MÉTODE ROLE PLAYING PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH NYARITA NGAGUNAKEUN TATAKRAMA BASA SUNDA (STUDI KUASI ÉKSPÉRIMÉN KA SISWA KELAS VIIA SMP YAS BANDUNG TAUN AJARAN 2013/2014).

MÉTODE ROLE PLAYING PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH

NYARITA NGAGUNAKEUN TATAKRAMA BASA SUNDA (Studi Kuasi Ékspérimén ka Siswa Kelas VIIA SMP YAS Bandung Taun

Ajaran 2013/2014)

SKRIPSI

diajukeun pikeun nyumponan salasahiji sarat ujian Sarjana Pendidikan Bahasa Daerah

ku

Dely Nurma Antari NIM 1002755

JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI

UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA 2014

Metode

Role Playing

pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nyarita

Ngagunakeun Tatakrama Basa Sunda

(Studi Kuasi Eksperimen ka Siswa Kelas VIIA SMP YAS

Bandung Taun Ajaran 2013/2014)

Oleh

Dely Nurma Antari

Sebuah skripsi yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Sarjana pada Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni

©Dely Nurma Antari 2014 Universitas Pendidikan Indonesia

Maret 2014

Hak Cipta dilindungi undang-undang.

Skripsi ini tidak boleh diperbanyak seluruhnya atau sebagian, dengan dicetak ulang, difoto copy, atau cara lainnya dengan ijin penulis.

METODE ROLE PLAYING UNTUK MENINGKATKAN KEMAMPUAN BERBICARA MENGGUNAKANTATAKRAMA BAHASASUNDA (Studi Kuasi Eksperimen kepada siswa kelas VIIA SMP YAS Bandung Tahun

Ajaran 2013/2014)1 Dely Nurma Antari2

ABSTRAK

Penelitian ini dilatarbelakangi oleh rendahnya kemampuan siswa kelas VII SMP YAS Bandung dalam berbicara menggunakantatakrama bahasa Sunda dalam percakapan sehari-hari. Penelitian ini bertujuan untuk meningkatkan kemampuan siswa dalam berbicara menggunakantatakrama bahasaSunda. Metode penelitian yang digunakan dalam penelitian ini adalah metode kuasi eksperimen dengan menggunakan desain penelitian one-group pretest-posttest design. Metode pembelajaran yang diujicoba dalam penelitian ini adalah metode Role Playing dalam pengajaran tatakrama bahasaSunda pada siswa kelas VII. Sumber data dalam penelitian ini yaitu siswa kelas VIIA SMP YAS Bandung tahun ajaran 2013/2014. Pengumpulan data dilakukan dengan cara unjuk kerja dengan menggunakan instrumen tes berupa tes unjuk kerja. Dari hasil penelitian, sebelum

menggunakan metode Role Playing siswa belum mampu berbicara

menggunakantatakrama bahasa Sunda dengan rata-rata nilai 58, 77 sedangkan sesudah menggunakan metode Role Playing siswa sudah mampu berbicara menggunakantatakrama bahasaSunda dengan rata-rata nilai 79. Terdapat perbedaan yang signifikan antara hasil pretes dan postes berdasar hasil uji thitung (58,4) > ttabel (2,40835). Berdasarkan hasil penelitian tersebut, bisa disimpulkan bahwa metode Role Playing dapat meningkatkan kemampuan siswa dalam berbicara menggunakantatakrama bahasaSunda.

Kata kunci: métode Role Playing, tatakrama bahasa Sunda

1) Skripsi dibimbing oleh Dr. H. Usep Kuswari, M.Pd dan Dr. Hj. Nunuy Nurjanah, M.Pd. 2) Mahasiswa Pendidikan Bahasa Daerah FPBS UPI Bandung angkatan 2010

ROLE PLAYING METHOD TO INCREASE SPEAKING USING SUNDANESE ETIQUETTE LANGUAGE ABILITY

(Quasi Experimental Study to Student VIIA Grade YAS Bandung Junior High School Academic Year 2013/2014)1

Dely Nurma Antari2

ABSTRACT

Background of this research is lack of student’s ability VII grade YAS Bandung

Junior High School on applying Sundanese etiquette language in daily

conversation. The purpose of this research is to increase the student’s ability on

speaking using Sundanese etiquette language. Research method used is quasi experimental method with one-group pretest-posttest design. This research is experiment of Role Playing method on Sundanese etiquette language teaching to student VII grade. Data source is students VIIA grade YAS Bandung Junior High School academic year 2013/2014. Data roundup by showing activity with instrumen showing activity form. Based on result of research, before using Role Playing method the students are not able on speaking using Sundanese etiquette language with average of value is 58,77 but after using Role Playing method the students are able on speaking using Sundanese etiquette language with average of value is 79. There is significant difference between pretest and posstest result based on the result of tvalue (58,4) > ttable (2,40835). Based on the result of research,

the conclusion is Role Playing method can increase student’s ability on speaking using Sundanese etiquette language.

1) Skripsi guidanceby Dr. H. Usep Kuswari, M.Pd and Dr. Hj. Nunuy Nurjanah, M.Pd. 2) University Student of Region Language Education FPBS UPI Bandung class of 2010

DAPTAR EUSI

ABSTRAK ... i

PANGJAJAP ... ii

CATUR PANUHUN ... iii

DAPTAR EUSI ... vi

DAPTAR TABÉL ... ix

DAPTAR GRAFIK... x

DAPTAR LAMPIRAN ... xi

BAB I BUBUKA ... 1

1.1 Kasang Tukang Panalungtikan ... 1

1.2 Watesan jeung Rumusan Masalah ... 3

1.2.1Watesan Masalah ... 3

1.2.2Rumusan Masalah ... 4

1.3 Tujuan Panalungtikan... 4

1.3.1Tujuan Umum ... 4

1.3.2Tujuan Husus ... 4

1.4 Mangpaat Panalungtikan ... 5

1.4.1Mangpaat Tioritis ... 5

1.4.2Mangpaat Praktis ... 5

1.5 Raraga Tulisan ... 5

BAB II ULIKAN TIORI, RARAGA MIKIR, JEUNG HIPOTESIS ... 7

2.1 Raraga Tiori ... 7

2.1.1Tatakrama Basa ... 7

2.1.1.2 Kamekaran Tatakrama Basa Sunda ... 7

2.1.1.3 Wangun Tatakrama Basa Sunda ... 8

2.1.1.4 Wanda Tatakrama Basa Sunda ... 10

2.1.1.5 Larapna Tatakrama Basa Sunda ... 11

2.1.2Pangaweruh Nyarita ... 14

2.1.3Métode Role Playing ... 15

2.1.3.1 Wangenan Métode Role Playing ... 15

2.1.3.2 Léngkah-léngkah Métode Role Playing ... 16

2.1.3.3 Tujuan Métode Role Playing ... 17

2.1.3.4 Kaunggulan jeung Kahéngkéran Métode Role Playing ... 18

2.1.3.5 Métode Role Playing dina Pangajaran Tatakrama Basa Sunda ... 19

2.2 Raraga Mikir ... 20

2.3 Hipotésis ... 21

BAB III MÉTODE PANALUNGTIKAN ... 23

3.1 Lokasi jeung Subjék Panalungtikan ... 23

3.1.1Lokasi Panalungtikan ... 23

3.1.2Subjék Panalungtikan ... 23

3.2 Desain Panalungtikan ... 24

3.3 Métode Panalungtikan ... 24

3.4 Wangenan Operasional ... 25

3.5 Instrumén Panalungtikan ... 25

3.6 Téhnik Ngumpulkeun Data ... 26

3.7 Analisis Data ... 26

3.7.2Uji Sipat Data ... 29

3.7.2.1 Uji Normalitas ... 29

3.7.2.2 Uji Homogénitas ... 32

3.7.3Uji Gain ... 33

3.7.4Uji Hipotésis ... 34

BAB IV HASIL PANALUNGTIKAN JEUNG PEDARANANA ... 36

4.1 Hasil Panalungtikan ... 36

4.1.1Kamampuh Ngalarapkeun Tatakrama Basa Sunda Siswa Saméméh Ngagunakeun Métode Role Playing ... 36

4.1.2Kamampuh Ngalarapkeun Tatakrama Basa Sunda Siswa Sanggeus Ngagunakeun Métode Role Playing ... 40

4.1.3Béda Kamampuh Ngalarapkeun Tatakrama Basa Sunda Saméméh jeung Sabada Ngagunakeun Métode Role Playing .... 43

4.1.3.1 Uji Sipat data ... 43

4.1.3.2 Uji Gain ... 51

4.3.1.3 Uji Hipotésis ... 53

4.2 Pedaran Hasil Panalungtikan ... 54

BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN ... 57

5.1 Kacindekan ... 57

5.2 Saran ... 58

DAPTAR PUSTAKA ... 59

LAMPIRAN ... 61

1

BAB I BUBUKA 1.1 Kasang Tukang Panalungtikan

Dina hirup kumbuhna manusa mikabutuh komunikasi. Komunikasi téh nya éta hiji kagiatan antara panyatur jeung pangregep pikeun nepikeun tur nyangking informasi. Dina éta kagiatan komunikasi, salasahiji pakakas nu biasa dipaké téh nya éta basa.

Basa téh minangka salasahiji alat pikeun ngébréhkeun pikiran, rasa, tur gagasan nu aya dina uteuk, anu satuluyna diungkarakeun ku rupa-rupa cara, boh sacara lisan boh sacara tulisan.

Basa Sunda minangka basa daérah nu jadi salasahiji kabeungharan budaya kudu dimumulé tur dipaké ku masarakatna. Ieu hal dumasar kana ungkara yén basa téh cicirén bangsa. Saupama basana teu dipaké, hartina éta bangsa bakal kaleungitan ciri atawa idéntitasna.

Dina basa Sunda dipikawanoh ayana tatakrama basa. Tatakrama basa atawa anu biasa disebut undak-usuk basa lain ngan mangrupa kabeungharan kecap dina basa Sunda hungkul, tapi ogé éta tatakrama basa téh minangka cicirén urang Sunda dina silih ajénan antara manusa. Dina éta tatakrama basa téh panyatur kudu merhatikeun saha nu diajak nyarita atawa saha anu dicaritakeun, naha éta téh jalma nu saluhureun, sasama atawa sahandapeun.

Ayana ieu tatakrama basa téh éstuning penting pisan, nilik karakter urang Sunda nu geus kawéntar minangka kaum nu soméah tur mupunjung pisan kana sopan santun. Salian ti éta, sacara psikologis ku cara ngagunakeun tatakrama basa bakal aya béda antara jalma anu sok ngalarapkeun tatakrama basa dina hirup kumbuh sapopoéna jeung jalma nu henteu maké tatakrama basa. Biasana jalma nu sok ngalarapkeun tatakrama basa mah mangaruhan ogé kana sikepna anu lewih amis budi. Ieu hal ogé bakal mangaruhan ka jalma anu disanghareupanana. Biasana ari ka jalma anu sok ngalarapkeun tatakrama basa mah, jalma lian ogé sok rada segan tur leuwih ngajénan.

Tapi dina jaman kiwari mah, kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa téh beuki ngurangan, hususna di kalangan pelajar. Nurutkeun hasil observasi, katitén yén lolobana siswa sapopoéna ngagunakeun basa loma, nu antukna siswa leuwih loba ngalarapkeun basa loma ka saha baé nu diajak nyarita, boh ka saluhureun boh ka sahandapeun.

Para siswa geus miboga pamikiran yén diajar basa sunda téh hésé. Komo deui lamun kudu diajar tatakrama basa anu kekecapanana loba, siswa téh beuki teu sumanget waé pikeun diajar. Aya ogé siswa nu teu apal kana ayana undak-usuk atawa tatakrama basa. Nu dipikawanoh ku maranéhanana ngan ayana basa lemes jeung kasar hungkul, tanpa mikanyaho kumaha digunakeunana keur ka batur atawa keur ka sorangan.Ku ayana éta fénoména, diperlukeun ayana hiji tarékah sangkan barudak kairut pikeun diajar sarta mampuh ngalarapkeun tatakrama basa dina kahirupan sapopoé.

Sakola minangka tempat diajar tur ngatik para siswa kudu jadi pangdeudeul kana hirup huripna tatakrama basa. Ieu hal patali jeung tarékah pikeun ngawangun karakteranu kiwari keur jadi bukur catur. Ari tatakrama basa téh geus katitén mangrupa ajén kearifan lokal anu patali jeung karakter urang Sunda nu soméah, sopan, tur luhung budi. Salian ti éta, ayana pangajaran tatakrama basa ogé minangka ajang atikan pikeun kahirupan nonoman sunda dina hirup kumbuhna di masarakat. Ku kituna, ayana pangajaran tatakrama basa di sakola téh kacida perluna.

Dina pangajaran dipikawanoh aya sababaraha métode pangajaran, salasahijina nyaéta métode Role Playing. Métode Role Playingnyaéta hiji métode pangajaran anu nekenkeun kana pemeranan. Dina ieu métode pangajaran, ku cara merankeun hiji tokoh siswa bisa neuleuman hiji karakter, boh tina segi cara nyarita, hal anu dicaritakeun, gerak-gerik, nepi ka kumaha cara mikir atawa naon anu dirasakeun ku hiji karakter dina nyanghareupan hiji masalah.

Ieu métode bisa ngahudang sumanget diajar ku sabab siswa henteu dipaksa pikeun diajar, justru siswa dibawa kana suasana diajar anu pikaresepeun. Patali jeung diajar tatakrama basa sunda, ku cara merankeun hiji karakter siswa bakal

bisa ngarasakeun kumaha bédana nalika nyarita bari ngalarapkeun tatakrama basa jeung nalika henteu. Ti dinya, siswa bakal ngarumasakeun kumaha pentingna ngalarapkeun tatakrama basa ti dirina sorangan. Ku ayana éta kasadaran, tinangtu kahayang pikeun diajar tatakrama basa ogé ngaronjat. Salian ti éta, ku cara ngagunakeun métode Role Playing siswa dibiasakeun nyarita atawa paguneman, boh éta jeung sapantaran, nu leuwih ngora, atawa nu leuwih kolot kalayan ngalarapkeun tatakrama basa.

Panalungtikan ngeunaan pangajaran pikeun ngaronjatkeun kamampuh dina ngalarapkeun tatakrama basa Sunda téh geus kungsi dilakukeun. Salasahijina

panalungtikan nu digarap ku Dwi Aulia dina skripsina “Modél STAD (Student Teams Achievement Division) pikeun Ningkatkeun Kamampuh Ngagunakeun

Tatakrama Basa Sunda”, sedengkeun panalungtikan ngeunaan métode Role Playingkungsi ditalungtik ku Zaine dina skripsina “Métode Role Playingpikeun

Ngaronjatkeun Kamampuh Siswa dina Maham Eusi Dongéng”.Dina ieu panalungtikan, hal anu ditalungtik nyaéta “Métode Role Playing pikeun

ngaronjatkeun kamampuh siswa dina ngalarapkeun tatakrama basa Sunda”.

Pangajaran tatakrama basa téh bisa dilarapkeun ku sababaraha métode pangajaran. Salasahiji métode pangajaran téh nya éta Role Playinganu éféktif ngaronjatkeun kamampuh siswa dina pangajaran maham eusi dongéng saperti anu diterangkeun ku Zaine dina skripsina. Perlu ditalungtik naha ieu métode Role Playingtéh éféktif ogé pikeun ngaronjatkeun kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa atawa heunteu. Ku kituna, perlu diayakeun panalungtikan anu

judulna “Métode Role Playingpikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nyarita Ngagunakeun Tatakrama Basa Sunda (Studi Kuasi Ékspérimén ka Siswa Kelas VIIA SMP Yayasan Atikan Sunda Bandung Taun Ajaran 2013/2014)”.

1.2 Watesan jeung Rumusan Masalah 1.2.1 Watesan Masalah

Dumasar kana kasang tukang masalah di luhur, métode Role Playing bisa ngahudang karep diajar. Ku kituna, sangkan henteu lega teuing dina ieu

panalungtikan baris museur kana panalungtikan ngeunaan métodeRole Playingpikeun pangajaran tatakrama basa dina kaparigelan nyarita hususna dina paguneman sabab dina métode Role Playing aya dialog antar tokoh nu mangaruhan pisan kana kamampuh nyarita.

1.2.2 Rumusan Masalah

Dumasar kana idéntifikasi di luhur, masalah ieu panalungtikan dirumuskeun dina kalimah pananya ieu di handap.

1) Kumaha kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda siswa kelas VIIASMP Yayasan Atikan Sunda taun ajaran 2013/2014 saméméh ngagunakeun métode Role Playing?

2) Kumaha kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda siswa kelas VIIASMP Yayasan Atikan Sunda sanggeus ngagunakeun métode Role Playing?

3) Naha aya béda anu signifikan dina kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa sunda antara saméméh jeung sanggeus ngagunakeun métode Role Playing?

1.3 Tujuan Panalungtikan 1.3.1 Tujuan Umum

Ieu panalungtikan miboga tujuan hayang nguji métode Role Playingpikeun ngaronjatkeun kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda.

1.3.2 Tujuan Husus

Sacara husus tujuan tina ieu panalungtikan téh nyaéta pikeun ngadéskripsikeun:

1) kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda saméméh

ngagunakeun métode Role Playing,

2) kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda sanggeus

ngagunakeun métode Role Playing,

3) béda anu signifikan dina ngalarapkeun tatakrama basa sunda antara saméméh jeung sanggeus ngagunakeun métode Role Playing.

1.4 Mangpaat Panalungtikan 1.4.1 Mangpaat Tioritis

Sacara tioritis dipiharep tina ieu panalungtikan téh bisa ngeuyeuban deui métode-métode pangajaran tatakrama basa Sunda sarta bisa ngalarapkeun métodeRole Playingsacara éféktif pikeun ngaronjatkeun kamampuh siswa.

1.4.2 Mangpaat Praktis

Sacara praktis dipiharep ieu panalungtikan téh aya mangpaatna. Mangpaat nu dipiharep téh nyaéta ieu di handap.

1) Pikeun panalungtik

Panalungtik bisa mikaweruh ngeunaan kaéféktifan hiji métode pangajaran, nyaéta métode Role Playingpikeun pangajaran tatakrama basa Sunda.

2) Pikeun Siswa

Pikeun siswa nu miboga masalah dina ngalarapkeun tatakrama basa,

panalungtik nyobaan ngagunakeun métode Role Playingpikeun

ngaronjatkeun kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda. 3) Pikeun Guru

Tina ieu panalungtikan guru mikaweruh salasahiji métode pangajaran anu éféktif pikeun pangajaran tatakrama basa Sunda.

4) Pikeun nu maca

Tina ieu panalungtikan, bisa nambahan pangaweruh pamaca ngeunaan kaéféktifan métode pangajaran dina pangajaran tatakrama basa Sunda hususna métode Role Playing.

5) Pikeun Pangajaran Basa jeung Sastra Sunda

Dipihareup métode pangajaran dina Pangajaran Basa jeung Sastra Sunda beuki euyeub tur bisa dipaké dina kagiatan diajar-ngajar sabab geus kauji ngaliwatan panalungtikan.

1.5 Raraga Tulisan

Bab I mangrupa bab anu munggaran. Dina ieu bab dipedar ngeunaan kasang tukang panalungtikan, watesan jeung rumusan masalah, tujuan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, jeung raraga tulisan.

Bab II minangka bab anu ngabahas ulikan tiori. Dina ieu bab dipedar leuwih jero ngeunaan métode Role Playing, pangaweruh nyarita jeung tatakrama basa. Salian ti éta, dipedar ogé raraga mikir jeung hipotésis panalungtikan.

Bab III mangrupa pedaran ngeunaan métode panalungtikan. Dina ieu bab dipedar leuwih jero ngeunaan métode panalungtikan kalayan jembar katut sumber data, desain panalungtikan, wangenan operasional, instrumén panalungtikan, téhnik ngumpulkeun data, jeung analisis data.

Bab IV mangrupa deskripsi hasil panalungtikan. Dina ieu bab diébréhkeun sagemblengna tina panalungtikan. Hasil atawa henteuna panalungtikan bisa katitén tina ieu bab.

Bab V mangrupa kacindekan tina sakabéh pedaran. Salian ti éta, aya ogé saran. Éta saran téh bakal mangpaat pikeun nu nyieun kawijakan, ka nu ngagunakeun hasil panalungtikan, ka panalungtik satuluyna, sarta kanu ngungkulan masalah di lapangan.

23 BAB III

MÉTODE PANALUNGTIKAN

Dina ieu bab dipedar: (1) lokasi jeung subjek panalungtikan; (2) desain panalungtikan; (3) métode panalungtikan; (4) wangenan operasional; (5) instrumén panalungtikan; (6) tehnik ngumpulkeun data; jeung (5) analisis data.

3.1 Lokasi jeung Subjék Panalungtikan

Lokasi jeung subjék panalungtikan téh minangka sumber data dina ieu panalungtikan. Maksudna sumber data anu geus dibéré watesan ngeunaan lokasi jeung subjék panalungtikanana.

3.1.1 Lokasi Panalungtikan

Lokasi panalungtikan nya éta tempat prosés panalungtikan digunakeun pikeun nyangking bongbolongan tina masalah panalungtikan (Sukardi, 2004, kc. 53). Milih lokasi panalungtikan gumantung kana widang élmu anu jadi kasang tukang panalungtikan. Ieu panalungtikan aya hubunganna jeung pangajaran, ku kituna lokasi anu luyu nya éta di sakola. Sakola anu dipilih dina ieu panalungtikan nya éta SMP YAS (Yayasan Atikan Sunda) Bandung. Ieu sakola dipilih ku sabab miboga kritéria:

1) sakola anu miboga visi nyepeng pageuh ajén-ajén kasundaan; jeung 2) sakola anu ngawajibkeun sakabéh perangkat sakola ngagunakeun basa

Sunda, boh salila jam pelajaran di kelas boh di luar kelas

3.1.2 Subjék Panalungtikan

Subjék panalungtikan nya éta subjék anu ngahasilkeun data tina panalungtikan. Dina subjék panalungtikan aya anu disebut populasi jeung sampel. Populasi nya éta wilayah generalisasi anu kawangun ku obyék/subyék anu miboga kualitas jeung karakteristik tinangtu anu ditetepkeun ku panalungtik pikeun diulik sarta tuluy dicokot kacindekanana, sedengkeun sampel nya éta bagian tina jumlaha karakteristik anu dipiboga ku éta populasi (Sugiyono, 2012, kc. 117-118).

Dina ieu panalungtikan, lantaran ngagunakeun métode kuasi ékspérimén, subjék panalungtikanna dipilih sacara purposif atawa langsung ditangtukeun.

Subjék dina ieu panalungtikan nya éta siswa kelas VII A anu jumlah siswana 48 urang, 22 siswa awéwé jeung 26 siswa lalaki. Ieu subjék dipilih dumasar kritéria yén sakabéh siswana urang Sunda.

3.2 Desain Panalungtikan

Nurutkeun Sugiyono (2012, kc. 110) dina panalungtikan pre-experimental aya sababaraha design, nya éta one-shot case study, one-group pretest-postests design, jeung intact-group comparison. Desain panalungtikan anu dipaké dina ieu panalungtikan nya éta one group pretest-posttest design dimana aya tés awal (pretés) jeung tés ahir (postés) anu dilaksanakeun di kelas ékspérimén. Pretés dilaksanakeun saméméh dibére perlakuan atawa saméméh dilarapkeun métode Role Playing, sedengkeun postés dilaksanakeun sanggeus dibéré perlakuan atawa sanggeus dilarapkeun métode Role Playing. Ieu desain digambarkeun saperti tabel ieu di handap.

Tabel 3.1

Desain Panalungtikan One-group Pretest-posttest Design (Sugiyono, 2012, kc. 111)

O1 X O2

Katerangan:

O1 = nilai pretes (saméméh dibéré perlakuan)

X = perlakuan (mangrupa prosés diajar-ngajar maké métode Role Playing) O2 = nilai postes (sanggeus dibéré perlakuan)

3.3 Métode Panalungtikan

Métode panalungtikan nya éta cara ilmiah pikeun nyangking data jeung tujuan sarta kagunaan anu tinangtu (Sugiyono, 2012: 3). Métode panalungtikan

anu digunakeun nya éta métode kuasi ékspérimén. Tujuanna pikeun ngukur kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda, kumaha kamampuhna saméméh jeung sanggeus ngagunakeun métode Role Playing, naha ngaronjat atawa henteu.

Kamampuh siswa diukur dua kali, nya éta kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda saméméh ngagunakeun métode Role Playing anu disebut pretés jeung kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda sanggeus ngagunakeun métode Role Playing anu disebut postés.

Léngkah-léngkah panalungtikan anu dilaksanakeun téh saperti ieu di handap. 1) Néangan informasi ngeunaan masalah anu rék ditalungtik nya éta

kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda dina nyarita. 2) Ngararancang panalungtikan, anu ngawengku: (a) nangtukeun tujuan anu

rék dihontal tina prosés diajar-ngajar; (b) nangtukeun matéri pangajaran; (c) nangtukeun modél jeung léngkah-léngkah pangajaran; jeung (d) nangtukeun alat evaluasi.

3) Nguji métode Role Playing ku cara métode kuasi ékspérimén. 4) Nyusun laporan hasil panalungtikan.

3.4 Wangenan Operasional

1) Métode Role Playing nyaéta salasahiji métode pangajaran anu dilaksanakeun ku cara maén peran. Ngaliwatan masalah siswa diajar maénkeun peran kalayan nga-eksplor kaparigelan jeung imajinasi.

2) Tatakrama basa sunda nyaéta aturan sopan santun dina ngagunakeun basa loma, basa hormat keur sorangan, basa hormat keur ka batur.

3.5 Instrumén Panalungtikan

Instrumén panalungtikan nya éta alat anu digunakeun pikeun ngukur fénoména anu dititénan (Sugiyono, 2012, kc. 148). Instrumén panalungtikan dipilih luyu jeung kapentingan panalungtikan. Pikeun ngukur kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa dina ieu panalungtikan, instrumén anu digunakeun nya éta tés. Tés dina ieu panalungtikan mangrupa paréntah unjuk kerja

ngalarapkeun tatakrama basa Sunda dina nyarita kalawan ngagunakeun métode Role Playing.

Format instrumén tés anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta saperti gambar ieu di handap.

1.

2. 3. 4. 5. 6. 7.

Gambar 3.1 Tes Unjuk Kerja

3.6 Téhnik Ngumpulkeun Data

Téhnik anu digunakeun pikeun ngumpulkeun data dina ieu panalungtikan nya éta téhnik tés. Tés digunakeun pikeun nyangking data ngeunaan kamampuh siswa dina ngalarapkeun tatakrama basa Sunda saméméh jeung sanggeus meunang perlakuan. Pikeun nyangking data ngeunaan kamampuh siswa dina ngalarapkeun tatakrama basa Sunda, dilakukeun tés awal anu disebut pretés. Sanggeus dibére perlakuan, siswa dibéré tés ahir atawa postés. Ieu tés dimaksudkeun pikeun nyangking data ngeunaan hasil diajar siswa sanggeus ngagunakeun métode Role Playing. Tés anu dilaksanakeun dina ieu panalungtikan nya éta tés tindakan atawa unjuk kerja. Siswa ngalaksanakeun tés dina wangun unjuk kerja paguneman kalayan ngagunakeun métode role playing.

3.7 Analisis Data

TES TATAKRAMA BASA

Jieun kelompok, tuluy tangtukeun pemeran jeung panitén!

 Pék perankeun carita anu ditepikeun ku guru, sedengkeun nu lainna niténan naon anu diucapkeun ku panitén! Unggal pemeran dititénan ku hiji panitén.

Data anu geus dikumpulkeun téh satuluyna dianalisis. Analisis data nya éta kagiatan sanggeus data ti sakabéh réspondén atawa sumber data kakumpul (Sugiyono, 2012, kc. 207). Dina kagiatan analisis data aya ngolah data, uji sipat data, uji gain, jeung uji hipotésis.

3.7.1 Ngolah Data

Hasil tina tés unjuk kerja téh satuluyna dipeunteun saluyu henteuna siswa dina ngalarapkeun tatakrama basa Sunda. Kritéria anu dipeunteun di antarana nya éta 1) pangaweruh matéri tatakrama basa Sunda; 2) luyu henteuna ngalarapkeun basa loma; 3) luyu henteuna ngalarapkeun basa hormat keur ka sorangan; jeung 4) luyu henteuna ngalarapkeun basa hormat ker ka batur.

Tabel 3.2

Kisi-kisi Kritéria anu Dipeunteun

No Aspek anu Dipeunteun Skor

1 Pangaweruh matéri tatakrama basa

Sunda

1-5

2 Ngalarapkeun basa loma 1-5

3 Ngalarapkeun basa hormat keur ka

sorangan

1-10

4 Ngalarapkeun basa hormat keur ka

batur

1-10

Ʃ 30

Kritéria skor:

1) Pangaweruh matéri tatakrama basa Sunda:

0 = kurang pisan

1 = kurang

2 – 3 = sedeng

5 = hadé pisan 2) Ngalarapkeun basa loma

0 = kurang pisan

1 = kurang

2 – 3 = sedeng

4 = hadé

5 = hadé pisan

3) Ngalarapkeun basa hormat keur sorangan 0 – 1 = kurang pisan

2 -3 = kurang

4 – 6 = sedeng 7 – 8 = hadé 9 – 10 = hadé pisan

4) Ngalarapkeun basa hormat keur ka batur 0 – 1 = kurang pisan

2 -3 = kurang

4 – 6 = sedeng 7 – 8 = hadé 9 – 10 = hadé pisan

Sanggeus kapanggih skor dumasar tabél di luhur, tuluy ditangtukeun peunteun kalayan rumus:

P = Ʃ Skor Siswa

Ʃ skor maksimal

x 100

Katerangan:

P = peunteun ahir

Ʃ Skor Siswa = jumlah peunteun siswa

Ʃ Skor Maksimal = jumlah peunteun maksimal

Kategori:

Peunteun 70 siswa dianggap mampuh ngalarapkeun tatakrama basa Sunda kalawan bener.

Peunteun 70 siswa dianggap can mampuh ngalarapkeun tatakrama basa Sunda kalawan bener.

Hasil skor tés siswa disupkeun kana format ieu di handap.

Tabel 3.3

Format Skor Pretés jeung Postés Ngalarapkeun Tatakrama Basa Sunda

No Ngaran Siswa

Kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama

Basa Sunda P Katégori

A B C D _∑

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

1 2 ...

Ʃ

Rata-rata Katerangan:

A = Pangaweruh matéri tatakrama basa Sunda

B = Ngalarapkeun basa loma

C = Ngalarapkeun basa hormat keur sorangan D = ngalarapkeun basa hormat keur ka batur

∑ = Jumlah skor

P = Peunteun ahir

Uji sipat data dimaksudkeun pikeun ngabuktikeun hasil hipotésis. Nguji sipat data diwangun ku dua léngkah nya éta uji normalitas jeung uji homogenitas

3.7.2.1Uji Normalitas

Uji normalitas tujuanana pikeun ngayakinkeun yén kamampuh siswa mibanda distribusi normal. Pikeun nangtukeun yén data téh mibanda sipat distribusi anu normal atawa henteu, bisa digunakeun rumus chi kuadrat. Saméméh ngagunakeun rumus chi-kuadrat, aya heula léngkah-léngkah saperti ieu di handap.

1) Ngitung batas-batas interval

a) Nangtukeun rentang skor maké rumus:

b) Nangtukeun jumlah kelas interval (K) ngagunakeun rumus:

c) Nangtukeun panjang kelas interval (P) ngagunakeun rumus:

2) Nyieun tabel distribusi frékuénsi peunteun pretés jeung téh postés. Tabel 3.4

Format Distribusi Frékuénsi Peunteun Pretés jeung Postés

No. Interval fi xi xi2 fi.xi fi.xi2

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

Ʃ

(Sudjana, 2005, kc. 96) 3) Ngitung rata-rata (mean) skor maké rumus:

X

=

Ʃfi.xi Ʃfi

r = skor pangluhurna-skor panghandapna

K = 1 + 3,3 log N

P = r K

Katerangan:

X = rata-rata (mean)

Ʃ = jumlah

fi = jumlah data

xi = nilai tengah

4) Ngitung Standar Déviasi (SD) maké rumus:

(Sudjana, 2005, kc. ) 5) Ngitung Frékuensi Observasi jeung Frékuénsi Ékspéktasi. Carana saperti

ieu di handap.

a) Nyieun tabél Frékuénsi Observasi jeung Frékuénsi Ékspéktasi Tabel 3.5

Format Frékuénsi Observasi jeung Frékuénsi Ékspéktasi Pretés jeung Postés Kelas

Interval Oi

BK Zitung Ztabel

L Ei (�� − ��)²

��

Handap Luhur 1 2 1 2

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11)

∑ X2

Katerangan:

KI : lobana kelas interval ngagunakeun aturan Struges

O_ᵢ : frékuénsi obsérvasi

Bk : batas kelas

Z : transformasi normal standar bébas kelas

Ztabél : nilai Z tina tabél distribusi data normal SD = N ( ∑fixi ²)− (∑fixi )²

L : lega kelas interval

Ei : frékuénsi ékspéktasi (n x luas Ztabél)

b) Nangtukeun Oi (Frékuénsi Observasi) c) Nangtukeun batas kelas interval (BK)

d) Ngitung Zitung (transformasi normal standar bébas kelas)

e) Nangtukeun Ztabel

f) Ngitung lega kelas interval

g) Ngitung Ei (Frékuénsi Ékspéktasi) ku cara:

h) Nangtukeun X2 (Chi kuadrat), rumusna nya éta:

Katerangan: X2 = Chi Kuadrat

Oi = Frekuensi Observasi Ei = Frekuensi Ékspéktasi

(Sudjana, 2005, kc. 273) i) Nangtukeun derajat kebébasan (dk), rumusna nya éta:

(Sudjana, 2005, kc. 293) j) Nangtukeun harga X2tabel

k) Nangtukeun normalitas data kalayan kritéria: X2 = _Ʃ(Oi−Ei)²

Ei

dk = k - 3

Z = bk−x sd

L = Ztabél1– Ztabél2

- X2itung<X2tabelhartina distribusi data normal. - X2_itung>X2_{tabelhartina distribusi data teu normal.}

(Arikunto, 2010, kc. 333 )

3.7.2.2Uji Homogénitas

Uji homogénitas tujuanana pikeun mikanyaho homogén henteuna variansi sumber data. Pikeun nangtukeun homogén henteuna, nya éta ngaliwatan léngkah-léngkah saperti ieu di handap.

1) Ngitung variansi Variansi tés awal

Variansi tés ahir

(Sudjana, 2005: 95) 2) Ngitung harga variansi (F)

3) Nangtukeun derajat kebebasan (dk)

4) Nangtukeun harga Ftabel

5) Nangtukeun homogén henteuna data dumasar kana kriteria: - F itung f tabel hartina variansi sampel homogen.\

- F itung> f tabel hartina variansi sampel teu homogen.

3.7.3 Uji Gain

S₁₌ � ∑ ����²− Ʃ��.�� ²

� � −1

S₂₌ � ∑ ����²− Ʃ��.�� ²

� � −1

F =

variansi anu leuwih gedé

variansi anu leuwih leutik

Uji gain tujuanana pikeun ngabandingkeun rata-rata peunteun pretes jeung postes. Tina ieu uji gain bisa katitén naha aya béda signifikan antara kamampuh siswa dina ngalarapkeun tatakrama basa saacan ngagunakeun modél Role playing jeung sanggeus ngagunakeun modél Role Playing. Léngkah-léngkah pikeun uji gain nya éta saperti ieu di handap.

1) Nyieun tabel pikeun uji gain

Tabel 3.6

Tabel Uji Rata-rata Peunteun

No. Ngaran siswa

Peunteun Pretés Peunteun Postés

d d2

Kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama

Basa Sunda P

Kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama

Basa Sunda P

A B C D Ʃ A B C D Ʃ

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) (14) (15) (16)

Ʃ

Rata-rata

Katerangan :

A = pangaweruh matéri tatakrama basa Sunda

B = kamampuh ngalarapkeun basa loma

C = kamampuh ngalarapkeun basa hormat keur sorangan D = kamampuh ngalarapkeun basa hormat ka batur

Ʃ = jumlah skor

P = Peunteun

d = béda peunteun

3.7.4 Uji Hipotésis

Uji hipotesis tujuanana pikeun ngabuktikeun hipotésis. Ieu uji hipotésis dipaké upama populasi mibanda distribusi anu normal sarta variansina homogen. Aya sababaraha léngkah pikeun nguji hipotésis, nya éta:

2) Ngitung darajat kabébasan, rumusna:

3) Ngitung jumlah kuadrat déviasi, rumusna:

4) Ngitung t, rumusna:

Katerangan:

T = tés signifikansi

Md = rata-rata (mean) tina béda antara hasil tés awal jeung tés ahir

Σx²d = jumlah kuadrat déviasi

N = jumlah subyék dina sampel

5) Nangtukeun ditarima henteuna hipotésis dumasar kritéria:

- Saupama

t

itung>

t

tabél, hartina hipotésis kerja (Ha) ditarima jeung

hipotésis nol (Ho) ditolak, nya éta modél Role Playing bisa ngaronjatkeun kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda siswa kelas VIIA SMP YAS Bandung taun ajaran 2013/2014.

- Saupama

t

itung<

t

tabél, hartina hipotésis nol (Ho) ditarima jeung

hipotésis kerja (Ha) ditolak, nya éta modél Role Playing teu bisa ngaronjatkeun kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda siswa kelas VIIA SMP YAS Bandung taun ajaran 2013/2014.

Md =∑d n

dk= n-1

∑x2d =∑d2− ∑d ² n

t = Md

∑x²d n n−1

DAPTAR PUSTAKA

Arikunto, S. (2010). Prosedur Penelitian: Suatu Pendekatan Praktik. Jakarta: Rineka Cipta

Alia, D. (2011). Model STAD (Student Team Achievement Divisions) pikeun Ningkatkeun Kamampuh Ngagunakeun Undak-Usuk Basa Sunda. Skripsi Sarjana pada FPBS UPI Bandung: tidak diterbitkan.

Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat. (2007). Standar Kompetensi dan Kompetensi Dasar Mata Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda. Bandung: Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat.

Djasepudin. (2006,15 April). Membaca “Undak-Usuk Basa” Sunda. KOMPAS Jawa Barat [Online], halaman 4. Tersedia: http://www.mail-archive.com/urangsunda@yahoogroups.com/msg41025/MEMBACA_UN DAK_USUK_BASA_SUNDA_pdf

Hadi,A., Wikaya,A., jeung Faturohman,T. (2011). Peperenian. Bandung: Geger Sunten.

Joice, B., Weil, M., dan Calhoun, E. (2009). Models of Teaching:Model-model Pengajaran (edisi ke-delapan bahasa Indonesia.). Yogyakarta: Pustaka Pelajar.

Kuswari, U. (2010). Evaluasi Pembelajaran Bahasa. Bandung: JPBD FPBS UPI Lembaga Basa jeung Sastra Sunda. (1981). Kamus Umum Basa Sunda. Bandung:

Taraté.

Sanjaya, W. (2006). Strategi Pembelajaran Berorientasi Pendidikan. Jakarta: Prenada Media Group.

Sholihin, U.I. (2013). Kajian Teori: Hakikat Metode Pembelajaran Role Playing [Online] Tersedia: http://rujukanskripsi.blogspot.com [09 Februari 2014] Sudaryat, Y. (2004). Élmuning Basa. Bandung: Walatra.

Sudjana. (2005). Metoda Statistika. Bandung: Tarsito.

Sudjana SF,D. (1983). Metoda dan Teknik Kegiatan Belajar Partisipatif. Bandung: Theme 76.

Sugiyono. (2012). Metode Penelitian Pendidikan. Bandung: Alfabeta. Sukardi. (2004). Metodologi Penelitian Pendidikan. Jakarta: Bumi Aksara

Sundjana, N. (2011). Tuntunan Penyusunan Karya Ilmiah. Bandung: Sinar Baru Algesindo.

Surachmad, W.(1983). Metodologi Pengajaran Nasional. Bandung: Jemmars. Suryalaga, H. (2007). Etika jeung Tatakrama. Bandung: Geger Sunten. Tamsyah, B.R. (2010). Galuring Basa Sunda. Bandung: Pustaka Setia.

Tamsyah, B.R. (2011). Kamus Undak-Usuk Basa Sunda. Bandung: Geger Sunten. Tarigan, H.G. (2008). Berbicara Sebagai Suatu Keterampilan Berbahasa.

Bandung: Angkasa.

Tresna.D, Z.D. (2011). Model Pangajaran Role Playing pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Siswa dina Ngadongéng Sasakala. Skripsi Sarjana pada FPBS UPI Bandung: tidak diterbitkan.

Universitas Pendidikan Indonesia. (2013). Pedoman Penulisan Karya Ilmiah. Bandung: UPI Press.

Uno, H.B. (2010). Menciptakan Proses Belajar Mengajar yang Kreatif dan Efektif. Jakarta: Bumi Aksara.

Yulia, S. (2011). Penerapan Metode Bermain Peran (Role Playing) dalam Meningkatkan Keterampilan Sosial dan Keterampilan Berbicara Anak Usia Dini (Penelitian Tindakan Kelas di Kelas B Taman Kanak-kanak Al-Kautsar Bandarlampung Tahun Ajaran 2010-2011) [Online], Jurnal Edisi Khusus, 7 halaman. Tersedia: http://jurnal.upi.edu [09 Februari 2014]

L : lega kelas interval

Ei : frékuénsi ékspéktasi (n x luas Ztabél) b) Nangtukeun Oi (Frékuénsi Observasi)

c) Nangtukeun batas kelas interval (BK)

d) Ngitung Zitung (transformasi normal standar bébas kelas)

e) Nangtukeun Ztabel

f) Ngitung lega kelas interval

g) Ngitung Ei (Frékuénsi Ékspéktasi) ku cara:

h) Nangtukeun X2 (Chi kuadrat), rumusna nya éta:

Katerangan: X2 = Chi Kuadrat

Oi = Frekuensi Observasi

Ei = Frekuensi Ékspéktasi

(Sudjana, 2005, kc. 273) i) Nangtukeun derajat kebébasan (dk), rumusna nya éta:

(Sudjana, 2005, kc. 293) j) Nangtukeun harga X2tabel

k) Nangtukeun normalitas data kalayan kritéria: X2 = _Ʃ(Oi−Ei)²

Ei

dk = k - 3

Z = bk−x sd

L = Ztabél1– Ztabél2

Dely Nurma Antari, 2014

Métode Role Playing Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nyarita Ngagunakeun Tatakrama Basa Sunda (Studi Kuasi Ékspérimén Ka Siswa Kelas Viia Smp Yas Bandung Taun Ajaran 2013/2014)

- X2itung<X2tabelhartina distribusi data normal.

- X2

itung>X2tabelhartina distribusi data teu normal.

(Arikunto, 2010, kc. 333 )

3.7.2.2Uji Homogénitas

Uji homogénitas tujuanana pikeun mikanyaho homogén henteuna variansi sumber data. Pikeun nangtukeun homogén henteuna, nya éta ngaliwatan léngkah-léngkah saperti ieu di handap.

1) Ngitung variansi Variansi tés awal

Variansi tés ahir

(Sudjana, 2005: 95) 2) Ngitung harga variansi (F)

3) Nangtukeun derajat kebebasan (dk)

4) Nangtukeun harga Ftabel

5) Nangtukeun homogén henteuna data dumasar kana kriteria: - F itung f tabel hartina variansi sampel homogen.\

- F itung> f tabel hartina variansi sampel teu homogen. 3.7.3 Uji Gain

S₁₌ � ∑ ����²− Ʃ��.�� ² � � −1

S₂₌ � ∑ ����²− Ʃ��.�� ² � � −1

F =

variansi anu leuwih gedé

variansi anu leuwih leutik

Uji gain tujuanana pikeun ngabandingkeun rata-rata peunteun pretes jeung postes. Tina ieu uji gain bisa katitén naha aya béda signifikan antara kamampuh siswa dina ngalarapkeun tatakrama basa saacan ngagunakeun modél Role playing

jeung sanggeus ngagunakeun modél Role Playing. Léngkah-léngkah pikeun uji gain nya éta saperti ieu di handap.

1) Nyieun tabel pikeun uji gain

Tabel 3.6

Tabel Uji Rata-rata Peunteun

No. Ngaran siswa

Peunteun Pretés Peunteun Postés

d d2

Kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama

Basa Sunda P

Kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama

Basa Sunda P

A B C D Ʃ A B C D Ʃ

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) (14) (15) (16)

Ʃ

Rata-rata

Katerangan :

A = pangaweruh matéri tatakrama basa Sunda B = kamampuh ngalarapkeun basa loma

C = kamampuh ngalarapkeun basa hormat keur sorangan D = kamampuh ngalarapkeun basa hormat ka batur Ʃ = jumlah skor

P = Peunteun d = béda peunteun

3.7.4 Uji Hipotésis

Uji hipotesis tujuanana pikeun ngabuktikeun hipotésis. Ieu uji hipotésis dipaké upama populasi mibanda distribusi anu normal sarta variansina homogen. Aya sababaraha léngkah pikeun nguji hipotésis, nya éta:

Dely Nurma Antari, 2014

Métode Role Playing Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nyarita Ngagunakeun Tatakrama Basa Sunda (Studi Kuasi Ékspérimén Ka Siswa Kelas Viia Smp Yas Bandung Taun Ajaran 2013/2014)

2) Ngitung darajat kabébasan, rumusna:

3) Ngitung jumlah kuadrat déviasi, rumusna:

4) Ngitung t, rumusna:

Katerangan:

T = tés signifikansi

Md = rata-rata (mean) tina béda antara hasil tés awal jeung tés ahir Σx²d = jumlah kuadrat déviasi

N = jumlah subyék dina sampel

5) Nangtukeun ditarima henteuna hipotésis dumasar kritéria:

- Saupama

t

itung>

t

tabél, hartina hipotésis kerja (Ha) ditarima jeung

hipotésis nol (Ho) ditolak, nya éta modél Role Playing bisa ngaronjatkeun kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda siswa kelas VIIA SMP YAS Bandung taun ajaran 2013/2014.

- Saupama

t

itung<

t

tabél, hartina hipotésis nol (Ho) ditarima jeung

hipotésis kerja (Ha) ditolak, nya éta modél Role Playing teu bisa ngaronjatkeun kamampuh nyarita ngagunakeun tatakrama basa Sunda siswa kelas VIIA SMP YAS Bandung taun ajaran 2013/2014.

Md =∑d n

dk= n-1

∑x2d =∑d2− ∑d ² n

t = Md

∑x²d

DAPTAR PUSTAKA

Arikunto, S. (2010). Prosedur Penelitian: Suatu Pendekatan Praktik. Jakarta: Rineka Cipta

Alia, D. (2011). Model STAD (Student Team Achievement Divisions) pikeun

Ningkatkeun Kamampuh Ngagunakeun Undak-Usuk Basa Sunda. Skripsi

Sarjana pada FPBS UPI Bandung: tidak diterbitkan.

Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat. (2007). Standar Kompetensi dan Kompetensi Dasar Mata Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda. Bandung: Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat.

Djasepudin. (2006,15 April). Membaca “Undak-Usuk Basa” Sunda. KOMPAS

Jawa Barat [Online], halaman 4. Tersedia:

http://www.mail-archive.com/urangsunda@yahoogroups.com/msg41025/MEMBACA_UN DAK_USUK_BASA_SUNDA_pdf

Hadi,A., Wikaya,A., jeung Faturohman,T. (2011). Peperenian. Bandung: Geger Sunten.

Joice, B., Weil, M., dan Calhoun, E. (2009). Models of Teaching:Model-model Pengajaran (edisi ke-delapan bahasa Indonesia.). Yogyakarta: Pustaka Pelajar.

Kuswari, U. (2010). Evaluasi Pembelajaran Bahasa. Bandung: JPBD FPBS UPI Lembaga Basa jeung Sastra Sunda. (1981). Kamus Umum Basa Sunda. Bandung:

Taraté.

Sanjaya, W. (2006). Strategi Pembelajaran Berorientasi Pendidikan. Jakarta: Prenada Media Group.

Sholihin, U.I. (2013). Kajian Teori: Hakikat Metode Pembelajaran Role Playing

[Online] Tersedia: http://rujukanskripsi.blogspot.com [09 Februari 2014] Sudaryat, Y. (2004). Élmuning Basa. Bandung: Walatra.

Sudjana. (2005). Metoda Statistika. Bandung: Tarsito.

Sudjana SF,D. (1983). Metoda dan Teknik Kegiatan Belajar Partisipatif.

Bandung: Theme 76.

Sugiyono. (2012). Metode Penelitian Pendidikan. Bandung: Alfabeta. Sukardi. (2004). Metodologi Penelitian Pendidikan. Jakarta: Bumi Aksara

Dely Nurma Antari, 2014

Métode Role Playing Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nyarita Ngagunakeun Tatakrama Basa Sunda (Studi Kuasi Ékspérimén Ka Siswa Kelas Viia Smp Yas Bandung Taun Ajaran 2013/2014)

Sundjana, N. (2011). Tuntunan Penyusunan Karya Ilmiah. Bandung: Sinar Baru Algesindo.

Surachmad, W.(1983). Metodologi Pengajaran Nasional. Bandung: Jemmars. Suryalaga, H. (2007). Etika jeung Tatakrama. Bandung: Geger Sunten. Tamsyah, B.R. (2010). Galuring Basa Sunda. Bandung: Pustaka Setia.

Tamsyah, B.R. (2011). Kamus Undak-Usuk Basa Sunda. Bandung: Geger Sunten. Tarigan, H.G. (2008). Berbicara Sebagai Suatu Keterampilan Berbahasa.

Bandung: Angkasa.

Tresna.D, Z.D. (2011). Model Pangajaran Role Playing pikeun Ngaronjatkeun

Kamampuh Siswa dina Ngadongéng Sasakala. Skripsi Sarjana pada FPBS

UPI Bandung: tidak diterbitkan.

Universitas Pendidikan Indonesia. (2013). Pedoman Penulisan Karya Ilmiah.

Bandung: UPI Press.

Uno, H.B. (2010). Menciptakan Proses Belajar Mengajar yang Kreatif dan Efektif. Jakarta: Bumi Aksara.

Yulia, S. (2011). Penerapan Metode Bermain Peran (Role Playing) dalam Meningkatkan Keterampilan Sosial dan Keterampilan Berbicara Anak Usia Dini (Penelitian Tindakan Kelas di Kelas B Taman Kanak-kanak

Al-Kautsar Bandarlampung Tahun Ajaran 2010-2011) [Online], Jurnal Edisi