , d a n k a i d a h y a n g

p e n u l is

dig u n a k a n

tertarik

m em b ahas

M . Q u raish

m en gen ai

S hih a b

dan

t e o ri ,

I b n u K a t h ir

d a la m m e n a fsirk a n y as k h a r d ala m a y at- a ya t m e n g e je k .

F o k u s p e m b a h a s a n p a d a s k ri p s i i n i , t e rt it i k d a n t e rt u j u h p a d a t e o r i , k a i d a h

d an fu n g si

a d it h y a n g d i g u n a k a n o l e h M . Q u r a i s h S h i h a b d a n I b n u K a t h i r d a l a m

m e n a f s i r k a n y a s k h a r p a d a s u r a t a l - H u j u r a >t a y a t 1 1 , d a n d i d u k u n g d e n g a n s u r a t

a t-T a w b a h

ayat

79,

a l- H u d

3 8 -3 9 ,

a l-B a q ara h

2 1 2 , al-

A n ‘ a >m

1 0 -1 1 ,

dengan

m e n g g u n a k a n k it a b T a f s i r a l - M i s b a h , d a n T a fs i r i b n u K a t s i r .

B .

I d e n t i fi k a s i M a s a l a h

A yat

te n ta n g

a l - Q u r ’a n

B u ll y i n g

yang

(m e n g eje k a n )

te o ri, k aid a h d a n fu n g si

K a th ir d ala m

dengan

11

T o s h ih ik o

Iz u ts u ,

d ala m

d ala m

al-q ur’a n

sk ripsi

(k ajia n

in i

a d ala h

a y at-a y at

pe rb a n din g a n

te nta n g

y a s k h a r p a d a s u r a t a l - H u j u r a >t a y a t 1 1 , d a n d i d u k u n g

m ere k a

R e la s i

dib a h a s

a d it h y a n g d i g u n a k a n o l e h M . Q u r a i s h S h i h a b d a n I b n u

m e n a f s ir k a n

p e n a fsira n

akan

d ala m

Tuha n

su rat

D an

at-T a w b a h

a y at

M a n u s ia :P e n d e k a ta n

79,

al-H u d

S e m a n tik

3 8-3 9

a l-

T e rhadap

al-

Q u r ’a n , te r. A m iru d in , (Y o g y a k a rta :T ia ra W a c a n a Y o g y a , 1 9 9 7 ), 3 .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

7

B aq arah

212,

A n ‘ a >m

al-

12

1 0 -1 1 .

D a la m

ayat

t e rs e b u t ,

dapat

di

i d e n ti f i k a s i

b e b e r a p a m a s a l a h d i a n ta r a n y a :

1.

R u n g a n g L in g k u p Y a sk h a r (B u llyin g ) m e n u rut M . Q u ra ish S h ih a b d a n

Ib n u K a th ir.

2.

T eo ri

P e n a fs i r a n

M . Q u r a is h

S h ih a b

dan

Ib n u

K a thir

T e rka it A y a t

Y a sk h a r (B u llyin g ).

3.

K a id a h

T a f s ir y a n g

D ig u n a k a n

M . Q u raish

S h ih a b

d an Ib n u

K a t h ir

d a l a m m e n a f s i r k a n Y a s k h a r ( B u ll y i n g ) .

4.

Fungsi

a d it h

m en u ru t

Ib n u

K ath ir

D a lam

M e n a f s ir k a n

Y a skha r

(B u lly in g).

C .

R u m u sa n M a sa la h

D a r i l a t a r b e l a k a n g , b a t a s a n m a s a l a h d i a t a s , p e n e li ti d a p a t m e r u m u s k a n

b e b e r a p a p e rm a s a l a h a n u n t u k m e m p e r k u a t f o k u s p e n e l it i a n i n i , d i a n t a r a n y a :

1.

M engapa

M .

Q u ra ish

S h ih a b

M e n a f s ir k a n

Yaskhar

Iala h

S u a tu

T in d a k an

M e n y e b u t K e k u ra n g a n O ra n g L a in , B a ik D e n g a n U c a p a n , P e rb u a ta n M a u p u n

T i n g k a h L a k u Y a n g B e r t u j u a n U n t u k M e n e r ta w a k a n ?

2.

M e n g a p a I b n u K a t h i r M e n a fs i r k a n

M eren d ah k an

D .

Y a s k h a r i a la h

M e n c e l a ,M e n g h i n a D a n

?

T u ju a n P e n e litia n

Sesuai

dengan

ru m u san

m a sa la h

di

a tas,

p e n e l i ti a n

in i

m e m p u n y ai

b e b e r a p a t u j u a n , d i a n t a ra n y a :

12

M u h a m m a d F u >’ a d ‘ A b d a l - B a > q i >, a l - M u ‘ j a m

a l - M u f a r a s } L i A l F a > d h a l - Q u r ’ a > n a l - K a r i >m

(t.k .: A n g k a s a , t.t. ), 3 4 7 .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

8

1.

M e n g e ta h ui

T in d a k a n

A la sa n

M enyebut

M .

Q u ra ish

S h ih a b

K ek u ran gan

Y askh a r

M e n a fsirk a n

O ran g

L a in ,

B a ik

Ia l a h

D engan

S u atu

U capan,

P e r b u a t a n M a u p u n T i n g k a h L a k u Y a n g B e r t u j u a n U n t u k M e n e rt a w a k a n .

2.

M e n g e t a h u i A l a s a n I b n u K a t h i r M e n a f s ir k a n

Y a sk h a r Iala h

S u a tu

M e n c ela ,

M e n g h in a D a n M e re n da h k a n O ra n g L a in .

E .

K e g u n a a n P e n e l i ti a n

P e n e l i ti a n i n i d i h a r a p k a n m a m p u m e m b e ri k a n s u m b a n g a n k e i lm u a n d a l a m

b i d a n g t a f s i r . A g a r p e n e l it i a n i n i b e n a r - b e n a r b e r g u n a u n t u k p e n g e m b a n g a n i lm u

p e n g e t a h u a n , m a k a p e rl u d i k e m u k a k a n k e g u n a a n d a r i p e n e l it i a n i n i .

A d a p u n k e g u n a a n t e r s e b u t i a l a h s e b a g a i b e r i k u t:

1.

K e g u n a a n s e c a r a te o r it is

H a sil

pengem bangan

p e n e l it i a n

i lm u

ini

b erg u na

p e n ge ta h u a n

u n tu k

khususnya

m enam b ah

d a la m

w aw asan

p e n e li ti a n

ta fsir

d a lam

yang

t e r k a it d e n g a n t e o ri d a n k a i d a h y a n g d i g u n a k a n o l e h M . Q u r a i s h S h i h a b d a n

I b n u K a th ir d a la m m e n a fsirk a n y a s k h a r ,

p e n g e r ti a n b u l l y i n g d a l a m a l - q u r’ a n ,

a y a t - a y a t b u ll y i n g , d a n p e n a f s i r a n m e n g e n a i a y a t - a y a t b u ll y i n g .

2.

K e g u n a a n s e c a r a p ra k t is

I m p l e m e n ta s i p e n e l it ia n i n i d i h a r a p k a n b is a m e m b e ri k o n t r i b u s i a g a r

d a p a t m e m b e ri s o l u s i t e r h a d a p m a s y a r a k a t

t e r h a d a p p e r il a k u b u l l y i n g y a n g

s e r i n g t e rj a d i d i m a s y a r a k a t .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

9

F.

M e t o d e P e n e l it i a n

1.

J e n i s P e n e l i ti a n

P e n e l i ti a n i n i m e n g g u n a k a n j e n is p e n e l it i a n k u a li t a t if y a i t u p r o s e d u r

p e n e l it i a n y a n g m e n g h a s il k a n d a t a d e s k ri p ti f b e b e ra p a k a t a - k a t a t e r t u l i s a t a u
13

lisa n

d ari

sua tu

o bje k

p e n e l it i a n

ini

( p e n e l it ia n

p e rp u sta k a a n ),

d a ta -d ata

ju g a

yang

t e rt u l is

d a p at

d i a m a ti

m enggunakan

b aik

den g an

b eru p a

dan

m e to d e

d it e li ti .

p e n e l i ti a n

m e n g um p u lk a n

l it e r a t u r

da ta

berb ah asa

D i

l ib r a r y

dan

a ra b

sa m p in g

research

in form a si

m aupun

itu,

d a ri

li t e r a t u r

b e r b a h a s a i n d o n e s i a y a n g m e m p u n y a i r e l e v a n s i d e n g a n p e n e l it ia n .

2.

S u m b e r D a ta

D a ta y a n g d ip e rlu ka n d a la m

p e n e l it i a n i n i , b e rs u m b e r d a r i d o k u m e n

p e r p u s t a k a a n t e r t u l is , s e p e r ti k i t a b , b u k u il m ia h d a n r e f e r e n s i t e rt u li s l a i n n y a .

D a ta -d a ta

t e rt u li s

te rse b ut

te r b a g i

m e nja d i

dua

je nis

sum b er

d ata .

Y a it u

s u m b e r d a t a p ri m e r d a n s u m b e r d a ta s e k u n d e r , y a i t u :

a.

S u m b e r d a t a p r im e r m e r u p a k a n r u j u k a n d a t a u t a m a d a l a m

p e n e l it i a n i n i ,

y a itu :

b.

1)

T a fs ir al-M is b a h

2)

T a fs ir Ib n u K a ts ir

S u m b e r d a t a se k u n d e r , m e r u p a k a n re f e r e n s i p e l e n g k a p s e k a l i g u s s e b a g a i

d a ta

pendukung

terh a d a p

sum b er

d ata

p r im e r .

A dapun

sum b er

d ata

s e k u n d e r d a la m p e n e l it i a n i n i d i a n t a r a n y a :

1)

13

L exy

J.

B u l l y i n g S i a p a T a k u t , K a r y a F i tr i a C h a k r a

M o le in g ,

M e to d o lo g i P e n e liti a n

K u a lit a tif

(B a n d u n g : R e m a ja

R o sd a k a ry a ,

2 0 0 2 ), 3

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

10

2)

K a id a h T a fs ir, K a ry a Q u ra is h S h ih a b

3)

W a w a s a n B a ru Ilm u T afs ir, K a ry a N a s h ru d din B a id a n

4)

S e m a n tik L e k s ik a l K a ry a M a n s o e r p a d eta

5)

a l - M u ‘ j a m a l - M u f a r a s } L i a l - F a >d h a l - Q u r ’ a n a l - K a r i >m
K a r y a M u h a m m a d F u >a d ‘ a b d u a l - B a >q i .>

3.

T e k n ik P e n g u m p ula n D a ta

A d a p u n t e k n i k p e n g u m p u la n d a t a d a la m

p e n e l i ti a n i n i a d a l a h d e n g a n

m e n g g u n a k a n K a r t u D a t a , y a it u m e n c a r i d a t a m e n g e n a i h a l -h a l a t a u v a ri a b e l
14

y a n g b e r u p a c a ta t a n , t r a n s k i p , s k ri p s i , b u k u , d a n s e b a g a i n y a .

4.

M e t o d e A n a li s i s D a t a

U n tu k

m enggunakan

sa m p ai

m eto d e

pada

pro sed u r

a n a l is a

d a ta

a k h ir

u n tu k

p e n e l i ti a n ,

m e n ja w a b

m aka

p e rso ala n

p e n u l is

yang

akan

m e n g o rg a nis a sik a n

dan

m u n c u l d i s e k it a r p e n e l it i a n i n i .

T e k n ik

a n a li s is

d ata

m e n g u ru tka n d a ta k e d a lam

a d ala h

p roses

p o la , k ate g o ri d a n satu a n u raia n d a sat se h in g ga
15

d i t e m u k a n t e m a d a n d ir u m u s k a n .

Sem ua

d ik la sifika s i

d a ta

dan

yang

tela h

dia n alisis

terk u m p u l,

sesu a i

dengan

S e l a n j u t n y a d il a k u k a n te l a a h m e n d a la m

b aik

sub

p r im e r

m aupun

bahasan

sekunder

m a sin g - m a s in g.

ata s k ary a -k ary a y a n g m e m u at o b jek

p e n e l it i a n d e n g a n m e n g g u n a k a n a n a l is i s i s i .

a.

14

M e t o d e D e s k ri p ti f K u a l it a ti f

S u h a rs in i A rik u n to , P r o s e d u r

P e n e li tia n

s u a tu

P e n d e k a ta n

P r a k te k

(J a k a rta : R in e k a

C ip a , 1 9 9 6 ), 2 3 4
15

A rik u n to , P r o s e d u r P e n e litia n , 2 3 4 .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

11

D e s k r i p ti f y a i t u m e n g g a m b a r k a n a t a u m e l u k is k a n k e a d a a n o b y e k

p e n e l it i a n

(se se ora n g , le m b a g a , m asy a ra k at,

f a k t a -f a k t a

yang

m e n a fsirk a n

fen o m en a

ta m pa k

d ata

yang

yang

se b a g aim a n a

b erk en aan

ad an ya

dengan

t e rj a d i s a a t p e n e li ti a n

dan

la in -lain )

dengan

b erd a sark a n

m e n utu rk a n

ata u

fa k t a , k e a d a a n , v a r i a b l e

b e r la n g s u n g

dan

m e n y a ji k a n

dan

apa

16

adanya.

P e n e l i ti a n

m e n d e s k ri p s i k a n

D e s k ri ti f

yang

m e n d e s k ri p s i k a n ,

K u a li t a t if

saat

m e n c a tat,

in i

yakni

b erla k u .

a n a l is i s ,

p e n e l it i a n

di

dan

d a lam n y a

beru p ay a

u ntu k

terd a p at

upaya

m e n g inte rpre tasik a n

k o n d isi

y a n g s e k a r a n g i n i t e rj a d i . D e n g a n k a t a l a i n p e n e l i ti a n d e s k r i p t if a k u a li ta t if

in i b e rtuju a n

u n tu k

m em p e role h

i n f o r m a si -i n f o rm a si m e n g e n a i k e a d a a n

17

yang ada.

G . S i s t e m a t i k a P e n u li s a n

M e n i m b a n g p e n ti n g n y a

in i,

m aka

p e n e l it i

akan

stru ktu r y a n g terp e rinc i d ala m

m e n a m pilk a n

s iste m atik a

p e n ulisa n

S e h i n g g a d e n g a n s i s te m a t i k a y a n g j e l a s , h a s i l p e n e li ti a n

p e n e li ti a n

k ary a

ini.

t e n t a n g t e o ri d a n

k a i d a h p e n a f si r a n y a n g d i g u n a k a n u n t u k m e n a fs i r k a n y a s k h a r p a d a a y a t-

a y a t b u ll y i n g ( m e n g e j e k ) . L e b i h b a i k d a n t e r a r a h s e p e rt i y a n g d i h a r a p k a n

p e n e l it i d a n s e m u a o ra n g . A d a p u n s i s t e m a t i k a k a r y a i n i s e b a g a i b e ri k u t :

B ab

p e rta m a ,

a d a la h

p e n d a h ulu a n

yang

m e n jela sk a n

p e rso a la n a ta u m asa la h y a n g m e lata r b e la k a n gi k ajia n ini. D a n

16

se g ala

ini ju g a

L e x y J M o le o n g , M e to d o lo g i P e n e litia n K u a l ita tif,(B a n d u n g : P T . R e m a ja R o s d a K a ry a ,

2 0 0 2 ), 3 .
17

C o n v e lo

G

C e v illa , d k k ,

P e n g a n ta r M e to d e

P e n e litia n

(J a k a rta : U n i v e rs ita s Is l a m ,

1 9 9 3 ), 5 .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

12

p in tu

g erb a n g

u n tu k

b e rb a g a i ke te ntu a n

m em a su k i

k a j ia n

p e n ulisa n , y a n g

m a sala h ,

p e n e li ti a n

b erisik a n

p eru m usan

in i.

B ab

in i

m e m u at

a nta ra lain : la tar b ela k a n g

m a sa la h,

i d e n ti fi k a s i

m a sala h ,

tuju a n

p e n e li ti a n ,

kegunaan

p e n e l it i a n , k e r a n g k a t e o r it i s , m e t o d e p e n e li ti a n y a n g m e l i p u t i :

s u m b e r d a t a , te k n i k p e n g g a l i a n d a t a , m e t o d e a n a li s is d a t a , d a n s is t e m a ti k a

p e n u lisa n .

B a b d u a , m e r u p a k a n la n d a s a n t e o ri y a n g a k a n d i g u n a k a n s e b a g a i

b a tu

p ija ka n

d a la m

p e n e l it i a n

in i,

a n ta r a

la in

b e ri s i k a n

s e m a n t i k , t e o r i s e m a n t i k , k a i d a h a s b a >b a l - n u z u >l , d a n f u n g s i

te n ta n g :

I lm u

a d it h p e n j e la s

b a g i a l - Q u r’ a n .

B ab

p e n a f s ir a n

tig a ,

m eru p a k a n

M . Q u ra ish

S h iha b

p e n y ajia n

te n ta n g

da ta

yaskh a r

t e o r i d a n k a i d a h y a n g d i g u n a k a n n y a d a la m

dan

a n a l is i s .

P ertam a ,

pada

a y at-a y at b u llyin g ,

p e n a f s i r a n . K e d u a p e n a f s ir a n

I b n u K a t h i r t e n t a n g y a s k h a r p a d a a y a t - a y a t b u l l y i n g . t e o ri d a n k a i d a h y a n g

d ig u n a k a n n y a d ala m

p e n a fsira n . K etig a , A n alisis te rh a d a p p e n a fsira n M .

Q u r a i s h S h i h a b d a n I b n u K a t h i r t e n t a n g y a s k h a r d a la m

a y a t -a y a t b u l l y i n g ,

s e r t a t e o ri d a n k a i d a h y a n g d i g u n a k a n n y a .

B ab

e m p a t, m e ru p a k a n

a k h ir p e m b a h asa n

d a ri

s k ri p si

ini, y a n g

b e risik a n : k es im p ula n d a n s ara n .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y . a c . i d

d i g i l ib . u i n s b y . a c . id

B A B II

I L M U S E M A N T I K , A S B A l a t

b a h asa

A r a b , s e m a n ti k

a l - A l f a >z .}

S ecara

d i t e rj e m a h k a n

t e rm i n o l o g i s

dengan

se m a ntik

ia la h

b a g ia n d ari stru ktu r b a h a sa y a n g b erh u b u n g a n d e n g a n m a k n a u n g k a p a n a ta u
4

s y s t e m p e n y e li d i k a n m a k n a d a n a r t i d a l a m s u a t u b a h a s a p a d a u m u m n y a .

S e m a n t i k j u g a d i a rt i k a n s e b a g a i k a j i a n a n a l it i k t e r h a d a p i s t il a h -i s ti l a h

k u n c i su a tu b a h a sa d e n g a n su a tu p a n d a n g a n y a n g a k h irn y a sam p a i k e p a d a

p e n g e r t ia n k o n s e p t u a l a t a u p a n d a n g a n d u n i a m a s y a ra k a t y a n g m e n g g u n a k a n

1
2
3
4

M a n s o e r P a te d a , S e m a n tik L e k s ik a l (J a k a rta : R in e k a C ip ta , 2 0 0 1 ), 3 .
Ib id .,2 5 .
Ib id .,3 .
A h m a d F a w a i d , ” S e m a n t i k a l - Q u r ’ a >n : P e n d e k a t a n T e o r i D i l a >l a t a l - A l f a >z t e r h a d a p

K a t a Z a l a >l d a l a m a l - Q u r ’ a >n ” , J u r n a l M u t t a w a >t i r , V o l . 2 ( S u r a b a y a : t . p . , 2 0 1 3 ) , 7 3 .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d d i g i l i b . u i n s b y . a c . i d
13

d i g il ib . u in s b y . a c . i d

14

b a h a s a t e r s e b u t , t i d a k h a n y a s e b a g a i a l a t b i c a r a d a n b e rf i k i r , t e t a p i y a n g l e b i h
5

p e n t i n g la g i p e n g k o n s e p a n d a n p e n a fs i ra n d u n i a y a n g m e li n g k u p i n y a .

T eo ri

s e m a n ti k

sa n g at

e rat

hubungannya

dengan

bah asa

yang

d i g u n a k a n o l e h p e m a k a i n y a d a l a m k o n d i s i d a n k o n te k s t e r t e n t u . S u a t u b a h a s a

a k a n m e m il i k i a r ti y a n g l a i n , a t a u m a k n a y a n g b e r b e d a k e ti k a b a h a s a t e rs e b u t
6

d ig u n a k a n ole h p em a k a in y a d e n g a n k o nte k s d a n k u ru n g w a k tu y a n g b e d a .

P en g aru h

p e ra d a p a n m a n u s ia

t e r h a d a p m a k n a a t a u is t il a h

o n t o l o g is , s e m a n t i k

a t a u m a s y a r a k a t t e rt e n t u , s a n g a t b e r p e n g a r u h

t e r t e n t u y a n g d i g u n a k a n o le h p e n u t u r n y a . S e c a r a

m em b a ta si m a s ala h

y a n g te rd a p a t d i d ala m

yang

d ik a ji h a n y a

pada

p e rso a la n

r u a n g li n g k u p j a n g k a u a n p e n g a l a m a n m a n u s i a d a l a m
7

m en g g u n ak an b ah asan ya.

Sebagai

b a g ia n

dari

disip lin

I lm u

li n g u i s t i k , p e m b a h a s a n

se m a ntik

s a n g a t e r a t d e n g a n m a k n a -m a k n a p a d a k a ta , t a n d a , a t a u p u n s y m b o l . P a r a a h l i

bahasa

b erb ed a -bed a

d a lam

m e m be rik a n

d efinisi

m akna,

m en u rut

D e

S a u s s u r e m a k n a i a l a h m a k s u d a t a u a rt i d a ri s e b u a h t a n d a a t a u k a t a . L i o n s

m e n y e b u tk a n

bahaw a

m e n g ka ji

ata u

m e m b e ri k a n

m akna

su atu

k a ta

ia la h

m e m a h am i k ajia n ka ta te rse b u t y a n g b erk e n a a n d e n ga n h u b u n g a n -h u b u n g a n

m akna

5

y a n g m e m b u a t k a t a t e rs e b u t b e r b e d a

T o s h ih ik o Iz u ts u , R e la s i T u h a n D a n

d ari k ata -k ata

y a n g l a i n . A rt i

M a n u s ia :P e n d e k a ta n S e m a n tik te r h a d a p

a l-

Q u r ’ a >n , t e r . A m i r u d i n , ( Y o g y a k a r t a : T i a r a W a c a n a Y o g y a , 1 9 9 7 ) , 3 .
6
7

F a w a i d , S e m a n t i k a l - Q u r ’ a >n , 7 3 .
Ib id ., 7 4 .

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d

d i g i l i b .u i n s b y .a c . i d d i g i l i b . u i n s b y . a c . i d

15

d a la m

h a l in i m e n y a n g k u t m a k n a

l e k s i k a l d a r i k a ta - k a t a

itu

se n diri, y a n g

8

c e n d e r u n g t e r d a p a t d i d a la m k a m u s , s e b a g a i l e k s e m .

M a k n a s e b a g a i p e n g h u b u n g b a h a s a d e n g a n d u nia lu a r se s u a i d e n g a n

k e se p a k a ta n

p ara

pe m a k ain y a

se hin g g a

d a p at

salin g

m e n g e r ti .

M akna

m e m il i k i ti g a ti n g k a t k e b e r a d a a n , y a k n i :

1. Pada

tin g k a t

p e rt a m a ,

m akna

m e n ja d i

isi

d ari

su atu

b e n tu k

kebahasaan.

2 . P a d a tin g k at k e d u a , m a k na m e nja d i isi d ari sua tu k e b a h asa a n .

3 . P a d a t i n g k a t k e t i g a , m a k n a m e n ja d i i s i k o m u n i k a s i y a n g m a m p u

m e m b u a h k a n i n f o rm a si t e r t e n t u .

S l a m e tm u lj a n a

m e n y ata k a n

p e n e l it i a n m a k n a k a ta d a l a m

bah w a

yang

dim a ksu d

se m a ntik

b a h a s a t e r t e n t