"Sejarah": Monolog Putu Wijaya.
T - - · - - - - - - - · · - · · · - - - · · · · - - · -.'- " - '. - -- -. -'"-. .- . --..
o
4
SelasaA
o
€)
12
20
6
21
OMar
OApr
a ja r a h
k a c id a
S
p e n tin g n a
b a n g s a .S a ja r a h
bangsa!
Sabab
OSep
d in a s a ja r a h
b is a
c o n to /k a r e u e u s
s a te r u s n a .
e lm u p a n g a w e r u h
je u n g
D in a
Putu W
"Ja sm e ra h
K itu
lo b a
ayeuna
d ra m a w a n
m o n o lo g
" S e ja r a h " ,
anu
d ip a g e la r k e u n
U npad
J a la n
D ip a tiu k u r
m oyan,
W ija y a , g e u s
anu
s a w a ta r a
n ia n
geus
S e k a li-
S e ja r a h ) " k a r a h a -
deui
n g a g a ra p
s a ja -
K a rn o
(Ja n g a n
p a r a ji T e a te r M a n d ir i,P u tu
(3 /1 2 )
ku
s a ja r a h
lo b a p u lu n g -
B ung
s e k a li M e n in g g a lk a n
y a tn a .
ju d u ln a
w a k tu k a liw a t
di G edong
B a le R u m a w a t
K ase-
P a ja ja r a n
35 B andung,
D in a g a lu r in g c a r ita M o n o lo g S a ja r a h ,
a y a to k o h
K a m a m u r id
g e lo a n k u k o m p u te r .
SM P anu kage-
P a g a w e a n K a r n a ti
is u k je d u r n e p i k a s o r e je d e r te h ta y a d e u i
iw a l ti n g e r e m
P a p a ta h
beak
m aneh
k o lo t
n y o o k o m p u te r .
te u d iw a r o .K o lo tn a
dengkak,
je u n g
ta a k ! T im b u l
k a h a r iw a n g
m angsa
geus
k a re m p a n
k a h a re u p
a n a k n a ta y a h a r e p a n . T a p i a n e h b in a ja ib ,
d in a U jia n N a s io n a l p e u n te u n K a m a
r a ta
10.
r a ta -
N e p i k a ib u r s a le le m b u r . S a k a b e h
ja lm a k a ta ji k u k a p in te r a n K a m a .
S a k o la I n te m a s io n a l
K aasup
G a la k s i a n u n g a h a ja -
d a ta n g " n g a la r n a r " m e r e b e a s is w a n e p i k a
tin g k a tlr o k to r .T a p i
s a r ta K a m a
kadon
re k
a n e h , s a b a d a lu lu s te s
d ip a p a g k e u n ,
m e ro d e m b u n g
K a m a s in g k e t, p e d a h
m anehna
s a k o la .
A le s a n
d i e ta s a k o la ta y a
k u r ik u lu m p a la ja r a n S a ja r a h I n d o n e s ia .
C ek
K a rn a
h a r ita
ka
k a p a la
S a k o la
I n te m a s io n a l G a la k s i," K u r in g u r a n g I n d o n e s ia . R e k k u m a h a ja d i b a n g s a I n d o n e s ia ,
la m u n
k u r in g
ta r a d ia ja r
S a ja r a h
I n d o n e s ia ! M o a l P a , k u r in g m a h m o a l a s u p
ka
s a k o la
anu
te u n g a ja r k e u n
S a ja r a h
I n d o n e s ia . K u r in g m a h h a y a n g ja d i u r a n g
I n d o n e s ia ! " p o k n a , ta ta g ! B a r e n g je u n g
tr e k , la m p u
p a re u m ,
L a ju h u r u n g
r e y e m - r e y e m d itu tu r k e u n
h a le u a n g
H a rri
e ta ,
deui
ku "backsound"
R o e s ly ( A lm )
"Jangan
M e n a n g is I n d o n e s ia " , m a n i w a a s . D in a la y a r " b a c k g r o u n d " g a m b a r m a ta a n u ju u h
k u c im a ta P u tu
ija y a
lo b a
K u p e n tin g - p e n tin g n a
P r o k la m a to r
c u m e lu k ,
ODes
anu-
d in a ja m a n
je u n g k a h a r e u p n a .S a ja r a h
ra h ,
ONov
31
a n u b is a d ila r a p k e u n
d im e k a r k e u n
aneunana!
OOkt
30
p ik e u n
( s a b a b /a k ib a t)
d ija d ik e u n
15
29
28
te h ja tid ir i
k a ja d ia n - k a ja d ia n
g e n e ra si
14
13
27
" S e ja r a h " : M o n o lo g
h iji
0 Minggu
Sabtu
n y a n g s a y a , d ib a g e a k e u n
k u k e p r o k p a n o n g to n
a n u ta y a r e u r e u h -
M o n o lo g a n u c e k n u a w a m
a ta w a tia te r
m a ta k
p ir a r n e e u n ,
m ah
b a d is
kana "seni
rn e m a n g
J a lm a n g o m o n g
m oal
so ra -
nu
keur
ngadongeng
d in a
k a h a re u p n a
k r itis ,
m a h .a n u
L am un
te u a p a l k a n a tia te r g e k u a t k a
u ra n g (g e n e ra si n g o ra ) k u d u
kudu
n a n je u r k e u n
aya anu
k e p r o k je u n g a la g e r - a g e r a n .P u tu m e m a n g
bener
ge kudu
d ra m a w a n
k iw a r i
k o ra n
w e d a la n
m oyan,
UGM
1 9 6 9 te h
ie u
S a r ja n a
( U n iv e r s ita s
m in to n k e u n
k a la y a n
H ukum
G a ja h m a d a )
k a ry a
c e r d a s ,d a lit,
m o n o lo g n a
w a r ta w a n
s a la h ,
b e b e n e ra n .
s a la h k e u n ,
d ib e n e r k e u n .
ge geus
anu
anu
C oba w ae,
te u d ip im ilik
n y o a ra k e m
ku
b e b e n e ra n ,
te le v s is i d ija d ik e u n tu n g g a .ig a n
p a r a p o litis i. P u tu g e n ilik in d iv id u d i
je u n g p ik a lu c u e u n ,
D in a m o n o lo g ie u g e ta y a w a te s a n a n ta r a
u r a n g u k u r a y a k a w a n i la m u n b a b a la d a n ,
n u la la jo je u n g a k to r , n e p ik a p a n o n g to n g e
te u
ja d i b a g e a n
lu d e u n g m a ju ju r it k a r n e d a n p e r a n g s o s o -
to k o h
tin a
c a r ita .U m p a m a n a
K a r n a d ir e n c e n g - r e n c e n g
basa
d ir o jo n g
kaw as
ra n g a n
p a ra
cadu
p a ju a n g
m undur
anu
te u n e u n g
p a n tr a n g m u la n g ,
k u s a le m b u r p ik e u n a s u p k a s a k o la in te r -
J a la n n a ta y a d e u i iw a l ti k u d u d ila w a n k u
n a s io n a l.s a k a b e h
p e n d id ik a n .
b o to h a n
p a n o n g to n
m ilu n g a b o
b a ri e a r n y e b u t n g a ra n
"K am a!
K aum
te r d id ik a n u
b is a
n e u le u m a n s a ja r a h k a la y a n je m b a r w ija k -
K a m a ! K a r n a ! " . P u tu g e r e m e n im p r o f is a s i
s a n a . A n u e n g k e n a b is a d ija d ik e u n
d i lu a r s k e n a r io , s a p e r ti
p ik e u n n g a le n g k a h k a h a r e u p n a !
so a ra n a "
r u k s a k je u n g
te u p a s m a s ie u p
b a s a " p e n g e r .a s
"haseup
( d r y ic e ) "
R e k to r
U npad,
G a n ja r
K u m ia
ge
m a ir a n , y e n s a ja r a h te h p a la ja r a n a n u k a c i-
b a n y o l n g a n c a m " c r e w " , r e k m o to n g h o n -
d a p e n tin g n a . T a p i a n u d ia ja r k e u n a n a u la h
o m a k u c a r a je u n g b a s a a n u lu c u , n e p i k a
n g a n s a u k u r ta u n k a ja d ia n
ngogan
n g a ra n
a k tin g
k a n a ja la n
obor
c a r ita , p u tu
p ik a s e u r ie u n .
m e rn a n g
anu m eakkeun
L a la jo P u tu W ija y a
m a ta k b e ta h ,
p a g e la r a n
w a k tu s a ja m s a te n g a h
te h
je u n g n g a r a n -
p a la k u .T a p i " s e tin g " d in a u n g g a l
ta u n
k a ja d ia n
m ah.
G a n ja r
anukudu
ge
ja d i
m ih a r e p
p a la ja r a n
p e n d id ik a n
te u k a r a s a g e u s le k a s a n . T in a d is k u s ik a ju -
s a ja r a h d i p a g u r o n lu h u r k u d u s a c a r a " te r -
d i, c a r ita
b u k a " u la h m a n g r u p a d o k tr in . U la h n e p i k a
p u tr a
K am a
P u tu
u ra n g
m a n g ru p a
W ija y a
te u m e u n a n g
I n d o n e s ia
p a n g a la m a n
anu
p a la ja r a n
I n d o n e s ia .a n u
di
s a k o la n a
s a ja r a h , " K u n a o n
te u
d ia ja r
s a ja r a h
d ia la ja r s a ja r a h g e te u a r a -
aya anggapan
" S a ja r a h d ita n g tu k e u n
p a n g u a s a /r e z im " ,
m e r ju a n g k e u n
ku
( C ir e b o n ) .
u r a n g te u h o r m a t k a n a p a r ju a n g a n p a la k u
s a ja r a h
n u s a n ta r a
s a j a r a h v 'c e k
b e n e r , ta p i
cek
d im e k a r k e u n ,
P u tu ,
ta p i
" a p a lk e u n e u n 'w u n g k u l,
ja r k e u n
m ah
S a ja r a h
la in
"sudut
ngan
anu
kudu
saukur
kudu
d ia -
p a n d a n g n a " .D in a
40
ku
kungsi
a n u d itu lis
e ta
k a h a n ja k a l.
Sunda
W a n g s a k e r ta
L am un
P u tu ,n g e m u
U ra n g
k a a s lia n s a ja r a h
P a n g e ra n
p a le u n k o m o d e u i a n u te u d ia ja r ? ! K u n a o n
K u k itu n a ,
n a .T a n d a n in g s u g e m a !
p e ra n "
ngan,
p a n g g u n g . T a p i a r i d ip in to n k e u n k u a h lin a
bener
s a ja r a h a s li,
anu
k iw a r i
d is a te n g a h in g ja la n
ta n g tu
te h
te u
kasusna
d itu tu p !
" K itu d e u i
d in a ja m a n
O rb a ,
unggal
b u la n A g u s tu s s o k d ita y a n g k e u n f ilm J a n u r
K u n in g ," p o k n a .
***Asep GP
Mangle No. 2355
K lip in g .
H um as
U npad
201&
o
4
SelasaA
o
€)
12
20
6
21
OMar
OApr
a ja r a h
k a c id a
S
p e n tin g n a
b a n g s a .S a ja r a h
bangsa!
Sabab
OSep
d in a s a ja r a h
b is a
c o n to /k a r e u e u s
s a te r u s n a .
e lm u p a n g a w e r u h
je u n g
D in a
Putu W
"Ja sm e ra h
K itu
lo b a
ayeuna
d ra m a w a n
m o n o lo g
" S e ja r a h " ,
anu
d ip a g e la r k e u n
U npad
J a la n
D ip a tiu k u r
m oyan,
W ija y a , g e u s
anu
s a w a ta r a
n ia n
geus
S e k a li-
S e ja r a h ) " k a r a h a -
deui
n g a g a ra p
s a ja -
K a rn o
(Ja n g a n
p a r a ji T e a te r M a n d ir i,P u tu
(3 /1 2 )
ku
s a ja r a h
lo b a p u lu n g -
B ung
s e k a li M e n in g g a lk a n
y a tn a .
ju d u ln a
w a k tu k a liw a t
di G edong
B a le R u m a w a t
K ase-
P a ja ja r a n
35 B andung,
D in a g a lu r in g c a r ita M o n o lo g S a ja r a h ,
a y a to k o h
K a m a m u r id
g e lo a n k u k o m p u te r .
SM P anu kage-
P a g a w e a n K a r n a ti
is u k je d u r n e p i k a s o r e je d e r te h ta y a d e u i
iw a l ti n g e r e m
P a p a ta h
beak
m aneh
k o lo t
n y o o k o m p u te r .
te u d iw a r o .K o lo tn a
dengkak,
je u n g
ta a k ! T im b u l
k a h a r iw a n g
m angsa
geus
k a re m p a n
k a h a re u p
a n a k n a ta y a h a r e p a n . T a p i a n e h b in a ja ib ,
d in a U jia n N a s io n a l p e u n te u n K a m a
r a ta
10.
r a ta -
N e p i k a ib u r s a le le m b u r . S a k a b e h
ja lm a k a ta ji k u k a p in te r a n K a m a .
S a k o la I n te m a s io n a l
K aasup
G a la k s i a n u n g a h a ja -
d a ta n g " n g a la r n a r " m e r e b e a s is w a n e p i k a
tin g k a tlr o k to r .T a p i
s a r ta K a m a
kadon
re k
a n e h , s a b a d a lu lu s te s
d ip a p a g k e u n ,
m e ro d e m b u n g
K a m a s in g k e t, p e d a h
m anehna
s a k o la .
A le s a n
d i e ta s a k o la ta y a
k u r ik u lu m p a la ja r a n S a ja r a h I n d o n e s ia .
C ek
K a rn a
h a r ita
ka
k a p a la
S a k o la
I n te m a s io n a l G a la k s i," K u r in g u r a n g I n d o n e s ia . R e k k u m a h a ja d i b a n g s a I n d o n e s ia ,
la m u n
k u r in g
ta r a d ia ja r
S a ja r a h
I n d o n e s ia ! M o a l P a , k u r in g m a h m o a l a s u p
ka
s a k o la
anu
te u n g a ja r k e u n
S a ja r a h
I n d o n e s ia . K u r in g m a h h a y a n g ja d i u r a n g
I n d o n e s ia ! " p o k n a , ta ta g ! B a r e n g je u n g
tr e k , la m p u
p a re u m ,
L a ju h u r u n g
r e y e m - r e y e m d itu tu r k e u n
h a le u a n g
H a rri
e ta ,
deui
ku "backsound"
R o e s ly ( A lm )
"Jangan
M e n a n g is I n d o n e s ia " , m a n i w a a s . D in a la y a r " b a c k g r o u n d " g a m b a r m a ta a n u ju u h
k u c im a ta P u tu
ija y a
lo b a
K u p e n tin g - p e n tin g n a
P r o k la m a to r
c u m e lu k ,
ODes
anu-
d in a ja m a n
je u n g k a h a r e u p n a .S a ja r a h
ra h ,
ONov
31
a n u b is a d ila r a p k e u n
d im e k a r k e u n
aneunana!
OOkt
30
p ik e u n
( s a b a b /a k ib a t)
d ija d ik e u n
15
29
28
te h ja tid ir i
k a ja d ia n - k a ja d ia n
g e n e ra si
14
13
27
" S e ja r a h " : M o n o lo g
h iji
0 Minggu
Sabtu
n y a n g s a y a , d ib a g e a k e u n
k u k e p r o k p a n o n g to n
a n u ta y a r e u r e u h -
M o n o lo g a n u c e k n u a w a m
a ta w a tia te r
m a ta k
p ir a r n e e u n ,
m ah
b a d is
kana "seni
rn e m a n g
J a lm a n g o m o n g
m oal
so ra -
nu
keur
ngadongeng
d in a
k a h a re u p n a
k r itis ,
m a h .a n u
L am un
te u a p a l k a n a tia te r g e k u a t k a
u ra n g (g e n e ra si n g o ra ) k u d u
kudu
n a n je u r k e u n
aya anu
k e p r o k je u n g a la g e r - a g e r a n .P u tu m e m a n g
bener
ge kudu
d ra m a w a n
k iw a r i
k o ra n
w e d a la n
m oyan,
UGM
1 9 6 9 te h
ie u
S a r ja n a
( U n iv e r s ita s
m in to n k e u n
k a la y a n
H ukum
G a ja h m a d a )
k a ry a
c e r d a s ,d a lit,
m o n o lo g n a
w a r ta w a n
s a la h ,
b e b e n e ra n .
s a la h k e u n ,
d ib e n e r k e u n .
ge geus
anu
anu
C oba w ae,
te u d ip im ilik
n y o a ra k e m
ku
b e b e n e ra n ,
te le v s is i d ija d ik e u n tu n g g a .ig a n
p a r a p o litis i. P u tu g e n ilik in d iv id u d i
je u n g p ik a lu c u e u n ,
D in a m o n o lo g ie u g e ta y a w a te s a n a n ta r a
u r a n g u k u r a y a k a w a n i la m u n b a b a la d a n ,
n u la la jo je u n g a k to r , n e p ik a p a n o n g to n g e
te u
ja d i b a g e a n
lu d e u n g m a ju ju r it k a r n e d a n p e r a n g s o s o -
to k o h
tin a
c a r ita .U m p a m a n a
K a r n a d ir e n c e n g - r e n c e n g
basa
d ir o jo n g
kaw as
ra n g a n
p a ra
cadu
p a ju a n g
m undur
anu
te u n e u n g
p a n tr a n g m u la n g ,
k u s a le m b u r p ik e u n a s u p k a s a k o la in te r -
J a la n n a ta y a d e u i iw a l ti k u d u d ila w a n k u
n a s io n a l.s a k a b e h
p e n d id ik a n .
b o to h a n
p a n o n g to n
m ilu n g a b o
b a ri e a r n y e b u t n g a ra n
"K am a!
K aum
te r d id ik a n u
b is a
n e u le u m a n s a ja r a h k a la y a n je m b a r w ija k -
K a m a ! K a r n a ! " . P u tu g e r e m e n im p r o f is a s i
s a n a . A n u e n g k e n a b is a d ija d ik e u n
d i lu a r s k e n a r io , s a p e r ti
p ik e u n n g a le n g k a h k a h a r e u p n a !
so a ra n a "
r u k s a k je u n g
te u p a s m a s ie u p
b a s a " p e n g e r .a s
"haseup
( d r y ic e ) "
R e k to r
U npad,
G a n ja r
K u m ia
ge
m a ir a n , y e n s a ja r a h te h p a la ja r a n a n u k a c i-
b a n y o l n g a n c a m " c r e w " , r e k m o to n g h o n -
d a p e n tin g n a . T a p i a n u d ia ja r k e u n a n a u la h
o m a k u c a r a je u n g b a s a a n u lu c u , n e p i k a
n g a n s a u k u r ta u n k a ja d ia n
ngogan
n g a ra n
a k tin g
k a n a ja la n
obor
c a r ita , p u tu
p ik a s e u r ie u n .
m e rn a n g
anu m eakkeun
L a la jo P u tu W ija y a
m a ta k b e ta h ,
p a g e la r a n
w a k tu s a ja m s a te n g a h
te h
je u n g n g a r a n -
p a la k u .T a p i " s e tin g " d in a u n g g a l
ta u n
k a ja d ia n
m ah.
G a n ja r
anukudu
ge
ja d i
m ih a r e p
p a la ja r a n
p e n d id ik a n
te u k a r a s a g e u s le k a s a n . T in a d is k u s ik a ju -
s a ja r a h d i p a g u r o n lu h u r k u d u s a c a r a " te r -
d i, c a r ita
b u k a " u la h m a n g r u p a d o k tr in . U la h n e p i k a
p u tr a
K am a
P u tu
u ra n g
m a n g ru p a
W ija y a
te u m e u n a n g
I n d o n e s ia
p a n g a la m a n
anu
p a la ja r a n
I n d o n e s ia .a n u
di
s a k o la n a
s a ja r a h , " K u n a o n
te u
d ia ja r
s a ja r a h
d ia la ja r s a ja r a h g e te u a r a -
aya anggapan
" S a ja r a h d ita n g tu k e u n
p a n g u a s a /r e z im " ,
m e r ju a n g k e u n
ku
( C ir e b o n ) .
u r a n g te u h o r m a t k a n a p a r ju a n g a n p a la k u
s a ja r a h
n u s a n ta r a
s a j a r a h v 'c e k
b e n e r , ta p i
cek
d im e k a r k e u n ,
P u tu ,
ta p i
" a p a lk e u n e u n 'w u n g k u l,
ja r k e u n
m ah
S a ja r a h
la in
"sudut
ngan
anu
kudu
saukur
kudu
d ia -
p a n d a n g n a " .D in a
40
ku
kungsi
a n u d itu lis
e ta
k a h a n ja k a l.
Sunda
W a n g s a k e r ta
L am un
P u tu ,n g e m u
U ra n g
k a a s lia n s a ja r a h
P a n g e ra n
p a le u n k o m o d e u i a n u te u d ia ja r ? ! K u n a o n
K u k itu n a ,
n a .T a n d a n in g s u g e m a !
p e ra n "
ngan,
p a n g g u n g . T a p i a r i d ip in to n k e u n k u a h lin a
bener
s a ja r a h a s li,
anu
k iw a r i
d is a te n g a h in g ja la n
ta n g tu
te h
te u
kasusna
d itu tu p !
" K itu d e u i
d in a ja m a n
O rb a ,
unggal
b u la n A g u s tu s s o k d ita y a n g k e u n f ilm J a n u r
K u n in g ," p o k n a .
***Asep GP
Mangle No. 2355
K lip in g .
H um as
U npad
201&