Pengaruh Jenis Eksplan dan Komposisi Zat Pengatur Tumbuh Terhadap Induksi Kalus dan Metabolit Sekunder Pada Tanaman Binahong (Anredera cordifolia (Ten.) Steenis)
43
Lampiran 1. Komposisi Media Murashige dan Skoog (MS)
Bahan Kimia
Makro Nutrien (Stok I)
NH4 NO3
KNO3
CaCl2.2H2O
MgSO4.7H2O
KH2PO4
Mikro Nutrien (Stok II)
MnSO4.H2O
ZnSO4.7H2O
H3BO3
KI
Na2MoO4.2H20
CuSO4.5H2O
CoCl2.6H2O
Iron (Stok III)
FeSO4.7H2O
Na2.EDTA
Vitamin (Stok IV)
Nikotinic acid
Pyridoxin HCL
Thiamine HCL
Myo-inositol
Sukrosa
Agar
(Sumber: Murashige and Skoog, 1962)
Konsentrasi Media (mg/L)
1650,000
1900,000
440,000
370,000
170,000
6,900
8,600
6,200
0,830
0,250
0,025
0,025
27,800
37,200
0,500
0,500
0,100
100,000
30.000,000
7.000,000
Universitas Sumatera Utara
44
Lampiran 2. Kegiatan Penelitian
Jenis Kegiatan
Sterilisasi Alat
Pembuatan Media
Persiapan Ruang Kultur
Sterilisasi Eksplan
Penanaman Eksplan
Pemeliharaan Kultur
Subkultur
Panen
Penimbangan b. basah kalus (g)
Pengeringan
Penimbangan b. kering kalus (g)
Ekstraksi Kalus
Deteksi Metabolit Sekunder
Peubah amatan
Waktu muncul Kalus (HST)
Persentase Terbentuk Kalus
Warna Kalus
Tekstur Kalus
Bobot Basah Kalus (g)
Bobot Kering Kalus (g)
Deteksi Metabolit Sekunder
1
X
X
2
Minggu ke–
3
4
5
6
7
8
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Universitas Sumatera Utara
45
Lampiran 3. Bagan Penelitian
E2Z3
E3Z3
E3Z1
E1Z5
E1Z5
E2Z1
E2Z0
E1Z6
E3Z0
E3Z4
E1Z0
E2Z6
E3Z6
E3Z4
E2Z2
E3Z4
E1Z2
E3Z3
E2Z4
E2Z1
E1Z6
E3Z2
E1Z1
E2Z3
E2Z6
E1Z1
E1Z1
E1Z6
E3Z6
E2Z2
E3Z4
E2Z4
E2Z1
E3Z6
E1Z4
E2Z3
E2Z5
E3Z2
E1Z5
E1Z2
E1Z4
E2ZU
E1Z6
E3Z5
E3Z3
E1Z1
E2Z4
E1Z0
E1Z0
E2Z3
E2Z6
E1Z5
E1Z0
E1Z4
E1Z1
E2Z0
E1Z5
E3Z1
E1Z4
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E1Z0
E3Z2
E2Z5
E3Z3
E3Z6
E1Z3
E2Z5
E1Z3
E1Z2
E2Z0
E2Z4
E2Z5
E3Z6
E2Z2
E1Z5
E1Z1
E1Z3
E2Z0
E2Z6
E3Z4
E1Z3
E2Z6
E3Z3
E3Z2
E2Z1
E1Z2
E2Z4
E1Z4
E1Z3
E3Z3
E1Z6
E3Z0
E2Z3
E3Z1
E1Z2
E3Z0
E2Z0
E3Z4
E3Z1
E1Z6
E3Z5
E2Z2
E3Z5
E3Z2
E2Z5
E3Z6
E2Z1
E2Z2
E1Z0
E1Z2
E3Z0
E2Z0
E3Z0
E3Z2
E3Z1
E3Z5
E3Z5
E3Z5
E3Z1
E3Z0
E1Z3
E2Z2
E1Z4
E2Z1
Universitas Sumatera Utara
46
Lampiran 4. Data Pengamatan Persentase Terbentuk Kalus (%)
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
1
0
100
100
100
100
100
100
100
0
100
100
100
1000
83,33
2
0
0
100
0
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
1200
80,00
Ulangan
3
4
0
100
100
100
0
0
100
100
100
100
0
100
100
100
100
100
100
100
0
100
100
100
0
0
0
100
100
100
100
100
1100
1100
68,75 78,57
5
0
0
100
0
0
100
100
100
100
100
0
100
100
100
900
64,29
6
0
100
0
100
100
100
0
100
100
100
100
0
100
100
100
100
1200
75,00
Total
Rataan
0
300
200
400
200
400
400
300
400
400
300
500
400
500
0
100
300
300
400
400
300
6500
0,00
75,00
50,00
80,00
50,00
80,00
80,00
60,00
100,00
100,00
100,00
83,33
100,00
100,00
0,00
33,33
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
74,71
Universitas Sumatera Utara
47
Lampiran 5. Data Transformasi Persentase Terbentuk Kalus Arcsin √
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
1
0
90
90
90
90
90
90
90
0
90
90
90
900
75,00
2
0
0
90
0
90
90
90
90
90
90
90
90
90
90
90
1080
72,00
Ulangan
3
4
0
90
90
90
0
0
90
90
90
90
0
90
90
90
90
90
90
90
0
90
90
90
0
0
0
90
90
90
90
90
990
990
61,88 70,71
5
0
0
90
0
0
90
90
90
90
90
0
90
90
90
810
57,86
6
0
90
0
90
90
90
0
90
90
90
90
0
90
90
90
90
1080
67,50
Total
Rataan
0
270
180
360
180
360
360
270
360
360
270
450
360
450
0
90
270
270
360
360
270
5850
0,00
67,50
45,00
72,00
45,00
72,00
72,00
54,00
90,00
90,00
90,00
75,00
90,00
90,00
0,00
30,00
90,00
90,00
90,00
90,00
90,00
67,24
Lampiran 6. Daftar Sidik Ragam Persentase Terbentuk Kalus
SK
E
Z
EZ
GALAT
TOTAL
db
2
6
12
67
87
FK
KK
393362,07
45,81
JK
KT
F.HIT
12217,67 6108,83 6,437
41707,46 6951,24 7,325
15627,80 1302,32 1,372
63585,00 949,03
133137,93
F.05
3,13
2,24
1,90
F.01
4,94
3,08
2,46
Ket
**
**
tn
Universitas Sumatera Utara
48
Lampiran 7. Data Pengamatan Waktu Muncul Kalus (HST)
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
1
11
11
12
10
9
6
6
8
9
9
91
9,10
2
14
12
11
11
6
6
7
6
7
7
9
10
106
8,83
Ulangan
3
4
10
12
14
14
14
11
10
10
7
6
6
7
7
9
7
9
7
8
7
9
9
8
100
101
9,09
9,18
5
11
7
8
7
7
7
8
9
9
73
8,11
6
11
14
11
10
5
8
7
7
7
6
10
10
106
8,83
Total
Rataan
32
23
53
25
48
42
30
25
27
21
36
27
36
8
22
21
36
36
29
577
10,67
11,50
13,25
12,50
12,00
10,50
10,00
6,25
6,75
7,00
7,20
6,75
7,20
8,00
7,33
7,00
9,00
9,00
9,67
8,88
Universitas Sumatera Utara
49
Lampiran 8. Data Pengamatan Bobot Basah Kalus (g)
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
1
0
0,0017
0,0027
0,003
0,0016
0,007
0,2615
0,0739
0
0,0407
0,0078
0,0133
0,4132
0,0344
2
0
0
0,0018
0
0,0063
0,0008
0,0576
0,1644
0,01
0,026
0,013
0,0243
0,0169
0,009
0,0174
0,3475
0,0232
Ulangan
3
4
0
0,0039
0,0025
0,0061
0
0
0,0091
0,0038
0,0025 0,0032
0
0,0555
0,0628 0,0679
0,0059 0,1003
0,1018
0,0022
0
0,131
0,0234 0,1192
0
0
0
0,0167
0,0512
0,0073
0,0116 0,0346
0,3571 0,4654
0,0223 0,0332
5
0
0
0,0031
0
0
0,0222
0,1128
0,035
0,0782
0,2332
0
0,0115
0,0165
0,0123
0,5248
0,0375
6
0
0,0101
0
0,0027
0,001
0,0051
0
0,199
0,0278
0,1003
0,0199
0
0,0271
0,0476
0,0508
0,0098
0,5012
0,0313
Total
Rataan
0
0,0157
0,0052
0,0137
0,0101
0,0182
0,0081
0,1201
0,3519
0,2984
0,2246
0,4250
0,2421
0,4740
0
0,0167
0,0555
0,1395
0,0406
0,1103
0,0395
2,6092
0,0000
0,0039
0,0013
0,0027
0,0025
0,0036
0,0016
0,0240
0,0880
0,0746
0,0749
0,0708
0,0605
0,0948
0,0000
0,0056
0,0185
0,0465
0,0102
0,0276
0,0132
0,0300
Universitas Sumatera Utara
50
Lampiran 9. Data Transformasi Bobot Basah Kalus √
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
Ulangan
Total Rataan
1
2
3
4
5
6
0,7071 0,7071 0,7071
0,7071 0,7071 3,5355 0,7071
0,7083
0,7099 0,7071 0,7142 2,8395 0,7099
0,7090 0,7071 0,7089
0,7071 2,8321 0,7080
0,7084 0,7114 0,7071 0,7093 0,7090 3,5452 0,7090
0,7071 0,7071 0,7135
0,7078 2,8355 0,7089
0,7092 0,7115
0,7098 0,7071 0,7107 3,5484 0,7097
0,7082 0,7077 0,7089 0,7094 0,7071
3,5413 0,7083
0,7120 0,7467 0,7071 0,7453
0,7071 3,6183 0,7237
0,7502 0,7536 0,7226 0,8361 3,0625 0,7656
0,8151 0,7113 0,7748
0,7265 3,0277 0,7569
0,7141 0,7758
0,7828
2,2727 0,7576
0,8726 0,7253 0,7087 0,7071 0,7314 0,7748 4,5199 0,7533
0,7162 0,7944
0,7604 0,7210 2,9920 0,7480
0,7576 0,7241 0,7235 0,7869 0,8563
3,8483 0,7697
0,7071
0,7071 0,7071
0,7071 2,8284 0,7071
0,7071 0,7188 0,7071
2,1330 0,7110
0,7190
0,7152 0,7260 2,1602 0,7201
0,7353
0,7424
0,7400 2,2178 0,7393
0,7126 0,7134 0,7122
0,7187
2,8570 0,7142
0,7164
0,7153 0,7312
0,7422 2,9050 0,7263
0,7193
0,7158 0,7140 2,1491 0,7164
8,7556 10,8422 11,5559 10,2168 10,2480 11,6507 63,2693
0,7296 0,7228 0,7222 0,7298 0,7320 0,7282
0,7272
Lampiran 10. Daftar Sidik Ragam Bobot Basah Kalus
SK
E
Z
EZ
GALAT
TOTAL
FK
KK
db
2
6
12
67
87
JK
0,0332
0,0037
0,0052
0,0555
0,0977
KT
0,0166
0,0006
0,0004
0,0008
F.HIT
20,05
0,75
0,52
F.05
3,13
2,24
1,90
F.01
4,94
3,08
2,46
Ket
**
tn
tn
46,01
3,96
Universitas Sumatera Utara
51
Lampiran 11. Data Pengamatan Bobot Kering Kalus (g)
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
1
0
0,0001
0,001
0,0012
0,0012
0,0016
0,0252
0,0142
0
0,0059
0,0031
0,0049
0,0584
0,0049
2
0
0
0,001
0
0,0033
0,0003
0,0079
0,0159
0,002
0,0113
0,0056
0,0059
0,0027
0,002
0,0036
0,0615
0,0041
Ulangan
3
4
0
0,0008
0,0008
0,003
0
0
0,0031
0,0027
0,0012 0,0014
0
0,0056
0,0093 0,0072
0,0013 0,0126
0,019
0,0005
0
0,0028
0,0047 0,0149
0
0
0
0,004
0,0065
0,0025
0,0021 0,0047
0,0472 0,0635
0,0030 0,0045
5
0
0
0,0027
0
0
0,0056
0,0211
0,0039
0,0006
0,0196
0
0,0064
0,0046
0,0025
0,067
0,0048
6
0
0,0029
0
0,0009
0,0003
0,0045
0
0,0172
0,0059
0,0062
0,0022
0
0,0052
0,0091
0,0058
0,0001
0,0603
0,0038
Total
Rataan
0
0,0038
0,0018
0,0076
0,0034
0,0117
0,0041
0,0151
0,0393
0,0357
0,0421
0,0471
0,0112
0,0593
0
0,004
0,0143
0,0215
0,0122
0,0175
0,0062
0,3579
0,0000
0,0010
0,0005
0,0015
0,0009
0,0023
0,0008
0,0030
0,0098
0,0089
0,0140
0,0079
0,0028
0,0119
0,0000
0,0013
0,0048
0,0072
0,0031
0,0044
0,0021
0,0041
Universitas Sumatera Utara
52
Lampiran 12. Data Transformasi Bobot Kering Kalus √
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
Ulangan
1
2
3
4
0,7071 0,7071 0,7071
0,7072
0,7077
0,7078 0,7071 0,7077
0,7078 0,7092 0,7071
0,7071 0,7071 0,7093
0,7080 0,7094
0,7090
0,7080 0,7073 0,7080 0,7081
0,7082 0,7127 0,7071 0,7111
0,7137 0,7122
0,7183 0,7080 0,7160
0,7085 0,7204
0,7247 0,7151 0,7075 0,7071
0,7111 0,7091
0,7171 0,7113 0,7104 0,7176
0,7071
0,7071 0,7071
0,7071 0,7099
0,7090
0,7113
0,7117
0,7093 0,7085 0,7089
0,7106
0,7086 0,7104
0,7096
8,5263 10,6499 11,3469 9,9442
0,7105 0,7100 0,7092 0,7103
Total Rataan
5
6
0,7071 0,7071 3,5355 0,7071
0,7071 0,7092 2,8311 0,7078
0,7071 2,8297 0,7074
0,7090 0,7077 3,5409 0,7082
0,7073 2,8308 0,7077
0,7071 0,7103 3,5438 0,7088
0,7071
3,5384 0,7077
0,7071 3,5462 0,7092
0,7111 0,7192 2,8561 0,7140
0,7113 2,8535 0,7134
0,7219
2,1508 0,7169
0,7099 0,7115 4,2757 0,7126
0,7075 0,7087 2,8363 0,7091
0,7208
3,5772 0,7154
0,7071 2,8284 0,7071
0,7071
2,1241 0,7080
0,7116 0,7108 2,1314 0,7105
0,7135 2,1365 0,7122
0,7104
2,8370 0,7093
0,7112 2,8408 0,7102
0,7089 0,7072 2,1257 0,7086
9,9465 11,3562 61,7700
0,7105 0,7098
0,7100
Lampiran 13. Daftar Sidik Ragam Bobot Kering Kalus
SK
E
Z
EZ
GALAT
TOTAL
FK
KK
db
2
6
12
67
87
JK
0,00040
0,00011
0,00016
0,00058
0,00125
KT
0,00020
0,00002
0,00001
0,00001
F.HIT
23,26
2,19
1,60
F.05
3,13
2,24
1,90
F.01
4,94
3,08
2,46
Ket
**
tn
tn
43,86
0,41
Universitas Sumatera Utara
53
Lampiran 14. Foto Penelitian
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
Universitas Sumatera Utara
54
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
Universitas Sumatera Utara
55
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
Universitas Sumatera Utara
56
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Universitas Sumatera Utara
57
Lampiran 15. Foto Analisis Kualitatif Metabolit Sekunder Flavonoid dan
Saponin
Keterangan:
Sebelah kiri Flavonoid
Sebelah kanan Saponin
: merah magenta
: adanya busa
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
Universitas Sumatera Utara
58
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
Universitas Sumatera Utara
59
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 1. Komposisi Media Murashige dan Skoog (MS)
Bahan Kimia
Makro Nutrien (Stok I)
NH4 NO3
KNO3
CaCl2.2H2O
MgSO4.7H2O
KH2PO4
Mikro Nutrien (Stok II)
MnSO4.H2O
ZnSO4.7H2O
H3BO3
KI
Na2MoO4.2H20
CuSO4.5H2O
CoCl2.6H2O
Iron (Stok III)
FeSO4.7H2O
Na2.EDTA
Vitamin (Stok IV)
Nikotinic acid
Pyridoxin HCL
Thiamine HCL
Myo-inositol
Sukrosa
Agar
(Sumber: Murashige and Skoog, 1962)
Konsentrasi Media (mg/L)
1650,000
1900,000
440,000
370,000
170,000
6,900
8,600
6,200
0,830
0,250
0,025
0,025
27,800
37,200
0,500
0,500
0,100
100,000
30.000,000
7.000,000
Universitas Sumatera Utara
44
Lampiran 2. Kegiatan Penelitian
Jenis Kegiatan
Sterilisasi Alat
Pembuatan Media
Persiapan Ruang Kultur
Sterilisasi Eksplan
Penanaman Eksplan
Pemeliharaan Kultur
Subkultur
Panen
Penimbangan b. basah kalus (g)
Pengeringan
Penimbangan b. kering kalus (g)
Ekstraksi Kalus
Deteksi Metabolit Sekunder
Peubah amatan
Waktu muncul Kalus (HST)
Persentase Terbentuk Kalus
Warna Kalus
Tekstur Kalus
Bobot Basah Kalus (g)
Bobot Kering Kalus (g)
Deteksi Metabolit Sekunder
1
X
X
2
Minggu ke–
3
4
5
6
7
8
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Universitas Sumatera Utara
45
Lampiran 3. Bagan Penelitian
E2Z3
E3Z3
E3Z1
E1Z5
E1Z5
E2Z1
E2Z0
E1Z6
E3Z0
E3Z4
E1Z0
E2Z6
E3Z6
E3Z4
E2Z2
E3Z4
E1Z2
E3Z3
E2Z4
E2Z1
E1Z6
E3Z2
E1Z1
E2Z3
E2Z6
E1Z1
E1Z1
E1Z6
E3Z6
E2Z2
E3Z4
E2Z4
E2Z1
E3Z6
E1Z4
E2Z3
E2Z5
E3Z2
E1Z5
E1Z2
E1Z4
E2ZU
E1Z6
E3Z5
E3Z3
E1Z1
E2Z4
E1Z0
E1Z0
E2Z3
E2Z6
E1Z5
E1Z0
E1Z4
E1Z1
E2Z0
E1Z5
E3Z1
E1Z4
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E1Z0
E3Z2
E2Z5
E3Z3
E3Z6
E1Z3
E2Z5
E1Z3
E1Z2
E2Z0
E2Z4
E2Z5
E3Z6
E2Z2
E1Z5
E1Z1
E1Z3
E2Z0
E2Z6
E3Z4
E1Z3
E2Z6
E3Z3
E3Z2
E2Z1
E1Z2
E2Z4
E1Z4
E1Z3
E3Z3
E1Z6
E3Z0
E2Z3
E3Z1
E1Z2
E3Z0
E2Z0
E3Z4
E3Z1
E1Z6
E3Z5
E2Z2
E3Z5
E3Z2
E2Z5
E3Z6
E2Z1
E2Z2
E1Z0
E1Z2
E3Z0
E2Z0
E3Z0
E3Z2
E3Z1
E3Z5
E3Z5
E3Z5
E3Z1
E3Z0
E1Z3
E2Z2
E1Z4
E2Z1
Universitas Sumatera Utara
46
Lampiran 4. Data Pengamatan Persentase Terbentuk Kalus (%)
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
1
0
100
100
100
100
100
100
100
0
100
100
100
1000
83,33
2
0
0
100
0
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
1200
80,00
Ulangan
3
4
0
100
100
100
0
0
100
100
100
100
0
100
100
100
100
100
100
100
0
100
100
100
0
0
0
100
100
100
100
100
1100
1100
68,75 78,57
5
0
0
100
0
0
100
100
100
100
100
0
100
100
100
900
64,29
6
0
100
0
100
100
100
0
100
100
100
100
0
100
100
100
100
1200
75,00
Total
Rataan
0
300
200
400
200
400
400
300
400
400
300
500
400
500
0
100
300
300
400
400
300
6500
0,00
75,00
50,00
80,00
50,00
80,00
80,00
60,00
100,00
100,00
100,00
83,33
100,00
100,00
0,00
33,33
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
74,71
Universitas Sumatera Utara
47
Lampiran 5. Data Transformasi Persentase Terbentuk Kalus Arcsin √
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
1
0
90
90
90
90
90
90
90
0
90
90
90
900
75,00
2
0
0
90
0
90
90
90
90
90
90
90
90
90
90
90
1080
72,00
Ulangan
3
4
0
90
90
90
0
0
90
90
90
90
0
90
90
90
90
90
90
90
0
90
90
90
0
0
0
90
90
90
90
90
990
990
61,88 70,71
5
0
0
90
0
0
90
90
90
90
90
0
90
90
90
810
57,86
6
0
90
0
90
90
90
0
90
90
90
90
0
90
90
90
90
1080
67,50
Total
Rataan
0
270
180
360
180
360
360
270
360
360
270
450
360
450
0
90
270
270
360
360
270
5850
0,00
67,50
45,00
72,00
45,00
72,00
72,00
54,00
90,00
90,00
90,00
75,00
90,00
90,00
0,00
30,00
90,00
90,00
90,00
90,00
90,00
67,24
Lampiran 6. Daftar Sidik Ragam Persentase Terbentuk Kalus
SK
E
Z
EZ
GALAT
TOTAL
db
2
6
12
67
87
FK
KK
393362,07
45,81
JK
KT
F.HIT
12217,67 6108,83 6,437
41707,46 6951,24 7,325
15627,80 1302,32 1,372
63585,00 949,03
133137,93
F.05
3,13
2,24
1,90
F.01
4,94
3,08
2,46
Ket
**
**
tn
Universitas Sumatera Utara
48
Lampiran 7. Data Pengamatan Waktu Muncul Kalus (HST)
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
1
11
11
12
10
9
6
6
8
9
9
91
9,10
2
14
12
11
11
6
6
7
6
7
7
9
10
106
8,83
Ulangan
3
4
10
12
14
14
14
11
10
10
7
6
6
7
7
9
7
9
7
8
7
9
9
8
100
101
9,09
9,18
5
11
7
8
7
7
7
8
9
9
73
8,11
6
11
14
11
10
5
8
7
7
7
6
10
10
106
8,83
Total
Rataan
32
23
53
25
48
42
30
25
27
21
36
27
36
8
22
21
36
36
29
577
10,67
11,50
13,25
12,50
12,00
10,50
10,00
6,25
6,75
7,00
7,20
6,75
7,20
8,00
7,33
7,00
9,00
9,00
9,67
8,88
Universitas Sumatera Utara
49
Lampiran 8. Data Pengamatan Bobot Basah Kalus (g)
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
1
0
0,0017
0,0027
0,003
0,0016
0,007
0,2615
0,0739
0
0,0407
0,0078
0,0133
0,4132
0,0344
2
0
0
0,0018
0
0,0063
0,0008
0,0576
0,1644
0,01
0,026
0,013
0,0243
0,0169
0,009
0,0174
0,3475
0,0232
Ulangan
3
4
0
0,0039
0,0025
0,0061
0
0
0,0091
0,0038
0,0025 0,0032
0
0,0555
0,0628 0,0679
0,0059 0,1003
0,1018
0,0022
0
0,131
0,0234 0,1192
0
0
0
0,0167
0,0512
0,0073
0,0116 0,0346
0,3571 0,4654
0,0223 0,0332
5
0
0
0,0031
0
0
0,0222
0,1128
0,035
0,0782
0,2332
0
0,0115
0,0165
0,0123
0,5248
0,0375
6
0
0,0101
0
0,0027
0,001
0,0051
0
0,199
0,0278
0,1003
0,0199
0
0,0271
0,0476
0,0508
0,0098
0,5012
0,0313
Total
Rataan
0
0,0157
0,0052
0,0137
0,0101
0,0182
0,0081
0,1201
0,3519
0,2984
0,2246
0,4250
0,2421
0,4740
0
0,0167
0,0555
0,1395
0,0406
0,1103
0,0395
2,6092
0,0000
0,0039
0,0013
0,0027
0,0025
0,0036
0,0016
0,0240
0,0880
0,0746
0,0749
0,0708
0,0605
0,0948
0,0000
0,0056
0,0185
0,0465
0,0102
0,0276
0,0132
0,0300
Universitas Sumatera Utara
50
Lampiran 9. Data Transformasi Bobot Basah Kalus √
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
Ulangan
Total Rataan
1
2
3
4
5
6
0,7071 0,7071 0,7071
0,7071 0,7071 3,5355 0,7071
0,7083
0,7099 0,7071 0,7142 2,8395 0,7099
0,7090 0,7071 0,7089
0,7071 2,8321 0,7080
0,7084 0,7114 0,7071 0,7093 0,7090 3,5452 0,7090
0,7071 0,7071 0,7135
0,7078 2,8355 0,7089
0,7092 0,7115
0,7098 0,7071 0,7107 3,5484 0,7097
0,7082 0,7077 0,7089 0,7094 0,7071
3,5413 0,7083
0,7120 0,7467 0,7071 0,7453
0,7071 3,6183 0,7237
0,7502 0,7536 0,7226 0,8361 3,0625 0,7656
0,8151 0,7113 0,7748
0,7265 3,0277 0,7569
0,7141 0,7758
0,7828
2,2727 0,7576
0,8726 0,7253 0,7087 0,7071 0,7314 0,7748 4,5199 0,7533
0,7162 0,7944
0,7604 0,7210 2,9920 0,7480
0,7576 0,7241 0,7235 0,7869 0,8563
3,8483 0,7697
0,7071
0,7071 0,7071
0,7071 2,8284 0,7071
0,7071 0,7188 0,7071
2,1330 0,7110
0,7190
0,7152 0,7260 2,1602 0,7201
0,7353
0,7424
0,7400 2,2178 0,7393
0,7126 0,7134 0,7122
0,7187
2,8570 0,7142
0,7164
0,7153 0,7312
0,7422 2,9050 0,7263
0,7193
0,7158 0,7140 2,1491 0,7164
8,7556 10,8422 11,5559 10,2168 10,2480 11,6507 63,2693
0,7296 0,7228 0,7222 0,7298 0,7320 0,7282
0,7272
Lampiran 10. Daftar Sidik Ragam Bobot Basah Kalus
SK
E
Z
EZ
GALAT
TOTAL
FK
KK
db
2
6
12
67
87
JK
0,0332
0,0037
0,0052
0,0555
0,0977
KT
0,0166
0,0006
0,0004
0,0008
F.HIT
20,05
0,75
0,52
F.05
3,13
2,24
1,90
F.01
4,94
3,08
2,46
Ket
**
tn
tn
46,01
3,96
Universitas Sumatera Utara
51
Lampiran 11. Data Pengamatan Bobot Kering Kalus (g)
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
1
0
0,0001
0,001
0,0012
0,0012
0,0016
0,0252
0,0142
0
0,0059
0,0031
0,0049
0,0584
0,0049
2
0
0
0,001
0
0,0033
0,0003
0,0079
0,0159
0,002
0,0113
0,0056
0,0059
0,0027
0,002
0,0036
0,0615
0,0041
Ulangan
3
4
0
0,0008
0,0008
0,003
0
0
0,0031
0,0027
0,0012 0,0014
0
0,0056
0,0093 0,0072
0,0013 0,0126
0,019
0,0005
0
0,0028
0,0047 0,0149
0
0
0
0,004
0,0065
0,0025
0,0021 0,0047
0,0472 0,0635
0,0030 0,0045
5
0
0
0,0027
0
0
0,0056
0,0211
0,0039
0,0006
0,0196
0
0,0064
0,0046
0,0025
0,067
0,0048
6
0
0,0029
0
0,0009
0,0003
0,0045
0
0,0172
0,0059
0,0062
0,0022
0
0,0052
0,0091
0,0058
0,0001
0,0603
0,0038
Total
Rataan
0
0,0038
0,0018
0,0076
0,0034
0,0117
0,0041
0,0151
0,0393
0,0357
0,0421
0,0471
0,0112
0,0593
0
0,004
0,0143
0,0215
0,0122
0,0175
0,0062
0,3579
0,0000
0,0010
0,0005
0,0015
0,0009
0,0023
0,0008
0,0030
0,0098
0,0089
0,0140
0,0079
0,0028
0,0119
0,0000
0,0013
0,0048
0,0072
0,0031
0,0044
0,0021
0,0041
Universitas Sumatera Utara
52
Lampiran 12. Data Transformasi Bobot Kering Kalus √
Perlakuan
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Total
Rataan
Ulangan
1
2
3
4
0,7071 0,7071 0,7071
0,7072
0,7077
0,7078 0,7071 0,7077
0,7078 0,7092 0,7071
0,7071 0,7071 0,7093
0,7080 0,7094
0,7090
0,7080 0,7073 0,7080 0,7081
0,7082 0,7127 0,7071 0,7111
0,7137 0,7122
0,7183 0,7080 0,7160
0,7085 0,7204
0,7247 0,7151 0,7075 0,7071
0,7111 0,7091
0,7171 0,7113 0,7104 0,7176
0,7071
0,7071 0,7071
0,7071 0,7099
0,7090
0,7113
0,7117
0,7093 0,7085 0,7089
0,7106
0,7086 0,7104
0,7096
8,5263 10,6499 11,3469 9,9442
0,7105 0,7100 0,7092 0,7103
Total Rataan
5
6
0,7071 0,7071 3,5355 0,7071
0,7071 0,7092 2,8311 0,7078
0,7071 2,8297 0,7074
0,7090 0,7077 3,5409 0,7082
0,7073 2,8308 0,7077
0,7071 0,7103 3,5438 0,7088
0,7071
3,5384 0,7077
0,7071 3,5462 0,7092
0,7111 0,7192 2,8561 0,7140
0,7113 2,8535 0,7134
0,7219
2,1508 0,7169
0,7099 0,7115 4,2757 0,7126
0,7075 0,7087 2,8363 0,7091
0,7208
3,5772 0,7154
0,7071 2,8284 0,7071
0,7071
2,1241 0,7080
0,7116 0,7108 2,1314 0,7105
0,7135 2,1365 0,7122
0,7104
2,8370 0,7093
0,7112 2,8408 0,7102
0,7089 0,7072 2,1257 0,7086
9,9465 11,3562 61,7700
0,7105 0,7098
0,7100
Lampiran 13. Daftar Sidik Ragam Bobot Kering Kalus
SK
E
Z
EZ
GALAT
TOTAL
FK
KK
db
2
6
12
67
87
JK
0,00040
0,00011
0,00016
0,00058
0,00125
KT
0,00020
0,00002
0,00001
0,00001
F.HIT
23,26
2,19
1,60
F.05
3,13
2,24
1,90
F.01
4,94
3,08
2,46
Ket
**
tn
tn
43,86
0,41
Universitas Sumatera Utara
53
Lampiran 14. Foto Penelitian
E1Z0
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
Universitas Sumatera Utara
54
E1Z6
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
Universitas Sumatera Utara
55
E2Z5
E2Z6
E3Z0
E3Z1
E3Z2
E3Z3
Universitas Sumatera Utara
56
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Universitas Sumatera Utara
57
Lampiran 15. Foto Analisis Kualitatif Metabolit Sekunder Flavonoid dan
Saponin
Keterangan:
Sebelah kiri Flavonoid
Sebelah kanan Saponin
: merah magenta
: adanya busa
E1Z1
E1Z2
E1Z3
E1Z4
E1Z5
E1Z6
Universitas Sumatera Utara
58
E2Z0
E2Z1
E2Z2
E2Z3
E2Z4
E2Z5
E2Z6
Universitas Sumatera Utara
59
E3Z1
E3Z2
E3Z3
E3Z4
E3Z5
E3Z6
Universitas Sumatera Utara