MODÉL PANGAJARAN WORD SQUARE PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUHNULIS AKSARA SUNDA : Studi Kuasi Eksperimen ka Siswa Kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor Taun Ajaran 2014/2015.

(1)

PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUHNULIS AKSARA SUNDA (Studi Kuasi Eksperimen ka Siswa Kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung

Kabupaten Bogor Taun Ajaran 2014/2015) SKRIPSI

diajukeun pikeun nyumponan salah sahiji sarat

nyangking gelar Sarjana Pendidikan di Departemen Pendidikan Bahasa Daerah

Malia Juliyanti Rizky NIM 1100983

DEPARTEMEN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA

UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA 2015

(2)

Model Pangajaran

Word Square

Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh

Nulis Aksara Sunda (Studi Kuasi

Eksperimen ka Siswa Kelas X-A SMA

Negeri 1 Nanggung Kabupaten

Bogor Taun Ajaran 2014/2015)

Oleh

Malia Juliyanti Rizky

Sebuah skripsi yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Sarjana Pendidikan pada Fakultas Pendidikan Bahasa dan Sastra

Februari 2015

Hak Cipta dilindungi undang-undang.

Skripsi ini tidak boleh diperbanyak seluruhya atau sebagian, dengan dicetak ulang, difoto kopi, atau cara lainnya tanpa ijin dari penulis.

(3)

(4)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

WORD SQUARE LEARNING MODEL

TO IMPROVE WRITING ABILITY OF SUNDANESE SCRIPT (Quasi Experimental Study to 1 Senior High School of Nanggung, Bogor

District in 2014/2015 Education Period)1 Malia Juliyanti Rizky2

ABSTRACT

This research aims to measure student learning outcomes and learning model application. The model used in this research is word square model to Sundanese script writing learning. The method use in this research is quasi-experimental method. The data source in this research is the result of Sundanese script writing in X-A class, 1 Senior High School of Nanggung, Bogor District in 2014/2015 education period, with 14 male students and 16 female students. The technique used is test technique, and the instrument used is written test sheet. The research result show that the mean of writing Sundanese scores of X-A class, 1 Senior High School of Nanggung, Bogor District before using word square learning model had not reached the Minimum Completeness Standard (63,24), while the mean of writing Sundanese scores after using word square learning model has been reached Minimum Completeness Standard (82,52). Based on the hypothesis test obtains tcount (10,14) > ttable (2,46), it shows that word square learning model might increase (19,82%) the score of X-A class, 1 Senior High School of Nanggung, Bogor District in 2014/2015 education period on the topic of writing Sundanese script.

Keywords: word square learning model, writing Sundanese script

This minithesis is supervised by Dr. H. Usep Kuswari, M.Pd. and Dr. Ruhaliah, M.Hum.

(5)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

MODÉL PANGAJARAN WORD SQUARE

PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH NULIS AKSARA SUNDA (Studi Kuasi Eksperimen ka Siswa Kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung

Kabupaten Bogor Taun Ajaran 2014/2015)3 Malia Juliyanti Rizky4

ABSTRAK

Penelitian ini bertujuan untuk mengukur peningkatan hasil belajar siswa dan penggunaan model pembelajaran. Model yang digunakan dalam penelitian adalah model pembelajaran word square pada pembelajaran menulis aksara Sunda. Metode yang digunakan dalam penelitian ini adalah metode kuasi eksperimen. Sumber data dalam penelitian ini adalah hasil nilai menulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015, dengan jumlah 14 orang siswa laki-laki dan 16 orang siswa perempuan. Tekhnik yang digunakan adalah tekhnik tes, dengan instrumen lembar soal tes tulis. Berdasarkan hasil penelitian diketahui rata-rata hasil nilai menulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015 sebelum menggunakan model pembelajaran word square yaitu belum mampuh (63,24) mencapai KKM , sedangkan rata-rata hasil nilai menulis aksara Sunda setelah menggunakan model pembelajaran word square yaitu sudah mampuh (82,52) mecapai KKM. Dari hasil uji hipotesis diperoleh thitung (10,14) >

ttabel (2,46), hal ini menunjukkan bahwa model pembelajaran word square dapat

meningkatkan (19,28%) hasil nilai siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015 pada pembelajaran menulis aksara Sunda.

Kata Kunci: model pembelajaran word square, menulis aksara Sunda

Skripsi ini dibimbing oleh Dr. H. Usep Kuswari, M.Pd. dan Dr. Ruhaliah, M.Hum.

(6)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

DAPTAR EUSI

Kaca

ABSTRAK ... i

PANGJAJAP ... iv

TAWIS PANUHUN ... v

DAPTAR EUSI ... viii

DAPTAR TABÉL ... xi

DAPTAR GRAFIK ... xiii

DAPTAR SINGGETAN ... ... xiv

DAPTAR LAMPIRAN ... xv

BAB I BUBUKA ... 1

1.1 Kasang Tukang ... 1

1.2 Rumusan Masalah ... 3

1.3 Tujuan Panalungtikan ... 4

1.3.1 Tujuan Umum ... 4

1.3.2 Tujuan Husus ... 4

1.4 Mangpaat Panalungtikan ... 5

1.4.1 Mangpaat Tioritis ... 5

1.4.2 Mangpaat Praktis ... 5

1.5 RaragaTulisan ... 6

BAB II ULIKAN TIORI, RARAGA MIKIR, JEUNG HIPOTESIS PANALUNGTIKAN ... 7

2.1 Ulikan Tiori ... 7

2.1.1 Wangenan Modél Pangajaran ... 7

2.1.1.1 Konsép Dasar Pangajaran ... 7

2.1.1.2 Modél Pangajaran... 8

2.1.1.3 Ciri-ciri Modél Pangajaran ... 9

(7)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

2.1.2 Modél Pangajaran Word Square ... 9

2.1.2.1 Wangenan Modél Pangajaran Word Square ... 9

2.1.2.2 Léngkah-léngkah Modél Pangajaran Word Square ... 11

2.2 Nulis ... 12

2.2.1 Wangenan Nulis ... 12

2.2.2 Fungsi Nulis ... 12

2.2.2.1 Maksud jeung Tujuan nu Nulis ... 13

2.2.2.2 Nu maca/Pamiarsa ... 14

2.2.2.3 Waktu ... 14

2.2.3 Mangpaat Nulis ... 15

2.3 Aksara Sunda ... 15

2.3.1 Wangenan Aksara Sunda ... 16

2.3.2 Sajarah Aksara Sunda ... 16

2.3.3 Tipologi Aksara Sunda Kuno ... 19

2.3.4 Wangun Tata Tulis Aksara Sunda ... 20

2.3.5 Aksara Sunda Standar ... 21

2.4 Modél Pangajaran Word Square dina Pangajaran Nulis Aksara Sunda ... 26

2.4.1 Prosedur Modél Pangajaran Word Square dina Pangajaran Nulis Aksara Sunda ... 26

2.4.2 Pangaruh Modél Pangajaran Word Square dina Pangajaran Nulis Aksara Sunda ... 27

2.4.3 Panalungtikan Saméméhna ... 28

2.5 Raraga Mikir ... 29

2.6 Anggapan Dasar jeung Hipotésis ... 29

2.6.1 Anggapan Dasar ... 29

2.6.2 Hipotésis ... 30

BAB III MÉTODE PANALUNGTIKAN ... 31

3.1 Sumber Data Panalungtikan ... 31

(8)

viii

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

3.3 Metode Panalungtikan ... 32

3.4 Instrumen Panalungtikan ... 32

3.5 Prosedur Panalungtikan ... 34

3.6 Analisis Data ... 35

3.6.1 Téhnik Ngolah Data ... 35

3.6.2 Uji Sipat Data ... 37

3.6.3 Uji Gain ... 41

3.6.4 Uji Hipotésis ... 42

BAB IV HASIL PANALUNGTIKAN JEUNG PEDARAN ... 45

4.1 Hasil Panalungtikan ... 45

4.1.1 Kamampuh Nulis Aksara Sunda Siswa Saméméh Ngagunakeun Modél Word Square ... 45

4.1.2 Kamampuh Nulis Aksara Sunda Siswa Sabada Ngagunakeun Modél Word Square ... 49

4.1.3 Béda Kamampuh Nulis Aksara Sunda Siswa Saméméh jeung Sabada Ngagunakeun Modél Word Square ... 53

4.1.3.1 Uji Sipat Data ... 54

4.1.3.1.1 Uji Normalitas Data Pre-test ... 54

4.1.3.1.2 Uji Normalitas Data Post-test ... 57

4.1.3.1.3 Uji Homogénitas Data Pre-test jeung Data Post-test Siswa... 60

4.1.3.2 Uji Gain ... 62

4.1.3.3 Uji Hipotésis ... 64

4.2 Pedaran Hasil Panalungtikan ... 65

BAB V KACINDEKAN, IMPLIKASI, JEUNG REKOMENDASI ... 68

5.1 Kacindekan ... 68

5.2 Implikasi ... 69

5.3 Rekomendasi ... 69

DAPTAR PUSTAKA ... 70

(9)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

(10)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

BAB I

BUBUKA

1.1 Kasang Tukang Panalungtikan

Kaparigelan ngagunakeun basa ngawengku opat komponén (Tarigan, 2008, kc.1), nya éta kaparigelan ngaregepkeun (listening skills), nyarita (speaking skils), maca (reading skills), jeung nulis (writing skills). Opat kaparigelan anu kaasup kana ngaregepkeun, nyarita, maca, jeung nulis éta mangrupa hiji beungkeutan anu gembleng, nu silih deudeul tur silih lengkepan. Tina paréléan di luhur ébréh yén nulis mangrupa salah sahiji komponén tina kaparigelan ngagunakeun basa.

Nurutkeun LBSS (dina Nurjanah, 2007, kc.1), nulis téh nya éta nyieun aksara atawa angka dina kertas jsté. ku parantina. Fungsi utama nulis nya éta mangrupa alat komunikasi henteu langsung. Nulis kacida pentingna pikeun dunya atikan, sabab nulis bisa jadi salah sahiji cara anu éféktif pikeun murid-murid dina prosés mikir. Tulisan bisa mantuan dina mikir kritis, bisa ngagampangkeun matalikeun hubungan-hubungan, bisa nimbulkeun ayana persepsi nu jero, bisa ngungkulan pasualan-pasualan anu keur disanghareupan, sarta bisa nyusun runtuyan pangalaman. Tulisan bisa ngajéntrékeunpamikiran-pamikiran anu aya dina diri nu nulis, bisa disebutkeun yén diajar nulis téh taya lian nya éta diajar mikir ngagunakeun cara nu tangtu (Tarigan, 2008, kc.1).

Pasualan-pasualan dina prosés nulis di antarana waé loba siswa anu masih kénéh ngarasa hésé dina ngamimitian nulis, utamana dina nulis aksara Sunda, alatan maranéhna teu apal kana aksara Sunda tur teu aktif dina pangajaran nulis aksara Sunda. Padahal, urang Sunda ti jaman baheula geus mibanda ciri mandiri dina wangun aksara anu disebut aksara Sunda. Leungitna motivasi siswa dina diajar nulis aksara Sunda lantaran nganggap pangajaran nulis aksara Sunda henteu ngirut jeung henteu pikaresepeun. Suasana diajar anu monoton, guru henteu kréatif dina nepikeun pangajaran nulis aksara Sunda nu matak siswa hésé nyangking matéri.

Aksara Sunda mangrupa salah sahiji cicirén manusa Sunda jaman baheula jeung mangrupa simbol pikeun masarakat Sunda. Harita aksara Sunda digunakeun

(11)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

nulis naskah tur minangka alat komunikasi tradisi tulisan. Aksara Sunda minangka hasil karya urang Jawa Barat, ku kituna masarakat Jawa Barat kudu nyaho kana budayana jeung kudu bisa nulis aksara Sunda, hususna mah paraguru jeung siswa di sakola.

Pamaréntah Provinsi Jawa Barat geus narékahan ieu hal ku cara nyieun Perda anu ditangtayungan ku payung hukum, dina Perda Nomer 5 Taun 2003 ngeunaan Miara Basa, Sastra, jeung Aksara Daérah.Dina éta Perda ditétélakeun yén “Aksara daerah adalah sistem ortografi hasil masyarakat daerah yang meliputi aksara dan sistem pengaksaraan untuk menuliskan bahasa

daerah”(Nurbaeti, 2013, kc. 2). Pamaréntah méré jalan pikeun masarakat dina ngariksa budaya, jeung mangrupa salah sahiji cara dina ngawanohkeun titinggal budaya Sunda anu kuduna masih dijaga jeung dipaké.

Sangkan fungsi jeung guna nulis téh kahontal, tur bisa ngahudang kréativitas jeung kaaktifan siswa sangkan resep kana nulis hususna nulis aksara Sunda, guru kudu mibanda kaparigelan dina nepikeun bahan pangajaran nalika kagiatan diajar- ngajar lumangsung.

Kagiatan diajar-ngajar téh mangrupa hiji sistem, beungkeutan anu gembleng, silih deudeul tur silih rojong dina prosés pangajaran, nu ngawengku tujuan, bahan, media, stratégi jeung modél pangajaran, sarta évaluasi. Ieu komponén téh teu bisa mandeg mandiri, hartina kudu silih deudeul tur silih lengkepan. Upama bahan pangajaran hayang katepikeun ka siswa tangtu kudu mibanda tujuan anu jelas, lian ti éta kudu ditepikeun kalawan ngagunakeun modél anu cocog sangkan matéri atawa bahan ajar bisa katepikeun ka siswa kalayan gampang tur bisa kapaham ku siswa.

Dina prosés diajar-ngajar, modél pangajaran mangrupa hal anu teu bisa dipisahkeun tina kagiatan pendidikan jeung pangajaran. Tujuanna sangkan bahan pangajaran bisa katarima kalawan bisa kapaham ku siswa. Ku ayana modél pangajaran bisa leuwih mantuan guru dina nepikeun bahan pangajaran. Ku kituna modél pangajaran mangrupa salah sahiji kompeténsi anu kudu dikawasa ku sakabéh guru. Lantaran hal ieu mangrupa salah sahiji indikasi anu bakal nangtukeun kana kahontalna tujuan pangajaran (Rahman, 2011, kc.1).

(12)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

Modél pangajaran word square atawa kuadrat kata anu ngagunakeun teka-teki silang salaku instruménna dianggap cocog pikeun ngahudang karep, emosional, sarta sumanget siswa dina nulis aksara Sunda. Lantaran dina nulis aksara Sunda teu ngan ngalibetkeun otak beulah kénca dina ngagunakeun basa, mikir, nginget-nginget jeung nganalisis (logika), ogé kudu ngalibetkeun otak beulah katuhu pikeun ngahudang sisi emosional tur sumanget anu kacida diperlukeunna dina nulis aksara Sunda. Hal ieu luyu jeung pamadegan Porter & Mike (Sudaryat jeung Soléhudin, 2009, kc. 49) anu nétélakeun yén kagiatan nulis ngalibetkeun sakabéh aktivitas otak.

Nilik kana pentingna modél pangajaran dina kagiatan diajar-ngajar, pentingna kagiatan nulis dina pangajaran basa, ogé bangbaluh siswa dina kagiatan nulis, ku kituna ieu panalungtikan museur kana jenis modél pangajaran word square pikeun ngukur kamampuh siswa saupama diterapkeun dina pangajaran nulis aksara Sunda. Panalungtikan ngeunaan modél pangajaran word square saméméhna geus aya nya éta. “Modél Pangajaran Word Square Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Maca Pamahaman (Studi Kuasi Eksperimen ka Siswa Kelas V SDN Nyalindung Paséh Sumedang Taun Ajaran 2012-2013)” (Evita Meylani Awalia, 2013). Tapi, panalungtikan anu ngagunakeun modél word square dina nulis aksara Sunda mah munggaran. Tujuan ieu panalungtikan nya éta pikeun ngadéskripsikeun kamampuh siswa kelas X-A SMA NEGERI 1 Nanggung taun ajaran 2014/2015 saupama ngagunakeun modél word square dina pangajaran nulis aksara Sunda, tur nganalisis kahontal atawa henteuna kompetensi nulis ogé nimbulkeun kaparigelan siswa dina nulis aksara Sunda

Ku kituna, ieu panalungtikan dijudulan “Modél Pangajaran Word Square pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Aksara Sunda (Studi Kuasi Eksperimen ka Kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor Taun Ajaran 2014/2015)”.

1.2 Rumusan Masalah

Kaparigelan basa kacida gemblengna, ku kituna dina ieu panalungtikan perlu diwatesan masalahna ngarah henteu lega teuing ambahanana tur ieu

(13)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

panalungtikan téh bisa museur. Ieu panalungtikan leuwih museurkeun kana kamampuh nulis aksara Sunda anu ngawengku aksara swara, aksara ngalagena, sarta ngalarapkeun rarangkén luhur, rarangkén handap, jeung rarangkén sajajar. Pasualan séjénna nya éta ngagunakeun modél pangajaran word square anu mangrupa métode ka siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015.

Anu jadi masalah dina ieu panalungtikan dirumuskeun dina kalimah pananya ieu di handap.

1) Kumaha kamampuh nulis aksara Sunda saméméh ngagunakeun modél pangajaran word square dina pangajaran nulis aksara Sunda di kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015?

2) Kumaha kamampuh nulis aksara Sunda sabada ngagunakeun modél pangajaran word square dina pangajaran nulis aksara Sunda di kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015?

3) Naha aya béda anu signifikan kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015 antara saméméh jeung sabada ngagunakeun modél word square?

1.3 Tujuan Panalungtikan

Ieu panalungtikan miboga tujuan di antarana nya éta tujuan umum jeung tujuan husus:

1.3.1 Tujuan Umum

Sacara umum, ieu panalungtikan téh miboga tujuan pikeun nguji hasil modél pangajaran word square dina pangajaran nulis aksara Sunda di kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015.

1.3.2 Tujuan Husus

Sacara husus, ieu panalungtikan miboga tujuan hayang ngadeskripsikeun: 1) Kamampuh nulis aksara Sunda saméméh ngagunakeun modél pangajaran word

square dina pangajaran nulis aksara Sunda di kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung taun ajaran 2014/2015;

(14)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

2) Kamampuh nulis aksara Sunda sabada ngagunakeun modél pangajaran word square dina pangajaran nulis aksara Sunda di kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung taun ajaran 2014/2015; sarta

3) Bédana anu signifikan kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung taun ajaran 2014/2015 antara saméméh jeung sabada ngagunakeun modél word square.

1.4 Mangpaat Panalungtikan

Ieu panalungtikan miboga dua mangpaat, nya éta mangpaat tioritis jeung mangpaat praktis:

1.4.1 Mangpaat Tioritis

Sacara tioritis, ieu panalungtikan dipiharep bisa mekarkeun jeung ngeuyeuban téori, métodologi, jeung pangajaran aksara Sunda, hususna métodologi modél pangajaran nulis aksara Sunda di kelas X A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015.

1.4.2 Mangpaat Praktis

Sacara praktis, mangpaat dina ieu panalungtikan dijelaskeun di handap. 1) Pikeun Guru

Guru dipiharep bisa milih modél pangajaran nu cocog pikeun dipaké dina prosés pangajaran nulis aksara Sunda di kelas X SMA.

2) Pikeun Siswa

Bisa méré nyaho siswa ngeunaan cara diajar anu gampang jeung numuwuhkeun minat siswa dina pangajaran nulis aksara Sunda.

3) Pikeun Panalungtik

Dipiharep bisa méré pangaweruh anu hadé kumaha ngagunakeun modél pangajaran word square saméméh jeung sabada panalungtikan, jeung bisa jadi salah sahiji métode nu bakal dipaké pikeun panalungtik nalika ngajar di sakola.

(15)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

4) Pikeun Paélmuan

Pikeun widang paélmuan bisa ngeuyeuban deui pangajaran basa Sunda sangkan leuwih mekar ku ayana modél pangajaran.

1.5 Raraga Tulisan

Ieu skripsi téh disusun jadi lima bab. Bab I eusina ngawengku kasang tukang masalah dina panalungtikan, watesan jeung rumusan masalah, tujuan panalungtikan anu ngawengku tujuan umum jeung tujuan husus, mangpaat panalungtikan boh éta mangpaat praktis atawa mangpaat tioritis, jeung raraga tulisan dina ieu skripsi.

Bab II ngadéskripsikeun tiori-tiori nu ngawengku modél pangajaran word square sarta léngkah-léngkahna dina pangajaran nulis aksara Sunda, tiori nulis, jeung aksara Sunda. Dina ieu bab dipedar ogé raraga mikir jeung hipotésis tina panalungtikan.

Bab III ngadéskripsikeun ngeunaan métode anu digunakeun dina ieu panalungtikan, sumber data anu digunakeun dina panalungtikan, desain panalungtikan, instrumen panalungtikan, sarta prosedur panalungtikan nu ngawengku léngkah-léngkah ngumpulkeun jeung ngolah data pikeun dianalisis.

Bab IV ngadéskripsikeun hasil panalungtikan anu ngawengku analisis data hasil panalungtikan jeung pedaran pangaruh modél pangajaran word square dina ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA NEGERI 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015.

Bab V ngadéskripsikeun kacindekan tina hasil panalungtikan, sarta méré saran atawa rékoméndasi-rékoméndasi pikeun panalungtikan anu dilaksanakeun sabada ieu panalungtikan.

Lampiran-lampiran nu aya dina ieu skripsi di antarana nya éta, SK Skripsi, Surat Penelitian, Rencana Pelaksanaan Pembelajaran (RPP), Instrumén tés (pre-test jeung post-(pre-test), sarta dokumentasi foto.

(16)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

BAB III

MÉTODE PANALUNGTIKAN

3.1. Sumber Data Panalungtikan

Sumber data nya éta sakabéh objék anu bakal ditalungtik. Data dina ieu panalungtikan nya éta kamampuh nulis aksara Sunda dina wangun kuantitatif. Nurutkeun Arikunto (2010, kc.172) sumber data dina panalungtikan nya éta subjék anu ngahasilkeun éta data. Sumber data dina ieu panalungtikan nya éta siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015. Rincianana digambarkeun dina tabél di handap.

Tabél 3.1

Jumlah Siswa Kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung

Jenis Kelamin Jumlah Siswa

(1) (2)

Lalaki 14 urang

Awéwé 16 urang

Jumlah Sakabéh Siswa : 30 urang

3.2 Desain Panalungtikan

Dina ieu desain observasi dilakukeun dua kali nya éta saméméh jeung sabada. Desain anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta desain pretest – treatment – posttest atawa disebut one group pre-test post-test design. Observasi anu dilakukeun saméméh eksperimen (O1) disebutna pre-test, sedengkeun

observasi anu dilakukeun sabada eksperimen (O2) disebutna post-test. Bédana

antara O1 jeung O2 nya éta O1-O2 diasumsikeun mangrupa éfék tina diayakeunna

treatment atawa eksperimen. Sampel anu digunakeun henteu di acak, tur henteu ngagunakeun variabel kontrol. Desain one group pretest posttest design digambarkeun dina pola di handap:

(17)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

O1 X O2

(Arikunto, 2010, kc.124)

Katerangan:

O1 = pre-test (hasil panalungtikan saméméh dibéré treatment)

X = treatament (diajar nulis aksara Sunda ngagunakeun modél word square) O2 = post-test (hasil panalungtikan sabada dibéré treatment)

3.3 Métode Panalungtikan

Métode anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta métode kuasi eksperimen. Métode kuasi eksperimen disebut ogé ku istilah pre experimental design nya éta eksperimen anu lain sabenerna (Arikunto, 2010, kc.123). Dina ieu métode, kamampuh siswa diukur dua kali, nya éta saméméh jeung sabada siswa dibéré treatment atawa perlakuan ngagunakeun modél pangajaran word square. Ieu métode panalungtikan digunakeun pikeun ngukur alus henteuna modél pangajaran word square jeung ngukur kamampuh siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015 dina pangajaran nulis aksara Sunda.

3.4 Instrumen Panalungtikan

Instrumen anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta tés dina wangun tinulis. Saluyu jeung anu diébréhkeun ku Arikunto (2010, kc.203), yén instrumen panalungtikan nya éta alat atawa fasilitas anu digunakeun ku panalungtik dina ngumpulkeun data sangkan pagawéanna leuwih babari jeung hasilna ogé hadé, hartina leuwih taliti, lengkep, jeung sistematis sangkan leuwih gampang diolah datana. Sedengkeun tés nya éta saruntuyan patalékan atawa latihan sarta alat séjén anu digunakeun pikeun ngukur kaparigelan, kamampuh intelegensi, jeung bakat anu dipiboga ku unggal individu atawa kelompok (Arikunto, 2010, kc.193). Ieu

(18)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

tés digunakeun pikeun ngukur kamampuh siswa dina nuliskeun aksara Sunda. Aksara anu dijadikeun tés ngawengku aksara swara, aksara ngalagena, jeung cara ngagunakeun rarangkén saméméh jeung sabada dilakukeun treatment modél pangajaran word square. Ieu di handap soal tés tulis anu digunakeun dina pananlungtikan.

Gambar 3.1

Instrumen Soal Post-test Siswa

1) 6) 4)

2) 9) 5)

` 10) 8)

Soal!

1. Kadaharan nu dijieun tina togé jeung tahu 2. Sesebutan keur bapana bapa

3. Ngaran tempat pikeun nunda (koléksi) barang-barang sajarah 4. Tempat maén bal

5. Lawan tina kecap pondok 6. Balangah

7. Suuk di jero

8. Lawan tina kecap heubeul 9. Arah solat nyanghareup ka- 10. Rukun Islam anu ka-4

Ieu soal tés ngawengku aksara swara, aksara ngalagena, jeung rarangkén. Dina soal nomer hiji, aya aksara ngalagena huruf dasar /ga/ anu dirarangkénan ‘panéléng’, jeung aksara ngalagena huruf dasar /ha/ anu dirarangkénan

(19)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

huruf dasar /ka/ anu dirarangkénan ‘panghulu’. Dina soal nomer tilu, aya aksara ngalagena huruf dasar /ma/ anu dirarangkénan ‘panyuku’, aksara ngalagena huruf dasar /sa/ anu dirarangkénan ‘paneuleung’, jeung aksara ngalagena huruf dasar

/ma/ anu dirarangkénan ‘pamaéh’. Dina soal nomer opat, aya tilu aksara

ngalagena huruf dasar /la/, /pa/, /nga/, jeung huruf dasar /na/ anu dirarangkénan ‘pamaéh’. Dina soal nomer lima, aya aksara ngalagena huruf dasar /pa/ , aksara ngalagena huruf dasar /na/ anu dirarangkénan ‘pamaéh’, jeung aksara ngalagena huruf dasar /ja/ anu dirarangkénan ‘panyecek’. Dina soal nomer genep, aya aksara ngalagena huruf dasar /ba/, /la/, /nga/, jeung aksara ngalagena huruf dasar /ha/ anu

dirarangkénan ‘pamaéh’. Dina soal nomer tujuh, aya aksara ngalagena huruf dasar

/sa/ anu dirarangkénan ‘panyuku’, aksara ngalagena huruf dasar /ka/ anu dirarangkénan ‘panyakra’, jeung aksara swara vokal /o/. Dina soal nomer dalapan, aya aksara swara vokal /a/, jeung aksara ngalagena huruf dasar /nya/ anu dirarangkénan ‘panglayar’. Dina soal nomer salapan, aya aksara ngalagena huruf dasar /ka/ anu dirarangkénan ‘panghulu’, aksara ngalagena huruf dasar /ba/ anu dirarangkénan ‘panyiku’, jeung aksara ngalagena huruf dasar /ta/ anu dirarangkénan ‘pamaéh’. Sarta dina nomer sapuluh, aya aksara ngalagena huruf dasar /za/, /ka/, jeung aksara ngalagena huruf dasar /ta/ anu dirarangkénan ‘pamaéh’.

3.5 Prosedur Panalungtikan

Ieu panalungtikan dilakukeun kalayan ngaliwatan prosedur panalungtikan, sakumaha anu ditétélakeun ku Sugiyono (2008, kc.30) dina bagan ieu di handap:

Bagan 3.1 Nguji Instrumén Ngamekarkeun Instrumén Populasi jeung Sampel Rumusan Masalah Tatapakan Tiori Ngarumuskeun Hipotesis Ngumpulkeun Data Analisis Data Kacindekan jeung Saran

(20)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

Sangkan leuwih jéntré, prosedur panalungtikan ditétélakeun ieu di handap. 1) Tatahar

Saacan ngalaksanakeun panalungtikan, panalungtik milih masalah anu bakal ditalungtik, tuluy diidéntifikasi, diwatesanan, tur dirumuskeun. Rumusan masalah dijieun dina wangun patalékan. Panalungtikan anu bakal dilakukeun dumasar kana rupa-rupa tiori pikeun ngajawab masalah anu dipilih, hasil tiorina disebut hipotésis.

2) Ngalaksanakeun jeung Ngumpulkeun Data Panalungtikan

Ku lantaran dibutuhkeun data anu sabenerna, panalungtik nyieun intsrumen panalungtikan anu bisa dimekarkeun. Tuluy ngalaksanakeun pre-test jeung post-test pikeun meunangkeun data siswa kalayan ngagunakeun modél pangajaran word square.

3) Nganalisis Data

Sanggeus ngumpulkeun sakabéh data, éta data dianalisis jeung dipedar kalayan ngagunakeun rumus-rumus statistika.

4) Kacindekan jeung Saran

Sababaraha tahapan anu geus dilakukeun ti mimiti tatahar, ngumpulkeun data, tur dianalisis, tuluy nu pamungkas nya éta nyindekkeun hasil panalungtikan. Dina ahir panalungtikan, panalungtik miboga tujuan pikeun ngungkulan masalah anu geus dipilih éta, ku kituna dijieun saran.

(21)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

3.6.1 Téhnik Ngolah Data

Téhnik ngolah data dilakukeun pikeun medar jawaban tina data anu geus dikumpulkeun. Data anu geus dikumpulkeun tuluy dianalisis pikeun ngajawab hipotésis. Ieu téhnik ngolah data tujuanana pikeun mikanyaho hasil pre-test jeung post-test siswa, sarta bisa maluruh masalah anu karandapan ku panalungtik dina ngalakukeun panalungtikan. Sangkan ieu tujuan kahontal, anapon léngkah-léngkah panalungtikan ieu di handap.

1) Mariksa hasil pre-test jeung hasil post-test;

2) Méré peunteun kana hasil pre-test jeung post-test siswa kalawan ngagunakeun rumus:

Katerangan:

P = Peunteun

∑ Skor siswa = jumlah peunteun siswa ∑ Skor maksimal = jumlah peunteun maksimal

Tabél 3.2

Format Skala Peunteun Siswa dina Nulis Aksara Sunda

No Jawaban

Skala Aspék Peunten (Aksara jeung Rarangkén)

P Ngalagena Swara Rarangkén

Luhur

Rarangkén Handap

Rarangkén Sajajar

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

1 Géhu 5 - - 2,5 2,5 10

2 Aki 5 2,5 2,5 - - 10

3 Museum 2,5 - 2,5 2,5 2,5 10

4 Lapangan 7,5 - - - 2,5 10

5 Panjang 5 - 2,5 - 2,5 10

6 Balangah 7,5 - - - 2,5 10

7 Sukro 2,5 2,5 - 5 - 10

8 Anyar 5 2,5 2,5 - - 10

P = ∑Skor Siswa x 100 ∑Skor Maksimal

(22)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

9 Kiblat 5 - - 2,5 2,5 10

10 Zakat 7,5 - - - 2,5 10

52,5 7,5 10 12,5 17,5

∑ 100

Katerangan:

∑ = jumlah peunteun P = peunteun

Saterusna éta peunteun téh ditabulasikeun dina tabél di handap. Tabél 3.2

Tabél Kamampuh Siswa dina Nulis Aksara Sunda

Aspék Peunten (Aksara jeung Rarangkén)

P K

Ngalagena Swara Rarangkén Luhur

Rarangkén Handap

Rarangkén Sajajar

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

M CM ∑

Katerangan:

NS = nomer siswa P = peunteun ∑ = jumlah peunteun

= rata-rata K = kategori

M = mampuh

CM = can mampuh Kategori:

-Peunteun ≥ 75 (M) siswa dianggap mampuh nulis aksara Sunda -Peunteun ≤ 75 (CM) siswa can mampuh nulis aksara Sunda

(23)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

Uji sipat data dina ieu panalungtikan dilaksanakeun ku dua cara, nya éta uji normalitas jeung uji homogénitas.

1) Uji Normalitas

Uji normalitas nya éta uji sipat data anu miboga fungsi pikeun ngukur normal atawa henteuna data anu digunakeun dina panalungtikan. Pikeun nangtukeun yén ieu data miboga fungsi normal, dilaksanakeun sababaraha léngkah ieu di handap.

a. Nangtukeun peunteun panggedéna jeung pangleutikna b. Ngitung rentang (range) ngagunakeun rumus:

Katerangan:

r = range atawa rentang atawa selisih peunteun Pmax = peunteun panggedéna

Pmin = peunteun pangleutikna

c. Nangtukeun jumlah kelas interval (k) ngagunakeun rumus:

Katerangan:

k = lobana kelas n = lobana data

d. Nangtukeun panjang kelas interval (p) ngagunakeun rumus:

Katerangan:

P = panjang kelas r = range

r = Pmax - Pmin

(24)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

k = lobana kelas

e. Nyieun tabél frékuénsi peunteun pre-test jeung post-test ngagunakeun ieu rumus di handap:

Tabél 3.3

Format Frékuénsi Peunteun Pre-test jeung Post-test

No Kelas Interval fi xi xi2 fixi fixi2

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

1 2 ∑

f. Ngitung rata-rata (mean)

peunteun pre-test jeung post-test ngagunakeun ieu rumus di handap:

Katerangan:

x = rata-rata (mean) ∑ = jumlah

fi = jumlah data xi = nilai tengah

(Sudjana, 2005, kc.70)

g. Ngitung standar deviasi (sd) ngagunakeun ieu rumus:

h. Ngitung

(25)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

tabél frekuensi observasi jeung frekuensi ekspetasi Tabél 3.4

Perhitungan Chi Kuadrat Kelas

Interval Oi Bk Z Ztabél L Ei

(Oi + Ei)2

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

∑ Katerangan:

Oi = frekuensi observasi

Bk = batas kelas

Z = transformasi normal standar bebas kelas

Ztabél = peunteun Z dina table distribusi data normal

L = lega kelas interval

Ei = frekuensi ekspetasi (n x luas Ztabél)

(2) Nangtukeun Oi (frekuensi observasi)

(3) Nangtukeun Bk (batas kelas interval)

(4) Ngitung Zitung (transformasi normal standar bebas kelas)

(5) Nangtukeun Ztabél

(6) Ngitung lega unggal kelas interval (L)

(7) Ngitung Ei (frekuensi ekspetasi)

(8) Nangtukeun peunteun X2

(Chi Kuadrat)

Ei = n x L

(26)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

(Sudjana, 2005, kc. 273)

(9) Nangtukeun dk (derajat

kabebasan)

(Sudjana, 2005, kc. 293) (10)Nangtukeun harga X2tabél

(11)Nangtukeun normalitas ngagunakeun criteria ieu di handap. a. Lamun X2itung < X2tabél, hartina distribusi normal

b. Lamun X2itung > X2tabél , hartina distribusi teu normal

2) Uji Homogenitas

Uji homogenitas nya éta uji sipat data anu gunana pikeun mikanyaho homogén atawa henteuna sampel anu diujikeun. Léngkah-léngkah dina nangtukeun homogenitas nya éta:

(1) Ngitung variasi unggal kelompok a. Variasi Pre-test (S12)

b. Variasi Post-test (S22 )

(Sudjana, 2005, kc. 95) (2) Ngitung harga variasi (F)

dk = k - 3

S12

S22

(27)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

(3) Ngitung derajat kebebasan (dk)

(4) Nangtukeun Ftabél

(5) Nangtukeun homogén henteuna data dumasar kana

criteria ieu di handap:

a. Lamun Fitung < Ftabél , hartina variasi sampel

homogén

b. Lamun Fitung > Ftabél, hartina variasi sampel henteu

homogén

(Sudjana, 2005, kc. 250)

3.6.3 Uji Gain

Uji gain dilaksanakeun pikeun nangtukeun naha aya béda anu signifikan antara hasil pre-test jeung post-test. Hasil tina uji gain nya éta gambaran pangaruh modél word square dina pangajaran nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015. Rumusan anu digunakeun pikeun meunangkeun hasil tina uji gain, dirumuskeun ieu di handap.

Tabel 3.5

Uji Gain Peunteun Nulis Aksara Sunda Siswa

No. Ngaran

Siswa

Peunteun Pre-test

Peunteun

Post-test d d

(1) (2) (3) (4) (5) (6)

∑ x

3.6.4 Uji Hipotésis

(28)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

Pikeun nangtukeun uji hipotésis ditarima atawa henteuna, ngagunakeun dua cara nya éta ngagunakeun uji statistik parametrik jeung uji statistik non-parametrik.

1) Statistik paramétrik digunakeun nalika data miboga distribusi anu normal. Léngkah-léngkahna ieu di handap.

a. Nangtukeun mean tina béda pre-test jeung post-test ngagunakeun rumus:

b. Ngitung darajat kabébasan (dk) ngagunakeun rumus:

c. Ngitung jumlah kuadrat deviasi

ngagunakeun rumus:

d. Ngitung uji t

ngagunakeun rumus:

Katerangan:

t = tés signifikasi

= rata-rata (mean) tina béda pre-test jeung post-test

= jumlah kuadrat deviasi n = jumlah subyek dina sampel

e. Nangtukeun ditarima henteuna

hipotesis dumasar kriteria ieu di handap.

(1) Saupama > hartina

(29)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015.

(2) Saupama

hartina hipotésis ditolak, nya éta modél pangajaran word square teu bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015.

2) Statistik non-parametrik

digunakeun pikeun nguji hipotesis anu distribusi datana teu normal, kalayan ngagunakeun uji wilcoxon. Léngkah-léngkah uji wilcoxon (Sudjana, 2005, kc.450) nya éta:

a. Asupkeun peunteun pre-test jeung post-test siswa kana kolom ka-2 (XA1); b. Asupkeun peunteun post-test siswa kana kolom ka-3 (XB1);

c. Itung bédana antara pre-test jeung post-test ku cara XB1-XA1 tuluy asupkeun hasilna kana kolom ka-4;

d. Nangtukeun jenjang ku cara ngurutkeun hasil béda tina kolom ka-4 ti mimiti peunteun béda anu pangleutikna nepi ka peunteun anu panggedéna;

e. Peunteun tina hasil ngabagi téh mangrupa hasil jenjangna;

f. Sanggeus disusun asupkeun peunteun jenjangna kana kolom ka-5;

g. Asupkeun peunteun jenjang anu positif kana kolom ka-6, misalna aya peunteun béda anu négatif asupkeun kana kolom ka-7;

h. Ningali kana tabél harga kritis uji wilcoxon, misal n=23 kalayan ngagunakeun taraf kasalahan 5% = 73;

i. Data anu geus di itung tuluy diasupkeun kana tabél wilcoxon ieu di handap. Tabél 3.6

Tabél Uji Wilcoxon

No XA1 XB1 Béda Tanda Jenjang

XA1-XB1 Jenjang + -

(30)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

Katerangan:

XA1 = peunteun pre-test XB1 = peunteun post-test

j. Ditarima henteuna hipotésis uji wilcoxon dumasara kritéria ieu di handap. (1) Saupama dumasar taraf nyata anu ditangtukeun, hartina

ditarima yén modél pangajaran word square miboga pangaruh dina ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015.

(2) Saupama dumasar taraf nyata anu ditangtukeun, hartina ditolak yén modél pangajaran word square henteu miboga pangaruh dina ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015.

(31)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

KACINDEKAN, IMPLIKASI, JEUNG REKOMENDASI

5.1 Kacindekan

Dumasar kana hasil panalungtikan, analisis, jeung pedaran kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015 anu aya dina bab IV, bisa dicindekkeun sababaraha hal ieu di handap:

1) Kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015 saméméh ngagunakeun modél pangajaran word square kawilang can mampuh, rata-rata peunteunna nya éta 63,24 tina KKM 75. Ditilik tina unggal aspék anu diujikeunna, siswa can mampuh dina nuliskeun aksara swara, aksara ngalagena, jeung cara ngalarapkeun rarangkén luhur, rarangkén handap, jeung rarangkén sajajar. 2) Kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung

Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015 sabada ngagunakeun modél pangajaran word square kawilang mampuh. Ieu hal katitén tina hasil rata-rata peunteun post-test siswa sabada ngagunakeun modél pangajaran word square nya éta 82,52 tina KKM 75. Ditilik tina unggal aspék anu diujikeunna, siswa mampuh dina nuliskeun aksara swara, aksara ngalagena, jeung cara ngalarapkeun rarangkén luhur, rarangkén handap, jeung rarangkén sajajar. Dumasar kana hasil kamampuh awal jeung kamampuh ahir, yén kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015 ngaronjat tina can mampuh (63,24) jadi mampuh (82,52).

3) Aya béda anu signifikan antara kamampuh nulis aksara Sunda saméméh jeung sabada ngagunakeun modél pangajaran word square. Jadi, modél pangajaran word square bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara Sunda

(32)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015.

5.2 Implikasi

Modél pangajaran word square dilarapkeun dina pangajaran nulis aksara Sunda pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis siswa. Dilarapkeunana ieu modél meunang dukungan jeung aprésiasi anu hadé boh ti siswa boh ti guru. Ieu hal bisa ditarima sacara positif dina pangajaran di sakola ku sabab prak-prakan dina ngalarapkeun modél word square kawilang leuwih ngirut jeung matak pikaresepeun. Ayana modél soal teka-teki silang (tatarucingan) jadi salah sahiji alesan pikeun siswa numuwuhkeun kaparigelanana dina pangajaran nulis aksara Sunda. Ieu modél téh ngadumaniskeun kamampuh mikir jeung nulis anu

dibarengan ku suasana diajar nu matak pikaresepeun, nya éta “diajar bari ulin”,

anu pasti siswa bakal leuwih gampang dina maham matéri, henteu matak bosen, ogé nimbulkeun karep anu hadé nalika ngeusian tés.

5.3 Rekomendasi

Sabada dilaksanakeunana panalungtikan modél pangajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015, aya sawatara rékoméndasi ieu di handap.

1) Modél pangajaran word square bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara Sunda. Ku sabab kitu, ieu modél téh bisa dijadikeun salah sahiji alternatif pikeun guru dina pangajaran di kelas;

2) Guru kudu leuwih taliti dina nangtukeun instrumén soal pikeun tés ka siswa, hartina guru kudu taliti dina milih kecap-kecap anu bakal dijieun dina wangun word square;

(33)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

deui panalungtikan dina ékspérimén murni sangkan meunang ambahan anu leuwih lega;

4)Pikeun panalungtik satuluyna dipiharep bisa leuwih asak dina ngararancang modél pangajaran word square;

5)Ayakeun modél-modél pangajaran séjénna nalika di kelas, hususna pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara Sunda siswa di SMA.

(34)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

DAPTAR PUSTAKA

Arikunto, S. (2010). Prosedur Penelitian: Suatu Pendekatan Praktik. Jakarta: Rineka Cipta.

Awalia, E. M. (2013). Modél Pangajaran Word Square pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Maca Pamahaman (Studi Kuasi Eksperimen ka Siswa Kelas V SDN Nyalindung Paséh Sumedang Taun Ajaran 2012/2013). (Skripsi). FPBS UPI Bandung.

Baidillah, spk., I. (2008). Direktori Aksara Sunda untuk Unicode. Pemerintah Provinsi Jawa Barat: Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat.

Danadibrata, R.A. (2009). Kamus Basa Sunda. Bandung: PT Kiblat Buku Utama. Heriawan spk., A. (2012). Metodologi Pembelajaran. Banten: LP3G.

Iskandarwassid spk. (2009). Model-Model Pembelajaran Bahasa dan Sastra Sunda. Bandung: CV. Wahana Karya Grafika.

Mohamad, E. (2012). [Online]. Penerapan Model Pembelajaran Kooperatif Word Square

untuk Meningkatkan Hasil Belajar Hidrokarbon Siswa Kelas X Sma Tridharma Gorontalo. Diakses dari:

http://ejournal.undiksha.ac.id/index.php/JJPGSD/article/viewFile/1260/11 23.

Nurbaeti, S. (2013). Modél Memorization Métode Mnemonik dina Pangajaran Nulis Aksara Sunda (Studi Kuasi Ékspérimén di Kelas X-C SMA Laboratorium Percontohan Universitas Pendidikan Indonesia Taun Ajaran 2012/2013). (Skripsi). FPBS UPI Bandung.

Nurjanah, N. (2007). Handout Tiori Nulis. Bandung: UPI Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah.

Permatasari, W. (2014). Model Pembelajaran Word Square. [Online]. Diakses dari http://wulanpmtsr.blogspot.com/2014/03/word-square30.html.

Rahman. (2011). Model Mengajar & Bahan Pembelajaran. Jatinangor: Alqa. Sudaryat, Y. jeung Solehudin, O. (2009). Psikolinguistik. Bandung: JPBD FPBS

UPI.

(35)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

Sugiyono. (2008). Metode Penelitian pendidikan pendekatan kuantitatif, kualitatif, dan R&D. Bandung: Alfabeta.

Suryani NS, E. (2011). Kamahéran jeung Kaparigelan Aksara Sunda. Bogor: Ghalia Indonesia.

Suryani NS, E. (2011). Calakan Aksara, Basa, Sastra, katut Budaya Sunda. Bogor: Ghalia Indonesia.

Tarigan, H. G. (2008). Menulis Sebagai Suatu Keterampilan Berbahasa. Bandung: Percetakan Angkasa.

Wijana, E. (2011). [Online]. Penerapan Model Belajar Word Square Untuk Meningkatkan Hasil Belajar Siswa Pada Pembelajaran Matematika (Penelitian Tindakan Kelas Siswa VIII-C SMP Al-Falah Karangwangi Depok). Diakses dari:

http://skripsiekawijana.blogspot.com/2011/09/penerapan-model-belajar-word-square.html).

(1)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

Katerangan:

XA1 = peunteun pre-test XB1 = peunteun post-test

j. Ditarima henteuna hipotésis uji wilcoxon dumasara kritéria ieu di handap. (1) Saupama dumasar taraf nyata anu ditangtukeun, hartina

ditarima yén modél pangajaran word square miboga pangaruh dina ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015.

(2)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

BAB V

KACINDEKAN, IMPLIKASI, JEUNG REKOMENDASI

5.1 Kacindekan

(3)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

siswa kelas X-A SMA Negeri 1 Nanggung Kabupaten Bogor taun ajaran 2014/2015.

5.2 Implikasi

5.3 Rekomendasi

1) Modél pangajaran word square bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara Sunda. Ku sabab kitu, ieu modél téh bisa dijadikeun salah sahiji alternatif pikeun guru dina pangajaran di kelas;

2) Guru kudu leuwih taliti dina nangtukeun instrumén soal pikeun tés ka siswa, hartina guru kudu taliti dina milih kecap-kecap anu bakal dijieun dina wangun word square;

(4)

Malia Juliyanti Rizky, 2015

Model pengajaran word square pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis aksara sunda Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

3)Ku lantaran ieu panalungtikan ngagunakeun kuasi ékspérimén, perlu diayakeun deui panalungtikan dina ékspérimén murni sangkan meunang ambahan anu leuwih lega;