Pengembangan Sumberdaya Insani Masyarakat Pedesaan

S u m i tro Muskun

A . bf IF55 IObl PEk4BAblGrJk1AH MASYARAKtYT DESA
1. F e m b u n g i ~ n n n Mnoyrtraknt. 11o:;i~ inemp~-~n:;a
i s c 1 a L c 1 t u g as
s a c r e ) , : f y n i t ; inc:rl
~ ~ i r i g k a t ; k ~ i t ~htlrkat,

( rnissiorl

i

~ ; ~ i i .

mar-taliat,

clan d e r a j n c l ~ i ) n n c ~ s isue t r i g a i rnnki-llr.ik ' I ' r r l ~ r ~ r ~T. u g a s ci.i(.:i

ini
pti


a d i l l a h rrrurrr1.11 i a l i a n

I i rig

:
; C : J I I ~ L I~

. 'I'IA~EIF;
:;r.icni
trren j n d i

ILI I

rriasluc; i LI

:;f:bag~ii c i p

d ri :
;~ 1 i: f . ~ r - I 't.tt1 r~:,.nk


i r i~ rncr.ig~.ir;at>akar.i t;icial:

t > t ~ z ~ r ...,
~ :.I :g

..

(2 i

~ 1 1 .

t

ja
~ rilnrll.is i n

;

l e t ~ i h ~;etnpurt-lr,icli.ilnrrr :irt;i


ai i r i

T ~ i kLi I ~ ~

iI

I

~.jr-~l;~.ik
t,et;r!pi

,

jr.ign sarrrpr.irnn dulctrr~ c t r k i r o k h n n i F I ~ I keriinsynr.ctkatari

(jar1

ncrnp.trr1-a i ~ r ~ u t d- In n t n q r r a r i y o k e p a d n 'l'i.111nr1.

3 . 2306 i


t.)nrlg!:ia

Indoncr; i n , T'cnlLang~.trifiti

rr)r:r~:riu iric:rrrhnrldi.in rrinrtus i rl

ineitiysl.tnyn i

rnarit.~sin so~.iti~hr-lyn,
d i m ~ t l n i c:lnri
P o t n c r i n tntinr.1
k o r ~ d i ri;

tcrl)awrlh

rriorekst

ficbtrga i


di

t; i i i g k a t ,

r r r c ~ n ~ l e rtt ~
i loi ~ z r ~

mnsyarakat;

.insraari i l i t ) ,

dit;~.itnh~-tl.~l;c:tnbo.i-~glerdaya i n s a n i ,

dnr,

nrengtlnr&ai

rncrt~zngttrli

dclri


ccgi

purltf.ur~gun

ri~err~ecat~lrtlri rriazal ~ t k i ~ i y a

muc;:/uraka t ukari l c b i h d iiiiir,go i ~ l r i 0111
l
diin

StratcCy

1Ia1a111

rrrur;yar-akat

1 n i s i u t . i ve
j+crf:IlCttrltlrtri


\.~:;:ili:i

Fc~nbe\ng!~rr~ari
d r t r ~Grrir;:;

I n i ;t i rt t,i

Rott

vt:

S c r v i c e s {GRIS)

13. pi,)., f CY PEkIEP1l~li;U_flJ.~ b l A S Y i l E A K i ~ I 1 DESA
1 . Iiebi jrzkr;ananri

Perricr i t 1 t a l - I i n e 1 all.]i pr(:lg

~:~~::ricc;Ccd~
c-i~~fi~


I;inr;ynr.crknt; DCSEZ, a d o 1 L I ~ J u r l Li:k

'l:cmiskinn.n

[:Ian

diknlnngan

I

I

K I ~ I T I I - . K I Li
I ~ ~ l i e b ~ i t . ~ . l ~ i rnasyur.nkat
an

ICcbi jaksartaiirl

Pciller i n t n h


periingkat~tr~

ri

i

i

rr1er1c:i.pt;~l:ar~ 1

i

t

:

l

penciptaan

clan taraf

--.------

t

t

t.rrit.~tk

clengnn

:

a

t;ert.i1!Lririyc-1

r


car-a

t

(f

i

ket.~itii\i)flr~

t?ic.itri-IQ.

r i k a r ~ d ic.;upai

n e s a , c l c r l ~ a i ? bcl-u!;rikie
a

t e r . j ~ l i . 1i

berusaha

i r l i d i 1 nkcrkan

rl~ipat:

srinr;yarakt:~t;d a l :trri r;ci:al
ini

dapztt

d e s a L a i k y a r ~ gt , o r g o l o n g

peridr?vntan

I

p o d ~ s i ~ u r ~ 5;cklirlgga
,

3 . I'rrtl i.cy

~ i a d & k ~ ~ ~

t c r l e t i h - l c b i h BMH.

B a s i c b i u r g i n n l fleccl:;,

2

yang

serta selnlu

mnsynrnknt;,

f'crnborigi.tn1111

t-nrrl

iliet~atti~ p r o s e s

P P E : ( ~ I ~ ) F ~, I I ~ I . ~ I I ~ ~

r n c r i i n g k u t ; k n r ~ s L ~ r r ~ t , ) e r d ~ ~s. vwar ,r < i ~ y a
rr~_as~;lygl;i.lt;, gur1f.t

t

el;oi-io~ni y n n g

clfoput;

rd:nn

l n ~ a r l Q : ~kne r . i a d a r ~p c n i n g k a t a n
h i d u p-- u ~ f ; y ~ & c & ,

tr,sr~it,arria

~rii-idt.111

\:~ercJar~ipnk
per1!.arr_~rt-i-ltl

r r ~ c l n l ~ j icir;utln

ckoljomi

rilasyarnkat

ynng

t;er.go 1 orig

i l a l a111

zoktor.

informal.
4.

ICebi j a k s n n n ~ nPernbnngcrrton Desa, n d a l at1 j u g a

rnendorurif:

1:eles tnri an

I t e ~ n n r ~ ~ ~dnt-i
~uan
IrekuaLur~ s c n d i r i

($0

h e l p people to iielp

them sf31f) .
-----

2

bierigcf e k t ' i f k a n p o l i C:J tlari I-jr.rJgr.i\tn- ~lr.gvrarrr Perrit)~trtt~~.it~ttr~

Desa,

~er-ak

d z r 1nrn

rlcrigari

cnrn

rrrc~:iyarakat

r

r

d a l nrri

i

k

st?

t i up

rr~r;rrrt::cnkik,m pcrrrra:;cll cttinn

darl

~rierigefe k t i f kntt

t n i ~ j~
n

Perribtlrig~~rlc\t~

~ i t : r i ~ I . i ~ t r i g i . ~ ~ ~ z px ~
t ~~ c l c r ; c ~ z t r - ~ ,

B. I11
gni rat1

itar~ k e p c r c n y u n n

:;cr"tn

soniangilt

4

nierriLarl@r~n

cf i l t a l a n g a n i n a ~ ; y a r e i k n t .
1.

11ntuk

rnerlcapai k e b c r h r t f ; i iar-j ynrtg optiirrr.irr~, d n n

usatla-

usc~tl;i Pct~ibo~q-j~.~riilrl
Dcsa y a r ~ g13cfil.rsizt~akctrl 1
:;(?kt(->r,

scl:t~-,r--

rrrnkn ~ \ r o g r . n r n p r o d r n i r i Perr,ttnr~gctiir\r~
I)erin,

t~nrus

k.~cnar--br2rlnr.1 ~ i ; l p i 3 i liiri:r~g~ttfik~i.iid n r l rrit>rrrl*c.o~rilrrrknrl s e c n r - u
t,epn L

(.I i

kcbut,r-litirr -- l i e b u t i ~ i - ~ ~ r :;ring
j

1 tI

i-u:;itkt$r~

(.j

h:i

r r ~ a s y u r a k a.t

5.

S e t i RP
l e i

pr(qgr.rtrrr

1 a1

P e r r ~ eir n t a h

F'erirl~ungur~an Dcso,

d ihcrr*upknn \ . i u t ~ ~dka p a t cri i c a p s i r t y n

pl icr e f f e c t s j

sctatr-~ seg i

dari

berkf:pnn j n n g n n

cfarnpak

yang

pc~riiisrigunnn ( ~rrult i

.

J?Ell.rliEKJiTAt4 GFAt~l'TAIiTTIi PEMU&t,IGIIl,1AH b1ASYr2RAI.(AT I3ES.A
1 . Pr:rribar~dl.tnarl

Dcza

Masyarnkat..

pembangunun

I-lcr.1t~

ynng

rnenghiraukan

n~err~pcx*hit;r-lrldkati
pula lcehi.dcipr-rr, yniig r;cclntlg

di

rr~ar.;:ia~-.nI r + rtrjn

L e i - h n s i 1 c~karl t;f:t.cl~:*i

kenr-ah

Dai.ain

pisik,

r n e r u p a k a r ~ pcgftngtln k~ i t 1 ~ 1 pyitrlg

b e g i t1.1 r;nj u .
t e n t1.u

ha1 ini

~nenerirnn

diru:;akf~ri

I n i b e t - a r t i bilt~cia p:ir-tl
scknl i-kal i

kebi j a . k s a n a n n y a r i g ( d a p a t d i r ~ i l a iolr:h

rnencipttikilt-L

irrnr;ysrokat; t,i(inli

i o n a l a.i;cl~.i t i c l n k olt jcci;i v c .

I-?is

r r ~ a r ; y o r a k t.
a

4 . b f r : ; l ~ ~ l ~ ~ . i ~ ;pcrat>ar~gl-~riar~
~~r~
t ~ o i.g

~ t ~ c i r r y ~ et,r li-k~aon
I

i

korid i s i

ci ur]

krlrtlk t.i?r

r ~ y ~ t , n ~ y bert:lt3dn
il

dug r:-~k;i....- d.gc~.tt i ~
~1~4
i

13.111
k c k ~ . ~ a t n r l a d o t , eara t~i dt.ip, k c a i l n n r t f i s i k ,
1-1ar1

l a i n - lniri.

f i u l ~ ~ i nklal

P c n ~ t n n g ~ ~ t . ~ a nDcsa

irli

11.1kari

i

rr~cinpc!r~gctr.rcik.at~ iltaCLilii

r

i

r

r

p~er~urlgarinri

---kc!-agman

.

e:set
pcr. 11.1

rt1ori11:1a
r. i. Ican

rrrasyurnkat;.

ur) t.1.11; ket-ic.:r,t~n:; i 1 orinyn

u:,ti

i t s i

{lzir~

z & j ~ ~ ~b z i g~ i ~ j ,

kill1 i t - ~ i kri:-lr~r~~?l.:ctl~~
p c r 1 1 . 1 d i l t j k t - ~ k c i r i{ - l c i ~ g ~ ~ r i

~ 1 ~ n ~ i p i ; a l ; ac~~E~L~S'S,
~l

:,-and

dapak

raun itnL1.11kurl cinyn

bc-ruk pad& rt~oi;yurnk~.rt;yurrg t l e r s a n g l i u t a n .

riot i v n s i

st i r n i - r l a s i , d n p a t d i 1nktikrir.1 cicridorl rricrigadakarl
~c-:L~_Z:

k~ 21 1: aparl

Q

kl:l i

scririg

,

" p f ; ' r i y u r ~ t .kii 1 ~ 1p t ~ : r l y t ~tril-:at1
l
"

i

m f ? r ~ i p i - l r:~,-a

tf

ttr~

Ck?~nknrl.

..

d t ~ r ~ adnrig,cr~ri

c i t ~ r ~a]~:r !y..2.uI
Lf .> ~ I ~ ~

(:Iarl d i p c l ik101.n t , . i < l a k r;ciriat.{~ rritjt.,tt z c c a t - i ~ iiit.;cl i s

t a k r l i o , t,~:t:npi
rsi n

Z J : I I ~ I ~ ~ ~T I~ ~~

r;yurat

j u g a sccnr-a r c k r - e n s i clari (-11a h r.ng2.1

cam p crrl b i.ri EI n r-I 1 a i 1-11-1 y r.i

:,1

;.I 1-1

g 1.) e r s i fn t. so:;i a 1 .

{lf~ti

-

n . 111

11

5 . Per1 i n g k n t n r ~pend i d i k s n yang (:Ii 1a k u k n n c u jnk nlnsn arral;
nnnk
I

.

P c t ~ di t i i k a i ~ynrlg baik a k n n

~ [ I ~ S dRc p n n .

mar;:r.~irakut. d : i r \

kr.cn.t i v i . tar;

rnendr-ikl-irlg

Ciapat;

~ L '
~r~t::nd~tk~tt-lg

6 . Perloiptnnn

int.elegeris i a

1 . 1 ~ n 1 nt e k r r l

rerrra ja, nkarl

dnn

pcrcepcitiln

O ~ T . ~pr.c..lg
I I I

nicrid~~k~irlg

keprit\urrcrliri - kepntlarrlarl

ycisig

rnr~rfert~isa:;i , dari

rril.trlal1

rain pciiler i n t c i l ~ .

kcsador-nrl 1 i ~ j g k t ~ r l g a i(tE) / ' p ~ l >clan
~f)~
i ~ n is1 ~ ) c u I ~ ~ H K Pelr~tla.
~ ~ ~ . I ~ ~ ~ ~ I ~ ,

r:gi.tnnri

t i ~ i a kr;(;r:i:it.ii
k e b c r t l a s i lnri

kat;kciri

I J ~ K - x ii- t 1 ~ 0 r ~ t b a f . 1
~ ,f t l r l tnen i n g

Iri;litt

t ~ z t a p i .jt.igu

irierlle1 i h o r a

put;cris i.

ilrtkt-rk Irctcrkinr; i i n n tcrr;c'ijl.rt. .
'7 . bicnl.ir1.1nknn:riicr:gi1 i lnrlg'kari

Rcrrrti ja.

k i 1 i 1i

3ar1 k e n a k a 1 or1

s

Ilts t.erl trcirr~cirl k~ i c f t . i p 1-ter-rnur;yurnknt;

adalrrti

t;at,t,

k1.1j~,tatl P ~ I T I L ~ L I I ~ ~(:11>sa
I . I ~ I ~ffi:iig;li~
C~II
r : : i x S n penr;ipt.nnr.~ F;t.tur;urln
t;c~npa g'orlggiiCtr~

rtk i b a L

i.11

I

-

l

i

i

1

r

desil,se!tngni

a11,'pr~~.I~uut;nr1
p e l nrlggtiruri t~l.tkurn o l eh

nnggota

inasyecrnka 1 ; .

8 . Pcrl i n g k s t a n

k e s i i d n ~ - u r i Lt;~-t~arigsadai-I

t ~ e r d n r n p a k .:erribor-igi.iricirl
{J~
,-i.,t . g nDasa

p ~ l ri ~
k tt i u l air1

t ~ e r . n c g a r n ztdnl
,
tjki
\jeri

t t ~ k pcrril>irlafiri

s e b n g r - i i wari;ga nc.:gai-n y a r ~ grrrlc.rniliki i n r ; ~ - ~ i r . i - r

z i dan kcsi\dar.an t ~ r ! ~ . pi ~t:.il:
l d i t ) c g ~ l r . i :I ' n r ~ c a ~
la.
i

.

blet-1cipL.akccn
i; j n

i

.

T

rnnr;ynr.al:a t.
(inn tacjvin.

tnucyar.akc.tI,

I

P

~

r

yctr~g ngtirrri:;
i

i

dt.ir~ b e r c i i c ; i i ) l i ~ - i

DCS'L~
r
:xrlal~tk1

j.':~rig IJCI-I~IL.IL-LII. d n r ~Lerrncr~t . n l r ; c r . t n

n r ~ ~ r a li~t ct.rk
r
t i e r . iin:.~ri

10. bien i r ~ g k u t k u n kcn~arnpunr, bfnrlagcrnsrit
01eh

inacyurakut;,

r l u r ~ b e r o r g a r ~i ?;a?; i

d u l u i r ~ r n a ~ y a r a l c t;u

per l u

Furrll~ar~gutlrir~
r;c.per-t i

p r , , l ~ i k s n n n n r ~ / / kieagk a r i

i.rr;ahn t~t?r.f_;nrr~n,
iiscrltlu Bkor~c.irrii D e : ; a ,

P;(.~j~t:r.:i:;i

rnerlgelol a
orgait i :;rtr;

i

, Pcrkrc.ai.1 i 1 : i n

d a r ~ set:ingl'n i r j y ~ ib a i k : ; a ~ i g

t-.+.iri~l-)i.ii~~f~3'iii:ail : . I L ; E I ~ I B

L b a : ~t.i.rar~

1o i 1.1
p e ~ i i e in-t,aki,./k~or~t.~.rar~
r

irini-ipctri

Sw;iiiiryn

2

t

rttir;nr

i

rirof;yor'0110 t..

r-;crl.sn

dnn
ct i

a1 ami

pc>nrc~-~t.ihrtr~ Icclcur.nr~gari k e k ~rin r i g n n ,

c r l e t ~ kc:;^^ t..~.rilri

t e i ~ i p i t t , t,er t;cn t ; ~ .
riien

I

jw:l i f;ar;nriiri b c r . L a g n i

clesil

I

r

1

t

r
tlrr,,

.

1

r)(:f;u,

1mri

( i ~ i

t c l rill

Irareria cl i

t,er.clc~pcrt; berhagcri r n n s a l cth y u n g

wak t;l

y tirig
I

(1:1t1

t.t:~i~yctk

~ i l n s ~11.:1kilt;
y

rr~enj a d i

t.u j u a n

sekkor .scktor. t ~ t l t i ~rtiolal.:r;ariakur~
k
pr.r)grnrrirl'jo yang i d o a l

doso

~ t ~ p e r drin
i

3 . !It11

scbngai

proscr;

I

l:eln

serrrurt

u s a t iu

Iris. tans i

dari

odal ah

pelnbt_ir!gl.ir!nri rriuntir; i a ,

r~err~larigtirinn jaiig i r ~ e n y e l ~ i r u;t - I y u i t;u

p i

i

scl~iri.tt\

L,crrrbc-iga

i r i i rrreriunjukkar~ Lakiwa n s p e k pernbnngtlnan

knt,

I

tiocjrd i n a f i ilcxi! I ( ~ t e r p a ~ i r . i a n(1:lr i

rtr.lr\lnh

ynrid

mariy u r - a

rnnru~ztlkari

rriel i pu t i

schagoi eiirir; bcsar. a s p e k y r r r ~ g dicxki11;lt

intcrsnkr; i rrinr1i.l:; i n i+t>~.i-ii\tlnp
n l u r n 1 i rtgki-~ngnn cin 1 i l n i

sek-Lor. sep(ax.t.i ke:;ct;ntdrJrl,

r

i

i

r

ngnirra,

per~cr-ring

D I11
ILK],

sosinl,

14

t e r i o g n kar. ja, ctrtlsnii porarlnrj w n n i t u ,

kc

p c n d u d u k n n dan 1i n g k u r l g n n t i i d u p , perrittda clrrn crlnfs

raga

nicr~.ipukan s e k t o r ynng rnonlbir~n r n n n y n r n k n t :;ob@ai
r; i a r t n t u k nrarnpu ~ncirrr~urtya
i p r o d u k t . i v i tar;
'7

c.

nlnriu

tinggi .

P r . o d ~ . r k t i v i t o s b I a a i u n s l disnrripirlg i t u d i t c n t ; u k a n
u l e h k e k u a t a n motr;ynr.nkat.
bc.f;3~', a

t j

Log il;nn:;rt

i

h

pula

I n d o n e s i R rnerupnknn

l p c ! r i . I~

b

i

l;eriirurry~i.~ar~
prci;.lt.~kt i v i t n s ki t a

di 1i h a t
l

u

d a r i st.tn~\~c'z.cinyr.!i r ~ s n rii i r i i .
i
.

IJr_.i;ier.irs tnh

d r
1.1i

I

clan

c

r

ncgnra
pula.

e

n d n l nZ1

IJQY;LI~

r;ct.tagi url

~

:irir~g'

pula

'I'zir~pn n~cir~uritlar:g

i-lnr~yarlg

pcder;nrjr~,

-

1:;

P e r r ~ t ~ ~ ~ s i ~ i .b~jt-ir;:;;ir~:il;a
tr~zir~
t. Dcsz-i,

c i i i i . ~ ~ ~ ~ .1! ,1

-

:
I c,,~.\i.
'-

i :.\1i-1 aka11

6 ~ 1 s ~ ~ iL I~I I' L~I -~I ~ik:i i i~- r lic i~i ~1ricriGc:r1~11
:;f\~~i~-,l!i
~ I

k i r ~ g k c t t , L I ~ ~ I Io[:
L )i ,~ fiir:l

v{scn.t,iot-ial .t;rair.ii ill:,

:I]

i-I

i 1tf;i~cii f 1 i 1;at)

dnrl pcrld i d i kori f ctr.~rinl.

I[J~-:~!

I ~ . ; I I ~ ~ I

,

IIILI:;~~II,;~~:.~~,

f3. 111
4 . Penggnrnpnn

potcrls i

r;~.rrrll~or,

1 ufi

C ~ ~ I nI d n

15

f uk t o r

yciriil

clrkpa t,

rncnen tl-rknrl t i n g l i i i t. pr.r..,riirl~.i i

Dcsn,

d~;t~garir r ~ e ~ i ~ b :i:o:;:..;.ir.akr\
ii~n
t ynrlg rir~;r~garn.tl k c ~ ; ~ n ~ l r . ~

L.

i

Pcrrrt~nnr.;~rrtoi-t

t.ri!;.

t i r j g k n ;t ken.rilmpuan t c r t.ori t.i.i, ur! t.uk dapct t, nlur-igtrclrsni

Jari

rncmanf a o b k n n st.\rnberdayn n l r~ril.

Penggar*n'pnn

t ingl;nt:

po t e n s i

kobutuhnn

c l i irnbangi p u l a

I

it1

ti i

am

t-.cri

t u k r ~ r ~ o 1e h

r i a r l kcmarnp~.ictri rnns y a r t r k a t ,

cjlcki

derlgarl

kcudaar-! a1 arrt 1i ngkclrlearirlya.

C . KWi-ZLI'TAS MAMUSIR
1.

I

i

inun~ir;i n

araiiynrukat
dun

n d n l nli

i

p v i i ~ e rt. i a n

i:i(:iiri.~~~

yclrlg 1:oudr:lnr:: ~ : \ i s i k ,

sifut s c r s i n l f;er.t.u i:uridir;i

I

it~telel;tual

:

i

r

teri t.nng

i

l

,

nvrritnl

dart I i ~ a i k .

Kwa1 i. LEIS

p(>t.i>tizi

2.

rnnn~.rsin i n i

inilni.tf;ia

c t i t . c r ~ t u k n r ~sccu1.n

yi:irlg

rl

I

S I - I ~ I J ~ C L - a1 ari~ ~ L L I )L ~Ct - i J r ~ ~ - l a ti

IC1+fnl
i-bi~6

i sk

1

r;e~:tadni.

clnpa-t

1 i i!gk.\.irigcirirly~~.

1

i r l c r ~ t i l .l

nli~irl

kcnduuri
I

i

kcoct~ntnr~
dm-1

r-okio~l
i

durrtbaon

yailc

:.in1 ~ ~ . I P I .i.111
I ~tIu k :;n~ri~bnii.:e t i r i g k n t

yai-ig

d i r r i i 1 i k i rri:~r~yn~.ctkr--t
t:. xcinl uh

cl i ictnni..-idnirrl~rl

r;(:l~lli.\

d i k ~ a d a p .i
I)~:rrik1~1r>gt.ir1~ir1
t4asyci i.r11;;>t.,
pet) irldko1;nn

dun

I ~ t ~ s r Ii ~ I C ~ ! iI 01I - I Ii .t,t~:;l:c~rr

peincl iirt3r.ann

I

1.1

ti ! i t 1 :I

inat;yttr-r:\k;tlt.,

cel-~.lagai

p1.u

kond isi

i-irl

tuk

rricrli t ~ g k at.knn

kwal i ~

R F ;

stilnberdaya insani .

3. Pendidikan

dan

Pclntihnri

pcridiclikari 11.1arcel:oloh

I'einkangcinan

licrr.innipuari

yerig

d i nrnhknn

ucltilaki s r r l l t h s u t u t n h u p

kepada

I ellih

Desa b e r f ungr; i rneni t i k b e r a t k a r i ~ n n s y a r n k nt

i 1-1 i

t i rig agar

r;rir'igilL I-5er.i

irrn:;.jnrukn t

~.lfip;t~;

--

--

,-...
r-i
8'.

i.?

Z

.-.
--.

-.

+*

L

C;

--

-I_

L-

i;rd

.-.4.

-

C

L.

L'
.

C .

-

Q
-b.
.#

in.

B . 111
~ F L ! ~ \ V IjJ

~ ~ clalam
d

rrtasyar.nkrlt. Ci12f;n

: i ~ n c rc1at;if

it3

Lc1 ni-I

berkcinbrrng .

4 . Dengan

keini-rdatjan--kerrrcsilat1nr.l

rriodu 1

sertu

derigiln

f;ercip-)t~triya i n v c z t n : ; i d i Lingknt r i i a s y n r a k a t d i

rnaka

d i h a r n p k z i n h a 1 i ti.] d a p a t

riremperl crns

Desa,

keserrrp>itnn

ker. j u , darl s c l a t l j i - ~ t r r y n kcr;crnpntctr~ k(-?l.j a c.tcti~.nr) n~eln l u i
ri~cditi u p n h

g a ji

atnu

r l ~ _ ' r ~ c r i r ~ i ra ~~ ~
n ~ - ~ d r r y ~ n t 1a1 0n1 ,

t c ! r . s c b u t n k a n ir-~.ir-i.~C r i ~ c r r c _ i c ~ l r : i + ~ki:scsjnl)
ri~
t r?r-nnri ina.r;yilr.r.il:rit;

~;ct:.ingl:at. dcrrii sct ingka t. t;cr_tir-u t;er~if;irrrJrjr:rus.

Gese j a h t e r a a n
------------- K e j i w a a n , 5 i k a p d a n poi a ,
H a r ~ u s ai
I
al a a , pi ki r a n , kebiiiultar~
1
p o k o k (EN E R N ) f i s i k / j a s I
aani , agaoa.
I
1 I n t e r a k s l --- E e g i a t a n - L e g i a t a n :
I
Ekonosi , i n d u s t r i , ker aI
jinan,
pertanian,
&st &
I
p e c ~ c a l r a ri a n , s o s b u d , a d s t ,
I
tradisi, pranata,
I

1

I

I
I
I
1
I

1

I

I

Or i e n t asi
Penbangunan

iiesa

I
1

I

I

Kel e s t a r i a n A 1 am
dan L i n g l : ~ ~ n g a n I
i
I
I
i

I

I

--I I
I

I

I
1
I

1
L--

-------------

Potensi dan Earakter Alas,
F l o r a , F a u n a , P e r t anattan.

1 O r i e n t a s j --- K t ~ a l i t a s , I : u a r r t i t a ; , c o r a \ : ,
i
Karakter.
I
1
r-Keras i P e r t i t l b ~ t n g a n , P e Pencitaan Sarana
I
r ~ i s a h a n , Per a l a t a n ) .
E e h i d u p a n ( P e n g h i d u p a n j ----- i

.

I
L--

,

Lunai:

( P e e e r i r ~ t a t ~ d nH, a -

ndjeaent,
f o r a a s i 1.

11 . KE-SE!! ~i I T ~ R ~ I A k
Njmu SJ-A
-

f{ejiwaan
S i k a p dart Pola 11 idl,ip

-

Alurci Pikirnn

- ICohl,gCuhsr~ Pokok (1314,
--

F i s i k / J ~ s r n a r r io t ~

- Agamn

DbiH)

Pol i t ii:,

In-.

C.

KELESTAR2 At+? A I J B b u A l - r I4J1.l-

sumterdnya i n s a n i .
(4 ) Pol i c y

penrbnnguneri rrra:;yurnkat, d e s h d i a r a h k a n

per1 i adaarl

kerr~iskit-lan,

pencip t u a n

1~ i p a r ~ g a t - J k e r j a

pt3nday'lat.an ,

pemer-ilt;aar~

ciars

p s n i n g k a t ~ n p a n d a p a t a n dari t o r a f

kr:pn(lri

produktivit.h~;,
hidup

rnnsyurakat,

Dcsa

Lcrtf.asar-k~n

k r e a t i v i t u o masyaraknt,.
(5) Strategi

Pcmhariburinrz

Masyrrraknt

p r i n s i p - - p r i n s i ~ s : " t o h e l p people t.o t1elr~ tticr~~r;c.lf " ,

rr~eriyr'ilui:kctn
" f e l t , riec:d"

ciripi r t i : ; i rii~t~:,-ttr.i~kfi
t,. c I c : ; ~ ~ ,
miirjyarakat:,,

cjtjtl

[ l l ~ ~ ~ If..LliflktlIt
~:tr~,iz

1 ~ 1 . r l t i pi 1p ~ .~ ; f f ~ ~ t , : ; ,

( 6 ) P c t n ~ ~ d a merupnknn

sokkor

yang

rrlcrnbinn

memiliki

rnasyarakk

sebagni

mnnuGia

produktivitafi

yang

Cinggi.

P r m 3 t 1 k t ; i v i t a s t - l u s i o n n l jr.igu d i t e n t u k o n

oleti

r

rnasynrnka t s c r t u d it1e~kctng o l c t ~ pernanf antnn

Itelcccot;nn

clan perlcrapciri t e k n o l o g i .
( 7 ) Pcnggarny-tun
ynng

Pcrrii;iang~inar~ clcsn,
marig:'ar-nl~ k e p a c i a

ilel-!gar!

n

t i ~iglrctt r n p a r

p a n ~ t _ i ~ i n ~ ~ ~ 1r liui r r
(3)

y arlg

r r r n s ~y n r n k a t

i

c i i l p a t f ~ ~ c r i g u a s r idiiri
i
riir.:lr!nrl i'na t,k:~n

fukt.ur

p r o d u k t i v i t.ns .

Lirigka t

rncnent;t.~knn

dnpnt

ndaloh

:iurr~ilertlnyo alnrn

potcrlsi

t.ert;cntu

uri t;uk

~;i.~~!~\~ n urltctk

:;>irlg

desa

ekono~tri ~rrc~synruknt;.

2 . Pernhahasnn
1.1.

i , i n f r i -&prv.?l:ur~r'nwira

( 1 ) :;l.irr~bci.c-luya

~i.rjcl~.iI:t;
i v i tar;
or1

ja

:;rzr~g

r

will"

r

a

I

F)r.uct,i.lkt:ivit..ar;

tidn da1~

da1.i

i

selalu

c l i k n i t;kuri

l'crpent. irig,

.

I

ip

i~r.udc~l;t;ivii;at;.
1.1 i I u i :jnrig

t-iilali

in:;nni

dor~&nrl

korriponcri

nylic

~ . I ! ~ L I I I C > iri{..:r~irjgktit.l d ~ . i k t i vbas,
i

dan

d a larrl

p c n t e r a t a c t r ~ ser-t.~%
p e r a r ~ s e r t , u nraoynrrzkat.

riirtgkatan

B c b e r a p a h a 1 r a n g perlu d i p e r h a t i k a n

rembangunan.

pe-

dari

diskusi i n i :
{

1) M c n u r u t Surrii t r o binskun pal i n g t i d a k acla pole
bandan

surrrbcrdaya

irisan i m a s y a r a k a t

yaitu'

(a) r~olapengeml~angnn r n e l a l u i pola

~ e r t ~ b a n g u n arlesn
n
dengnn

kelestarinn

perjgeru-

pedesatln

orier~taci

fokus k c s e j a h t c r a a n nranics ia,

alarn dan l i r g k u n g a n ; s c r t a ( b ) pola

ngembnngan mclalui konsep pcrnbangunan desa yon&
flcirnrlak

tertiorlayr

itu,

prodllktivi tar;

r ~ n ~ i o n,u l

pe-

ber

kucr I i %.a:;

rrrani.1~i a dan p e r r ~ e r ntunr~ ( ko:;e jahtr-,r.aar~ okonomi )

(2) Prograrn

SP3

(1 iltcnibringkar-t
insarii

c t d a l u t ~ pr-ogralri
dalarn

r r l r ~ dka

n t i c s y ~ ~ r u k a t(11,:;tl

yarig

tepnt

~.~itng~?rfi'ti~~ri&ari
s~irrtbf-;
f(j~t:;:j
Srrr jrlr~ri

yitr~g c l l ~ ~ e ~ - l : c k n ~ i

di pcdesaan rtdalah far-jarici y a ~ i gi n e r r r i 1 iki
darr

i - s i c ~ r ~ i uf .e r t a p r n g r r r n t i s .

Akrin t.et,api

r - a ~ ~ k n rt ~e r s c d i a n y a s n r j a n a s a p e r t i i t1.c.
s i n t m r r penci icli k a n Pr;rt!urc.iarl

s i t u a s i ynng dnpat;
( 3 1 Dirlurn

ker.c.indkct

rncil

~1rit,ii!;

paLr ~ u t , r : ; r n t :

m ~ it1
s

di

Oleh k n r e n a

Tingci ytirlg ildu j a u t ~c f a r l

irnht.i l k m

$2

i k i i p - s i k a p Lersebin t.

pcrlCr-rritr-rritliin suurCc.r~?~r:;i~ i nsclni

k a i t a r ~ n y adctle'ari SP3 n d r ~{lua h n l punt,irlg'.

rlclri

( A ) ma:;ulail

B . I I I - 28
masa

depon sarjana y a n g m e n g i k u t i program;

dan

(b)

harapan rnasyarakot pedesaarl itu s e n d i r i .

(4) Berdasarkan

pokok

beterapa

diskusi

tersebut

ada

beberapa saran kebi j u k s u r l a a n per~gembnngrirt surnterdaya
i n s u n i mnsyarakat pedesaan yang t e r k a i t program

SP3,

untara lain:

( a ) Perniliharr

sarjancl

dalcirrr Prclgran~ SP3

sebaikrlya

padn pernsrii.than k e l arigkalir~ t e n a g a

d iarahkan

ah1 i

severti

dalarn k ~ e r b a g n i kegi a t a n pembangiznori clesa,

k e g i a t a n yung e r a t d c n g o n [nasal a h - m a s a l d j a g r n r i s ,

pendidikun

ntau

" p r o f esi,

penggerak

"

polatihnn,

sesuai

penyulut~on,

p f : n i n t ~ f a ~ t t i r r potonsi

alarn,

nrnnajerncn dalarn b e r b n g a i k e g i a t a n d i tingkat d e s a .

(b) Penempatan
pengetohuan
cita,

s a r jnnn dalara Program

m e n i e r f ukan

yang b a i k t c n t n r i g sisLem n i l n i

p c r t s n s i a1 arrr d n n kslemtmgi'aan d a r i

ternpat mereka tiriggal.
1

SP3

snngat

Tiyolc3gi desa-desa

rnr=rnbm+;r~
p a r i ~G

s e c u r a profesional .

~ I jarla
.

r

c i ta--

pedesaan

terseb e k e r j~