Budget: Previous Years | Timor-Leste Ministry of Finance FINAL BB3AOR 2015
REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE
Orsamentu Rektifikativu
Aprovadu
Distritus
Livru-3A
Índice
Prefásiu ........................................................................................................................................................................... 1
Introdusaun ......................................................................................................................................................................3
PARTE A : Sumariu Estatistika Distrital ........................................................................................................................6
Mapa 1: Lina kiak Distritu .........................................................................................................................................6
Mapa 2: Hasa’e kualidade Be’e Mos iha Distritu ......................................................................................................7
Mapa 3: Hadi’a Saneamentu Basiku iha Distritu ......................................................................................................8
Mapa 4: Uma Kain ba produsaun agrikula iha Distritu ..............................................................................................9
Mapa 5: Inskrisaun Neto Ensinu Primáriu iha Distritu ............................................................................................10
Mapa 6: Proporsaun Populasaun ne’ebe ekonomia ladun diak ................................................................................11
PARTE B: Sumariu Despeza PDID no PNDS iha Distritu ...........................................................................................12
PARTE C : Perfil no Orsamentu Distritu husi programa PDID no PNDS .................................................................20
1. Distritu Aileu .......................................................................................................................................................20
2. Distritu Ainaro ......................................................................................................................................................26
3. Distritu Baucau .....................................................................................................................................................33
4. Distritu Bobonaro .................................................................................................................................................40
5. Distritu Cova-Lima ...............................................................................................................................................47
6. Distritu Dili ...........................................................................................................................................................53
7. Distritu Ermera ....................................................................................................................................................61
8. Distritu Laútem .....................................................................................................................................................68
9. Distritu Liquiça .....................................................................................................................................................74
10. Distritu Manatuto ................................................................................................................................................80
11. Distritu Manufahi ...............................................................................................................................................86
12. Rejiaun Administrativa Espesial Oe-Cusse Ambeno .........................................................................................92
13. Distritu Viqueque ...............................................................................................................................................97
Despezas sira seluk ba Dezenvolvimentu iha Distritus. ..............................................................................................103
Despezas husi Parseria ba Liñas Ministeriu 2015 .......................................................................................................108
Page 2 of 137
INTRODUSAUN
Orsamentu Jeral Estadu ba tinan 2015 hetan ona aprovadu hosi Parlamentu Nasional iha loron 18
Dezembro 2014 no promulgasaun husi Presidente Republika iha loron 29 Dezembro 2014. Ho situasaun
dinamika politika nebe akontese iha Timor Leste, Orsamentu Jeral Estadu 2015 nebee hahu ezekuta ona
presiza halo mudansa, atu nunee hodi alinha ho politika remodelasaun Estrutura Governu husi V ba VI
Governu Konstituisional.
Atu aselera politika desenvolvimentu iha Timor Leste, VI Governu Konstituisional kria ona lei organika ho
Dekreto Lei nu. 6/2015, 11 Marsu konaba ORGÂNICA DO VI GOVERNO CONSTITUCIONAL.
Estrutura VI Governu Konstituisional nebe hetan tomada ba posse husi Presidente Republika iha loron 16
Fevereiro 2015 iha Salaun Palácio Nobre Lahane.
Ho remodelasaun ne’e, afeta mos ba Orsamentu Jeral Estadu 2015 presiza submete prosesu Orsamentu
Rektifikativu hodi responde estrutura foun VI Governu Konstitusional. Nunee iha loron 7 Abril 2015
Parlamentu Nasional konsege aprova Orsamentu Rektifikativu 2015 no hetan ona promulgasaun husi
Presidente Republika iha loron 13 Abril 2015.
Livru Nu. 3A Orsamentu Rektifikativu 2015 ne’e hatudu Orsamentu Estadu tuir distritu ho orsamentu
multi-distritu (distritu rua ba leten), inklui mos informasaun badak konaba distritu hanesan : populasaun,
funsionáriu governu, fasilidades saúde no edukasaun, idozu no invalidu sira, Bolsa da Mãe, Kombatente
Libertasaun Nasional no benifisiariu- ba Mártire sira, ho despeza Parseiru Dezenvolvimentu iha distritu sira
tuir Ministeriu/Ajensia.
Iha tinan 2015, depois remodelasaun VI Governu Konstitusional haforsa liu tan ninia esforsu ba
dezenvolvimentu lokal nudar dalan ida atu atinji metas ne’ebe hatúr ona iha Planu Estratejiku
Dezenvolvimentu Nasional ho nune’e halao kontinuasaun ba programa dezenvolvimentu foun rua nebe
deklara tiha ona husi IV Governu liu Resolusaun no. 1/2012 nebe hanaran Programa Nasional
Dezenvolvimentu Suku (PNDS) hodi troka Programa PDL no DL no. 4/2012 konaba Programa
Dezenvolvimentu Integradu Distrital (PDID) nebe sei akumula PDD 1 no 2.
Alokasaun Orsamentu ba PNDS mai husi Despeza Transferensia Publika iha Fundu Konsolidadu TimorLeste (FKTL). Alokasaun orsamentu ba Suku ida-idak depende ba kriteria hanesan total populasaun, no
klasifikasaun hanesan area remota, remota liu no remota teb-tebes husi Suku ba Kapital Sub Distritu,
Distritu no Kapital Nasaun (Dili). Tanba iha remodelasaun nebe akontese mak programa ida ne’e, nebee
uluk tutela Ministeriu Administrasaun Estatal nia responsabilidade no agora transfere responsabilidade ba
Ministeriu Planeamentu no Investimentu estratejiku mak sei responzabiliza diretamente ba alokasaun
orsamentu Distrital tuir kriteriu sira nebe mak determina husi lei no konsulta ho Konseilu Suku sira.
PNDS sei hakbi’it komunidade sira, sira nia Xefe no Konsellus Sukus, atu planeia no hari’i infra estrutura
bázika ne’ebe sai hanesan prioridade suku, responsavel ba resultadu no fundus ne’ebe utiliza no atu asegura
manutensaun projetus no atu nune’e projetus kontinua funsiona no oferese benefisius ba komunidade.
Komunidade presiza assistensia barak atu bele implementa no realiza mehi refere.
Iha tinan 2014 preparasaun ba OJE 2015, V Governu Konstituisional aloka orsamentu ba programa PNDS
hamutuk tokon $17,8 ho nian kompozisaun ba projetu fisiku hamutuk tokon $15,3 no tokon $ 2,6 ba
Page 3 of 137
kustus operasional. Projetu fisiku ba tinan 2015 implementa deit iha Sukus 353, Distritus 13. Maibe iha
Orsamentu Rektifikativu 2015, programa ida nee hetan redusaun ba tokon $10,000,000. Husi total nee
destinadu ba Suku 272 iha Munisipiu hotu iha Timor Leste nebe’e kompostu hosi projetu fisiku
(komunitariu) tokon $ 8,544,000 ba Suku 203 no tokon $1,454,500 nudar kustu operasional Suku 68 hodi
halo preparasaun planeamentu ba programa tinan 2016. Ho nunee, projetu PNDS ba Rejiaun
Administrativu Espesial Oe-Cusse Ambenu no Zona Espesial Ekonomia Sosial Merkadu (ZEEMS) iha
Orsamentu Rektifikativu 2015 hetan redusaun husi montante rihun $628,750 reduz ba rihun $383,750
Alokasaun orsamentu ba PDID mai husi despeza Kapital Dezenvolvimentu iha fundu CFET.
Politikamente programa nee, Ministeriu Administrasaun Estatal mak sei kordena ho Instituisaun hot-hotu
nebe iha projetu ho valor kiik liu rihun $500,001. Ministeriu Administrasaun Estatal no Ministeriu
Planeamentu no Investimentu Estratejiku mak sei responsabiliza no kordena ba alokasaun ba distritu idaidak tuir faktor-relevante sira hanesan populasaun, numeru ema kiak no seluk-seluk tan. Instituisaun hothotu sei apresenta proposta Planu Kapital Dezenvolvimentu liu husi – PDID ba Ministeriu
Administrasaun Estatal no politika implementasaun no kontrolu projetu liu hosi Ministeriu Planeamentu
no Investimentu Estratejiku.
PDID akumula dotasaun – ba PDD I no II hanesan kontinuasaun PDD 2010, 2011, 2012 no 2013 no 2014
nebe sei implementa husi Ministeriu Planeamentu no Investimentu Estratejiku ho kordenasaun MAE.
Maibe orsamentu ida ne’e hanesan Kapital Dezenvolvimentu nebe determina ona valor osan husi rihun
$1,001 to’o rihun $150,000 konsidera ba PDD I no PDD II ho valor osan husi rihun $150,001 to’o rihun
$500,000.
Total orsamentu PDID nebe prepara iha tinan 2014 ba tinan 2015 hamutuk tokon $34,843,612.- Maibe
depois Orsamentu Rektifikativu 2015, total orsamentu ba PDID reduz ba tokon $32,843,612. Reduzaun
ne’e akontese iha PDID foun hosi $28,768,224 reduz ba $26,768,224. Reapropriasaun PDD-1 & PDD-2
tinan 2012 ba tinan 2015 ho total $775; Reapropriasaun PDD-1 & PDD-2 tinan 2013 & 2014 ba tinan
2015 ho total rihun $3,068; Reapropriasaun PDL tinan 2012 ba 2015 ho total $198 no kustus seluk ba
PDID tinan 2015 ho total rihun $2,035.
Montante reapropriasaun nebe temi iha leten ba projetu PDID (PDD-1 & PDD-2) no PDL reapropria
hikas ba tinan 2015 tanba lakonsege finaliza iha tinan refere. Kalkulasaun ida ne’e hodi prevene projetu
sira nebe labele inplementa ka hakotu iha 31 de Dezembro 2014 (informasaun kompletu bele hare iha
tabela orsamentu husi Distritu ida idak).
Livru No.3 mos apresenta projetu reapropriasaun no retensaun husi 2012, 2013 no 2014 nebe la-konsege
finaliza iha 2014 no sei lori kontinua iha 2015. Ba retensaun no reapropriasaun projetu PDD I no PDD II
husi 2012 hamutuk rihun $774.7; Reapropriasaun/retensaun PDL husi 2012 hamutuk rihun $198.3 no
tokon $3.1 ba reapropriasaun/retensaun PDD- I no PDD-II husi tinan 2013/2014 . Kalkulasaun ida ne’e
hodi prevene projetu sira nebe labele inplementa ka hakotu iha 31 de Dezembro 2014 (informasaun
kompletu bele hare iha tabela orsamentu husi Distritu ida idak).
Page 4 of 137
Bainhira implementa didi’ak, PDID (PDD I ho II) no PNDS sei kontribui direta ba kreximentu ekonómiku,
loke servisu, ho lori oportunidade barak ba distritu, sub-distritu, Suku no aldeia. Nune’e dezenvolvimentu
ekonómiku mos sei aumenta iha distritu sira ne’e tuir objetivu governu nia politika.
Alem de PDNS no PDID, iha distritu sira mos sei iha Projetu Anual Ministeriu/Ajensia sira ho projetu
multi anual husi Fundu Infra-estrutura, maibe projetu sira ne’e sei implementa husi nivel nasional.
Livru no. 3 mos apresenta Orsamentu Parseiru Dezenvolvimentu nebe Unidade ba Jestaun Parseiru
Dezenvolvimentu, Ministériu Finansas kompila tuir informasaun nebe fo sai husi Parseiru
Dezenvolvimentu.
Page 5 of 137
PARTE A : SUMARIU ESTATISTIKA DISTRITAL
MAPA 1: LINA KIAK DISTRITU
Liña kiak hatudu persentajen populasaun iha distritu ho númeru nebee sei a’as ho nia rendimentu rihun $32
kada fulan nebee Governu konsidera tama iha kategoria populasaun sei kiak.
Tuir mapa estatistika iha okos hatudu katak:
1. Distritu Manufahi hatudu liña probreza ne’ebé a’as tebes.(kor mean);
2. Distritu Manatuto, Aileu, Ainaro no Rejiaun Administrativa Espesial Oecussi Ambeno iha liña pobreza
ladun diak;
3. Distritu Dili, Viqueque, Liquiçá, Ermera, Bobonaro no Cova-Lima iha liña pobreza diak uituan.
4. Distrtu Baucau no Lautem iha liña pobreza tun/kiik;
Poverty headcount ratio
Percent Total
Dili
Lautem
Baucau
Liquica
Aileu
Manatuto
Viqueque
Ermera
Bobonaro
Manufahi
Ainaro
Covalima
Oecusse
Tot al
0.0 - 19.9
20.0 - 39.9
40.0 - 59.9
60.0 - 79.9
80.0 - 100.0
Missing Value
Sources
National Statistic Directorate_World Bank‐ Timor‐Leste Poverty in a Young Nation_2008
Page 6 of 137
MAPA 2: HASA’E KUALIDADE BE’E MOS IHA DISTRITU
Estatistika ida ne’e hatudu persentajen populasaun ne’ebé simu bee husi bee matan ne’ebé di’ak.
Hadi’a bee matan inklui baze ida ne’ebé uza ba konstrusaun hodi garante protesaun husi infeksaun,
liliu husi fezes. Be matan bai-bain ne’ebé maka hadi’a ona maka bee torneira, posu ne’ebe protejidu,
posus artezianus no halibur udan been. Fontes nebee seidauk hetan protesaun mak inklui mota, lagus,
lagoas, belorin no fonte seluk ne’ebé nakloke ba infeksaun no bele fahe moras hanesan tifu, kolera no
dizenteria. Tuir mapa estatistika iha okos:
1. Iha Distritu Baucau asesu ba be’e mo’os atinji 20% - 40%;
2. Iha Distritu Viqueque, Aileu, Ermera, Ainaro no Manufahi , 40 – 60 % asesu ba be mo’os;
3. Iha Distritu Lautem, Liquiçá, Bobonaro, Cova-Lima no Rejiaun Administrativa Espesial Oecussi
Ambeno, atinji 60 – 80% asesu ba Be Mo’os;
4. Distritu Dili atinji 80 -100% ba asesu Be Mo’os.
Proportion of private households using an improved drinking water source
Dili
Lautem
Baucau
Liquica
Aileu
Manatuto
Viqueque
Ermera
Bobonaro
Ainaro Manufahi
Covalima
Oecusse
Per cent (%)
0.00 ‐ 19.99
20.00 ‐ 39.99
40.00 ‐ 59.99
60.00 ‐ 79.99
80.00 ‐ 100.00
Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR‐LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010
Page 7 of 137
MAPA 3: HADI’A SANEAMENTU BASIKU IHA DISTRITU
Hadi’a fasilidade saneamentu katak atu haketak foer no hasai husi ema husi kontaktu ba ema fali.
Ne’e inklui deskarga sintina, koneksaun sistema esgotu kanalizadu, deskarga/pour flush ba latrinas
posu, ventiladu latrina di’ak (VLD) no latrina ho laje.
Tuir dadus mapa estatistika iha okos hatudu katak :
1. Distritu Viqueque no Ainaro hetan kualifikasaun aat tanba atinji entre 0 – 20 %;
2. Distritu Baucau, Lautem, Aileu, Manufahi, Liquiçá, Ermera, Bobonaro, Cova-Lima no Rejiaun
Administrativa Espesial Oecussi Ambeno hetan persentajen entre 20 – 40 % ho predikadu aat
uituan;
3. Distritu Manatuto ho persentajen entre 40 – 60 % ho predikadu naton;
4. Distrito Dili ho persentajen entre 80 – 100 % ho predikadu diak tebes.
Proportion of private households using an improved sanitation facility
Dili
Lautem
Baucau
Liquica
Aileu
Manatuto
Viqueque
Ermera
Bobonaro
Ainaro
Manufahi
Covalima
Oecusse
Per cent (%)
0.00 ‐ 19.99
20.00 ‐ 39.99
40.00 ‐ 59.99
60.00 ‐ 79.99
80.00 ‐ 100.00
Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR‐LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010
Page 8 of 137
MAPA 4: UMA KAIN BA PRODUSAUN AGRIKULA IHA DISTRITU
Tuir dadus mapa estatistika iha okos hatudu katak:
1. Iha mapa nebe kor mean signifika katak
kiik/uituan liu ho total entre 4.547 – 5.826;
populasaun nebe presta servisu iha agrikultura
2. Iha mapa ho kor matak naroman hatudu katak numeru populasaun entre 9.213 -14.073 mak
partisipa iha vida agrikultor;
3. Iha mapa ho kor kinur hatudu katak numeru populasaun entre 7.729 -9.212 mak partisipa iha
vida agrikultor;
4. Iha mapa ho kor pink hatudu katak numeru populasaun entre 5.827 -7.728 mak partisipa iha vida
agrikultor
Private household in crop production
Number Total
Total
4,547 ‐ 5,826
5,827 ‐ 7,728
7,729 ‐ 9,212
9,213 ‐ 14,073
14,074 ‐ 15,526
Missing Value
Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR‐LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010
Note: The boundaries and the names shown and the designations used on these maps do not imply official endorsement or accepta
nce by the United Nations.
Page 9 of 137
MAPA 5: INSKRISAUN NETO ENSINU PRIMÁRIU IHA DISTRITU
Kor kinur (Ermera no Rejiaun Administrativa Espesial Oecussi Ambeno) iha Mapa kraik hatudu
katak persentajen labarik ba eskola kiik entre 40 – 60% nebe ba eskola primaria kompara ho distritu
seluk nebe atinji 60 – 80 % nebe asesu ba eskola primaria.
Net enrolment ratio in primary education
Dili
Lautem
Baucau
Liquica
Aileu
Manatuto
Viqueque
Ermera
Bobonaro
Ainaro Manufahi
Covalima
Oecusse
Per cent (%)
0.00 ‐ 19.99
20.00 ‐ 39.99
40.00 ‐ 59.99
60.00 ‐ 79.99
80.00 ‐ 100.00
Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR‐LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010
Page 10 of 137
MAPA 6: PROPORSAUN POPULASAUN NE’EBE EKONOMIA LADUN DIAK
Tuir dadus mapa estatistika iha okos hatudu katak:
1. Mapa ho kor pink hatudu 20 – 40 % ba populasaun nebe nia ekonomia ladun diak tanba la
servisu, katuas, moras, la eskola no seluk tan;
2. Mapa ho kor kinur hatudu 40 – 60 % populasaun nebe partisipa iha dezenvolvimentu ekonomia
maibe sidauk atinji kualidade ida ke sufisiente.
Proportion of population aged 15‐64 who are economically inactive
Percent Total
Total
0.00 ‐ 19.99
20.00 ‐ 39.99
40.00 ‐ 59.99
60.00 ‐ 79.99
80.00 ‐ 100.00
Missing Value
Page 11 of 137
PARTE B: SUMARIU DESPEZA PDID NO PNDS IHA DISTRITU
SUMARIU ORSAMENTU DISTRITAIS
Iha parte ida ne’e sei apresenta fontes orsamentus ba distritus sira inklui mos orsamentu husi projetus
sira nebee implementa husi nivel nasional. Fontes sira nee sei informa liu husi grafiku 3.
− Grafiku 1 apresenta kona ba fontes orsamentais tuir programas
− Grafiku 2 apresenta kona ba fontes orsamentu tuir distritus
− Grafiku 3 apresenta kona ba despezas perkapita husi total orsamentu husi programa PDID no
PNDS
Grafik 1 : Apresenta total orsamentu Distritais no Fontes seluk
Rehab Eskola &
Posto Saude,
17,000
Adisional PDID
2014, 2,035
PDID, 30,809
PNDS, 10,000
LM, 41,137
Mão da Obras,
10,129
Grafika 1 hatudu projetu nebe implementa direta husi rekursu nivel distrital depois Orsamentu
Rektifikativu hetan mudansa alokasaun orsamentu hamutuk tokon $50.9 mak hanesan PNDS, PDID
no Mão de Obras. Projetu sira nebee mak nia implementasaun iha distritus maibe implementador
husi nivel nasional hamutuk tokon $60.2 mak hanesan projetu Liñas Ministeriais, rehabilitasaun
eskola no Posto Saúde no projetu nebee la identiifikadu.
Page 12 of 137
Grafiku 2: PDID no PNDS tuir Distritus
Mão da Obras,
$10,129
Aileu, $2,616
Ainaro, $2,917
Baucau, $4,503
Bobonaro, $3,593
Covalima, $2,822
Rehab Eskola & Posto
Saude, $17,000
Dili, $5,035
Ermera, $4,513
Adisional PDID 2014,
$2,035
Lautem, $3,146
Viqueque, $3,631
Liquica, $2,902
Oecusse, $384
Manufahi, $2,423
Manatuto, $2,323
Grafiku 2 indika katak iha distritu 5 mak hetan alokasaun despeza boot hamutuk tokon $14.1 (entre
tokon $4.3 – tokon $5.0) husi total despeza PDID ho PNDS. Distritu sira nebee hetan despeza boot
mak Dili, Ermera no Baucau. Distritu sira nebe hetan despeza kiik nebee menus husi tokon $4
hamutuk tokon $26.8, maibe la-iha diferensa nebee signifikante. Iha parte ida nee apresenta mos
despezas boot nebee kontribui ba dezenvolvimentu distritus mak hanesan projetus mão de obras,
projetu rehabilitasaun eskola no postu saude no projetu adisional PDID 2014.
Page 13 of 137
Grafiku 3 : Apresenta total orsamentu PDID & PNDS perkápita
Viqueque, $52
Aileu, $59
Oecusse, $6
Manufahi, $50
Ainaro, $49
Baucau, $40
Manatuto, $54
Bobonaro, $39
Liquica, $46
Covalima, $47
Lautem, $53
Dili, $22
Ermera, $39
Grafiku 3 hatudu katak kuaze distritu hotu hetan despezas per-kápita bot liu rihun $50 (entre rihun
$51 – rihun $59) mak distritu Viqueuqe, Aileu, Lautem no Manatuto. Distritu sira nebee ninia
despezas per-kapita menus husi $50 mak Distritu Dili, Ainaro, Baucau, Bobonaro, Covalima,
Ermera, Liquisa, Oe-Cusse no Manufahi.
TOTAL ORSAMENTU PDID NO PNDS BA DISTRITU
Politika V Governu ba 2015 hahu aloka fali orsamentu projetu PDID foun kompara ho tinan 2014
nebee konsentra deit ba projetu reapropriasaun no retensaun. Orsamentu foun alokadu ba projetu
PDID hamutuk tokon $28.7, projetu reapropriasaun/retensaun husi PDD no PDL nebee sei kontinua
iha 2015 no sei aloka mos orsamentu tokon $4.0 no Orsamentu ba PNDS hamutuk tokon $17.8
nebee refere ba projetu fiziku hamutuk tokon $15.3 no kustus operasional hamutuk tokon $2.6.
Liu husi Orsamentu Rektifikativu, VI Governu Konstitusional kontinua implementa programa sira
nebee trasa tiha ona husi Governu anterior, maibe presiza re-intergra programa planeamentu
integradu ba programa fiziku sira hotu, atu nunee hodi estandariza desenhu no kustus ba projetu sira
hotu. Tamba nee, iha orsamentu rektifikativu hetan redusaun orsamentu PNDS no PDID hanesan
temi iha parte introdusaun. Informasaun orsamentu sira depois orsamentu rektifikativu bele
akompanha tuir tabela nee:
Page 14 of 137
Distritus
Aile u
Reapro./Retensaun 2012 ba 2015
PDL
2,838
PDD-I
PDD-II
Reapro./Retensaun 2013/14 ba 2015
Total
PDD-I
PDD-II
Total
PDID Foun 2015
PDD-I
62,847
20,000
85,685
79,714
19,741
99,455
PDD-II
Total PDID
Total
468,068
1,252,442
1,720,510
1,905,649
PNDS 2015
Fisiku
583,750
O perasional
126,750
Total
Total
710,500
2,616,149
2,917,016
Ainaro
10,607
6,556
-
17,162
299,434
469,398
768,832
598,730
1,022,542
1,621,272
2,407,266
424,500
85,250
509,750
Baucau
1,357
13,625
-
14,981
23,369
52,741
76,109
1,711,577
1,404,489
3,116,067
3,207,157
1,137,750
157,750
1,295,500
4,502,657
21,560
2,391
-
23,951
-
216,261
216,261
1,138,803
1,258,467
2,397,270
2,637,482
808,000
147,500
955,500
3,592,982
1,400
113,927
424,060
497,250
Bobonaro
-
115,327
11,537
56,995
68,532
1,603,813
2,027,874
2,211,732
113,250
610,500
2,822,232
Dili
10,200
22,738
61,596
94,534
112,760
523,454
636,214
817,342
2,612,840
3,430,182
4,160,930
867,500
7,000
874,500
5,035,430
Ermera
88,150
33,290
15,157
136,597
155,933
27,090
183,022
304,772
2,656,081
2,960,852
3,280,472
1,043,250
189,500
1,232,750
4,513,222
Lautem
10,558
46,824
39,560
96,942
51,386
57,558
108,943
871,627
1,082,882
1,954,508
2,160,394
836,000
150,000
986,000
3,146,394
Liquica
4,603
18,320
-
22,923
54,858
50,965
2,318,664
493,750
90,000
Manatuto
20,091
11,319
62,627
94,036
33,315
115,157
148,472
759,221
807,574
1,566,795
1,809,303
405,250
108,500
513,750
2,323,053
Manufahi
21,972
6,125
110,000
138,097
80,146
129,299
209,445
740,934
697,705
1,438,639
1,786,180
533,500
103,000
636,500
2,422,680
Covalima
2,902,414
-
-
-
322,750
61,000
383,750
383,750
62,371
65,525
132,896
30,306
416,184
446,490
719,243
1,625,093
2,344,337
2,923,723
590,750
116,500
707,250
3,630,973
198,335
400,331
374,464
973,130
932,757
2,134,841
3,067,598
8,554,378
18,213,846
26,768,224
30,808,952
8,544,000
1,456,000
10,000,000
40,808,952
Despesas projetu adisional PDID 2014
-
583,750
5,000
-
-
2,189,919
Viqueque
-
-
2,189,919
O ecusse
Total
-
105,823
-
-
-
2,034,660
Despesas ba programa estrada rurais, tejolo no auto emprego
10,129,000
Despesas Rehabilitasaun Eskola no Posto Saude iha Terre torio tomak
17,000,000
Despesas husi projetus Linha Ministeriu no Instituisaun Estadu sira
41,137,014
Grand Total Despesas ba Distrito 2015
111,109,626
Husi tabela iha leten akomoda orsamentu hotu-hotu nebee ninia target implementasaun iha distritus,
tantu implementasaun direta iha nivel distritus no mos implementasaun husi nivel nasional.
1. Orsamentu ba projetu reapropriasaun/retensaun PDL tinan 2012 nebe uluk ninia alokasaun
atravês husi kategoria Transferensias Publika, maibe iha tinan 2014 aloka fali iha kategoria
Kapital Dezenvolvimentu hodi finaliza no iha 2015 presiza prevé nafatin orsamentu rihun $198
hodi kontinua finaliza 42 projetus iha 12 Distritus husi 102 projetus iha 2014 ho total orsamentu
rihun $469.6.
2. Orsamentu ba projetu reapropriasaun/retensaun PDID husi tinan 2012 nebe aloka tiha orsamentu
iha tinan 2014 hodi finaliza projetu 90 (PDD-I projetu 64 no PDD-II projetu 24) no projetu sira
nee seidauk realiza hotu. Nunee iha OJE 2015 presiza prevé nafatin orsamentu rihun $774.7
hodi kontinua no finaliza projetu 30 (PDD-I rihun $400 ba 20 projetus no aloka rihun $374.4
PDD-II ba projetu 10). Iha Orsamentu Rektifikativu husi parte ida nee la-akontese mudansas.
3. Orsamentu ba projetu reapropriasaun/retensaun PDID husi tinan 2013 aloka iha tinan 2014 hodi
finaliza projetu 467 (PDD-I projetus 311 no PDD-II projetus 156), maibe projetus hirak nee
seidauk finaliza hotu. Nunee iha tinan 2015 presiza prevé nafatin orsamentu tokon $3.1 hodi
realiza projetus 106 (total PDD-I hamutuk rihun $932.7 ba 62 projetus no projetus 43 husi
PDD-II ho valor orsamentu hamutuk tokon $2.1). Iha Orsamentu Rektifikativu husi parte ida
nee la-akontese mudansas.
4. Husi total orsamentu reapropriasaun/retensaun ne’e, Governu aloka mos orsamentu tokon $2 ho
intensaun hodi responde no finaliza projetus adisional PDID iha tinan 2014 nebee seidauk hotu
hodi kontinua reapropria ba tinan 2015.
5. V Governu iha tinan 2015 hahu aloka fali orsamentu PDID foun ho montante tokon $28.7
Medidas politika ida nee ho objetivu hodi kontinua implementa programa nasional refere hodi fó
oportunidade atu kria kampu trabalhu ba komunidade hodi hadia sira nian ekonomia iha nivel
minimu nian. Maibe depois Orsamentu Rektifikativu 2015 refere ba politika VI Governu reduz
ba tokon $26.7 ba projetu 142 (PDD-I projetus 82 ho montante orsamentu tokon $8.5 no tokon
$18.2 aloka iha PDD-II ba projetu 60).
6. VI Governu Konstitusional kontinua implementa programa PNDS hamutuk tokon $10. Husi
total orsamentu ida nee aloka ba projetu fisiku hamutuk tokon $8.5 ba suku 202 no kustus
Page 15 of 137
operasional hamutuk tokon $ 2.6 ba suku 246, nee signifika suku sira nebee la-hetan orsamentu
ba projetu fisiku hamutuk suku 44. (inklui sukus balun husi Rejiaun Administrativa Espesial OeCusse Ambeno). Informa katak anterior husi V Governu Konstitusional programa nee tutela
Ministerio Administrasaun Estatal. Maibe iha VI Governu Konstitusional, programa nee tutela
ona iha Ministerio Planeamentu no Investimentu Estrategiku
7. Alen de orsamentu ho tipu kategoria PDID no PNDS, iha mos despezas orsamentais balun nebee
kontribui ba dezenvolvimentu distritais hamutuk tokon $68.2. Fontes orsamentu nee mai husi
projetus Liñas Ministeriu sira, Mão de Obra no resposta emergensia rehabilitasaun eskola no
postu saúde iha territóriu tomak.
Grafik 4 : Reapropriasaun/retensaun PDL 2012 ba 2015
PDL 2012 ba 2015
Oecusse
0%
Manatuto
10%
Aileu
1%
Viqueque
3%
Manufahi
11%
Ainaro
5%
Baucau
1%
Bobonaro
11%
Covalima
1%
Dili
5%
Liquica
2%
Lautem
5%
Ermera
45%
Grafiku 4 hatudu katak Distritu Ermera, Manufahi, Manatuto no Bobonaro hetan alokasaun boot ba
projetu reapropriasaun/retensaun PDL 2012 ba 2015 nebee a’as, entre 10% - 45 %, enkuantu ba
distritus sira seluk hetan alokasaun menus husi 10%. PDID 2012 ba Rejiaun Administrativa Espesial
Oe-Cusse Ambeno reprezenta mos 0% tamba separa ona husi Distritus sira seluk.
Page 16 of 137
Grafik-5 : Reapropriasaun/Retensaun Pdid 2012 ba 2015
PDID 2012 ba 2015
Aileu
11%
Viqueque
16%
Oecusse
0%
Ainaro
1%
Baucau
2%
Bobonaro
0%
Manufahi
15%
Covalima
15%
Dili
11%
Manatuto
10%
Liquica
2%
Ermera
6%
Lautem
11%
Grafiku 5 hatudu reapropriasaun/retensaun PDID 2012 ba 2015 nebee hetan alokasaun ho
persentajen boot entre 11% - 16%, nebee akontese iha Distritu Viqueque (16%), Manufahi (15%),
Cova Lima (15%), Aileu, Lautem, Dili (11%). Distritu sira seluk mos hetan alokasaun despezas kiik
entre persentajen 0%-9% ka menus husi 10%. PDID 2012 ba Rejiaun Administrativa Espesial OeCusse Ambeno reprezenta mos 0% tamba separa ona husi Distritus sira seluk.
Grafik 6 : Reapropriasaun/Retensaun PDID 2013/14 ba 2015
PDID 2013/14 ba 2015
Aileu
3%
Viqueque
15%
Oecusse
0%
Ainaro
25%
Manufahi
7%
Manatuto
5%
Baucau
2%
Liquica
3%
Lautem
4%
Bobonaro
7%
Dili
21%
Covalima
2%
Ermera
6%
Grafiku 6 : Hatudu projetu reapropriasaun/retensaun PDID 2013/14 nebe hetan alokasaun
despezas boot akontese iha Distritu 3 ho persentajen entre 15% - 25% (Distritu Viqueque 15%,
Page 17 of 137
Distritu Dili 21% no Distritu Ainaro 25%). Iha Distritu 10 seluk hetan alokasaun dspesas kiik husi
7% mai too 3%. Reapropriasaun PDID 2013/14 ba Rejiaun Administrativa Espesial Oe-Cusse
Ambeno reprezenta mos 0% tamba separa ona husi Distritus sira seluk.
Grafiku 7. : Apresenta Persentagen Orsamentu Foun PDID 2015
PDID Foun 2015
Oecusse
0%
Viqueque
9%
Aileu
6%
Ainaro
6%
Manufahi
5%
Manatuto
6%
Baucau
12%
Liquica
8%
Bobonaro
9%
Lautem
7%
Covalima
8%
Ermera
11%
Dili
13%
Grafiku 7. Hatudu katak distritu hotu-hotu depois orsamentu rektifikativu hetan alokasaun despezas
ba projetus PDID foun iha tinan 2015, maibe distritu Oecusse la-hetan alokasaun despezas husi
PDID. Distritus sira nebee hetan despezas boot husi programa PDID tinan ida nee mak Distritu, Dili,
Ermera no Baucau nebee hetan alokasaun entre 11% - 13% no distritus sira seluk hetan alokasaun
despezas menus husi 11% too 5%. PDID foun ba Rejiaun Administrativa Espesial Oe-Cusse Ambeno
tinan 2015 la-hetan alokasaun orsamentu ba programa PDID ho intensaun katak presiza fokus ona
programas sira nebee trasa ona husi Autoriedade Rejiaun Espesial Oe-Cusse Ambeno no Zona
Espesial no Economia Sosial Merkadu Oe-Cusse Ambeno.
Page 18 of 137
Grafik 7 : Apresenta Persentajen Orsamentu Programa PNDS 2015
Projetu Fisiku - PNDS 2015
Oecusse
4%
Viqueque
7%
Aileu
7%
Kustu Operasiona - PNDS 2015
Viqueque
Oecusse 8%
4%
Manufahi
7%
Ainaro
5%
Manufahi
6%
Manatuto
5%
Baucau
13%
Liquica
6%
Ermera
12%
Covalima
6%
Liquica
6%
Lautem
10%
Dili
10%
Ainaro
6%
Baucau
11%
Manatuto
7%
Bobonaro
9%
Lautem
10%
Aileu
9%
Bobonaro
10%
Ermera
13%
Dili
1%
Covalima
8%
Grafiku 7 . Hatudu orsamentu ba programa PNDS 2015 depois orsamentu rektifikativu iha parte
projetu fisiku hetan alokasaun boot liu mak Distritu Baucau ho 13 % no Distritu Ermera ho 12 % no
alokasaun menus husi 12% no kiik liu mak Distritu Oecusse ho 4%. Iha parte kustus operasional nian
alokasaun iha variasaun montante tanba aloka tuir total Sukus nebee mak seidauk iha planeamentu.
programas.
Page 19 of 137
PARTE C : PERFIL NO ORSAMENTU DISTRITU HUSI PROGRAMA PDID NO PNDS
1. DISTRITU AILEU
AILEU DISTRICT
;
Spatial D istribution of Dwellings
;
;
;;
;
;;
;;; ; ;
;;
;
;
;
;
SUCO-LIURA I
;;;;;;;
;
;;;
;
;;;;
;;; ;;;;;;
;
;;
;
; ;; ;
;
; ; ;
;
;
;
;
; ; ;
;
;
;
;;;
;
;
;; ;
; ;
; ;; ;
;;; ;; ;
;;
;; ;
;
;
;
;; ; ;;;;; ;
;;
; ;
;; ;
;
;;
;;;;;;;;
;
;; ;; ;; ; ;;;;
; ;;;;;;;;
; ;
; ; ; ; ;;;
;; ; ;
; ;;
;;;;;; ;
;
;
; ; ;;;;; ; ; ;
;
;; ;;;;;;;; ; ; ;
; ;; ;
;
;
; ;;;;;;;
;;;;;
;;;;;;;
;;
; ;
;;;
; ;; ;
; ;;
;;
;
;
;;;; ;
;
;
;
;;
TOHU META
;
;;
;
;;
FA TISI
; ;
;
;
;
;;
;
;
;
;
;
;
;;
;;
;
;
; ;
;
;; ;
;
;
;
LAULARA
;;
;;;
;;;
;; ;
;; ;
;
;
;
; ;
; ;;
; ;;
;
;
;;;;
; ;;;
;
;;;;;;;
;;;; ;; ;
;;;;
;;;;;
;
;;;;; ; ;;
;;
;;;;;;
; ;;;;;;;
;;
; ; ;;;;;;;;;
;;; ;
; ;;;;
MADA BENO
;
;;
;
;;
;
;
;;
;;;; ;;
;
;;
; ;;; ; ;;;; ;
; ;; ;;; ;;;;;; ; ;;;;;;
; ;;;;;;
;;;;;;;
;; ;;;
; ; ;;;;
;;;
;;;;;;
;;;;; ;;; ;;;; ;
;
;;;
;
;;
;
;;
;
;;
;
;
;;
;;
SELOI
CRAIC
; ;
;
HOHOLA U
;;
;;
; ;;
; ;;;;; ;
;;;
;;;;; ; ;
;;
;
;
;
;
;;
;
;
;;
SUCO LIU RAI
;
;
;;
;;
;;
;
;; ;;;;
; ;
;; ; ;;; ;;;
; ;
;;;;
;;; ;
;
;
;;;
;
;;;
;; ;
;
;; ;
;
;;
;
;
;;
;
;
;;
;
; ;;
;
; ;;;
; ;
;
;;
;;
;
;
;;
;
;;;;
;
;
;
;
;;;;
;
;
;
; ;;
;;;
;; ;;;
;;
; ;
;
;
;; ;
;;;; ;
; ;;; ;
;;;; ;;
;;;;
;
;;;
; ;;
;
;;;
;
;; ;;
;
; ; ; ; ;;
;;
;
;
;; ;
;; ;;
;
; ; ;;
;
;; ; ; ;;; ;;;
;; ;;
;
;;;
;
;;
;; ;
;;; ;;; ; ; ;
;
;;; ;; ;;;;;
;;;; ;;
; ; ;;
; ;;
;;; ;;
;;; ;;;;;; ;
;
;;
; ;;; ;;;; ;;;;;;; ;;;;;;;;;
; ;;;
;;;;;;;;
; ;;
;; ; ;;
;; ;;
;;
;; ;;; ;;; ;
;
; ; ;
;
; ;;;;; ; ;;;;
;
;
;
; ;;;;; ;;;
;
;;
;
;
; ;;; ;
FA TU BOSA
;;
; ;
;
;;
;;
;
;
;
;; ;
; ; ; ;; ; ;
; ;;;;;;;;
; ;;;
;;;;
;;
; ; ;; ;;
; ;;
;
;;;;
; ;
;; ; ;; ; ; ;
;
;
;;; ;
;;;
;;
;
;; ;;;;;;
;;
;;
;
;
;
;;;;
;
;; ;;;
;;;
;
;;;
; ;; ; ;;;
;;;;; ;
;; ;;;;;; ;; ;
;
;;;;;
;;;;;
;
;;;;; ;;;; ;;;
;;;
;;;;;;;;;; ; ;;
;;
;
; ;;;;
;; ;;
; ;
;
FA TU RASA
;;;;;
FA DABLOCO
;
;; ;;;;;
;;;
;
HAUTOHO
;
;;
; ;;
; ;;;
;;
;
; ;; ;;;;;;;;;;;;;;;;;;
; ;;;; ;;;;;;;;
;; ;;
; ; ;
;
;;
;;;;
;
LIQUIDOE
;
;;
;
;
FA TU RILAU
;
;
;;;
;
;
;;
;;;; ; ;
;
BETULAU
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;; ;
;
;
;
;;
;
;
;;;;;
; ;; ;;; ;
;;
;; ; ;
;;
;;; ;;;
;;; ;;;;;;;; ; ;;;; ;;
Two-lane sealed road
One-lane road
4 W vehicle track
;;
;
;; ;
;; ;
BERELEU
;
;
;
;; ;
;;;; ;
;
; ;;
;; ;
; ;;;
;
; ;
;;;
;;;;;;; ; ; ;; ;;;;;; ;
;;;;;; ;;;;;;;;;; ; ; ;;;;
;
;
;; ;
;; ; ;
;
;;
;;; ; ; ;;; ;;
;
;
;;; ; ; ;;;; ;
;;
;;
;
;;
; ; ;;
;
;;
;
;
; ;;
Subdistrict B oundary
;
;
MAUMETA
;
ACUBILITOHO
;
;
;
; ; ;
; ;
;;;; ;; ;;
;;;;; ;;
;;;;;; ;;;;;;;;
; ;;;;
;;;;;;;
;;;;;
;;;
;
Ñ
;
;;
;;
Occupied Dwelling
Hospital and Clinic
CHC (Comm unity Health Center)
Suco B oundary
;; ; ;
NAMOLESO
BANDUD ATO
;
;; ; ;;;;
;; ;;;; ;
; ; ; ; ;;;;;
;;
;;
;
;;
;;;;;;;;;;;; ;;
; ;
;;
;;
; ;
;;
;;
;
; ;;;;;;;;
;
;;;
;;;;;
;
;;;;;;;;;;;
;;;;;;;; ;
;;;;;;;;;;;;;;;;
;;;; ;;; ;
; ;;
;;
;;;;
;;;;;
;
;;
;
;
;
; ;;;;;;;;;; ; ;
;;; ; ; ;;;; ;;;;
; ;
;;
;; ; ;
;
;
;;; ;;;;;
;;; ; ;;;; ;;;;;;; ;
MANU CASA
FA HIRIA
AILEU VILA
;
; ;;;; ; ;
;;
;;
FA HISOI
;;
;
SELOI
MALERE
;
Ñ
;
;
;;;; ;;;;
;; ;
FA HISOI
;
;;
;
;;;
;;
;;;;;;;;;
; ;; ;
;;;;;;; ;;;; ; ;; ; ;;;
;
;
;;;;; ; ;;; ;;;;;
;; ;; ;
;
;
;
;;;;;;;;;
;
; ;
; ; ; ; ; ;; ;;;;;
;;
;;;;; ;;
;
; ;
;;
;;
;
;; ; ; ;
;;;
; ; ;;;; ; ;; ; ; ;
; ;;;;;; ; ; ;;;;; ;;;;;; ;; ;;; ;;; ;;;;;; ;;;;; ;;;;;;;;;;;; ; ; ;;;;
;;
;
; ;; ;;;;;;;;;;;
;;
;
;; ;;
;;; ; ;;;;
;;
; ;;;
;;;;;;;
;;;;
;
;;
;
;;
;
;
;;;;
;;
;;; ;;;;; ;;
; ;; ; ; ;;;;;;; ; ;;; ;
; ;;
;;;;;;;;;;;;;;
;; ; ;
; ;;;
;;
; ; ;;;;
;;;
;;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;;;
;;; ; ;;; ; ;; ; ;; ; ;;
;;
; ;
;
;;
; ; ; ;;;; ;;; ; ;
;; ; ;;; ;
; ;
;;;
; ;;
;;
;; ;;; ; ;;;
;;;
;;; ;;;;; ; ;;; ;; ;;;
; ;;;;;;;;;;;;
; ; ;;;;
;;
; ;;;;;;;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;;;;
;;;;; ;;;
; ;;;;;;;;;;;;;
;;; ;
;
;;;;; ;
;;;;;
;;
;; ;;;
;;
;
;
;;;
;;;;
;
;
;;
; ;
; ; ;;
;;;;;;
;;
;;
;;
;
;
;
;
;;
;
;;;;; ;
;
;
;;;;;;;;
;
;
;; ;
;;; ;
;;;;
; ;;;;;
;
;; ;;
;;;;;; ;;;;;;;;; ;;;;;; ;;;;;;;;;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ; ;; ;; ; ;;;;; ;;
;; ;
;;; ;;;
;;;;
; ;;;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;; ;;;;;;;;;;;;;;;;
;;;;;
;;; ;; ; ;
; ; ; ;;;;;;;;;;;;;;;
;; ;;;;; ;
;
;;;;
;
;;;;;
;;;;;;;; ;;;;;;; ;; ;; ;;;;; ; ;
;;;;;;;;;;
;;
;;;;; ;;
;; ;; ; ;;
;; ;;;;; ;; ; ;
;
;; ;
;
;
;; ;;
;;;;;;;;;;;;; ; ;; ;;;;
;
; ;;
; ;;
;;;;;;;;
;
;
; ;;
;
; ;; ;
;; ;;
;
;
;;;;
;
;
;;
;
; ;;
;
;
;
;
;
;;
;;;;
;;; ;;
;
;
;; ;
;;
; ;
;;
;;
;
; ;
;
;; ; ;;
;;;;;; ; ; ;
; ;;
;
;; ;;;; ;
;;;;
;
;;
;
;
;
;;;;;
;
;
;;;
;
;;
;;;;;;
; ;
;;
;
;;;;
;
;;
;;;;
; ;;
;;;;; ;
;
;;;
;;;
; ;;;;;;;;;;;;;;; ;; ;
;; ;;;;;;;;; ;;;
;
;;
;; ;
;
;;
;
REMEXIO
;
;
;
; ;
;; ;;
; ;; ;;;;
;;;;
;; ;;;;;
; ;;
;
;
;
AISIR IMOU
;
;;; ; ;
;
;
;;;;;;;;;;
;;;
; ;
; ;
;
;;;;
;;
;
TU LA TAQUEO
;; ;
;;;
; ;;;;; ;
;
;
; ;; ;;
;
; ;
;
;
;
;;;
;;
;
;
;; ; ;;;;; ;; ;
;
; ;
;
;
;
SABORIA
;
;;;;
;
;;;
; ;
;; ;
;; ;; ;
;;; ;
;;; ; ;;;
; ;;
;
;;;;;;;;;;;;;; ;
;;
;;
;
;;;;
;
; ;
; ; ;;;;;
; ;;
;;;
;;;;;;;;;; ; ;
;
; ;;;;
;;;
;
; ;; ;
;;; ;
;
;
;
;
;
;;
;; ;;;;;;;
;;
;;; ;
;
;
;;;;;;
;
;; ;;;
; ;; ;;
;;;;
;; ;
;
;; ;
;;
; ;;;; ; ;
;;; ;
;
;
; ; ;;;;;; ;;; ;;;;;; ;;
;;;
; ;
;;
; ;; ;;;
;;
;;;
; ;;;;
;; ; ; ;; ;
;;;;;;
;;;;; ; ;
;
;; ;
;;;; ;;
; ;;;;; ;
;;;; ;;
;; ;;; ;
;
;
; ;;;;;;;;;
;;;;; ;
;
;
;
;
;
;
;
;; ;; ;
;
;
;;
;;; ; ;
;
;;
; ;;;;
;
;
;;; ;;;
;;
;;; ; ;; ;
;
;
;
;;
;;;;;;;;;
;;; ;; ;
;;
;;;;;;
; ; ; ;
;;;;;;;; ;
; ;;;;;;;;;;;;
;;;;;;;;;;
;; ; ;
;; ; ;;;; ; ;; ;;
;
;;;;;;;;;; ;;;
;;
; ;;;;;
;;;
;; ; ;
;
;;;;; ;;;;;;;
; ;
;;;;
;
;
; ;; ; ;
;
;; ; ;
;
;; ;; ;
; ;;;;;;; ; ;
; ; ;;;
;;;;;;;;;;;
;;
;
;;;;;;; ; ;;;;; ;;;
; ;;;;;
;
;;; ; ;;
; ;;;;;
;
; ;;;
;
;;;
;;;; ;;;;;;
;;;
;;; ;;;;;;;;;; ;;; ;;;; ;;;;;
;;;;; ;;;;;;;;;; ;
; ;;
;;;
;;;;
;;;;
;;; ;
;;;; ;; ;;; ; ;;;;;;;;;;; ;; ;;;;;
;;;; ; ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;
;
;;;;;; ;
;;;;;;;;;;;
;
; ;;; ;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;
;;;;;; ;
;;
;
;
;;;;;;;;;;; ;;;;;; ;;
;
;;;;;
;;;;;; ;;;;;;;;;;;;;;;;; ; ;;
;;; ; ; ;
;; ;
;;;;;;; ;;;
;;;;;;;;;;;;;;;; ;
;;; ;
;;;
;;;;;; ; ;
; ;;;;;;;;;;;;;;;
; ; ; ; ; ;;
;
; ;;;;;;;;;;;;
; ;;;;;;;;;;;;;;
;
;
;;; ;;
;
; ;; ;; ; ; ; ;;; ;
;; ; ; ; ;
;
; ;;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;
; ; ;;;;;;;;
;
; ;; ;;
;;;
;
;
;; ;; ;; ;;;;; ;
;;
;;; ;
;
;
; ; ;;;;; ;;; ; ;;;;;;;;
;;;;;; ;
;
;;;; ;;;; ;;;;; ;;;;;;;;;;;;
; ;;
;;;;;; ;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;; ;;
;;
;;
;
;; ;;
;
;
;;
;
;
;;;;;
;
;
; ;;;
;; ; ;
;;;
;
;
;;
;;;; ;;; ;;; ; ;;;;;;;
;
; ;;;;
; ; ; ; ; ;;; ; ;;;
;;;
;
;
;;
;
;;
; ;
; ;;
;;;;;;;;
;;
;
;;
; ;
; ; ;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;;;;;;;
;
;;; ;;; ;
;;;;;;;
;;;;;;;;;;;; ;;;;;
;
;;
;
;;
;;;; ;;;
; ; ;;
;;;; ; ;;;; ;;;;;;;
;
;;
;; ;;;;;; ;;;;;;;;;; ; ; ;;;;;;;;;;;;; ; ;;;; ;;;; ;;;;;;
;;;;;;;;;; ;;;;; ; ;;;;;;;;;;;; ;;;;; ;; ;;;; ;
; ;;
; ; ; ;; ; ; ;; ;; ;;; ;;; ; ;;;;;;;;;;;;;
;; ; ; ;;;;;;
;;;;;;
;;
; ;;; ;;
;;;;; ;;; ;
; ;; ;; ;;
;
;
;;
;;;;
;
; ;;
; ; ; ;;;;; ; ;;;;;;;;;;; ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ; ;;;;;;;;
; ; ;; ; ;; ;
;
;
;
; ;
;
;;
;;;; ;
;;
;
;;;;;;;;;;
; ;;;;
;
;;
; ;
;
;
;;
;
; ;
Ñ
ACUMAU
;
;;
;
;;
;;
; ;
;;;
;;
;
;
; ;
;
;
;;
;;;;;;
;
; ;;
;
;
;
;;;
;;;
;
; ;;;;
;;;;;;;;;;;;;; ;;;;;
;; ; ;;
;
;
;;
;;;;;; ;;;; ;
;; ;;;;;;;;;;; ;;
;;
;;
;
; ; ;;;;; ;
;; ;;; ; ; ;;;;;;;;;;;;;;;;
;; ;; ;;;;;;;
;; ; ;
; ;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;;;;; ;;
;;;
; ; ;;; ; ;
;
;
;;;;
;;
;;;;;;;
;
;
;
;
;
;;;;
;;;;;;;;;;;
; ;;
;
;
COTOLAU
;;
;;
;
;;;
; ;
; ; ;
;
; ; ; ;;;;;;;;
; ;;;;; ; ;
;; ; ;
;
; ; ; ;; ;
; ; ;;;;;;;;;;;; ;;;
;
;
;;;
;;
;;
;;
;;
; ;;;;;;;; ;
;
;;;
;
;;
;;;
;
TA LITU
;;;; ;
;
;;;;
;
; ;
;
;;;;;; ; ;
;;; ; ;
;
;
;;;;;;; ;;;; ; ; ; ;
; ;
;;;;; ;;
;;;;; ;
;;
;;;;
;; ;; ;; ;;
;;;
;
;;
; ; ;; ;; ;;
; ; ;
; ; ;;;;;;;;
;; ;
;
;; ; ; ;;; ;; ;;; ;
;;;; ;;;; ;
;;;;;;
;;;;;;;;;;
; ; ; ;;
;;;;;
; ; ;
; ; ; ;;
;
;
; ;
; ;;
;
;;
; ;;
;;;;;;;;;;;
;;;;;;; ;
;;;;
;;;
;
; ;;;;;;; ;;;
;;
; ;;;;;;;;;;;; ;
;
;;;;;
;;
;
;
;
; ;
;
; ; ;
LA HAE
;
;;; ;; ;;;
;
; ;
;
;
;;;;; ;;
;
; ;;
;; ;;; ;; ; ; ;;;
;
; ;
;;;; ; ; ;; ; ; ;; ;; ;;;;
;;
;; ; ; ;
;
;
;;;
; ;; ; ; ;; ;
;;; ;
;; ;
;; ;
;
; ;; ;
;
;
;;;;
;;;;
;
; ;;;; ;
;
;;;;
;
;;
;
; ;;
; ;
;
;
; ;; ;;;
;
; ; ;;; ;;;
;;;;
;
;;;;;;; ;
;
;
; ;; ;;;;; ;;;;;;;; ;
;
;; ;; ;;;;;
; ;; ;
;
;
; ;;;;
; ;; ; ;
; ;; ;;;;;; ; ;;;;;
;
; ;; ;
;;
LA USI
;
;;
;
; ;;;;;
;
; ;;;;
; ;
0
5
10
15
20 Kilometers
Perfil
Mapa 1 hatudu pozisaun jeográfika Distritu Aileu nebe ho luan hamutuk 729 km² ho populasaun ema
na’in 44.325 tuir Sensus 2010. Topografia Distritu Aileu nebee foho dominante liu ho a’as entre
350 m to’o 1.500 m sukat husi tasi. Kapitál maka Aileu Vila iha foho Mota Mantane ho altitude 913
m. Distritu Aileu iha Sub-Distritus 4, Sukus 31 no aldeias 139 hanesan hatudu iha tabela 1.1.
Tabela 1.1 Sub-Distritu , Sukus no total Aldeias/Sukus Distritu Aileu
Aileu Vila
Sukus
Total
Aldeias
Aissirimou
5
Badudato
3
Fahiria
6
Fatubossa
7
Hoholau
5
Lahae
5
Lausi
4
Suco Liurai
8
Seloi Malere
6
Saboria
3
Seloi Craic
10
Laulara
Sukus
Total
Aldeias
Fatisi
5
Cotolau
5
Madabeno
5
Talitu
4
Tohumeta
3
-
Liquidoe
Sukus
Total
Aldeias
Acubilitoho
3
Bereleu
5
Betulau
3
Fahisoi
3
Faturilau
2
Manucassa
2
Namolesso
4
-
Data husi : MAE no Diresaun Estatistca
Page 20 of 137
Remexio
Sukus
Total
Aldeias
Acumau
3
Fadabloco
7
Fahisoi
3
Faturasa
4
Hautoho
3
Suco Liurai
3
Maumeta
3
Tulataqueo
7
-
Funsionárius Governu iha Distritu Aileu inklui:
SES:
1. 99 Polísias,
2. 40 kompostu husi : 37 pessoal Seguransa Sivíl no 3 funsionarius administrativa
3. 21 Bombeirus
Edukasaun:
1. Professores Ensino Infantil : Publiku (28); Fundasaun (11)
2. Profesores Ensinu Basiku: Públiku (508), Privadu (-);
3. Profesores Ensinu Sekundárius Geral : Públiku (68) , Fundasaun (43)
4. Profesores Ensinu Sekundárius Tecnico vocacional. : Publiku (18) : Fundasaun (-)
Distritu Aileu iha eskolas Infantil Publiku (6) Fundasaun (14); Eskolas Ensinu Basiku Publiku
(71) no Privadu (2) , Eskolas Sekundárias Publiku (3) no Privadu/Fundasaun (3), ho Eskolas
Ensinu Tekniku Vocasional Publiku (1)no Privadu (-).
Saúde:
1. Funsionáriu administrasaun no lojistika
: 14
2. Médikus lokais : 45 (inklui espesialistas);
3. Enfermeirus (31)
4. Assistente enfermeiros : 8 ho
5. Parteiras : 24;
Fasilidades saúde ne’ebé iha, maka Sentru Saude (5), Postus Saude (23), Klínika Privadas (1) ho
SISCa (33).
MSS :
1. Numero idosos ( tinan 60 ba leten ) no invalidus nebe simu subsidio iha Distritu Aileu
hamutuk 3.052 pessoas nebe kompostu husi idosos 2.918 pessoas no invalidus 134 pessoas.
2. Numerus benefisiarius ba program Bolsa da Mãe hamutuk 2.935
3. Numerus Combatentes ba Libertasaun Nasional no benefisiarius ba Martires iha Distritu
Aileu hamutuk 2,836 pessoas.
4. Total funsionariu hamutuk 6 mak destaka ba Distritu ; 3 iha Distritu no 3 ba Subdistrito, kada
Subdistritu funsionariu ida (1).
MAP : 54 Extensionistas
CNE : 7 funsionarius
Ministeriu Justisa : 10 funsionarius
MCIA : 6 funsionarius
MOP : 29 funsionarius
SEJD : 1 funsionariu
SEPFOPE
: 4 funsionarius
MAE : 65 funsionarius kompostu husi Diresaun Distrital 34 ; STAE 7 ; PNDS 24.
MCIA : 5
Page 21 of 137
PROGRAMA NASIONAL DEZENVOLVIMENTU SUKUS (PNDS)
Iha Orsamentu Geral Estadu 2015, Distritu Aileu hetan alokasaun orsamentu ba programa PNDS
hamutuk tokon $1.075,500 nebe kompostu husi orsamentu fisiku ho montante rihun $905.250 ba
Suku 23 no kustus operasional aloka rihun $170,250 ba Suku 31.
Distritu Aileu iha orsamentu rektifikativu 2015 hetan alokasaun orsamentu ba programa PNDS
hamutuk rihun $710,500 nebe kompostu husi orsamentu fisiku ho montante rihun $583,750 no
kustus operasional aloka rihun $126,750. Orsamentu fisiku ba Distritu Aileu aloka ba Suku 15 nebe
kompostu husi : Sub Distritu Aileu Vila: Suku 3; Sub Distrito Laulara : Suku 5; no Sub Distrito
Liquidoe : Suku 7 hodi implementa programa PNDS inklui mos kustus operasional. Suku 8 Iha Sub
Distrito Remexio la hetan alokasaun orsamentu ba projetu fisiku maibe aloka deit kustus
operasional hodi halo preparasaun planeamentu programa PNDS ba tinan 2016 hanesan temi iha
tabela 1.2
Tabela 1.2. Kapital Grants – PNDS
Oaran
Orgaun
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
Naran
Programa
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
Distritu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Sub
Distritus
Sukus
Aileu Vila Fahiria
Aileu Vila Hoholau
Aileu Vila Lausi
Laulara
Cotolau
Laulara
Fatisi
Laulara
Madabeno
Laulara
Talitu
Laulara
Tohumeta
Liquidoe
Acubilitoho
Liquidoe
Bereleu
Liquidoe
Betulau
Liquidoe
Fahisoi
Liquidoe
Fatulirau
Liquidoe
Manucasa
Liquidoe
Namoleso
Remexio
Acumau
Remexio
Fadabloco
Remexio
Faisoi (Remixio)
Remexio
Faturasa
Remexio
Hautoho
Remexio
Maumeta
Remexio
Suco Liurai (Remexio)
Remexio
Tulataqueo
Total Dist. Aileu
Projetu
Fisiku
35,000
39,500
39,500
44,000
44,000
39,500
44,250
39,500
35,000
39,500
39,500
35,000
39,500
35,000
35,000
583,750
Kustus
Operasional
Total Kustus
5,000
5,500
5,500
6,000
6,000
5,500
5,750
5,500
5,000
5,500
5,500
5,000
5,500
5,000
5,000
5,750
5,500
5,500
5,500
5,500
5,500
6,000
6,250
126,750
40,000
45,000
45,000
50,000
50,000
45,000
50,000
45,000
40,000
45,000
45,000
40,000
45,000
40,000
40,000
5,750
5,500
5,500
5,500
5,500
5,500
6,000
6,250
710,500
PROGRAMA DEZENVOLVIMENTU INTEGRADO DISTRITAL (PDID) 2015
Iha Orsamentu Geral Estadu 2015, Distritu Aileu hetan alokasaun orsamentu ba programa PDID foun
hamutuk tokon $1.7 nebe kompostu husi PDD-I aloka rihun $468.1 ba projetu 4 no PDD-II aloka
tokon $1,2 ba projetu 6.
Page 22 of 137
Distritu Aileu iha orsamentu rektifikativu 2015 hetan alokasaun orsamentu ba programa PDID foun
hamutuk tokon $1.7 nebe refere ba PDD I aprezenta ho total rihun $468 no tokon $1.2 ba PDD II.
Husi total orsamentu ne’e hodi finansia projetu konstrusaun ponte, eskola, valeta, “bronjong”, posto
saude, irigasaun no seluk tan Sub Distritu Aileu Vila, Liquidoe no Laulara hanesan mensiona iha
tabela 1.3.
Tabela 1.3. Kapital Dezenvolvimentu PDD-I no PDD-II 2015
Naran
Orgaun
Naran
Programa
Naran Projetu
Distritu
Sub
Distritus
MAE
PDD-I
MAE
PDD-I
MAE
PDD-I
Konst.Ponte ki'ik Seloi Kraik (Rehabilita ponte 1 no
konstruksaun foun ponte 1)
Konst.Eskola EB Premeiru no Segundu Siklu
Fatukhun, Laulara
Konst.Valeta, penahan no plat Deker suco Fahisoi
MAE
PDD-I
MAE
Sukus
Total Kustus
Aileu
Seloi
Kraik
Talitu
143,016
Aileu
Aileu
Vila
Laulara
Aileu
Lequidoe
Fahisoi
120,134
Konst. Bronjong iha Aldeia Tatilisame(Fahisoi
Lequidoe)
Aileu
Liquidoe
Fahisoi
62,214
PDD-II
Konst. Posto Saude Tulataqeu
Aileu
Remexio
MAE
PDD-II
Konst. Be'e mos lahae 3.5 km
Aileu
MAE
PDD-II
Rehabilitasaun Irigasaun Sarin(Suco Fahiria
Aileu
MAE
PDD-II
Aileu
MAE
PDD-II
MAE
PDD-II
Konst.Ponte Tolu plat deker 6 no Valetas Suku
liurai
Rehabilitasaun Be'e Matan Hula rema no Troka
kanu Transmisaun
Loke Estrada( Suco Liurai ) 2,7 km
Aileu
Vila
Aileu
Vila
Aileu
Vila
Aileu
Vila
Aileu
Vila
Total PDD-II
142,704
Total PDD-I
Aileu
Aileu
468,068
Tulatakeu
273,945
Lahae
175,083
Fahiria
173,569
Suco
Leurai
Seloi
Malere
Suco
Leurai
174,002
153,559
294,784
1,244,942
Total PDD-I+II
1,713,010
REAPROPRIASAUN KAPITAL DEZENVOLVIMENTU PDD I & II NO PDL 2012 BA 2015
Depois orsamentu rektifikativu, iha tabela 1.4 laiha mudansa orsamentu. Ho nunee, tabela nee
aprezenta orsamentu projetu reapropriasaun/retensaun ba PDD I & II no PDL tinan 2012 nebe sei
reapropria ba tinan 2015 ho montante rihun $85,685 nebe refere ba PDD I rihun $62,847, rihun
$20,000 ba projetu PDD II no rihun $2,838 ba PDL . Razaun halo reapropriasaun projetu hirak ne’e
tamba ninia implementasaun la-konsege remata iha tinan 2014 nunee sei kontinua implementa fali
iha tinan 2015 ba konstrusaun eskola, irrigasaun, MCK, sentru komunitaria no vedasaun.
Tabela 1.4. Reapropriasaun Kapital Dezenvolvimentu PDD I & II no PDL 2012 ba 2015
Naran
Orgaun
Naran
Programa
Naran Projetu
Distritu
ME
ME
MAEOT
MAP
PDD-I
PDD-I
PDD-I
PDD-I
EP 2301 P F Erhetu
EPS P F 1005 Bereleu
Irigasaun Bandudato
Konstrusaun kanal Irrigasaun Daisoli
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
MJ
PDD-II
Construsaun, vedasaun no jardim ba Edificio DTPSC (eis
edificio estatistica) Distrito Aileu, Sub Distrito Aileu, Suco
Aisirimau, Aldeia Hudularan.
MAEOT
PDL
Contrusaun Sanementu MCK I
Page 23 of 137
Sub
Distritus
Sukus
Fatubossa
Bereleu
Bandudato
Lahae
Aileu
Aileu Vila
Liquidoe
Aileu Vila
Aileu Vila
Total PDD-I
Aileu
Aileu
Total PDD-II
Lequidoe
Faturilau
Aissirimou
Total
Kustus
11,954
24,375
22,590
3,928
62,847
20,000
20,000
1,458
Naran
Orgaun
Naran
Programa
MAEOT
PDL
Naran Projetu
Distritu
Construsaun Centro Komunitario Lebumera
Aileu
Sub
Distritus
Sukus
Total
Kustus
Lequidoe
Bereleu
Total PDL
Total PDD I&II+PDL
1,380
2,838
85,685
REAPROPRIASAUN KAPITAL DEZENVOLVIMENTU PDD I & II 2013/2014
Depois orsamentu rektifikativu, iha tabela 1.5 laiha mudansa orsamentu. Ho nunee, tabela nee
aprezenta projetu reapropriasaun PDD 1 & 2 tinan 2013 nebe sei reapropria ba tinan 2015 ho
montante rihun $99,455. Husi total nee koloka ba PDD I hamutuk rihun $79,714 no rihun $19,741
ba projetu PDD II. Razaun halo reapropriasaun projetu hirak ne’e tamba ninia implementasaun lakonsege remata iha tinan 2012 no sei kontinua implementa fali iha tinan 2015 ba konstrusaun ponte,
sentru komunitaria no irrigasaun.
Tabela 1.5 Reapropriasaun Kapital Dezenvolvimentu PDD-I&II 2013/14 ba 2015
Naran
Orgaun
Naran
Programa
Naran Projetu
Distritu
Sub
Distritus
MAE
PDD-I
Konstrusaun Ponte Dat-Rema
Aileu
Aileu Vila
MAE
PDD-I
Konstrusaun Centru Joventude Aileu
Aileu
Aileu Vila
MAE
PDD-I
Konstrusaun Be’e dalan iha Fahisoi 3 km + plat Deker.
Aileu
Liquidoe
MAE
PDD-II
Konstruksaun Kanal irigasaun Halmeta
Aileu
Aileu Vila
Sukus
Total Kustus
Suco
Liurai
Suco
Liurai
Fahisoi
8,663
62,156
Total PDD-I
Seloi Craic
Total PDD-II
Total PDD-I+II
79,714
19,741
19,741
99,455
8,894
Despeza Parseiru Dezenvolvimentu
Iha projetu 15 husi paerseiru dezenvolvimentu mak planeia atu implementa iha Distritu Aileu iha
2015. Hamutuk tokon $4.8 Projetu sira ne’e balun sai hanesan kontinuasaun no balun sai hanesan
projetu foun ho nia orsamentu hanesan mensiona iha tabela 1.6.
Tabela 1.6 Despezas Parseiru Dezenvolvimentu 2015
Distritu Aileu
ID AMP NIAN
87292481766
Títulu Projektu nian
Programa Polísia Komunitária TimorLeste nian
87292191227
Projektu bá Jestaun Sustentável Rekursus
Naturais nian ho baze iha Komunidade
Ajénsia Doador
Programa Ajuda Nova Zelándia
nian, Ministériu Negósius
Estranjeirus no Komérsiu
Ajénsia Kooperasaun Internasional
Japão nian
87292407183
Projektu bá Agro-negósiu husi Feto Rural
sira
P104794/IDA-H343, TF091653: Projektu
Apoiu bá Planu Estratéjiku Sektor Saúde
Ajénsia Kooperasaun Internasional
Japão nian
- DFA
Orsamentu Rektifikativu
Aprovadu
Distritus
Livru-3A
Índice
Prefásiu ........................................................................................................................................................................... 1
Introdusaun ......................................................................................................................................................................3
PARTE A : Sumariu Estatistika Distrital ........................................................................................................................6
Mapa 1: Lina kiak Distritu .........................................................................................................................................6
Mapa 2: Hasa’e kualidade Be’e Mos iha Distritu ......................................................................................................7
Mapa 3: Hadi’a Saneamentu Basiku iha Distritu ......................................................................................................8
Mapa 4: Uma Kain ba produsaun agrikula iha Distritu ..............................................................................................9
Mapa 5: Inskrisaun Neto Ensinu Primáriu iha Distritu ............................................................................................10
Mapa 6: Proporsaun Populasaun ne’ebe ekonomia ladun diak ................................................................................11
PARTE B: Sumariu Despeza PDID no PNDS iha Distritu ...........................................................................................12
PARTE C : Perfil no Orsamentu Distritu husi programa PDID no PNDS .................................................................20
1. Distritu Aileu .......................................................................................................................................................20
2. Distritu Ainaro ......................................................................................................................................................26
3. Distritu Baucau .....................................................................................................................................................33
4. Distritu Bobonaro .................................................................................................................................................40
5. Distritu Cova-Lima ...............................................................................................................................................47
6. Distritu Dili ...........................................................................................................................................................53
7. Distritu Ermera ....................................................................................................................................................61
8. Distritu Laútem .....................................................................................................................................................68
9. Distritu Liquiça .....................................................................................................................................................74
10. Distritu Manatuto ................................................................................................................................................80
11. Distritu Manufahi ...............................................................................................................................................86
12. Rejiaun Administrativa Espesial Oe-Cusse Ambeno .........................................................................................92
13. Distritu Viqueque ...............................................................................................................................................97
Despezas sira seluk ba Dezenvolvimentu iha Distritus. ..............................................................................................103
Despezas husi Parseria ba Liñas Ministeriu 2015 .......................................................................................................108
Page 2 of 137
INTRODUSAUN
Orsamentu Jeral Estadu ba tinan 2015 hetan ona aprovadu hosi Parlamentu Nasional iha loron 18
Dezembro 2014 no promulgasaun husi Presidente Republika iha loron 29 Dezembro 2014. Ho situasaun
dinamika politika nebe akontese iha Timor Leste, Orsamentu Jeral Estadu 2015 nebee hahu ezekuta ona
presiza halo mudansa, atu nunee hodi alinha ho politika remodelasaun Estrutura Governu husi V ba VI
Governu Konstituisional.
Atu aselera politika desenvolvimentu iha Timor Leste, VI Governu Konstituisional kria ona lei organika ho
Dekreto Lei nu. 6/2015, 11 Marsu konaba ORGÂNICA DO VI GOVERNO CONSTITUCIONAL.
Estrutura VI Governu Konstituisional nebe hetan tomada ba posse husi Presidente Republika iha loron 16
Fevereiro 2015 iha Salaun Palácio Nobre Lahane.
Ho remodelasaun ne’e, afeta mos ba Orsamentu Jeral Estadu 2015 presiza submete prosesu Orsamentu
Rektifikativu hodi responde estrutura foun VI Governu Konstitusional. Nunee iha loron 7 Abril 2015
Parlamentu Nasional konsege aprova Orsamentu Rektifikativu 2015 no hetan ona promulgasaun husi
Presidente Republika iha loron 13 Abril 2015.
Livru Nu. 3A Orsamentu Rektifikativu 2015 ne’e hatudu Orsamentu Estadu tuir distritu ho orsamentu
multi-distritu (distritu rua ba leten), inklui mos informasaun badak konaba distritu hanesan : populasaun,
funsionáriu governu, fasilidades saúde no edukasaun, idozu no invalidu sira, Bolsa da Mãe, Kombatente
Libertasaun Nasional no benifisiariu- ba Mártire sira, ho despeza Parseiru Dezenvolvimentu iha distritu sira
tuir Ministeriu/Ajensia.
Iha tinan 2015, depois remodelasaun VI Governu Konstitusional haforsa liu tan ninia esforsu ba
dezenvolvimentu lokal nudar dalan ida atu atinji metas ne’ebe hatúr ona iha Planu Estratejiku
Dezenvolvimentu Nasional ho nune’e halao kontinuasaun ba programa dezenvolvimentu foun rua nebe
deklara tiha ona husi IV Governu liu Resolusaun no. 1/2012 nebe hanaran Programa Nasional
Dezenvolvimentu Suku (PNDS) hodi troka Programa PDL no DL no. 4/2012 konaba Programa
Dezenvolvimentu Integradu Distrital (PDID) nebe sei akumula PDD 1 no 2.
Alokasaun Orsamentu ba PNDS mai husi Despeza Transferensia Publika iha Fundu Konsolidadu TimorLeste (FKTL). Alokasaun orsamentu ba Suku ida-idak depende ba kriteria hanesan total populasaun, no
klasifikasaun hanesan area remota, remota liu no remota teb-tebes husi Suku ba Kapital Sub Distritu,
Distritu no Kapital Nasaun (Dili). Tanba iha remodelasaun nebe akontese mak programa ida ne’e, nebee
uluk tutela Ministeriu Administrasaun Estatal nia responsabilidade no agora transfere responsabilidade ba
Ministeriu Planeamentu no Investimentu estratejiku mak sei responzabiliza diretamente ba alokasaun
orsamentu Distrital tuir kriteriu sira nebe mak determina husi lei no konsulta ho Konseilu Suku sira.
PNDS sei hakbi’it komunidade sira, sira nia Xefe no Konsellus Sukus, atu planeia no hari’i infra estrutura
bázika ne’ebe sai hanesan prioridade suku, responsavel ba resultadu no fundus ne’ebe utiliza no atu asegura
manutensaun projetus no atu nune’e projetus kontinua funsiona no oferese benefisius ba komunidade.
Komunidade presiza assistensia barak atu bele implementa no realiza mehi refere.
Iha tinan 2014 preparasaun ba OJE 2015, V Governu Konstituisional aloka orsamentu ba programa PNDS
hamutuk tokon $17,8 ho nian kompozisaun ba projetu fisiku hamutuk tokon $15,3 no tokon $ 2,6 ba
Page 3 of 137
kustus operasional. Projetu fisiku ba tinan 2015 implementa deit iha Sukus 353, Distritus 13. Maibe iha
Orsamentu Rektifikativu 2015, programa ida nee hetan redusaun ba tokon $10,000,000. Husi total nee
destinadu ba Suku 272 iha Munisipiu hotu iha Timor Leste nebe’e kompostu hosi projetu fisiku
(komunitariu) tokon $ 8,544,000 ba Suku 203 no tokon $1,454,500 nudar kustu operasional Suku 68 hodi
halo preparasaun planeamentu ba programa tinan 2016. Ho nunee, projetu PNDS ba Rejiaun
Administrativu Espesial Oe-Cusse Ambenu no Zona Espesial Ekonomia Sosial Merkadu (ZEEMS) iha
Orsamentu Rektifikativu 2015 hetan redusaun husi montante rihun $628,750 reduz ba rihun $383,750
Alokasaun orsamentu ba PDID mai husi despeza Kapital Dezenvolvimentu iha fundu CFET.
Politikamente programa nee, Ministeriu Administrasaun Estatal mak sei kordena ho Instituisaun hot-hotu
nebe iha projetu ho valor kiik liu rihun $500,001. Ministeriu Administrasaun Estatal no Ministeriu
Planeamentu no Investimentu Estratejiku mak sei responsabiliza no kordena ba alokasaun ba distritu idaidak tuir faktor-relevante sira hanesan populasaun, numeru ema kiak no seluk-seluk tan. Instituisaun hothotu sei apresenta proposta Planu Kapital Dezenvolvimentu liu husi – PDID ba Ministeriu
Administrasaun Estatal no politika implementasaun no kontrolu projetu liu hosi Ministeriu Planeamentu
no Investimentu Estratejiku.
PDID akumula dotasaun – ba PDD I no II hanesan kontinuasaun PDD 2010, 2011, 2012 no 2013 no 2014
nebe sei implementa husi Ministeriu Planeamentu no Investimentu Estratejiku ho kordenasaun MAE.
Maibe orsamentu ida ne’e hanesan Kapital Dezenvolvimentu nebe determina ona valor osan husi rihun
$1,001 to’o rihun $150,000 konsidera ba PDD I no PDD II ho valor osan husi rihun $150,001 to’o rihun
$500,000.
Total orsamentu PDID nebe prepara iha tinan 2014 ba tinan 2015 hamutuk tokon $34,843,612.- Maibe
depois Orsamentu Rektifikativu 2015, total orsamentu ba PDID reduz ba tokon $32,843,612. Reduzaun
ne’e akontese iha PDID foun hosi $28,768,224 reduz ba $26,768,224. Reapropriasaun PDD-1 & PDD-2
tinan 2012 ba tinan 2015 ho total $775; Reapropriasaun PDD-1 & PDD-2 tinan 2013 & 2014 ba tinan
2015 ho total rihun $3,068; Reapropriasaun PDL tinan 2012 ba 2015 ho total $198 no kustus seluk ba
PDID tinan 2015 ho total rihun $2,035.
Montante reapropriasaun nebe temi iha leten ba projetu PDID (PDD-1 & PDD-2) no PDL reapropria
hikas ba tinan 2015 tanba lakonsege finaliza iha tinan refere. Kalkulasaun ida ne’e hodi prevene projetu
sira nebe labele inplementa ka hakotu iha 31 de Dezembro 2014 (informasaun kompletu bele hare iha
tabela orsamentu husi Distritu ida idak).
Livru No.3 mos apresenta projetu reapropriasaun no retensaun husi 2012, 2013 no 2014 nebe la-konsege
finaliza iha 2014 no sei lori kontinua iha 2015. Ba retensaun no reapropriasaun projetu PDD I no PDD II
husi 2012 hamutuk rihun $774.7; Reapropriasaun/retensaun PDL husi 2012 hamutuk rihun $198.3 no
tokon $3.1 ba reapropriasaun/retensaun PDD- I no PDD-II husi tinan 2013/2014 . Kalkulasaun ida ne’e
hodi prevene projetu sira nebe labele inplementa ka hakotu iha 31 de Dezembro 2014 (informasaun
kompletu bele hare iha tabela orsamentu husi Distritu ida idak).
Page 4 of 137
Bainhira implementa didi’ak, PDID (PDD I ho II) no PNDS sei kontribui direta ba kreximentu ekonómiku,
loke servisu, ho lori oportunidade barak ba distritu, sub-distritu, Suku no aldeia. Nune’e dezenvolvimentu
ekonómiku mos sei aumenta iha distritu sira ne’e tuir objetivu governu nia politika.
Alem de PDNS no PDID, iha distritu sira mos sei iha Projetu Anual Ministeriu/Ajensia sira ho projetu
multi anual husi Fundu Infra-estrutura, maibe projetu sira ne’e sei implementa husi nivel nasional.
Livru no. 3 mos apresenta Orsamentu Parseiru Dezenvolvimentu nebe Unidade ba Jestaun Parseiru
Dezenvolvimentu, Ministériu Finansas kompila tuir informasaun nebe fo sai husi Parseiru
Dezenvolvimentu.
Page 5 of 137
PARTE A : SUMARIU ESTATISTIKA DISTRITAL
MAPA 1: LINA KIAK DISTRITU
Liña kiak hatudu persentajen populasaun iha distritu ho númeru nebee sei a’as ho nia rendimentu rihun $32
kada fulan nebee Governu konsidera tama iha kategoria populasaun sei kiak.
Tuir mapa estatistika iha okos hatudu katak:
1. Distritu Manufahi hatudu liña probreza ne’ebé a’as tebes.(kor mean);
2. Distritu Manatuto, Aileu, Ainaro no Rejiaun Administrativa Espesial Oecussi Ambeno iha liña pobreza
ladun diak;
3. Distritu Dili, Viqueque, Liquiçá, Ermera, Bobonaro no Cova-Lima iha liña pobreza diak uituan.
4. Distrtu Baucau no Lautem iha liña pobreza tun/kiik;
Poverty headcount ratio
Percent Total
Dili
Lautem
Baucau
Liquica
Aileu
Manatuto
Viqueque
Ermera
Bobonaro
Manufahi
Ainaro
Covalima
Oecusse
Tot al
0.0 - 19.9
20.0 - 39.9
40.0 - 59.9
60.0 - 79.9
80.0 - 100.0
Missing Value
Sources
National Statistic Directorate_World Bank‐ Timor‐Leste Poverty in a Young Nation_2008
Page 6 of 137
MAPA 2: HASA’E KUALIDADE BE’E MOS IHA DISTRITU
Estatistika ida ne’e hatudu persentajen populasaun ne’ebé simu bee husi bee matan ne’ebé di’ak.
Hadi’a bee matan inklui baze ida ne’ebé uza ba konstrusaun hodi garante protesaun husi infeksaun,
liliu husi fezes. Be matan bai-bain ne’ebé maka hadi’a ona maka bee torneira, posu ne’ebe protejidu,
posus artezianus no halibur udan been. Fontes nebee seidauk hetan protesaun mak inklui mota, lagus,
lagoas, belorin no fonte seluk ne’ebé nakloke ba infeksaun no bele fahe moras hanesan tifu, kolera no
dizenteria. Tuir mapa estatistika iha okos:
1. Iha Distritu Baucau asesu ba be’e mo’os atinji 20% - 40%;
2. Iha Distritu Viqueque, Aileu, Ermera, Ainaro no Manufahi , 40 – 60 % asesu ba be mo’os;
3. Iha Distritu Lautem, Liquiçá, Bobonaro, Cova-Lima no Rejiaun Administrativa Espesial Oecussi
Ambeno, atinji 60 – 80% asesu ba Be Mo’os;
4. Distritu Dili atinji 80 -100% ba asesu Be Mo’os.
Proportion of private households using an improved drinking water source
Dili
Lautem
Baucau
Liquica
Aileu
Manatuto
Viqueque
Ermera
Bobonaro
Ainaro Manufahi
Covalima
Oecusse
Per cent (%)
0.00 ‐ 19.99
20.00 ‐ 39.99
40.00 ‐ 59.99
60.00 ‐ 79.99
80.00 ‐ 100.00
Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR‐LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010
Page 7 of 137
MAPA 3: HADI’A SANEAMENTU BASIKU IHA DISTRITU
Hadi’a fasilidade saneamentu katak atu haketak foer no hasai husi ema husi kontaktu ba ema fali.
Ne’e inklui deskarga sintina, koneksaun sistema esgotu kanalizadu, deskarga/pour flush ba latrinas
posu, ventiladu latrina di’ak (VLD) no latrina ho laje.
Tuir dadus mapa estatistika iha okos hatudu katak :
1. Distritu Viqueque no Ainaro hetan kualifikasaun aat tanba atinji entre 0 – 20 %;
2. Distritu Baucau, Lautem, Aileu, Manufahi, Liquiçá, Ermera, Bobonaro, Cova-Lima no Rejiaun
Administrativa Espesial Oecussi Ambeno hetan persentajen entre 20 – 40 % ho predikadu aat
uituan;
3. Distritu Manatuto ho persentajen entre 40 – 60 % ho predikadu naton;
4. Distrito Dili ho persentajen entre 80 – 100 % ho predikadu diak tebes.
Proportion of private households using an improved sanitation facility
Dili
Lautem
Baucau
Liquica
Aileu
Manatuto
Viqueque
Ermera
Bobonaro
Ainaro
Manufahi
Covalima
Oecusse
Per cent (%)
0.00 ‐ 19.99
20.00 ‐ 39.99
40.00 ‐ 59.99
60.00 ‐ 79.99
80.00 ‐ 100.00
Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR‐LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010
Page 8 of 137
MAPA 4: UMA KAIN BA PRODUSAUN AGRIKULA IHA DISTRITU
Tuir dadus mapa estatistika iha okos hatudu katak:
1. Iha mapa nebe kor mean signifika katak
kiik/uituan liu ho total entre 4.547 – 5.826;
populasaun nebe presta servisu iha agrikultura
2. Iha mapa ho kor matak naroman hatudu katak numeru populasaun entre 9.213 -14.073 mak
partisipa iha vida agrikultor;
3. Iha mapa ho kor kinur hatudu katak numeru populasaun entre 7.729 -9.212 mak partisipa iha
vida agrikultor;
4. Iha mapa ho kor pink hatudu katak numeru populasaun entre 5.827 -7.728 mak partisipa iha vida
agrikultor
Private household in crop production
Number Total
Total
4,547 ‐ 5,826
5,827 ‐ 7,728
7,729 ‐ 9,212
9,213 ‐ 14,073
14,074 ‐ 15,526
Missing Value
Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR‐LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010
Note: The boundaries and the names shown and the designations used on these maps do not imply official endorsement or accepta
nce by the United Nations.
Page 9 of 137
MAPA 5: INSKRISAUN NETO ENSINU PRIMÁRIU IHA DISTRITU
Kor kinur (Ermera no Rejiaun Administrativa Espesial Oecussi Ambeno) iha Mapa kraik hatudu
katak persentajen labarik ba eskola kiik entre 40 – 60% nebe ba eskola primaria kompara ho distritu
seluk nebe atinji 60 – 80 % nebe asesu ba eskola primaria.
Net enrolment ratio in primary education
Dili
Lautem
Baucau
Liquica
Aileu
Manatuto
Viqueque
Ermera
Bobonaro
Ainaro Manufahi
Covalima
Oecusse
Per cent (%)
0.00 ‐ 19.99
20.00 ‐ 39.99
40.00 ‐ 59.99
60.00 ‐ 79.99
80.00 ‐ 100.00
Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR‐LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010
Page 10 of 137
MAPA 6: PROPORSAUN POPULASAUN NE’EBE EKONOMIA LADUN DIAK
Tuir dadus mapa estatistika iha okos hatudu katak:
1. Mapa ho kor pink hatudu 20 – 40 % ba populasaun nebe nia ekonomia ladun diak tanba la
servisu, katuas, moras, la eskola no seluk tan;
2. Mapa ho kor kinur hatudu 40 – 60 % populasaun nebe partisipa iha dezenvolvimentu ekonomia
maibe sidauk atinji kualidade ida ke sufisiente.
Proportion of population aged 15‐64 who are economically inactive
Percent Total
Total
0.00 ‐ 19.99
20.00 ‐ 39.99
40.00 ‐ 59.99
60.00 ‐ 79.99
80.00 ‐ 100.00
Missing Value
Page 11 of 137
PARTE B: SUMARIU DESPEZA PDID NO PNDS IHA DISTRITU
SUMARIU ORSAMENTU DISTRITAIS
Iha parte ida ne’e sei apresenta fontes orsamentus ba distritus sira inklui mos orsamentu husi projetus
sira nebee implementa husi nivel nasional. Fontes sira nee sei informa liu husi grafiku 3.
− Grafiku 1 apresenta kona ba fontes orsamentais tuir programas
− Grafiku 2 apresenta kona ba fontes orsamentu tuir distritus
− Grafiku 3 apresenta kona ba despezas perkapita husi total orsamentu husi programa PDID no
PNDS
Grafik 1 : Apresenta total orsamentu Distritais no Fontes seluk
Rehab Eskola &
Posto Saude,
17,000
Adisional PDID
2014, 2,035
PDID, 30,809
PNDS, 10,000
LM, 41,137
Mão da Obras,
10,129
Grafika 1 hatudu projetu nebe implementa direta husi rekursu nivel distrital depois Orsamentu
Rektifikativu hetan mudansa alokasaun orsamentu hamutuk tokon $50.9 mak hanesan PNDS, PDID
no Mão de Obras. Projetu sira nebee mak nia implementasaun iha distritus maibe implementador
husi nivel nasional hamutuk tokon $60.2 mak hanesan projetu Liñas Ministeriais, rehabilitasaun
eskola no Posto Saúde no projetu nebee la identiifikadu.
Page 12 of 137
Grafiku 2: PDID no PNDS tuir Distritus
Mão da Obras,
$10,129
Aileu, $2,616
Ainaro, $2,917
Baucau, $4,503
Bobonaro, $3,593
Covalima, $2,822
Rehab Eskola & Posto
Saude, $17,000
Dili, $5,035
Ermera, $4,513
Adisional PDID 2014,
$2,035
Lautem, $3,146
Viqueque, $3,631
Liquica, $2,902
Oecusse, $384
Manufahi, $2,423
Manatuto, $2,323
Grafiku 2 indika katak iha distritu 5 mak hetan alokasaun despeza boot hamutuk tokon $14.1 (entre
tokon $4.3 – tokon $5.0) husi total despeza PDID ho PNDS. Distritu sira nebee hetan despeza boot
mak Dili, Ermera no Baucau. Distritu sira nebe hetan despeza kiik nebee menus husi tokon $4
hamutuk tokon $26.8, maibe la-iha diferensa nebee signifikante. Iha parte ida nee apresenta mos
despezas boot nebee kontribui ba dezenvolvimentu distritus mak hanesan projetus mão de obras,
projetu rehabilitasaun eskola no postu saude no projetu adisional PDID 2014.
Page 13 of 137
Grafiku 3 : Apresenta total orsamentu PDID & PNDS perkápita
Viqueque, $52
Aileu, $59
Oecusse, $6
Manufahi, $50
Ainaro, $49
Baucau, $40
Manatuto, $54
Bobonaro, $39
Liquica, $46
Covalima, $47
Lautem, $53
Dili, $22
Ermera, $39
Grafiku 3 hatudu katak kuaze distritu hotu hetan despezas per-kápita bot liu rihun $50 (entre rihun
$51 – rihun $59) mak distritu Viqueuqe, Aileu, Lautem no Manatuto. Distritu sira nebee ninia
despezas per-kapita menus husi $50 mak Distritu Dili, Ainaro, Baucau, Bobonaro, Covalima,
Ermera, Liquisa, Oe-Cusse no Manufahi.
TOTAL ORSAMENTU PDID NO PNDS BA DISTRITU
Politika V Governu ba 2015 hahu aloka fali orsamentu projetu PDID foun kompara ho tinan 2014
nebee konsentra deit ba projetu reapropriasaun no retensaun. Orsamentu foun alokadu ba projetu
PDID hamutuk tokon $28.7, projetu reapropriasaun/retensaun husi PDD no PDL nebee sei kontinua
iha 2015 no sei aloka mos orsamentu tokon $4.0 no Orsamentu ba PNDS hamutuk tokon $17.8
nebee refere ba projetu fiziku hamutuk tokon $15.3 no kustus operasional hamutuk tokon $2.6.
Liu husi Orsamentu Rektifikativu, VI Governu Konstitusional kontinua implementa programa sira
nebee trasa tiha ona husi Governu anterior, maibe presiza re-intergra programa planeamentu
integradu ba programa fiziku sira hotu, atu nunee hodi estandariza desenhu no kustus ba projetu sira
hotu. Tamba nee, iha orsamentu rektifikativu hetan redusaun orsamentu PNDS no PDID hanesan
temi iha parte introdusaun. Informasaun orsamentu sira depois orsamentu rektifikativu bele
akompanha tuir tabela nee:
Page 14 of 137
Distritus
Aile u
Reapro./Retensaun 2012 ba 2015
PDL
2,838
PDD-I
PDD-II
Reapro./Retensaun 2013/14 ba 2015
Total
PDD-I
PDD-II
Total
PDID Foun 2015
PDD-I
62,847
20,000
85,685
79,714
19,741
99,455
PDD-II
Total PDID
Total
468,068
1,252,442
1,720,510
1,905,649
PNDS 2015
Fisiku
583,750
O perasional
126,750
Total
Total
710,500
2,616,149
2,917,016
Ainaro
10,607
6,556
-
17,162
299,434
469,398
768,832
598,730
1,022,542
1,621,272
2,407,266
424,500
85,250
509,750
Baucau
1,357
13,625
-
14,981
23,369
52,741
76,109
1,711,577
1,404,489
3,116,067
3,207,157
1,137,750
157,750
1,295,500
4,502,657
21,560
2,391
-
23,951
-
216,261
216,261
1,138,803
1,258,467
2,397,270
2,637,482
808,000
147,500
955,500
3,592,982
1,400
113,927
424,060
497,250
Bobonaro
-
115,327
11,537
56,995
68,532
1,603,813
2,027,874
2,211,732
113,250
610,500
2,822,232
Dili
10,200
22,738
61,596
94,534
112,760
523,454
636,214
817,342
2,612,840
3,430,182
4,160,930
867,500
7,000
874,500
5,035,430
Ermera
88,150
33,290
15,157
136,597
155,933
27,090
183,022
304,772
2,656,081
2,960,852
3,280,472
1,043,250
189,500
1,232,750
4,513,222
Lautem
10,558
46,824
39,560
96,942
51,386
57,558
108,943
871,627
1,082,882
1,954,508
2,160,394
836,000
150,000
986,000
3,146,394
Liquica
4,603
18,320
-
22,923
54,858
50,965
2,318,664
493,750
90,000
Manatuto
20,091
11,319
62,627
94,036
33,315
115,157
148,472
759,221
807,574
1,566,795
1,809,303
405,250
108,500
513,750
2,323,053
Manufahi
21,972
6,125
110,000
138,097
80,146
129,299
209,445
740,934
697,705
1,438,639
1,786,180
533,500
103,000
636,500
2,422,680
Covalima
2,902,414
-
-
-
322,750
61,000
383,750
383,750
62,371
65,525
132,896
30,306
416,184
446,490
719,243
1,625,093
2,344,337
2,923,723
590,750
116,500
707,250
3,630,973
198,335
400,331
374,464
973,130
932,757
2,134,841
3,067,598
8,554,378
18,213,846
26,768,224
30,808,952
8,544,000
1,456,000
10,000,000
40,808,952
Despesas projetu adisional PDID 2014
-
583,750
5,000
-
-
2,189,919
Viqueque
-
-
2,189,919
O ecusse
Total
-
105,823
-
-
-
2,034,660
Despesas ba programa estrada rurais, tejolo no auto emprego
10,129,000
Despesas Rehabilitasaun Eskola no Posto Saude iha Terre torio tomak
17,000,000
Despesas husi projetus Linha Ministeriu no Instituisaun Estadu sira
41,137,014
Grand Total Despesas ba Distrito 2015
111,109,626
Husi tabela iha leten akomoda orsamentu hotu-hotu nebee ninia target implementasaun iha distritus,
tantu implementasaun direta iha nivel distritus no mos implementasaun husi nivel nasional.
1. Orsamentu ba projetu reapropriasaun/retensaun PDL tinan 2012 nebe uluk ninia alokasaun
atravês husi kategoria Transferensias Publika, maibe iha tinan 2014 aloka fali iha kategoria
Kapital Dezenvolvimentu hodi finaliza no iha 2015 presiza prevé nafatin orsamentu rihun $198
hodi kontinua finaliza 42 projetus iha 12 Distritus husi 102 projetus iha 2014 ho total orsamentu
rihun $469.6.
2. Orsamentu ba projetu reapropriasaun/retensaun PDID husi tinan 2012 nebe aloka tiha orsamentu
iha tinan 2014 hodi finaliza projetu 90 (PDD-I projetu 64 no PDD-II projetu 24) no projetu sira
nee seidauk realiza hotu. Nunee iha OJE 2015 presiza prevé nafatin orsamentu rihun $774.7
hodi kontinua no finaliza projetu 30 (PDD-I rihun $400 ba 20 projetus no aloka rihun $374.4
PDD-II ba projetu 10). Iha Orsamentu Rektifikativu husi parte ida nee la-akontese mudansas.
3. Orsamentu ba projetu reapropriasaun/retensaun PDID husi tinan 2013 aloka iha tinan 2014 hodi
finaliza projetu 467 (PDD-I projetus 311 no PDD-II projetus 156), maibe projetus hirak nee
seidauk finaliza hotu. Nunee iha tinan 2015 presiza prevé nafatin orsamentu tokon $3.1 hodi
realiza projetus 106 (total PDD-I hamutuk rihun $932.7 ba 62 projetus no projetus 43 husi
PDD-II ho valor orsamentu hamutuk tokon $2.1). Iha Orsamentu Rektifikativu husi parte ida
nee la-akontese mudansas.
4. Husi total orsamentu reapropriasaun/retensaun ne’e, Governu aloka mos orsamentu tokon $2 ho
intensaun hodi responde no finaliza projetus adisional PDID iha tinan 2014 nebee seidauk hotu
hodi kontinua reapropria ba tinan 2015.
5. V Governu iha tinan 2015 hahu aloka fali orsamentu PDID foun ho montante tokon $28.7
Medidas politika ida nee ho objetivu hodi kontinua implementa programa nasional refere hodi fó
oportunidade atu kria kampu trabalhu ba komunidade hodi hadia sira nian ekonomia iha nivel
minimu nian. Maibe depois Orsamentu Rektifikativu 2015 refere ba politika VI Governu reduz
ba tokon $26.7 ba projetu 142 (PDD-I projetus 82 ho montante orsamentu tokon $8.5 no tokon
$18.2 aloka iha PDD-II ba projetu 60).
6. VI Governu Konstitusional kontinua implementa programa PNDS hamutuk tokon $10. Husi
total orsamentu ida nee aloka ba projetu fisiku hamutuk tokon $8.5 ba suku 202 no kustus
Page 15 of 137
operasional hamutuk tokon $ 2.6 ba suku 246, nee signifika suku sira nebee la-hetan orsamentu
ba projetu fisiku hamutuk suku 44. (inklui sukus balun husi Rejiaun Administrativa Espesial OeCusse Ambeno). Informa katak anterior husi V Governu Konstitusional programa nee tutela
Ministerio Administrasaun Estatal. Maibe iha VI Governu Konstitusional, programa nee tutela
ona iha Ministerio Planeamentu no Investimentu Estrategiku
7. Alen de orsamentu ho tipu kategoria PDID no PNDS, iha mos despezas orsamentais balun nebee
kontribui ba dezenvolvimentu distritais hamutuk tokon $68.2. Fontes orsamentu nee mai husi
projetus Liñas Ministeriu sira, Mão de Obra no resposta emergensia rehabilitasaun eskola no
postu saúde iha territóriu tomak.
Grafik 4 : Reapropriasaun/retensaun PDL 2012 ba 2015
PDL 2012 ba 2015
Oecusse
0%
Manatuto
10%
Aileu
1%
Viqueque
3%
Manufahi
11%
Ainaro
5%
Baucau
1%
Bobonaro
11%
Covalima
1%
Dili
5%
Liquica
2%
Lautem
5%
Ermera
45%
Grafiku 4 hatudu katak Distritu Ermera, Manufahi, Manatuto no Bobonaro hetan alokasaun boot ba
projetu reapropriasaun/retensaun PDL 2012 ba 2015 nebee a’as, entre 10% - 45 %, enkuantu ba
distritus sira seluk hetan alokasaun menus husi 10%. PDID 2012 ba Rejiaun Administrativa Espesial
Oe-Cusse Ambeno reprezenta mos 0% tamba separa ona husi Distritus sira seluk.
Page 16 of 137
Grafik-5 : Reapropriasaun/Retensaun Pdid 2012 ba 2015
PDID 2012 ba 2015
Aileu
11%
Viqueque
16%
Oecusse
0%
Ainaro
1%
Baucau
2%
Bobonaro
0%
Manufahi
15%
Covalima
15%
Dili
11%
Manatuto
10%
Liquica
2%
Ermera
6%
Lautem
11%
Grafiku 5 hatudu reapropriasaun/retensaun PDID 2012 ba 2015 nebee hetan alokasaun ho
persentajen boot entre 11% - 16%, nebee akontese iha Distritu Viqueque (16%), Manufahi (15%),
Cova Lima (15%), Aileu, Lautem, Dili (11%). Distritu sira seluk mos hetan alokasaun despezas kiik
entre persentajen 0%-9% ka menus husi 10%. PDID 2012 ba Rejiaun Administrativa Espesial OeCusse Ambeno reprezenta mos 0% tamba separa ona husi Distritus sira seluk.
Grafik 6 : Reapropriasaun/Retensaun PDID 2013/14 ba 2015
PDID 2013/14 ba 2015
Aileu
3%
Viqueque
15%
Oecusse
0%
Ainaro
25%
Manufahi
7%
Manatuto
5%
Baucau
2%
Liquica
3%
Lautem
4%
Bobonaro
7%
Dili
21%
Covalima
2%
Ermera
6%
Grafiku 6 : Hatudu projetu reapropriasaun/retensaun PDID 2013/14 nebe hetan alokasaun
despezas boot akontese iha Distritu 3 ho persentajen entre 15% - 25% (Distritu Viqueque 15%,
Page 17 of 137
Distritu Dili 21% no Distritu Ainaro 25%). Iha Distritu 10 seluk hetan alokasaun dspesas kiik husi
7% mai too 3%. Reapropriasaun PDID 2013/14 ba Rejiaun Administrativa Espesial Oe-Cusse
Ambeno reprezenta mos 0% tamba separa ona husi Distritus sira seluk.
Grafiku 7. : Apresenta Persentagen Orsamentu Foun PDID 2015
PDID Foun 2015
Oecusse
0%
Viqueque
9%
Aileu
6%
Ainaro
6%
Manufahi
5%
Manatuto
6%
Baucau
12%
Liquica
8%
Bobonaro
9%
Lautem
7%
Covalima
8%
Ermera
11%
Dili
13%
Grafiku 7. Hatudu katak distritu hotu-hotu depois orsamentu rektifikativu hetan alokasaun despezas
ba projetus PDID foun iha tinan 2015, maibe distritu Oecusse la-hetan alokasaun despezas husi
PDID. Distritus sira nebee hetan despezas boot husi programa PDID tinan ida nee mak Distritu, Dili,
Ermera no Baucau nebee hetan alokasaun entre 11% - 13% no distritus sira seluk hetan alokasaun
despezas menus husi 11% too 5%. PDID foun ba Rejiaun Administrativa Espesial Oe-Cusse Ambeno
tinan 2015 la-hetan alokasaun orsamentu ba programa PDID ho intensaun katak presiza fokus ona
programas sira nebee trasa ona husi Autoriedade Rejiaun Espesial Oe-Cusse Ambeno no Zona
Espesial no Economia Sosial Merkadu Oe-Cusse Ambeno.
Page 18 of 137
Grafik 7 : Apresenta Persentajen Orsamentu Programa PNDS 2015
Projetu Fisiku - PNDS 2015
Oecusse
4%
Viqueque
7%
Aileu
7%
Kustu Operasiona - PNDS 2015
Viqueque
Oecusse 8%
4%
Manufahi
7%
Ainaro
5%
Manufahi
6%
Manatuto
5%
Baucau
13%
Liquica
6%
Ermera
12%
Covalima
6%
Liquica
6%
Lautem
10%
Dili
10%
Ainaro
6%
Baucau
11%
Manatuto
7%
Bobonaro
9%
Lautem
10%
Aileu
9%
Bobonaro
10%
Ermera
13%
Dili
1%
Covalima
8%
Grafiku 7 . Hatudu orsamentu ba programa PNDS 2015 depois orsamentu rektifikativu iha parte
projetu fisiku hetan alokasaun boot liu mak Distritu Baucau ho 13 % no Distritu Ermera ho 12 % no
alokasaun menus husi 12% no kiik liu mak Distritu Oecusse ho 4%. Iha parte kustus operasional nian
alokasaun iha variasaun montante tanba aloka tuir total Sukus nebee mak seidauk iha planeamentu.
programas.
Page 19 of 137
PARTE C : PERFIL NO ORSAMENTU DISTRITU HUSI PROGRAMA PDID NO PNDS
1. DISTRITU AILEU
AILEU DISTRICT
;
Spatial D istribution of Dwellings
;
;
;;
;
;;
;;; ; ;
;;
;
;
;
;
SUCO-LIURA I
;;;;;;;
;
;;;
;
;;;;
;;; ;;;;;;
;
;;
;
; ;; ;
;
; ; ;
;
;
;
;
; ; ;
;
;
;
;;;
;
;
;; ;
; ;
; ;; ;
;;; ;; ;
;;
;; ;
;
;
;
;; ; ;;;;; ;
;;
; ;
;; ;
;
;;
;;;;;;;;
;
;; ;; ;; ; ;;;;
; ;;;;;;;;
; ;
; ; ; ; ;;;
;; ; ;
; ;;
;;;;;; ;
;
;
; ; ;;;;; ; ; ;
;
;; ;;;;;;;; ; ; ;
; ;; ;
;
;
; ;;;;;;;
;;;;;
;;;;;;;
;;
; ;
;;;
; ;; ;
; ;;
;;
;
;
;;;; ;
;
;
;
;;
TOHU META
;
;;
;
;;
FA TISI
; ;
;
;
;
;;
;
;
;
;
;
;
;;
;;
;
;
; ;
;
;; ;
;
;
;
LAULARA
;;
;;;
;;;
;; ;
;; ;
;
;
;
; ;
; ;;
; ;;
;
;
;;;;
; ;;;
;
;;;;;;;
;;;; ;; ;
;;;;
;;;;;
;
;;;;; ; ;;
;;
;;;;;;
; ;;;;;;;
;;
; ; ;;;;;;;;;
;;; ;
; ;;;;
MADA BENO
;
;;
;
;;
;
;
;;
;;;; ;;
;
;;
; ;;; ; ;;;; ;
; ;; ;;; ;;;;;; ; ;;;;;;
; ;;;;;;
;;;;;;;
;; ;;;
; ; ;;;;
;;;
;;;;;;
;;;;; ;;; ;;;; ;
;
;;;
;
;;
;
;;
;
;;
;
;
;;
;;
SELOI
CRAIC
; ;
;
HOHOLA U
;;
;;
; ;;
; ;;;;; ;
;;;
;;;;; ; ;
;;
;
;
;
;
;;
;
;
;;
SUCO LIU RAI
;
;
;;
;;
;;
;
;; ;;;;
; ;
;; ; ;;; ;;;
; ;
;;;;
;;; ;
;
;
;;;
;
;;;
;; ;
;
;; ;
;
;;
;
;
;;
;
;
;;
;
; ;;
;
; ;;;
; ;
;
;;
;;
;
;
;;
;
;;;;
;
;
;
;
;;;;
;
;
;
; ;;
;;;
;; ;;;
;;
; ;
;
;
;; ;
;;;; ;
; ;;; ;
;;;; ;;
;;;;
;
;;;
; ;;
;
;;;
;
;; ;;
;
; ; ; ; ;;
;;
;
;
;; ;
;; ;;
;
; ; ;;
;
;; ; ; ;;; ;;;
;; ;;
;
;;;
;
;;
;; ;
;;; ;;; ; ; ;
;
;;; ;; ;;;;;
;;;; ;;
; ; ;;
; ;;
;;; ;;
;;; ;;;;;; ;
;
;;
; ;;; ;;;; ;;;;;;; ;;;;;;;;;
; ;;;
;;;;;;;;
; ;;
;; ; ;;
;; ;;
;;
;; ;;; ;;; ;
;
; ; ;
;
; ;;;;; ; ;;;;
;
;
;
; ;;;;; ;;;
;
;;
;
;
; ;;; ;
FA TU BOSA
;;
; ;
;
;;
;;
;
;
;
;; ;
; ; ; ;; ; ;
; ;;;;;;;;
; ;;;
;;;;
;;
; ; ;; ;;
; ;;
;
;;;;
; ;
;; ; ;; ; ; ;
;
;
;;; ;
;;;
;;
;
;; ;;;;;;
;;
;;
;
;
;
;;;;
;
;; ;;;
;;;
;
;;;
; ;; ; ;;;
;;;;; ;
;; ;;;;;; ;; ;
;
;;;;;
;;;;;
;
;;;;; ;;;; ;;;
;;;
;;;;;;;;;; ; ;;
;;
;
; ;;;;
;; ;;
; ;
;
FA TU RASA
;;;;;
FA DABLOCO
;
;; ;;;;;
;;;
;
HAUTOHO
;
;;
; ;;
; ;;;
;;
;
; ;; ;;;;;;;;;;;;;;;;;;
; ;;;; ;;;;;;;;
;; ;;
; ; ;
;
;;
;;;;
;
LIQUIDOE
;
;;
;
;
FA TU RILAU
;
;
;;;
;
;
;;
;;;; ; ;
;
BETULAU
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;; ;
;
;
;
;;
;
;
;;;;;
; ;; ;;; ;
;;
;; ; ;
;;
;;; ;;;
;;; ;;;;;;;; ; ;;;; ;;
Two-lane sealed road
One-lane road
4 W vehicle track
;;
;
;; ;
;; ;
BERELEU
;
;
;
;; ;
;;;; ;
;
; ;;
;; ;
; ;;;
;
; ;
;;;
;;;;;;; ; ; ;; ;;;;;; ;
;;;;;; ;;;;;;;;;; ; ; ;;;;
;
;
;; ;
;; ; ;
;
;;
;;; ; ; ;;; ;;
;
;
;;; ; ; ;;;; ;
;;
;;
;
;;
; ; ;;
;
;;
;
;
; ;;
Subdistrict B oundary
;
;
MAUMETA
;
ACUBILITOHO
;
;
;
; ; ;
; ;
;;;; ;; ;;
;;;;; ;;
;;;;;; ;;;;;;;;
; ;;;;
;;;;;;;
;;;;;
;;;
;
Ñ
;
;;
;;
Occupied Dwelling
Hospital and Clinic
CHC (Comm unity Health Center)
Suco B oundary
;; ; ;
NAMOLESO
BANDUD ATO
;
;; ; ;;;;
;; ;;;; ;
; ; ; ; ;;;;;
;;
;;
;
;;
;;;;;;;;;;;; ;;
; ;
;;
;;
; ;
;;
;;
;
; ;;;;;;;;
;
;;;
;;;;;
;
;;;;;;;;;;;
;;;;;;;; ;
;;;;;;;;;;;;;;;;
;;;; ;;; ;
; ;;
;;
;;;;
;;;;;
;
;;
;
;
;
; ;;;;;;;;;; ; ;
;;; ; ; ;;;; ;;;;
; ;
;;
;; ; ;
;
;
;;; ;;;;;
;;; ; ;;;; ;;;;;;; ;
MANU CASA
FA HIRIA
AILEU VILA
;
; ;;;; ; ;
;;
;;
FA HISOI
;;
;
SELOI
MALERE
;
Ñ
;
;
;;;; ;;;;
;; ;
FA HISOI
;
;;
;
;;;
;;
;;;;;;;;;
; ;; ;
;;;;;;; ;;;; ; ;; ; ;;;
;
;
;;;;; ; ;;; ;;;;;
;; ;; ;
;
;
;
;;;;;;;;;
;
; ;
; ; ; ; ; ;; ;;;;;
;;
;;;;; ;;
;
; ;
;;
;;
;
;; ; ; ;
;;;
; ; ;;;; ; ;; ; ; ;
; ;;;;;; ; ; ;;;;; ;;;;;; ;; ;;; ;;; ;;;;;; ;;;;; ;;;;;;;;;;;; ; ; ;;;;
;;
;
; ;; ;;;;;;;;;;;
;;
;
;; ;;
;;; ; ;;;;
;;
; ;;;
;;;;;;;
;;;;
;
;;
;
;;
;
;
;;;;
;;
;;; ;;;;; ;;
; ;; ; ; ;;;;;;; ; ;;; ;
; ;;
;;;;;;;;;;;;;;
;; ; ;
; ;;;
;;
; ; ;;;;
;;;
;;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;;;
;;; ; ;;; ; ;; ; ;; ; ;;
;;
; ;
;
;;
; ; ; ;;;; ;;; ; ;
;; ; ;;; ;
; ;
;;;
; ;;
;;
;; ;;; ; ;;;
;;;
;;; ;;;;; ; ;;; ;; ;;;
; ;;;;;;;;;;;;
; ; ;;;;
;;
; ;;;;;;;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;;;;
;;;;; ;;;
; ;;;;;;;;;;;;;
;;; ;
;
;;;;; ;
;;;;;
;;
;; ;;;
;;
;
;
;;;
;;;;
;
;
;;
; ;
; ; ;;
;;;;;;
;;
;;
;;
;
;
;
;
;;
;
;;;;; ;
;
;
;;;;;;;;
;
;
;; ;
;;; ;
;;;;
; ;;;;;
;
;; ;;
;;;;;; ;;;;;;;;; ;;;;;; ;;;;;;;;;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ; ;; ;; ; ;;;;; ;;
;; ;
;;; ;;;
;;;;
; ;;;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;; ;;;;;;;;;;;;;;;;
;;;;;
;;; ;; ; ;
; ; ; ;;;;;;;;;;;;;;;
;; ;;;;; ;
;
;;;;
;
;;;;;
;;;;;;;; ;;;;;;; ;; ;; ;;;;; ; ;
;;;;;;;;;;
;;
;;;;; ;;
;; ;; ; ;;
;; ;;;;; ;; ; ;
;
;; ;
;
;
;; ;;
;;;;;;;;;;;;; ; ;; ;;;;
;
; ;;
; ;;
;;;;;;;;
;
;
; ;;
;
; ;; ;
;; ;;
;
;
;;;;
;
;
;;
;
; ;;
;
;
;
;
;
;;
;;;;
;;; ;;
;
;
;; ;
;;
; ;
;;
;;
;
; ;
;
;; ; ;;
;;;;;; ; ; ;
; ;;
;
;; ;;;; ;
;;;;
;
;;
;
;
;
;;;;;
;
;
;;;
;
;;
;;;;;;
; ;
;;
;
;;;;
;
;;
;;;;
; ;;
;;;;; ;
;
;;;
;;;
; ;;;;;;;;;;;;;;; ;; ;
;; ;;;;;;;;; ;;;
;
;;
;; ;
;
;;
;
REMEXIO
;
;
;
; ;
;; ;;
; ;; ;;;;
;;;;
;; ;;;;;
; ;;
;
;
;
AISIR IMOU
;
;;; ; ;
;
;
;;;;;;;;;;
;;;
; ;
; ;
;
;;;;
;;
;
TU LA TAQUEO
;; ;
;;;
; ;;;;; ;
;
;
; ;; ;;
;
; ;
;
;
;
;;;
;;
;
;
;; ; ;;;;; ;; ;
;
; ;
;
;
;
SABORIA
;
;;;;
;
;;;
; ;
;; ;
;; ;; ;
;;; ;
;;; ; ;;;
; ;;
;
;;;;;;;;;;;;;; ;
;;
;;
;
;;;;
;
; ;
; ; ;;;;;
; ;;
;;;
;;;;;;;;;; ; ;
;
; ;;;;
;;;
;
; ;; ;
;;; ;
;
;
;
;
;
;;
;; ;;;;;;;
;;
;;; ;
;
;
;;;;;;
;
;; ;;;
; ;; ;;
;;;;
;; ;
;
;; ;
;;
; ;;;; ; ;
;;; ;
;
;
; ; ;;;;;; ;;; ;;;;;; ;;
;;;
; ;
;;
; ;; ;;;
;;
;;;
; ;;;;
;; ; ; ;; ;
;;;;;;
;;;;; ; ;
;
;; ;
;;;; ;;
; ;;;;; ;
;;;; ;;
;; ;;; ;
;
;
; ;;;;;;;;;
;;;;; ;
;
;
;
;
;
;
;
;; ;; ;
;
;
;;
;;; ; ;
;
;;
; ;;;;
;
;
;;; ;;;
;;
;;; ; ;; ;
;
;
;
;;
;;;;;;;;;
;;; ;; ;
;;
;;;;;;
; ; ; ;
;;;;;;;; ;
; ;;;;;;;;;;;;
;;;;;;;;;;
;; ; ;
;; ; ;;;; ; ;; ;;
;
;;;;;;;;;; ;;;
;;
; ;;;;;
;;;
;; ; ;
;
;;;;; ;;;;;;;
; ;
;;;;
;
;
; ;; ; ;
;
;; ; ;
;
;; ;; ;
; ;;;;;;; ; ;
; ; ;;;
;;;;;;;;;;;
;;
;
;;;;;;; ; ;;;;; ;;;
; ;;;;;
;
;;; ; ;;
; ;;;;;
;
; ;;;
;
;;;
;;;; ;;;;;;
;;;
;;; ;;;;;;;;;; ;;; ;;;; ;;;;;
;;;;; ;;;;;;;;;; ;
; ;;
;;;
;;;;
;;;;
;;; ;
;;;; ;; ;;; ; ;;;;;;;;;;; ;; ;;;;;
;;;; ; ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;
;
;;;;;; ;
;;;;;;;;;;;
;
; ;;; ;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;
;;;;;; ;
;;
;
;
;;;;;;;;;;; ;;;;;; ;;
;
;;;;;
;;;;;; ;;;;;;;;;;;;;;;;; ; ;;
;;; ; ; ;
;; ;
;;;;;;; ;;;
;;;;;;;;;;;;;;;; ;
;;; ;
;;;
;;;;;; ; ;
; ;;;;;;;;;;;;;;;
; ; ; ; ; ;;
;
; ;;;;;;;;;;;;
; ;;;;;;;;;;;;;;
;
;
;;; ;;
;
; ;; ;; ; ; ; ;;; ;
;; ; ; ; ;
;
; ;;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;
; ; ;;;;;;;;
;
; ;; ;;
;;;
;
;
;; ;; ;; ;;;;; ;
;;
;;; ;
;
;
; ; ;;;;; ;;; ; ;;;;;;;;
;;;;;; ;
;
;;;; ;;;; ;;;;; ;;;;;;;;;;;;
; ;;
;;;;;; ;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;
;; ;;
;;
;;
;
;; ;;
;
;
;;
;
;
;;;;;
;
;
; ;;;
;; ; ;
;;;
;
;
;;
;;;; ;;; ;;; ; ;;;;;;;
;
; ;;;;
; ; ; ; ; ;;; ; ;;;
;;;
;
;
;;
;
;;
; ;
; ;;
;;;;;;;;
;;
;
;;
; ;
; ; ;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;;;;;;;
;
;;; ;;; ;
;;;;;;;
;;;;;;;;;;;; ;;;;;
;
;;
;
;;
;;;; ;;;
; ; ;;
;;;; ; ;;;; ;;;;;;;
;
;;
;; ;;;;;; ;;;;;;;;;; ; ; ;;;;;;;;;;;;; ; ;;;; ;;;; ;;;;;;
;;;;;;;;;; ;;;;; ; ;;;;;;;;;;;; ;;;;; ;; ;;;; ;
; ;;
; ; ; ;; ; ; ;; ;; ;;; ;;; ; ;;;;;;;;;;;;;
;; ; ; ;;;;;;
;;;;;;
;;
; ;;; ;;
;;;;; ;;; ;
; ;; ;; ;;
;
;
;;
;;;;
;
; ;;
; ; ; ;;;;; ; ;;;;;;;;;;; ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ; ;;;;;;;;
; ; ;; ; ;; ;
;
;
;
; ;
;
;;
;;;; ;
;;
;
;;;;;;;;;;
; ;;;;
;
;;
; ;
;
;
;;
;
; ;
Ñ
ACUMAU
;
;;
;
;;
;;
; ;
;;;
;;
;
;
; ;
;
;
;;
;;;;;;
;
; ;;
;
;
;
;;;
;;;
;
; ;;;;
;;;;;;;;;;;;;; ;;;;;
;; ; ;;
;
;
;;
;;;;;; ;;;; ;
;; ;;;;;;;;;;; ;;
;;
;;
;
; ; ;;;;; ;
;; ;;; ; ; ;;;;;;;;;;;;;;;;
;; ;; ;;;;;;;
;; ; ;
; ;
;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;;;;; ;;
;;;
; ; ;;; ; ;
;
;
;;;;
;;
;;;;;;;
;
;
;
;
;
;;;;
;;;;;;;;;;;
; ;;
;
;
COTOLAU
;;
;;
;
;;;
; ;
; ; ;
;
; ; ; ;;;;;;;;
; ;;;;; ; ;
;; ; ;
;
; ; ; ;; ;
; ; ;;;;;;;;;;;; ;;;
;
;
;;;
;;
;;
;;
;;
; ;;;;;;;; ;
;
;;;
;
;;
;;;
;
TA LITU
;;;; ;
;
;;;;
;
; ;
;
;;;;;; ; ;
;;; ; ;
;
;
;;;;;;; ;;;; ; ; ; ;
; ;
;;;;; ;;
;;;;; ;
;;
;;;;
;; ;; ;; ;;
;;;
;
;;
; ; ;; ;; ;;
; ; ;
; ; ;;;;;;;;
;; ;
;
;; ; ; ;;; ;; ;;; ;
;;;; ;;;; ;
;;;;;;
;;;;;;;;;;
; ; ; ;;
;;;;;
; ; ;
; ; ; ;;
;
;
; ;
; ;;
;
;;
; ;;
;;;;;;;;;;;
;;;;;;; ;
;;;;
;;;
;
; ;;;;;;; ;;;
;;
; ;;;;;;;;;;;; ;
;
;;;;;
;;
;
;
;
; ;
;
; ; ;
LA HAE
;
;;; ;; ;;;
;
; ;
;
;
;;;;; ;;
;
; ;;
;; ;;; ;; ; ; ;;;
;
; ;
;;;; ; ; ;; ; ; ;; ;; ;;;;
;;
;; ; ; ;
;
;
;;;
; ;; ; ; ;; ;
;;; ;
;; ;
;; ;
;
; ;; ;
;
;
;;;;
;;;;
;
; ;;;; ;
;
;;;;
;
;;
;
; ;;
; ;
;
;
; ;; ;;;
;
; ; ;;; ;;;
;;;;
;
;;;;;;; ;
;
;
; ;; ;;;;; ;;;;;;;; ;
;
;; ;; ;;;;;
; ;; ;
;
;
; ;;;;
; ;; ; ;
; ;; ;;;;;; ; ;;;;;
;
; ;; ;
;;
LA USI
;
;;
;
; ;;;;;
;
; ;;;;
; ;
0
5
10
15
20 Kilometers
Perfil
Mapa 1 hatudu pozisaun jeográfika Distritu Aileu nebe ho luan hamutuk 729 km² ho populasaun ema
na’in 44.325 tuir Sensus 2010. Topografia Distritu Aileu nebee foho dominante liu ho a’as entre
350 m to’o 1.500 m sukat husi tasi. Kapitál maka Aileu Vila iha foho Mota Mantane ho altitude 913
m. Distritu Aileu iha Sub-Distritus 4, Sukus 31 no aldeias 139 hanesan hatudu iha tabela 1.1.
Tabela 1.1 Sub-Distritu , Sukus no total Aldeias/Sukus Distritu Aileu
Aileu Vila
Sukus
Total
Aldeias
Aissirimou
5
Badudato
3
Fahiria
6
Fatubossa
7
Hoholau
5
Lahae
5
Lausi
4
Suco Liurai
8
Seloi Malere
6
Saboria
3
Seloi Craic
10
Laulara
Sukus
Total
Aldeias
Fatisi
5
Cotolau
5
Madabeno
5
Talitu
4
Tohumeta
3
-
Liquidoe
Sukus
Total
Aldeias
Acubilitoho
3
Bereleu
5
Betulau
3
Fahisoi
3
Faturilau
2
Manucassa
2
Namolesso
4
-
Data husi : MAE no Diresaun Estatistca
Page 20 of 137
Remexio
Sukus
Total
Aldeias
Acumau
3
Fadabloco
7
Fahisoi
3
Faturasa
4
Hautoho
3
Suco Liurai
3
Maumeta
3
Tulataqueo
7
-
Funsionárius Governu iha Distritu Aileu inklui:
SES:
1. 99 Polísias,
2. 40 kompostu husi : 37 pessoal Seguransa Sivíl no 3 funsionarius administrativa
3. 21 Bombeirus
Edukasaun:
1. Professores Ensino Infantil : Publiku (28); Fundasaun (11)
2. Profesores Ensinu Basiku: Públiku (508), Privadu (-);
3. Profesores Ensinu Sekundárius Geral : Públiku (68) , Fundasaun (43)
4. Profesores Ensinu Sekundárius Tecnico vocacional. : Publiku (18) : Fundasaun (-)
Distritu Aileu iha eskolas Infantil Publiku (6) Fundasaun (14); Eskolas Ensinu Basiku Publiku
(71) no Privadu (2) , Eskolas Sekundárias Publiku (3) no Privadu/Fundasaun (3), ho Eskolas
Ensinu Tekniku Vocasional Publiku (1)no Privadu (-).
Saúde:
1. Funsionáriu administrasaun no lojistika
: 14
2. Médikus lokais : 45 (inklui espesialistas);
3. Enfermeirus (31)
4. Assistente enfermeiros : 8 ho
5. Parteiras : 24;
Fasilidades saúde ne’ebé iha, maka Sentru Saude (5), Postus Saude (23), Klínika Privadas (1) ho
SISCa (33).
MSS :
1. Numero idosos ( tinan 60 ba leten ) no invalidus nebe simu subsidio iha Distritu Aileu
hamutuk 3.052 pessoas nebe kompostu husi idosos 2.918 pessoas no invalidus 134 pessoas.
2. Numerus benefisiarius ba program Bolsa da Mãe hamutuk 2.935
3. Numerus Combatentes ba Libertasaun Nasional no benefisiarius ba Martires iha Distritu
Aileu hamutuk 2,836 pessoas.
4. Total funsionariu hamutuk 6 mak destaka ba Distritu ; 3 iha Distritu no 3 ba Subdistrito, kada
Subdistritu funsionariu ida (1).
MAP : 54 Extensionistas
CNE : 7 funsionarius
Ministeriu Justisa : 10 funsionarius
MCIA : 6 funsionarius
MOP : 29 funsionarius
SEJD : 1 funsionariu
SEPFOPE
: 4 funsionarius
MAE : 65 funsionarius kompostu husi Diresaun Distrital 34 ; STAE 7 ; PNDS 24.
MCIA : 5
Page 21 of 137
PROGRAMA NASIONAL DEZENVOLVIMENTU SUKUS (PNDS)
Iha Orsamentu Geral Estadu 2015, Distritu Aileu hetan alokasaun orsamentu ba programa PNDS
hamutuk tokon $1.075,500 nebe kompostu husi orsamentu fisiku ho montante rihun $905.250 ba
Suku 23 no kustus operasional aloka rihun $170,250 ba Suku 31.
Distritu Aileu iha orsamentu rektifikativu 2015 hetan alokasaun orsamentu ba programa PNDS
hamutuk rihun $710,500 nebe kompostu husi orsamentu fisiku ho montante rihun $583,750 no
kustus operasional aloka rihun $126,750. Orsamentu fisiku ba Distritu Aileu aloka ba Suku 15 nebe
kompostu husi : Sub Distritu Aileu Vila: Suku 3; Sub Distrito Laulara : Suku 5; no Sub Distrito
Liquidoe : Suku 7 hodi implementa programa PNDS inklui mos kustus operasional. Suku 8 Iha Sub
Distrito Remexio la hetan alokasaun orsamentu ba projetu fisiku maibe aloka deit kustus
operasional hodi halo preparasaun planeamentu programa PNDS ba tinan 2016 hanesan temi iha
tabela 1.2
Tabela 1.2. Kapital Grants – PNDS
Oaran
Orgaun
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
MAE
Naran
Programa
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
PNDS
Distritu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
Sub
Distritus
Sukus
Aileu Vila Fahiria
Aileu Vila Hoholau
Aileu Vila Lausi
Laulara
Cotolau
Laulara
Fatisi
Laulara
Madabeno
Laulara
Talitu
Laulara
Tohumeta
Liquidoe
Acubilitoho
Liquidoe
Bereleu
Liquidoe
Betulau
Liquidoe
Fahisoi
Liquidoe
Fatulirau
Liquidoe
Manucasa
Liquidoe
Namoleso
Remexio
Acumau
Remexio
Fadabloco
Remexio
Faisoi (Remixio)
Remexio
Faturasa
Remexio
Hautoho
Remexio
Maumeta
Remexio
Suco Liurai (Remexio)
Remexio
Tulataqueo
Total Dist. Aileu
Projetu
Fisiku
35,000
39,500
39,500
44,000
44,000
39,500
44,250
39,500
35,000
39,500
39,500
35,000
39,500
35,000
35,000
583,750
Kustus
Operasional
Total Kustus
5,000
5,500
5,500
6,000
6,000
5,500
5,750
5,500
5,000
5,500
5,500
5,000
5,500
5,000
5,000
5,750
5,500
5,500
5,500
5,500
5,500
6,000
6,250
126,750
40,000
45,000
45,000
50,000
50,000
45,000
50,000
45,000
40,000
45,000
45,000
40,000
45,000
40,000
40,000
5,750
5,500
5,500
5,500
5,500
5,500
6,000
6,250
710,500
PROGRAMA DEZENVOLVIMENTU INTEGRADO DISTRITAL (PDID) 2015
Iha Orsamentu Geral Estadu 2015, Distritu Aileu hetan alokasaun orsamentu ba programa PDID foun
hamutuk tokon $1.7 nebe kompostu husi PDD-I aloka rihun $468.1 ba projetu 4 no PDD-II aloka
tokon $1,2 ba projetu 6.
Page 22 of 137
Distritu Aileu iha orsamentu rektifikativu 2015 hetan alokasaun orsamentu ba programa PDID foun
hamutuk tokon $1.7 nebe refere ba PDD I aprezenta ho total rihun $468 no tokon $1.2 ba PDD II.
Husi total orsamentu ne’e hodi finansia projetu konstrusaun ponte, eskola, valeta, “bronjong”, posto
saude, irigasaun no seluk tan Sub Distritu Aileu Vila, Liquidoe no Laulara hanesan mensiona iha
tabela 1.3.
Tabela 1.3. Kapital Dezenvolvimentu PDD-I no PDD-II 2015
Naran
Orgaun
Naran
Programa
Naran Projetu
Distritu
Sub
Distritus
MAE
PDD-I
MAE
PDD-I
MAE
PDD-I
Konst.Ponte ki'ik Seloi Kraik (Rehabilita ponte 1 no
konstruksaun foun ponte 1)
Konst.Eskola EB Premeiru no Segundu Siklu
Fatukhun, Laulara
Konst.Valeta, penahan no plat Deker suco Fahisoi
MAE
PDD-I
MAE
Sukus
Total Kustus
Aileu
Seloi
Kraik
Talitu
143,016
Aileu
Aileu
Vila
Laulara
Aileu
Lequidoe
Fahisoi
120,134
Konst. Bronjong iha Aldeia Tatilisame(Fahisoi
Lequidoe)
Aileu
Liquidoe
Fahisoi
62,214
PDD-II
Konst. Posto Saude Tulataqeu
Aileu
Remexio
MAE
PDD-II
Konst. Be'e mos lahae 3.5 km
Aileu
MAE
PDD-II
Rehabilitasaun Irigasaun Sarin(Suco Fahiria
Aileu
MAE
PDD-II
Aileu
MAE
PDD-II
MAE
PDD-II
Konst.Ponte Tolu plat deker 6 no Valetas Suku
liurai
Rehabilitasaun Be'e Matan Hula rema no Troka
kanu Transmisaun
Loke Estrada( Suco Liurai ) 2,7 km
Aileu
Vila
Aileu
Vila
Aileu
Vila
Aileu
Vila
Aileu
Vila
Total PDD-II
142,704
Total PDD-I
Aileu
Aileu
468,068
Tulatakeu
273,945
Lahae
175,083
Fahiria
173,569
Suco
Leurai
Seloi
Malere
Suco
Leurai
174,002
153,559
294,784
1,244,942
Total PDD-I+II
1,713,010
REAPROPRIASAUN KAPITAL DEZENVOLVIMENTU PDD I & II NO PDL 2012 BA 2015
Depois orsamentu rektifikativu, iha tabela 1.4 laiha mudansa orsamentu. Ho nunee, tabela nee
aprezenta orsamentu projetu reapropriasaun/retensaun ba PDD I & II no PDL tinan 2012 nebe sei
reapropria ba tinan 2015 ho montante rihun $85,685 nebe refere ba PDD I rihun $62,847, rihun
$20,000 ba projetu PDD II no rihun $2,838 ba PDL . Razaun halo reapropriasaun projetu hirak ne’e
tamba ninia implementasaun la-konsege remata iha tinan 2014 nunee sei kontinua implementa fali
iha tinan 2015 ba konstrusaun eskola, irrigasaun, MCK, sentru komunitaria no vedasaun.
Tabela 1.4. Reapropriasaun Kapital Dezenvolvimentu PDD I & II no PDL 2012 ba 2015
Naran
Orgaun
Naran
Programa
Naran Projetu
Distritu
ME
ME
MAEOT
MAP
PDD-I
PDD-I
PDD-I
PDD-I
EP 2301 P F Erhetu
EPS P F 1005 Bereleu
Irigasaun Bandudato
Konstrusaun kanal Irrigasaun Daisoli
Aileu
Aileu
Aileu
Aileu
MJ
PDD-II
Construsaun, vedasaun no jardim ba Edificio DTPSC (eis
edificio estatistica) Distrito Aileu, Sub Distrito Aileu, Suco
Aisirimau, Aldeia Hudularan.
MAEOT
PDL
Contrusaun Sanementu MCK I
Page 23 of 137
Sub
Distritus
Sukus
Fatubossa
Bereleu
Bandudato
Lahae
Aileu
Aileu Vila
Liquidoe
Aileu Vila
Aileu Vila
Total PDD-I
Aileu
Aileu
Total PDD-II
Lequidoe
Faturilau
Aissirimou
Total
Kustus
11,954
24,375
22,590
3,928
62,847
20,000
20,000
1,458
Naran
Orgaun
Naran
Programa
MAEOT
PDL
Naran Projetu
Distritu
Construsaun Centro Komunitario Lebumera
Aileu
Sub
Distritus
Sukus
Total
Kustus
Lequidoe
Bereleu
Total PDL
Total PDD I&II+PDL
1,380
2,838
85,685
REAPROPRIASAUN KAPITAL DEZENVOLVIMENTU PDD I & II 2013/2014
Depois orsamentu rektifikativu, iha tabela 1.5 laiha mudansa orsamentu. Ho nunee, tabela nee
aprezenta projetu reapropriasaun PDD 1 & 2 tinan 2013 nebe sei reapropria ba tinan 2015 ho
montante rihun $99,455. Husi total nee koloka ba PDD I hamutuk rihun $79,714 no rihun $19,741
ba projetu PDD II. Razaun halo reapropriasaun projetu hirak ne’e tamba ninia implementasaun lakonsege remata iha tinan 2012 no sei kontinua implementa fali iha tinan 2015 ba konstrusaun ponte,
sentru komunitaria no irrigasaun.
Tabela 1.5 Reapropriasaun Kapital Dezenvolvimentu PDD-I&II 2013/14 ba 2015
Naran
Orgaun
Naran
Programa
Naran Projetu
Distritu
Sub
Distritus
MAE
PDD-I
Konstrusaun Ponte Dat-Rema
Aileu
Aileu Vila
MAE
PDD-I
Konstrusaun Centru Joventude Aileu
Aileu
Aileu Vila
MAE
PDD-I
Konstrusaun Be’e dalan iha Fahisoi 3 km + plat Deker.
Aileu
Liquidoe
MAE
PDD-II
Konstruksaun Kanal irigasaun Halmeta
Aileu
Aileu Vila
Sukus
Total Kustus
Suco
Liurai
Suco
Liurai
Fahisoi
8,663
62,156
Total PDD-I
Seloi Craic
Total PDD-II
Total PDD-I+II
79,714
19,741
19,741
99,455
8,894
Despeza Parseiru Dezenvolvimentu
Iha projetu 15 husi paerseiru dezenvolvimentu mak planeia atu implementa iha Distritu Aileu iha
2015. Hamutuk tokon $4.8 Projetu sira ne’e balun sai hanesan kontinuasaun no balun sai hanesan
projetu foun ho nia orsamentu hanesan mensiona iha tabela 1.6.
Tabela 1.6 Despezas Parseiru Dezenvolvimentu 2015
Distritu Aileu
ID AMP NIAN
87292481766
Títulu Projektu nian
Programa Polísia Komunitária TimorLeste nian
87292191227
Projektu bá Jestaun Sustentável Rekursus
Naturais nian ho baze iha Komunidade
Ajénsia Doador
Programa Ajuda Nova Zelándia
nian, Ministériu Negósius
Estranjeirus no Komérsiu
Ajénsia Kooperasaun Internasional
Japão nian
87292407183
Projektu bá Agro-negósiu husi Feto Rural
sira
P104794/IDA-H343, TF091653: Projektu
Apoiu bá Planu Estratéjiku Sektor Saúde
Ajénsia Kooperasaun Internasional
Japão nian
- DFA