TULISAN PERHITUNGAN PENENTUAN AWAL BULAN

TULISAN
PERHITUNGAN PENENTUAN AWAL BULAN KAMARIYA ( Hisab Hakiki)
Mata Kuliah ILMU FALLAK
Dosen Pengampu: Bapak Basthoni

Disusun oleh
Siti Faila Sighnorina

(1602036172)

PRODI HUKUM EKONOMI SYARIAH
FAKULTAS SYARIAH DAN HUKUM
UNIVERSITAS ISLAM WALISONGO
SEMARANG
2017

1.

AWAL BULAN R. AWAL 1443 H
01 – 03 – 1443 H


2.

LOKASI
LINTANG
BUJUR
TINGGI

3.

Pantai Moro Demak
44’
40°
59’
73°
12
m

KONVERSI TANGGAL
29
29


Shafar
2

30.822”
21.508”

1443
1443

H
H

Waktu yg dilalui

1442
1
29
48
2

510.288
709
30
29
511.056
227.016
13
738.085

1442 tahun : 30 tahun =
48 daur x 10.631 hari =
2 tahun =
1 bulan =
29 hari =
JUMLAH
Selisih Masehi-Hijriyah
Anggaran Gregorius
JUMLAH
511056 : 7 =
511056 : 5 =


73008 lebih
102211 lebih

738085 : 1.461 =
505 siklus x 4 tahun =
280 : 365 =
280 hari =

Waktu yang berjalan =

Data Astronomis tanggal =

Jumat
Legi

280
7

Hari

Hari

2020 tahun
9 bulan
7

4.

Tahun
Bulan
Hari
Daur
Tahun
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari

Hari

280
Hari
2020 Tahun

tahun
9 bulan

Waktu yg dilewati =

Jadi:
Bertepatan

0
1

505 siklus

-


LS
BT

hari

7

29
7

hari
10 bulan
2021 tahun
Shafar
1443
Oktober
2021
7 Oktober 2021 M


H
M

5.

FIB terkecil tanggal =

6.

ELM jam 0 =
ELM jam 1 =
Selisih (B1)

7.

ALB jam 0 =
ALB jam 1 =
Selisih (B2)

8.


ELM jam 0 =
ALB jam 0 =
MB

9.

B2
B1
SB

10. Titik Ijtima' = MB : SB
MB
SB
Titik Ijtima' =
11. Waktu FIB terkecil =
Titik Ijtima' =
Ijtima' =
Koreksi WIB =
Ijtima' =


213°
213°

17°
18°
0
213°
17°
195°



195°

399°

399°
399°


406°

12. Perkiraan Matahari terbenam di pantai Moro Demak
pada 7 Oktober 2021 M
Lintang
40°
Bujur
73°
Deklinasi
-5°
Equation of time


Dip = 0,0293 x √5 =
h = - (0° 16' + 34' 30'' + Dip) =


Dip

-0°
h=

7 Oktober 2021 M = 0,25763
Jam = 0
47’
35”
50’
5’’
2’
30’’
59’
11’’
31’
6’’
31’
55’’
47’
35’’
59’
11’’
48’
24’’
31’
55’’
2’
30’’
29’
25’’
48’
29’
22’
0’
22’
22’
0’
22’

24’’
25’’
44,532578’’
0’’
44,532578’’
44,532578’’
0’’
44,532578’’

44’
59’
36’
12’
6’

30822’’
21508’’
32’’
11’’
5,3934384’’

16’
34’
6’
56’

0’’
30’’
5,3934384’’
35,393438’’

cos t = - tan (lintang) tan (deklinasi) + sin (h) : cos (lintang) : cos (deklinasi)
-tan (lintang) 1,162402057
tan (deklinasi) -0,09820749
sin (h) -0,01646059
cos (lintang) 0,652164561
cos (deklinasi) 0,995212249
cos t -0,13951794
98
1
11,829968
t=

-

-

-

-

:

+
GMT
+
WIB

LS
BT

+

12 - e =
t : 15 =
bujur : 15 =
Perkiraan Matahari terbenam

11
6
18
5
13

47
32
19
19
0

49
4,7886646
53,788665
49,866667
3,9219979

-12°
-12°




57’
58’
0
0
0

37’’
27’’
50
3,9219979
0,0544722

-12°

57

37,054472








16’
16’
0’
0’
0’
16

5,64”
5,65”
0,01”
3,9219979”
1,089E-05”
5,6399891








16’
16’
0’
0’
0’
16’

12”
12”
0”
3,9219979”
0”
12’’




-0°

16’
34’
6’
56’

5,6399891’’
30’’
5,3934384’’
41,033427’’

+
GMT

13. Data dari Ephemeris pada jam 13 : 0 : 3,92 GMT
Deklinasi Matahari
Deklinasi jam 13
Deklinasi jam 14
Menit Matahari terbenam
Deklinasi Matahari jam 13:0:3,92
GMT
Semi Diameter Matahari (SDm)
SDm jam 13
SDm jam 14
Menit Matahari terbenam
SDm jam 13:0:3,92 GMT

X

X

Equation of time (e)
e jam 13
e jam 14
Menit Matahari terbenam
e jam 13:0:3,92 GMT

X

14. Tinggi Matahari (hm)
hm = - (SDm + 34' 30'' + Dip)
SDm
Dip
hm =

15. Sudut Waktu Matahari (tm)
cos tm = - tan (lintang) tan (deklinasi) + sin (ho) : cos (lintang) : cos (deklinasi)
-tan (lintang)
1,162402057
tan (deklinasi)
-0,23013835
sin (hm)
-0,016487928
cos (lintang)
0,652164561

+

cos (deklinasi)
cos tm
tm =
Ghurub = 12 - e + (tm : 15) - (bujur :
16. 15)
12 - e
tm : 15
bujur : 15
Ghurub sebenarnya =
Koreksi WIB

17. Asensiorekta Matahari (ARm)
ARm jam 13
ARm jam 14
Menit Matahari terbenam
ARm jam 13:32:13,73 GMT

107°

3’

0,974525726
-0,293456016
53,915102’’

11°

18°

13°

20°

43’
8’
52’
19’
32’
0’
32’

48”
15,59434”
3,5943401”
49,866667”
13,727673”
0”
13,727673”

212°
212°
-0°

-0°
212°

3’
6’
2’
32’
1’
5’

49”
14”
25”
13,727673”
17,886254”
6,8862535”

24°
24°
-0°

-0°
24°

2’
30’
28’
32’
15’
17’

11”
47”
36”
13,727673”
21,743524’’
32,743524”



-0°

-0°


3’
16’
13’
32’
7’
10’

9”
42”
33”
13,727673”
16,700166”
25,700166”








15’
15’
0’
32’
0
15

13,95’’
13,45’’
0,5’’
13,727673’’
0,2685733
13,681427

+
GMT
+
WIB

X

18. Asensiorekta Bulan (ARb)
ARb jam 13
ARb jam 14
Menit Matahari terbenam
ARb jam 13:32:13,73 GMT

X

19. Deklinasi Bulan (Db)
Db jam 13
Db jam 14
Menit Matahari terbenam
Db jam 13:32:13,73 GMT

X

20. Semi Diameter Bulan (SDb)
SDb jam 13
SDb jam 14
Menit Matahari terbenam
SDb jam 13:32:13,73 GMT

X

21. Horisontal Parallax Bulan (HPb)
HPb jam 13
HPb jam 14

Menit Matahari terbenam
HPb jam 13:32:13,73 GMT
Sudut Waktu Bulan (tb) = ARm - ARb
22. + tm
ARm
ARb
tm
tb =





55’
55’
0'

54’’
52’’
2"
13,727673"



32'




0'
55'

1,0742932"
52,925707"

212
24
107
294

5'
17'
3'
51'

6,8862535"
32,743524"
53,915102"
28,057831"

X

23. Tinggi Bulan/Hilal hakiki (hb)
sin hb = sin (lintang tempat) x sin (Db) + cos (lintang tempat) x cos (Db) x cos (tb)
40
44'
30822"
lintang tempat
Db
7
10'
25,700166"
tb
294
51'
28,057831"
sin (lintang tempat)
sin (Db)
cos (lintang tempat)
cos (Db)
cos (tb)
sin hb
hb =

-

-0
0
0
0
0
0
10

45'
7'
39'
59'
25'
10'
12'

29,078737"
29,566729"
7,7924198"
31,81883"
13,323135"
38,403495"
52,30403"

10
0
0
0

12'
55'
59'
54'

52,30403"
52,925707"
2,9424181"
59,784087"

10
0
0
9

12'
54'
15''
33

52,30403"
59,784087"
13,681427"
6,2013704"

33'
4'
5'

6,2013704"
32,420065
38,343786

+

LS

24. Parallax Bulan (Pb) = cos (hb) x HPb
hb
HPb
cos (hb)
Pb =
25. Tinggi Hilal (hh) = hb - Pb + SDb
hb
Pb
SDb
hh =

26. Refraksi (refr) = 0.0167 : tan (hh + 7.31 : (hh + 4.4))
hh
9
hh + 7.31 : (hh + 4.4)
10
0
refr =

+

Tinggi Hilal Mar'i (hhm) = hh + refr +
27. Dip
hh
9
refr
0
0
Dip
9
hhm =
Posisi Hilal Mar'i = di atas Ufuk Mar'i

33'
5'
6'
44'

6,2013704"
38,343786"
5,3934384"
49,938595"

+

28. Nishful Fudlah Bulan (NFb) = sin NFb = (sin (lintang) x sin (Db)) / ( cos (lintang) x cos (Db))
lintang
40
44'
30822"
LS
Db
7
10'
25,700166"
sin (lintang)
-0
45'
29,078737"
sin (Db)
0
7'
29,56672"
cos (lintang)
0
39'
7,7924198"
cos (Db)
0
59'
31,81883"
sin NFb
-0
8'
46,700355"
-8
24
46,418551"
NFb =
Parallax Nishful Fudlah Bulan (PNFb) = cos NFb x
29. HPb
NFb
-8
cos NFb
0
HPb
0
0
PNFb =

24
59
54
54

46,418551
21,261958
59,784087
24,276538

Setengah Busur Siang Bulan Hakiki (SBSH) = 90 +
30. NFb
NFb
-8
90
81
SBSH =

24
0
35

46,418551
0
13,581449

31. Setengah Busur Siang Bulan b (SBSb)
SBSH >= 90 maka SBSb = 90 + NFb - PNFb + (SDb + 0,575 + Dip)
SBSH < 90 maka SBSb = 90 + NFb + PNFb - (SDb + 0,575 + Dip)
90
0
NFb
-8
24
PNFb
0
54
SDb
0
15
0
34
Dip
0
6
81
33
SBSb =
32. Lama Hilal (Lm_b) = (SBSb - tb) : 15
SBSb
tb

81
294
15

33
51
0

0
46,418551
24,276538
13,681427
30
5,3934384
48,783122

48,783122
28,057831
0

X

+

Lm_b =

-14

13

10,618314

Terbenam Hilal (Terb_b) = Ghurub +
33. Lm_b
Ghurub
Lm_b
Lmb =

20
-14
6

32
13
19

13,727673
10,618314
3,1093595

34. Arah Matahari = tan (Am) = -sin (lintang) : tan tm + cos (lintang) x tan Dm : sin tm
lintang
40
44
30822
tm
107
3
53,915102
Dm
-12
57
37,054472
-sin (lintang)
0
45
29,078737
tan (tm)
-3
15
27,485839
cos (lintang)
0
39
7,7924198
tan (Dm)
-0
13
48,498061
sin (tm)
0
57
21,501275
tan (Am)
-0
23
22,949919
-21
17
28,593656
Am =

WIB
WIB

LS

Arah Matahari = di Selatan titik Barat
35. Arah Hilal = tan (Ab) = -sin (lintang) : tan tb + cos (lintang) x tan Db : sin tb
lintang
40
44
30822
tb
294
51
28,057831
Db
7
10
25,700166
-sin (lintang)
0
45
29,078737
tan (tb)
-2
9
30,519402
cos (lintang)
0
39
7,7924198
tan (Db)
0
7
33,11375
sin (tb)
-0
54
26,474107
tan (Ab)
-0
26
30,030978
-23
49
47,50331
Ab =

LS

Arah Hilal = di Selatan titik Barat
36. Posisi Hilal (PH) = Ab – Am
Ab
-23
49
Am
-21
17
-2
32
PH =
Posisi Hilal = di Selatan Matahari

47,50331
28,593656
18,909654

37. Arah Terbenam Hilal = tan (ATb) = -sin (lintang) : tan SBSb + cos (lintang) x tan Db : sin SBSb
lintang
40
44
30822
LS
SBSb
81
33
48,783122
Db
7
10
25,700166
-sin (lintang)
0
45
29,078737
tan (SBSb)
6
44
32,29585

cos (lintang)
tan (Db)
sin (SBSb)
tan (ATb)
ATb =

0
0
0
0
11

38. Luas Cahaya (Fraction Illumination) Hilal = FIb
FIb jam 13
FIb jam 14
Menit Matahari terbenam

0

FIb jam 13:32:13,73 GMT

39
7
59
11
3

0,30705
0,31092
-0,00387
32
-0,002078757
0,309128757

7,7924198
33,11375
21,045124
43,50674
26,313288

13,727673

39. Lebar Nurul Hilal = (NH) = (√ [PH^2 + hhm^2] ) : 15
PH
-2
32
hhm
9
44
PH^2
6
26
hhm^2
95
0
(√ [PH^2 + hhm^2] )
10
4
0,671490639
NH

18,909654
49,938595
39,908238
28,830722
20,494484

Kemiringan Hilal = tan (MRG) = [PH :
40. hhm]
PH
-2
hhm
9
tan (MRG)
0
14
MRG
Kemiringan Hilal = Hilal Terlentang

18,909654
49,938595
37,592828
52,652713

32
44
15
35

x

DATA MATAHARI

DATA BULAN