fatwa 17 shalat iftitah

‫‪Saudara Tamrin Mobongi, Limboto, Gorontalo‬‬
‫‪Pertanyaan :‬‬
‫’‪Shalat Tarawih di tempat kami sebagai berikut; setelah selesai shalat Isya‬‬
‫‪berdoa sebentar, lalu shalat Ba’da Isya’ dua rakaat, sesudah itu ceramah lima belas‬‬
‫‪menit. Sesudah itu masing-masing jamaah shalat Iftitah dua rakaat, sedang Tarawih‬‬
‫‪dilaksanakan delapan rakaat, 2 kali salam dan Witir 3 rakaat. Pertanyaan yang ingin‬‬
‫‪saya ajukan:‬‬
‫?‪1. Apakah shalat Iftitah Tarawih ini ada petunjuk Rasul Allah saw‬‬
‫?‪2. Kalau ada bagaimana dalilnya‬‬
‫‪3. Kalau tidak ada bagaimana sebenarnya kedudukan shalat Iftitah, mohon penjelasan.‬‬
‫‪Jawaban :‬‬
‫‪Shalat Iftitah Tarawih dua rakaat adalah masyru’ (disyari’atkan), dan ada‬‬
‫‪petunjuk dari Rasulullah saw, serta telah menjadi keputusan Tarjih, dan telah‬‬
‫‪dilaksanakan di berbagai daerah. Adapun dalilnya ialah:‬‬

‫سققوُ ه‬
‫ل‪ َ:‬قعققاَ ع‬
‫ن أ عببيِ ههعري نعرة ع قعققاَ ع‬
‫ه ع عل عي نققهب‬
‫ل عر ه‬
‫صققللىَّ اللقق ه‬

‫ل اللققهب ع‬
‫‪ -1‬ع ع ن‬
‫ع‬
‫ن‬
‫م ب‬
‫ل فعل ني عفنت عت بقق ن‬
‫مأ ع‬
‫م إ بعذا قعققاَ ع‬
‫وع ع‬
‫صققل عت ع ه‬
‫حققد هك ه ن‬
‫سققل ل ع‬
‫ح ع‬
‫ن الل لي نقق ب‬
‫مقق ع‬
‫ه ب بعرك نععت عي نقق ب‬
‫ن )رواه مسلم‪ ،1 ،‬كتاَب صلة المساَفرين و قصرهاَ‪َ:‬‬
‫في ع‬
‫ع‬
‫خ ب‬

‫فت عي ن ب‬
‫‪(.198/768‬‬
‫ع‬
‫ه‬
‫ف عقققاَ ع‬
‫عاَئ ب ع‬
‫م‬
‫عقق‬
‫ت ع‬
‫ن ع‬
‫‪ -2‬ع‬
‫شقق ع‬
‫عققوُن ف‬
‫ن ع عنبققد ب اللر ن‬
‫ةأ ل‬
‫ل ع‬
‫سققأل ن ه‬
‫ح ع‬
‫ن‬
‫ن نبقق ب‬

‫مقق ب‬
‫يِفء ع‬
‫ن ب بأ عيي ع‬
‫ح‬
‫م يع ن‬
‫مؤ ن ب‬
‫فت عت ب ه‬
‫كاَ ع‬
‫ه ع عل عي نهب وع ع‬
‫سل ل ع‬
‫صللىَّ الل ه‬
‫ال ن ه‬
‫يِ اللهب ع‬
‫ن ن عب ب ي‬
‫ش ن‬
‫مبني ع‬
‫ح‬
‫م ب‬
‫م ب‬
‫ل افنت عت عقق ع‬

‫ت ك عققاَ ع‬
‫ن إ بعذا قعققاَ ع‬
‫ه إ بعذا عقاَ ع‬
‫ل عقاَل ع ن‬
‫صل عت ع ه‬
‫ع‬
‫ن الل لي نقق ب‬
‫مقق ع‬
‫ن الل لي ن ب‬
‫م ع‬
‫ل‬
‫ع‬
‫سقققعرابفي ع‬
‫ميكاَبئيققق ع‬
‫ريققق ع‬
‫ل عفقققاَط بعر‬
‫ل وع ب‬
‫م عر ل‬
‫ل وعإ ب ن‬
‫ب ب‬

‫ه اللههققق ل‬
‫صقققل عت ع ه‬
‫ع‬
‫جب ن ب‬
‫ع‬
‫ع‬
‫ن‬
‫ن‬
‫ب عوال ل‬
‫ن‬
‫ماَعوا ب‬
‫ت تع ن‬
‫ال ل‬
‫حك هقق ه‬
‫شققعهاَد عةب أن نقق ع‬
‫ض ع عققاَل ب ع‬
‫س ع‬
‫م الغعي نقق ب‬
‫م ب عي نقق ع‬
‫ت وعالنر ب‬

‫ماَ ع‬
‫ععباَد ب ع‬
‫ن‬
‫خت عل ب ه‬
‫مققاَ ا ن‬
‫كاَهنوُا بفيهب ي ع ن‬
‫خت هل بقق ع‬
‫ب‬
‫ف فبيققهب ب‬
‫فققوُ ع‬
‫ن اهنققد ببنيِ ل ب ع‬
‫ك بفي ع‬
‫مقق ع‬
‫ك إ بن ل ع‬
‫حقي ب بإ بذ نن ب ع‬
‫ن تع ع‬
‫قيم ف )رواه‬
‫سققت ع ب‬
‫صققعرا ف‬
‫شاَهء إ بل عققىَّ ب‬

‫ك ت عهن ب‬
‫ال ن ع‬
‫م ن‬
‫ط ه‬
‫دي ع‬
‫م ن‬
‫مسلم‪ ،1 ،‬كتاَب صلة المساَفرين و قصرهاَ‪(.198/768 َ:‬‬
‫ة بن ناليماَن عقاَ ع ع‬
‫حذ عي ن ع‬
‫ن ه‬
‫صققللىَّ اللقق ه‬
‫ل‪ َ:‬أت عي ن ه‬
‫يِ ع‬
‫ه ع عل عي نققهب وع‬
‫ت ال عن لب ب ل‬
‫ف ع ن ب ع عع ب‬
‫‪ -3‬ع ع ن‬
‫ه فع ه‬
‫سققربهب‬
‫ت ل عي نل عةف فعت عوُع ل‬

‫ضأ وع عقاَ ع‬
‫ن يع ع‬
‫ع‬
‫م ه‬
‫ق ن‬
‫صيليِ‪ ،‬فعأت عي نت ه ه‬
‫م عذا ع‬
‫سل ل ع‬
‫م يه ع‬
‫ت ع عقق ن‬
‫ع‬
‫قاَ ع‬
‫ت‬
‫مين بهب فع ع‬
‫مل عك هققوُ ب‬
‫ن )الل ب‬
‫ن يع ب‬
‫مل ن ب‬
‫حاَ ع‬
‫سب ن ع‬

‫ل ه‬
‫ك عوال ن ع‬
‫ه( بذي نال ه‬
‫فعأعقاَ ع‬
‫مبنيِ ع ع ن‬
‫مةب )أخرجه الطبرانىَّ فققيِ‬
‫جب عهرو ب‬
‫وعنالعبلزةب عوال ن ع‬
‫ت عوال نك بب نربعياَبء عوال نععظ ع ع‬
‫الوسقققط‪ َ:‬رجقققاَله موُثققققوُن‪ ،‬ومققققررات مجلقققس الترجيقققح‬
‫المحمدية صفحة‪(350 َ:‬‬

‫ل سأ ع‬
‫ن‬
َ‫ققا‬
‫ب‬
‫ع‬
‫ن‬
‫قق‬
‫ب‬

‫ا‬
‫ت‬
‫ل‬
‫ع‬
‫مببيت بققهب‬
‫ل‬
‫ن‬
‫س عقاَ ع ع‬
‫صققةب ع‬
‫ه‬
‫س )فبققيِ قب ل‬
‫ع‬
‫ ع ع ن‬-4
‫ف‬
‫ن ع علباَ ف‬
‫ن اب ن ب‬
‫م‬
‫موُن ع ع‬
‫ب‬
‫ة عر ب‬

‫ه ع عل عي نققهب وع ع‬
‫سققل ل ع‬
‫صللىَّ اللقق ه‬
‫يِ الل ه‬
‫مي ن ه‬
‫عن ند ع ع‬
‫ص هللىَّ ع‬
‫ه ع عن نعهاَ( فع ع‬
‫ض ع‬
‫ع‬
‫ن بفيِ ك هقق ي‬
‫م‬
‫م ال ن ه‬
‫في ع‬
‫ن ع‬
‫خ ب‬
‫ماَ ب بأ ي‬
‫ل عرك نععققةف ث هقق ل‬
‫ن قعد ن قععرأ بفيهب ع‬
‫قنرآْ ب‬
‫فت عي ن ب‬
‫عرك نععت عي ن ب‬
‫دىَ ع ع ن‬
‫ة ب بققاَل نوُبت نرب … )رواه‬
‫شعرة ع عرك نعع ة‬
‫ح ع‬
‫صللىَّ إ ب ن‬
‫صللىَّ ع‬
‫ع‬
‫م ثه ل‬
‫سل ل ع‬
‫حلتىَّ ع‬
‫م ع‬
(350 َ:‫ ومقررات مجلس الترجيح المحمدية صفحة‬،‫أبوُ داود‬
Artinya:
1. “Dari Abi Hurairah, ia berkata: Rasulullah saw bersabda: Apabila salah satu di
antara kamu mengerjakan shalat Lail, maka bukalah shalatnya (shalat Iftitah)
dengan dua rakaat ringan (pendek).” (HR. Muslim, I, Kitab Shalat al-Musafirin dan
mengqasarnya, No. 198/768)
2. “Dari Abdir Rahman bin Auf, ia berkata: Saya bertanya kepada Aisyah Ummul
Mukminin: Dengan membaca apa Nabi saw apabila membuka shalatnya (shalat
Iftitah) pada shalat malam (shalat Lail)? Aisyah berkata:

‫مي ع‬
‫سققعرابفي ع‬
‫كاَئ بيقق ع‬
‫جب نربيقق ع‬
‫ت‬
‫ماَعوا ب‬
‫ل وع ب‬
‫م عر ل‬
‫ل فعققاَط بعر ال ل‬
‫ل وعإ ب ن‬
‫سقق ع‬
‫ب ب‬
‫الل لهه ل‬
‫ع‬
‫ن ع‬
‫عب عققاَد ب ع‬
‫ب عوال ل‬
َ‫مققا‬
‫ض ع‬
‫ن ب‬
‫ت تع ن‬
‫ك بفي ع‬
‫حك ه ه‬
‫شعهاَد عةب أن ن ع‬
‫عاَل ب ع‬
‫م ال نغعي ن ب‬
‫م ب عي ن ع‬
‫وعالنر ب‬
‫ع‬
‫حقققي ب بإ بذ نن بقق ع‬
‫ك‬
‫خت عل ب ه‬
‫ماَ ا ن‬
‫كاَهنوُا بفيهب ي ع ن‬
‫خت هل ب ع‬
‫ف بفيهب ب‬
‫ن ال ن ع‬
‫فوُ ع‬
‫ن اهند ببنيِ ل ب ع‬
‫مقق ع‬
‫إ بن ل ع‬
‫ن تع ع‬
‫ست ع ب‬
‫صعرا ف‬
‫شاَهء إ بعلىَّ ب‬
‫ك ت عهن ب‬
‫م ن‬
‫ط ه‬
‫دي ع‬
‫م ن‬
‫قيم ف‬

(Ya Allah, Tuhan Malaikat Jibril, Mikail, dan Israfil, Pencipta langit dan bumi,
Yang mengetahui perkara gaib dan syahadah (yang dapat dilihat), Engkau
memutuskan antara hamba-hamba-Mu tentang apa yang mereka berselisih,
tunjukilah aku kepada kebenaran ynag diperselisihkan dengan izin-Mu, Engkaulah
yang menunjuki orang yang Engkau kehendaki ke jalan yang lurus).” (HR. Muslim,
I, Kitab Shalat al-Musafirin dan mengqasarnya: 198/758)
3. “Dari Khuzaifah bin al-Yaman, ia berkata: Saya mendatangi Nabi saw pada suatu
malam, kemudian beliau berwudhu dan mendirikan shalat, lalu saya
mendatanginya ikut shalat dan berdiri di sebelah kirinya, lalu beliau menempatkan
saya di sebelah kanannya, lalu beliau mengucapkan:

‫ت‬
‫جب عققهرو ب‬
‫مل عك هققوُ ب‬
‫ن )اللقق ب‬
‫ت وعنالعبققلزةب عوال ن ع‬
‫مل نقق ب‬
‫حاَ ع‬
‫سب ن ع‬
‫ه‬
‫ك عوال ن ع‬
‫ه( بذي نال ه‬
‫مةب‬
‫عوال نك بب نربعياَبء عوال نععظ ع ع‬

(Mahasuci Allah yang memiliki kekuasaan, kerajaan, keperkasaan, kekuasaan yang
besar, kebesaran dan keagungan).” (HR. ath-Thabarani, dalam al-Ausath, para
perawinya dapat dipercaya; lihat juga HPT (Himpunan Putusan Tarjih), hlm. 350)
4. “Dari Ibni Abbas, ia berkata (tentang kisah mabit (bermalam) Nabi di rumah
Maimunah r.a.). Lalu Rasulullah saw shalat dua rakaat yang ringan (pendek),
beliau membaca Ummul Qur’an (al-Fatihah) pada masing-masing rakaat, lalu
(menutup shalat) dengan salam. Kemudian shalat sebelas rakaat, dengan witir …”
(HR. Abu Dawud; lihat HPT, hlm. 350)
Hadits pertama memerintahkan agar shalat Iftitah dua rakaat yang ringan
(pendek), sebelum shalat Lail. Hadits kedua menjelaskan bahwa doa iftitah yang dibaca
sesudah takbir ihram (takbir iftitah), sebelum al-Fatihah ialah Allaahumma rabba
jibriila … . Hadits ketiga menjelaskan bahwa doa iftitah yang dibaca sesudah takbir
ihram ialah Subhaanallaah dzii … . Hadits keempat menjelaskan bahwa cukup

membaca al-Fatihah, tidak perlu membaca surat lainnya. (Inilah yang dimaksudkan
dengan khafifatain (ringan).
Maka urut-urutannya sebagai berikut: a. Niat, b. Takbir ihram, c. Membaca doa
iftitah, d. Membaca al-Fatihah, e. Ruku, dan seterusnya. sd*)
َ:Sumber
Suara Muhammadiyah
Edisi 07-2002