PENGARUH PEMBERIAN BAHAN HUMAT DARI EKSTRAK BATUBARA MUDA (Subbituminus) DAN PUPUK P TERHADAP SIFAT KIMIA ULTISOL DAN PRODUKSI TANAMAN JAGUNG (Zea mays L.).
PENGARUE PEMBERIAN BAHAN HUMAT
DARI EKSTRAK BATIIBAIA MUDA (Slrri.zrni'zs) DAN
PI]PUK P TERFADAP SIFAT KIMIA WTISOL DAN
PRODIIKSI TANAMAN JAGWG (Zea nars L.\
OLEH
RIZA SYOFIAM
trAKULTAS PEBTANIAN
T]NII'ERSITAS ANDAIAS
PI]NCARIJII PEMBERIAN BAHAN HUMAT
DARI IIKSTRAK BATUBARA MIrDA (.t!rrltr,,i,6) DAN
PIJPIJK P TERIIADAP SIFAT KIMIA IJLTISOL DAN
PIIODUKSI TANAMAN JAGTING (Z?d rdrs I)
,{tss
nl,{K
Pe'slirirn orn!&'h pc rbciaf bahan lrumi! dari eksrmk baruba.r Ldr
Jan puptrk P r. md.p silar kinia Lrhno drtr nr.duksi harmn
(Zar,n4!
l. ) rrlah di .Lsai.k.n d: Rutri.h Kaca |aku cs P.nai rf drD di
Jigu !
Lrbo.:ruriun lun&n linrh frktrka! l'cmnjrn. llnivo^ihs l\ d.las. PadaiS.
l,.rcLirirn dilaklkan dr.i bu an AgNus 2009 \rmpri dcnsan .Jmuari 2010.
lujun pcnclili0i iri adaLah untult nrnechhli ncnsruh inlcr \i pcmbcrirn
bahxn hrn.r diii .llnrk hrtuhr.a Drudr lslt'rtD,tih) dan ptrptrl l'j tcrhrdrp
rifrl kimtu LllnoLdaf |nrdur\i bnamrD ia-qun! (,/1,,,,r,r 1..! I'cn.itiu ini
herhenruL pcftoboi rirkt.rirl drlaD, Rrncingrn Acak Lenekap (RAl ) a r {
denqan I trhn!.. yrtr! !.'diri dri 2 lakd l,.rLr[urr ]rng diborikan xdrLd
l'akr.r i rritu rakr.rtr bahaf lrtrriar yang !.rtiridaril Lkrrri: Al 1r ppm. ,\2
.100 pp . /\l
300 ppn. dan A1 1200ppDi lrkbr rl yrnu thnn pupuk P (
d.sis DuDUI 5I!]6 ruhomcndiBi - 100 ks hr')j-ais lcdiriJd.l hkrnn : gl
100 9; rc[oDrendrsi {ura i,62 g/por SP ]6. l2 = 75 '% rkomend6i 5ehra.r 2l
gpor sP:16 l]l = 50 % rcko'icdlasi *ran 2.31 9po1 SPJ6. Rl 15 % seLra
l.l0g/lr.tSP16 Dda hasilprrcltiai diamLnn mer$ufakan uj Irhu\dik
rsrD, dan il[a F hiniig perakr.i bcrbcda nyoia naka d lrnj rn dcns uii
Drxr, \ t.tt \hntirtu Runs Ttv (DNMRT) pada rx.xl dlal.5 ,;. Dari lrasil
Ocdclilioi )angtelah dlllldxn dxJrar Jnimptrlkln b$*apcmbcrirn bihrn htrdmt
d4xt mcmprrbaiki \ilxr [imia Ulrisol Trnj,'n!
d..l batuban muda lsrrrtxDt
^)
Pxrl )aitu |ll hDrh. X lr,. drn C14mik mcnsaLami pcninslarxn prdr tuk.ftn
300 Cpn Di\iig mrriDS \etu\ar 0.12. 3.,11me/100 g dan 0.q91, scrtt nilai ,\l'
Jd hc g.lani |tntrrumf sehcsar 0.13 mcrl(jlJ -g dihanJing unru brhxn htrmd
tlnltrk P r.r*dia, Dcmberiaf hahar humft dri haruba.a niuda (.\rrrilmtnd)
o,eigrami pcninskdx pada tramtr 300 llpn s.b!w 21.16 ppn Pe'nbe'ian
CtrnLk I' pddx lrkrr.n 50 % iuea Dei trlkarhD Pteredia khew 2.50 ppm
dibardlns ptrprk P 25 % P.diberiatr rJahaD htrtrd drri baruhr mudr
(!r6rtu,rh)
1. 0i! P.ri, pada rakman bahai hlmxr 800 |pD, lodar
bcftl biji K/\ 14 "/o mcitalrn, |tn ngkatrn mrs ng a\ing \ebe\xr
0.llJ'!" drn 15.67 gp!r. P.mbcriai lu]ruk P 50 % daFr Def fgkrtkaD ltadar hrn
P Jrn b!.or bt KA ll % {hc{. 0.1! % dan 1.31 g/p.t dibrndiis pcnb.ri.n
puptrk P lsi'o. ircmbc.iaf bkardn brhrn hum! dan briu bd.a m udr (SrnriTrrt Lr)
300 ppD, laig dik.mhinrsiLrn Jcnlxn popLL I' J0 9; d.prt ncnnrgkxrl. b.6i
l00bLjLd.0bcnlkdingir.ami rrnnm jreuns(2r,,zril-.)rri( scbr$1.61
!dai ll.30rtrotdibrdinsunpabrhanhumddanntrpukl'50%
(2tr1J
,irrJ
hara P dan
l. ) lrlrisol
I, PENDATTULTJAN
l,l
Lalar BelNkang
Prningk.ran produksipenrnian panean pada hrlclainla htnljuan untuk
Be rgal
nEmapai nrjuaf te6ebu! elah etu dianirDla
mengatrsi kasus ccfSodsn 0rrysn din,rsa sekamg d:n menddang
upqr
teLrn
dihpuh
unruk
ramh meme-qans pomn.n pcningdalam p€tri',8kahn
a1 mdnrjcmcn
proJtrkiifihs 1 an. Tdah.
rk
daraigadalah landn bn.h
melaluiNnscloltr un.h secffr inteDlit lindrkan
ranah yan!
re^cJir umuk pcn.dian scla€n8 dan
pe'geLolaan
bcrcaksi'nasan (pll Rrdah)dan miskin unrham, el)€ftlordo
Jari sudtrl luasnya.
pcdatrien
l.rs
ul
lr iisoldilnd.n.sia ncdcapait5.3j\tl.
InJo .sia {S!bag!. ./
n.en
zl.
s.DenilrLtisolperlu
P.masalahan
0)
Dirinjru
uk dijadlkan hhan
ha atnu ?5
%
Luas
ra'rh
200.1) Olch L&cn. iru, p.ngclokai kcsubutr lrnah
m
uha
cndrpdr p!.h.r
trnsrr
iai
yaig dih.dapi 1.nah Ilhisol jlka diiad kan lal,rn
psnanirr .dal.h kemclnan alumlniL'm
rc.ukm. Innnr
u
soLmcmplnyai p.rcnsiydng bcs..
lrhid
Ldrn Fc
(
l) drn bcsi (Fc)
!m!
baiy.k
$tu
Laru! pada
rntrd.h mcngikat P, :chinsga prnambahan pupuk P
kckumnean ham
ltnah mrem akrD
kunr! berailer
bagi
llnman dar clhicnsi C€Dupukrn I'm.njrdi nnJah. Slcprdi (193:l). H.ki'n ./
,/ (!936) daf Ahnad (1988) menladkan hah*asifal kimh llltnolydng palins
doDrinan aJdlah
p.nlnh al
toaksilaiah yarg niasm. dne6rhlen.l.h
latol.n raiah ymg cendcrm-q rcrhidrolisn mcnjadi
drlam
l-hidr.ksida (Al(Ori),).
l):lam pro{!t.scbul membehrskanseiumLah i.nhidn,s.n (11') kc Jalam larura
hnrh schinEg. r.ish
bereaksi
petryebab Llamr rcrik
tila
masm. Katun Al, Fc
P pada laiah
mff
dd
sehingga
Mn didug. sbae.l
I' ridak tcncdtu
srhh ldu up.)a yane dapardiakukan untuk nrnsrrds:mrelah
pid. lrlrisl rdrbn dcig.n
proses
la
bagi
eada
pcmDb.han bahan orgaiik llahrn organilt dahn
dellm|].ri\inya akin hcl.poskan aenlasa'n organik. a*m aem
orlrii[
ld.n Fc meDbeDruk senya{a komplelc (lhelar). schinssd Al
dai fc ne',jadi ridak hnr. Pchbcrid bahan orlanik dala'n bentuk hah humal
lcdalan hnah meruprkan salah stu uprya trduk me m perc epat prtxes mclio.is i
Ianan lcni.na IrLts.l. [rRm bahrn hunar ncnipakai koniponcn bahan orsrniI
niakan m.ngikal
yang pr
inarcakrildidrLm rarah. aaho
orsanik
och
oembtnt'kad baru
kelanrannya dalam
hunial. yairu
as
arm
lulvrr.
huDrar
benaldaridlkunposn hahaf
lrng dischll humiik.si. IledNrkrn
dan bae bahn humai dibtgi das bebeEpa lraksi
.en
humal asm himaromclanai dan htrmin. inhrn
huniaidaDrl hcmb€nrlt rcaksi lonp eks targ dapal mcnpc g!ruhiDenlmbuhan
r.n.man brik
ss.a hnlsm!
naupun ridak Lmgsun! Scca6 tidak langsung
brhan hu'nrr JikDkhul dapal mchpobaiki kesuburm rnnali deDgan mcngtrbxh
kondisi fisih.
kinir dr
biologi dalan tanin. Scsm lan8sung dilap.*an
nclr ui Pene&'hnya r.rhadaD lnebbtlnnc
drn rdhadan ssjLmlah prc*r fisilnogildinnl! (T.tr. l9{)3)
llahnn hunar dapar Jipcrolch dlri berMgai i.'n bah oqarik rctuha
'ncmigsri-q
pununrbuhan rrnanian
drritatrg tLan bdckonnosisi vmpuna scpcdipupul krndan!. konposemnah
koh kohposjenmi padi. datr bmh lrmbul.lcr.pi kadar da.l bahrn hlnar lang
Jipctulc[ sedikir sckali]dtu
i
!0 %.
H.niyaiti(2007), mcnjclBkm bahM
humrr da.l Dutuk kmda.! hatrya 1.5
%
&m
konpos sa'nfrlr ltoh i.'1 %. kompos
ie.ami p.di 5 % dan dari hnah grnbur c.210 Lrnruk itl pcrlu di*ri aLtenaril
mcmpc..leh bahan hun.l lrng lcbih linAli. Hasil |]enelilirn Rczki (2007).
memF..rolch 31.5 % brh.n htrmar dari bartbad dud. (srrrrl-ld) K.bupatcf
dar hriubra muda (i!rrn4'rtl5) Kora
sarvahlunro yaig diek$dk d.n3rn 0.5I NaOH Olchk.reM itu dalam p.ncllriin
Pasmr d.d 15.4'r'
bahar htr'nal
b rn hunal dari baluhara mudr (Sl6r/drr)
S/rbruiid mrn'pakan botuham mudi dcnsat riigkai Fmbarubanan
rcndah Fn-! biisaiyr le6ih lcmbur d.n3an matcrilangnpuh d beBama$nm
scpcnirrnrh. mrniliki kel.mbab.n tang lebih ringgidan kadarkarbor v !lcbih
rcnda[ *hin!!a kaidungan cncrgin]ajuSa End:n Oth kirem iru sdrih,th
liidi-lMakatr
iiiridrlt cfckril di'ndfarlk!n sbngd
s.baeai sumhir bahln
sumh.r encrgi dan scbaiknva dimanfa kan
huul
l]€mbcrim asn humai dcnsdi
ranah ddn dib.ri pupuk I' s.brnyal J0 ppin Japrl
AhmdJ (1989). mcLdporlai
kcpckor l0l] mg kgr
mcniiek krn kclcA.diaan l' *_beer
b!h{a
dcnetnlisn |]€ngnh
r\l-dJ yaDg mcracui. SelanjtrhF MaEi (1997) menldrakan bahM ke']mpftn
brhan hmat yane bcftsi da.i jsrmi pddi dalam menjcrap loeam Al ug31
16.7 pp'n drn drprr
V. KESIMPULAN DAN SARAN
s.l Kesin0ulai
B$das&an hAil pct.lirian lenhtr8 peigrruh pcmbcriai bahon hu'nat
dari elirak batuban nllld |.Subbnu ttl\') dd nupuk P r.dadap prdukll
un.ndjagun! (Z", zdlx l. ) padr ulrhollatr!rehh di[cmukatrn sch:luniyr
daoat disimptrlkai
l.
sbrgai bcrilur
:
(.t/r6ru,,L!)
I'cmb$iad bahan humar ddri barutiaE mu&
memDorbxiki sifar
kimir Llltisol
li
iun!
Pari
daprr
yritu pH hnah KlK.
dar (:orsdnik hen8alamlpeningkalan pada raklEf 300 ppm mrsidg-
nasing sebesrr 0.12, 3,c2
'nc/ll)0
fihi
ALJd
rdp.
bahai
g drn 0.99 %. senr
msnsalami pcnu.umn €hesar 0.:13 mc/100 3 dibrndirs
lrumat ljniuk Prc6cdi4 0cmb.im brhai hu,na! dari brrlbrtu mudi
(&,ri,rr,'r,s) ncicaltmi neningkrkn p a rakaEn 8l)0 ppn scbcsar
22.16
pp'n PeDbcrian puplk
P Cadx
ralre
Prc6.dia scbctr2.i0 pp'n dibaidins pupult
2
50
%juea n,eiingkartan
P 25
%
Pcmb.riatr batun humar dari tiatuban muJ! lsrbbnuntinL\'J dapi
nempcrbaiki kadar harr I' Jar produksi ranaman jrguns {Zr,/fr
L.) Lrkisol l:niuns l'ati. pala rakann bahan hlmai 300 ppn kadlr
h . n L'b.r' I i k1 4o" (o!.
J'n ten'naJ'nr" inr.mdi"g
sebe$r 0.10% dai 25.6r g/por Pcmbcri.n pupuk P 50 % drpar
neningkalkan k darhara Pdan hcrrr
1,3,1
L
biiiK
gpot dibrdin! pcdb.rian IiL|Uk
Pemhe an lakdr.tr bahai humat Ja.i
(z,,uryr L)
yairu
sch.i.
bahan htrmar dar DUptrk
% dan
brt'bar.
'nudr
(\rrrr,nr,/\)
f+ult l' 50 %
dr|ar
I 'rl
4,61 g dan 13.,!0 g/Por dibrnding laipa
l'50 %.
5 2
Lr'rlk
lr.il
| 2i%
It00 ppm yatr! dik.mbinrsik.n dcn3ai
'00bro.
1,1% sebeer
SaEn
mrniigkarkon keslbunn Llllnol Ta',juns
I'aii Jisd.nkaf
Ahmad. F 1930 Ddsdr.la:ar ilh"
f cnlcidalian Persutua Tin$i
rzn,r. lad.ng P.olek
Peningk.ran dai
AhFrd. F. 1933. Fffect of cli! minsnls and cla]-humic rcid complexes on
dil.bility d firation ol phospharcs. lDisnasi ddtor] Ceorgir.
ljnivc6l!) ol(ieorgi. 221 P
Anndd,lt tqSg tul.n\il.stttatuh tahah 'l.h/r lkani: gthuhE 3\L0
Ptrer ltnclilia0 Lri ivenih ,4ddals llal9 22
PndanE.
o4rnilt HxL
191'197 Di dalan: Pengelola!n S.wah Ilukarn Baru Menuniang
S{asn,badr Pdeai dan Pmgmm Tnnsmigasi di Prdane. Prcriding
Simposium; Faktrltas Petunirn Univcdihs liloekti Padang llalnan
F
Al,mad.
1990 Am.lionsilaw,lr bukdxi barudeogan ptrpukal.m
ua.nib.N.200t. rludid.ya tana'naniaguns hlbr/nueoh.bmiro bloe.Dlae co4
Bradt NC. drn Weir, R.Ii. 1999. Tht ,8t E dntl Prapdit:,/ \.ift TN.llth
Jiiitun Prntice llall Uppo Saddle River. N.r Jc$y 831P
N
1932. Pcd8aruh n€mbcri.n pupuk hLjru dan k.pur pada lrnah
P.nTolik Mcrah Kunins rcrhddap kclc6edim fosfor dan p.oJuksi
Enaman j.sutrs (z?z
[Dnetusi Dokror] Bosor rakuilas
P.screriana. lPB. 27 I hal
lrkifr,
t'5 L)
lla[im. N., NyakDa M.Y.. Lubis, A M. Nugroho, SC. l)iha. M,4, Hotrg(i B
and Bailey Ir.ll. 19a6. DL\at lasat ilnr tuhdh lrmPun! U.iveEibs
I{adiowiseno, S.2003
/,xr,d
lakarb Akad.mi Prcsindo
236
hrl
Irrvlin, 1., llea!,n. I D., f isdale. s.L. and Nehon. w L
Jdili?t dn int.o.l"dio n, n lrnd nr.haqen.nt
Ilall. Lrpper Saddb Rnea Nc* Jctut 199 n
kctu.unai besi (Fc) dcn8ai asm humd
produkrifids tllriel vaig bartr
drn pcn3cloLm ak trtrruk
'neningkrrkan
Padang
l'jrugmh
Doktor llmtr ilfru P.dlnian
disanabkan. tDi$6i1.
173
hal.
r.nnebn lLmuT.n.h.
Ilewlymri 2l]l]7 Lrpala
pctrgeDdalian
M 1997 hrctu i.n .J eil nihtt't\ \| h tutut
SSS,4 SpeciaL Plblislion Ntrnh€r 17 s'il
d
nll
nni.he:
ot:1t
rruang. P.N4 Jan Sclrtriglr.
Scicrce Smicll ofAmeric4lnc s20
P
DARI EKSTRAK BATIIBAIA MUDA (Slrri.zrni'zs) DAN
PI]PUK P TERFADAP SIFAT KIMIA WTISOL DAN
PRODIIKSI TANAMAN JAGWG (Zea nars L.\
OLEH
RIZA SYOFIAM
trAKULTAS PEBTANIAN
T]NII'ERSITAS ANDAIAS
PI]NCARIJII PEMBERIAN BAHAN HUMAT
DARI IIKSTRAK BATUBARA MIrDA (.t!rrltr,,i,6) DAN
PIJPIJK P TERIIADAP SIFAT KIMIA IJLTISOL DAN
PIIODUKSI TANAMAN JAGTING (Z?d rdrs I)
,{tss
nl,{K
Pe'slirirn orn!&'h pc rbciaf bahan lrumi! dari eksrmk baruba.r Ldr
Jan puptrk P r. md.p silar kinia Lrhno drtr nr.duksi harmn
(Zar,n4!
l. ) rrlah di .Lsai.k.n d: Rutri.h Kaca |aku cs P.nai rf drD di
Jigu !
Lrbo.:ruriun lun&n linrh frktrka! l'cmnjrn. llnivo^ihs l\ d.las. PadaiS.
l,.rcLirirn dilaklkan dr.i bu an AgNus 2009 \rmpri dcnsan .Jmuari 2010.
lujun pcnclili0i iri adaLah untult nrnechhli ncnsruh inlcr \i pcmbcrirn
bahxn hrn.r diii .llnrk hrtuhr.a Drudr lslt'rtD,tih) dan ptrptrl l'j tcrhrdrp
rifrl kimtu LllnoLdaf |nrdur\i bnamrD ia-qun! (,/1,,,,r,r 1..! I'cn.itiu ini
herhenruL pcftoboi rirkt.rirl drlaD, Rrncingrn Acak Lenekap (RAl ) a r {
denqan I trhn!.. yrtr! !.'diri dri 2 lakd l,.rLr[urr ]rng diborikan xdrLd
l'akr.r i rritu rakr.rtr bahaf lrtrriar yang !.rtiridaril Lkrrri: Al 1r ppm. ,\2
.100 pp . /\l
300 ppn. dan A1 1200ppDi lrkbr rl yrnu thnn pupuk P (
d.sis DuDUI 5I!]6 ruhomcndiBi - 100 ks hr')j-ais lcdiriJd.l hkrnn : gl
100 9; rc[oDrendrsi {ura i,62 g/por SP ]6. l2 = 75 '% rkomend6i 5ehra.r 2l
gpor sP:16 l]l = 50 % rcko'icdlasi *ran 2.31 9po1 SPJ6. Rl 15 % seLra
l.l0g/lr.tSP16 Dda hasilprrcltiai diamLnn mer$ufakan uj Irhu\dik
rsrD, dan il[a F hiniig perakr.i bcrbcda nyoia naka d lrnj rn dcns uii
Drxr, \ t.tt \hntirtu Runs Ttv (DNMRT) pada rx.xl dlal.5 ,;. Dari lrasil
Ocdclilioi )angtelah dlllldxn dxJrar Jnimptrlkln b$*apcmbcrirn bihrn htrdmt
d4xt mcmprrbaiki \ilxr [imia Ulrisol Trnj,'n!
d..l batuban muda lsrrrtxDt
^)
Pxrl )aitu |ll hDrh. X lr,. drn C14mik mcnsaLami pcninslarxn prdr tuk.ftn
300 Cpn Di\iig mrriDS \etu\ar 0.12. 3.,11me/100 g dan 0.q91, scrtt nilai ,\l'
Jd hc g.lani |tntrrumf sehcsar 0.13 mcrl(jlJ -g dihanJing unru brhxn htrmd
tlnltrk P r.r*dia, Dcmberiaf hahar humft dri haruba.a niuda (.\rrrilmtnd)
o,eigrami pcninskdx pada tramtr 300 llpn s.b!w 21.16 ppn Pe'nbe'ian
CtrnLk I' pddx lrkrr.n 50 % iuea Dei trlkarhD Pteredia khew 2.50 ppm
dibardlns ptrprk P 25 % P.diberiatr rJahaD htrtrd drri baruhr mudr
(!r6rtu,rh)
1. 0i! P.ri, pada rakman bahai hlmxr 800 |pD, lodar
bcftl biji K/\ 14 "/o mcitalrn, |tn ngkatrn mrs ng a\ing \ebe\xr
0.llJ'!" drn 15.67 gp!r. P.mbcriai lu]ruk P 50 % daFr Def fgkrtkaD ltadar hrn
P Jrn b!.or bt KA ll % {hc{. 0.1! % dan 1.31 g/p.t dibrndiis pcnb.ri.n
puptrk P lsi'o. ircmbc.iaf bkardn brhrn hum! dan briu bd.a m udr (SrnriTrrt Lr)
300 ppD, laig dik.mhinrsiLrn Jcnlxn popLL I' J0 9; d.prt ncnnrgkxrl. b.6i
l00bLjLd.0bcnlkdingir.ami rrnnm jreuns(2r,,zril-.)rri( scbr$1.61
!dai ll.30rtrotdibrdinsunpabrhanhumddanntrpukl'50%
(2tr1J
,irrJ
hara P dan
l. ) lrlrisol
I, PENDATTULTJAN
l,l
Lalar BelNkang
Prningk.ran produksipenrnian panean pada hrlclainla htnljuan untuk
Be rgal
nEmapai nrjuaf te6ebu! elah etu dianirDla
mengatrsi kasus ccfSodsn 0rrysn din,rsa sekamg d:n menddang
upqr
teLrn
dihpuh
unruk
ramh meme-qans pomn.n pcningdalam p€tri',8kahn
a1 mdnrjcmcn
proJtrkiifihs 1 an. Tdah.
rk
daraigadalah landn bn.h
melaluiNnscloltr un.h secffr inteDlit lindrkan
ranah yan!
re^cJir umuk pcn.dian scla€n8 dan
pe'geLolaan
bcrcaksi'nasan (pll Rrdah)dan miskin unrham, el)€ftlordo
Jari sudtrl luasnya.
pcdatrien
l.rs
ul
lr iisoldilnd.n.sia ncdcapait5.3j\tl.
InJo .sia {S!bag!. ./
n.en
zl.
s.DenilrLtisolperlu
P.masalahan
0)
Dirinjru
uk dijadlkan hhan
ha atnu ?5
%
Luas
ra'rh
200.1) Olch L&cn. iru, p.ngclokai kcsubutr lrnah
m
uha
cndrpdr p!.h.r
trnsrr
iai
yaig dih.dapi 1.nah Ilhisol jlka diiad kan lal,rn
psnanirr .dal.h kemclnan alumlniL'm
rc.ukm. Innnr
u
soLmcmplnyai p.rcnsiydng bcs..
lrhid
Ldrn Fc
(
l) drn bcsi (Fc)
!m!
baiy.k
$tu
Laru! pada
rntrd.h mcngikat P, :chinsga prnambahan pupuk P
kckumnean ham
ltnah mrem akrD
kunr! berailer
bagi
llnman dar clhicnsi C€Dupukrn I'm.njrdi nnJah. Slcprdi (193:l). H.ki'n ./
,/ (!936) daf Ahnad (1988) menladkan hah*asifal kimh llltnolydng palins
doDrinan aJdlah
p.nlnh al
toaksilaiah yarg niasm. dne6rhlen.l.h
latol.n raiah ymg cendcrm-q rcrhidrolisn mcnjadi
drlam
l-hidr.ksida (Al(Ori),).
l):lam pro{!t.scbul membehrskanseiumLah i.nhidn,s.n (11') kc Jalam larura
hnrh schinEg. r.ish
bereaksi
petryebab Llamr rcrik
tila
masm. Katun Al, Fc
P pada laiah
mff
dd
sehingga
Mn didug. sbae.l
I' ridak tcncdtu
srhh ldu up.)a yane dapardiakukan untuk nrnsrrds:mrelah
pid. lrlrisl rdrbn dcig.n
proses
la
bagi
eada
pcmDb.han bahan orgaiik llahrn organilt dahn
dellm|].ri\inya akin hcl.poskan aenlasa'n organik. a*m aem
orlrii[
ld.n Fc meDbeDruk senya{a komplelc (lhelar). schinssd Al
dai fc ne',jadi ridak hnr. Pchbcrid bahan orlanik dala'n bentuk hah humal
lcdalan hnah meruprkan salah stu uprya trduk me m perc epat prtxes mclio.is i
Ianan lcni.na IrLts.l. [rRm bahrn hunar ncnipakai koniponcn bahan orsrniI
niakan m.ngikal
yang pr
inarcakrildidrLm rarah. aaho
orsanik
och
oembtnt'kad baru
kelanrannya dalam
hunial. yairu
as
arm
lulvrr.
huDrar
benaldaridlkunposn hahaf
lrng dischll humiik.si. IledNrkrn
dan bae bahn humai dibtgi das bebeEpa lraksi
.en
humal asm himaromclanai dan htrmin. inhrn
huniaidaDrl hcmb€nrlt rcaksi lonp eks targ dapal mcnpc g!ruhiDenlmbuhan
r.n.man brik
ss.a hnlsm!
naupun ridak Lmgsun! Scca6 tidak langsung
brhan hu'nrr JikDkhul dapal mchpobaiki kesuburm rnnali deDgan mcngtrbxh
kondisi fisih.
kinir dr
biologi dalan tanin. Scsm lan8sung dilap.*an
nclr ui Pene&'hnya r.rhadaD lnebbtlnnc
drn rdhadan ssjLmlah prc*r fisilnogildinnl! (T.tr. l9{)3)
llahnn hunar dapar Jipcrolch dlri berMgai i.'n bah oqarik rctuha
'ncmigsri-q
pununrbuhan rrnanian
drritatrg tLan bdckonnosisi vmpuna scpcdipupul krndan!. konposemnah
koh kohposjenmi padi. datr bmh lrmbul.lcr.pi kadar da.l bahrn hlnar lang
Jipctulc[ sedikir sckali]dtu
i
!0 %.
H.niyaiti(2007), mcnjclBkm bahM
humrr da.l Dutuk kmda.! hatrya 1.5
%
&m
konpos sa'nfrlr ltoh i.'1 %. kompos
ie.ami p.di 5 % dan dari hnah grnbur c.210 Lrnruk itl pcrlu di*ri aLtenaril
mcmpc..leh bahan hun.l lrng lcbih linAli. Hasil |]enelilirn Rczki (2007).
memF..rolch 31.5 % brh.n htrmar dari bartbad dud. (srrrrl-ld) K.bupatcf
dar hriubra muda (i!rrn4'rtl5) Kora
sarvahlunro yaig diek$dk d.n3rn 0.5I NaOH Olchk.reM itu dalam p.ncllriin
Pasmr d.d 15.4'r'
bahar htr'nal
b rn hunal dari baluhara mudr (Sl6r/drr)
S/rbruiid mrn'pakan botuham mudi dcnsat riigkai Fmbarubanan
rcndah Fn-! biisaiyr le6ih lcmbur d.n3an matcrilangnpuh d beBama$nm
scpcnirrnrh. mrniliki kel.mbab.n tang lebih ringgidan kadarkarbor v !lcbih
rcnda[ *hin!!a kaidungan cncrgin]ajuSa End:n Oth kirem iru sdrih,th
liidi-lMakatr
iiiridrlt cfckril di'ndfarlk!n sbngd
s.baeai sumhir bahln
sumh.r encrgi dan scbaiknva dimanfa kan
huul
l]€mbcrim asn humai dcnsdi
ranah ddn dib.ri pupuk I' s.brnyal J0 ppin Japrl
AhmdJ (1989). mcLdporlai
kcpckor l0l] mg kgr
mcniiek krn kclcA.diaan l' *_beer
b!h{a
dcnetnlisn |]€ngnh
r\l-dJ yaDg mcracui. SelanjtrhF MaEi (1997) menldrakan bahM ke']mpftn
brhan hmat yane bcftsi da.i jsrmi pddi dalam menjcrap loeam Al ug31
16.7 pp'n drn drprr
V. KESIMPULAN DAN SARAN
s.l Kesin0ulai
B$das&an hAil pct.lirian lenhtr8 peigrruh pcmbcriai bahon hu'nat
dari elirak batuban nllld |.Subbnu ttl\') dd nupuk P r.dadap prdukll
un.ndjagun! (Z", zdlx l. ) padr ulrhollatr!rehh di[cmukatrn sch:luniyr
daoat disimptrlkai
l.
sbrgai bcrilur
:
(.t/r6ru,,L!)
I'cmb$iad bahan humar ddri barutiaE mu&
memDorbxiki sifar
kimir Llltisol
li
iun!
Pari
daprr
yritu pH hnah KlK.
dar (:orsdnik hen8alamlpeningkalan pada raklEf 300 ppm mrsidg-
nasing sebesrr 0.12, 3,c2
'nc/ll)0
fihi
ALJd
rdp.
bahai
g drn 0.99 %. senr
msnsalami pcnu.umn €hesar 0.:13 mc/100 3 dibrndirs
lrumat ljniuk Prc6cdi4 0cmb.im brhai hu,na! dari brrlbrtu mudi
(&,ri,rr,'r,s) ncicaltmi neningkrkn p a rakaEn 8l)0 ppn scbcsar
22.16
pp'n PeDbcrian puplk
P Cadx
ralre
Prc6.dia scbctr2.i0 pp'n dibaidins pupult
2
50
%juea n,eiingkartan
P 25
%
Pcmb.riatr batun humar dari tiatuban muJ! lsrbbnuntinL\'J dapi
nempcrbaiki kadar harr I' Jar produksi ranaman jrguns {Zr,/fr
L.) Lrkisol l:niuns l'ati. pala rakann bahan hlmai 300 ppn kadlr
h . n L'b.r' I i k1 4o" (o!.
J'n ten'naJ'nr" inr.mdi"g
sebe$r 0.10% dai 25.6r g/por Pcmbcri.n pupuk P 50 % drpar
neningkalkan k darhara Pdan hcrrr
1,3,1
L
biiiK
gpot dibrdin! pcdb.rian IiL|Uk
Pemhe an lakdr.tr bahai humat Ja.i
(z,,uryr L)
yairu
sch.i.
bahan htrmar dar DUptrk
% dan
brt'bar.
'nudr
(\rrrr,nr,/\)
f+ult l' 50 %
dr|ar
I 'rl
4,61 g dan 13.,!0 g/Por dibrnding laipa
l'50 %.
5 2
Lr'rlk
lr.il
| 2i%
It00 ppm yatr! dik.mbinrsik.n dcn3ai
'00bro.
1,1% sebeer
SaEn
mrniigkarkon keslbunn Llllnol Ta',juns
I'aii Jisd.nkaf
Ahmad. F 1930 Ddsdr.la:ar ilh"
f cnlcidalian Persutua Tin$i
rzn,r. lad.ng P.olek
Peningk.ran dai
AhFrd. F. 1933. Fffect of cli! minsnls and cla]-humic rcid complexes on
dil.bility d firation ol phospharcs. lDisnasi ddtor] Ceorgir.
ljnivc6l!) ol(ieorgi. 221 P
Anndd,lt tqSg tul.n\il.stttatuh tahah 'l.h/r lkani: gthuhE 3\L0
Ptrer ltnclilia0 Lri ivenih ,4ddals llal9 22
PndanE.
o4rnilt HxL
191'197 Di dalan: Pengelola!n S.wah Ilukarn Baru Menuniang
S{asn,badr Pdeai dan Pmgmm Tnnsmigasi di Prdane. Prcriding
Simposium; Faktrltas Petunirn Univcdihs liloekti Padang llalnan
F
Al,mad.
1990 Am.lionsilaw,lr bukdxi barudeogan ptrpukal.m
ua.nib.N.200t. rludid.ya tana'naniaguns hlbr/nueoh.bmiro bloe.Dlae co4
Bradt NC. drn Weir, R.Ii. 1999. Tht ,8t E dntl Prapdit:,/ \.ift TN.llth
Jiiitun Prntice llall Uppo Saddle River. N.r Jc$y 831P
N
1932. Pcd8aruh n€mbcri.n pupuk hLjru dan k.pur pada lrnah
P.nTolik Mcrah Kunins rcrhddap kclc6edim fosfor dan p.oJuksi
Enaman j.sutrs (z?z
[Dnetusi Dokror] Bosor rakuilas
P.screriana. lPB. 27 I hal
lrkifr,
t'5 L)
lla[im. N., NyakDa M.Y.. Lubis, A M. Nugroho, SC. l)iha. M,4, Hotrg(i B
and Bailey Ir.ll. 19a6. DL\at lasat ilnr tuhdh lrmPun! U.iveEibs
I{adiowiseno, S.2003
/,xr,d
lakarb Akad.mi Prcsindo
236
hrl
Irrvlin, 1., llea!,n. I D., f isdale. s.L. and Nehon. w L
Jdili?t dn int.o.l"dio n, n lrnd nr.haqen.nt
Ilall. Lrpper Saddb Rnea Nc* Jctut 199 n
kctu.unai besi (Fc) dcn8ai asm humd
produkrifids tllriel vaig bartr
drn pcn3cloLm ak trtrruk
'neningkrrkan
Padang
l'jrugmh
Doktor llmtr ilfru P.dlnian
disanabkan. tDi$6i1.
173
hal.
r.nnebn lLmuT.n.h.
Ilewlymri 2l]l]7 Lrpala
pctrgeDdalian
M 1997 hrctu i.n .J eil nihtt't\ \| h tutut
SSS,4 SpeciaL Plblislion Ntrnh€r 17 s'il
d
nll
nni.he:
ot:1t
rruang. P.N4 Jan Sclrtriglr.
Scicrce Smicll ofAmeric4lnc s20
P