Semantik Bahasa Melayu Dialek Tanjung Balai
Lampiran I
1. Leksem
A. Bagian Rumah
1. Atap
:atap
2. Balai adat
:pandopo
3. Bawah rumah
:kolong
4. Dapur
:dapur
5. Dinding bambu
:dinding bambu
6. Dinding batu
:dinding batu
7. Dinding kayu
:dinding kayu
8. Jendela
:tingkap
9. Kamar
:bilik
10. Kakus
:kamar mandi
11. Lantai
:lante
12. Loteng/pagu
:loteng
13. Pagar
:pagar
14. Pintu
:pintu
15. Ruangan
:ruangan
16. Rumah
:rumah
17. Serambi
:sarambi
18. Tangga
:tanggo
19. Tempat tidur besi
:tompat tidur bosi
20. Tempat tidur kayu
:tompat tidur kayu
21. Tiang
:tiang
22. Ventilasi udara/Lobang angin
:lubang angin
B. Alat
1. Ayakan beras/tepung
:pangayak boras
2. Baskom
:baskom
3. Besi
:bosi
58
Universitas Sumatera Utara
4. Cangkir
:cawan
5. Cangkul
:cangkul
6. Dorongan
:dorongan
7. Ember
:ember
8. Galah
:galah
9. Gelas
:golas
10. Gayung
:gayung
11. Gergaji
:gargaji
12. Golok
:parang
13. Handuk
:anduk
14. Jarum jahit
:jarum jait
15. Jarum penyirat jala
:jarum panjait jalo
16. Kaleng
:kaleng
17. Kapak
:kapak
18. Kawat
:kawat
19. Keranjang
:karanjang
20. Kompor
:kompor
21. Kuali
:kuali
22. Kunci
:kunci
23. Kursi
:kursi
24. Lampu
:lampu
25. Lilin
:lilin
26. Meja
:meja
27. Palu
:martel
28. Paku
:paku
29. Peniti
:kancing paniti
30. Piring
:ayan
31. Pisau
:piso
32. Pompa
:pumpa
33. Rantang
:rantang
34. Sabit
:sabit
35. Sapu ijuk
:sapu ijuk
59
Universitas Sumatera Utara
36. Sapu lidi
:sapu lidi
37. Saringan teh
:saringan teh
38. Sendok garpu
:sudu garpu
39. Sendok gulai
:sudu gule
40. Sendok makan
:sudu makan
41. Sendok penggoreng
:sudu panggoreng
42. Senter
:senter
43. Setrika
:gosokan
44. Sisir
:sikat
45. Talam
:talam
46. Tali
:tali
47. Teko
:ceret
48. Tempat api
:tompat api
49. Tempat basuh
:mangkuk
50. Tempat beras
:tompat boras
51. Tombak
:tombak
52. Tong
:tong
53. Tikar
:tikar
54. Tudung saji
:sange
C. Bagian Tubuh
1. Alis
:alis
2. Air liur/ludah
:aer ludah
3. Badan
:badan
4. Bahu
:pundak
5. Betis
:botis
6. Bibir
:bibir
7. Bokong
:punggung
8. Bola mata
:biji mato
9. Bulu
:bulu
10. Bulu ketiak
:bulu katiak
11. Bulu mata
:bulu mato
60
Universitas Sumatera Utara
12. Bulu binatang
:bulu binatang
13. Cakar
:cakar
14. Dada
:dado
15. Daging
:daging
16. Dagu
:daguk
17. Dahi
:koning
18. Darah
:darah
19. Dubur
:lubang pantat
20. Ekor
:ikur
21. Empedu
:empedu
22. Garis pada telapak tangan
:garis tangan
23. Geraham
:garaham
24. Gigi
:gigi
25. Gigi rusak yang berwarna hitam
:gigi busuk
26. Gigi taring
:gigi saing
27. Gigi yang bertumpuk tumbuhnya
:gigi balapis
28. Gigi yang menonjol keluar
:gigi boneng
29. Ginjal
:ginjal
30. Gusi
:gusi
31. Hati
:hati
32. Ibu jari
:ibu jari
33. Insang
:insang
34. Jakun
:buah jakun
35. Jambang
:jambang
36. Janggut
:jenggot
37. Jantung
:jantung
38. Jari kaki
:jari kaki
39. Jari kelingking
:jari kalingking
40. Jari manis
:jari manis
41. Jari telunjuk
:jari talunjuk
42. Jari tengah
:jari tongah
43. Kaki
:kaki
61
Universitas Sumatera Utara
44. Kelopak mata
:kalopak mato
45. Kepala
:kapalo
46. Keringat
:karingat
47. Kerongkongan
:karongkongan
48. Kemaluan laki-laki
:totong
49. Kemaluan perempuan
:cepet
50. Ketiak
:katiak
51. Kuku
:kuku
52. Kulit
:kulit
53. Kumis
:misai
54. Lambung
:lambung
55. Leher
:leher
56. Lengan
:longan
57. Lesung pipi
:losung pipi
58. Lidah
:lidah
59. Lutut
:lutut
60. Manusia/orang
:manusio
61. Mata
:mato
62. Mata kaki
:mato kaki
63. Mata susu/puting
:pintil tetek
64. Mulut
:mulut
65. Otak
:utak
66. Otot
:otot
67. Paha
:paho
68. Panggul
:pinggul
69. Paruh
:paruh
70. Paru-paru
:paru-paru
71. Payudara
:tetek
72. Pergelangan kaki
:pagolangan kaki
73. Pergelangan tangan
:pagolangan tangan
74. Perut
:porut
75. Pinggang
:pinggang
62
Universitas Sumatera Utara
76. Pipi
:pipi
77. Punggung
:punggung
78. Punggung kaki
:punggung kaki
79. Pusar
:pusat
80. Rahim
:rahim
81. Rambut
:rambut
82. Rambut lurus
:rambut lurus
83. Rambut ikal
:rambut kariting
84. Rusuk
:rusuk
85. Sayap
:sayap
86. Sengat
:songat
87. Siku
:siku
88. Sirip ikan
:sirip ikan
89. Tahi lalat
:taik lalat
90. Tangan
:tangan
91. Tanda lahir
:tando lahir
92. Tanduk
:tanduk
93. Taring
:taring
94. Telapak kaki
:tapak kaki
95. Telapak tangan
:tapak tangan
96. Telinga
:talingo
97. Telur
:tolur
98. Tempurung lutut
:tampurung lutut
99. Tengkuk
:tongkuk
100. Tulang
:tulang
101. Tumit
:tumit
102. Ubun-ubun
:ubun-ubun
103. Usus
:usus
104. Wajah
:muko
D. Binatang
1. Angsa
:angso
63
Universitas Sumatera Utara
2. Anjing
:anjing
3. Ayam
:ayam
4. Babi
:babi
5. Badak
:badak
6. Bangau
:bango
7. Bekicot
:keong
8. Belalang
:balalang
9. Belatung
:balatung
10. Belut
:bolut
11. Berudu
:kacebong
12. Biawak
:biawak
13. Buaya
:buayo
14. Bunglon
:bunglon
15. Burung hantu
:burung hantu
16. Cacing
:cacing
17. Capung
:capung
18. Cicak
:cocak
19. Cumi – cumi
:cumi-cumi
20. Domba
:domba
21. Elang
:olang
22. Gajah
:gajah
23. Harimau
:harimo
24. Ikan gurami
:ikan gurami
25. Ikan pari
:ikan pari
26. Itik
:itik
27. Jangkrik
:jangkrik
28. Kadal
:kadal
29. Kaki seribu
:kaki saribu
30. Kalajengking
:kalajongking
31. Kambing
:kambing
32. Kancil
:kancil
33. Katak
:katak
64
Universitas Sumatera Utara
34. Kecoa
:kacoak
35. Keledai
:keledai
36. Kelelawar
:kalilawar
37. Kelinci
:kalinci
38. Keong
:keong
39. Kepiting
:kapiting
40. kepompong
:kapompong
41. Kerang
:korang
42. Kerbau
:karobo
43. Kerabang telur
:sarang tolur
44. Kijang
:kijang
45. Kucing
:kucing
46. Kuda
:kudo
47. Kunang – kunang
:kunang-kunang
48. Kupu – kupu
:kupu-kupu
49. Kura – kura
:kuro-kuro
50. Kutu beras
:kutu boras
51. Kutu rambut
:kutu rambut
52. Laba – laba
:laba-laba
53. Labi – labi
:labi-labi
54. Lalat
:lalat
55. Landak
:landak
56. Laron
:laron
57. Lebah
:lobah
58. Lintah
:lintah
59. Lipan
:lipan
60. Lutung
:lutung
61. Macan
:macan
62. Merak
:burung merak
63. Monyet
:monyet
64. Musang
:musang
65. Nyamuk
:nyamuk
65
Universitas Sumatera Utara
66. Penyu
:penyu
67. Rayap
:rayap
68. Rusa
:ruso
69. Sapi
:sapi
70. Semut
:somut
71. Semut hitam
:somut itam
72. Semut merah
:somut api
73. Singa
:singa
74. Siput
:ciput
75. Tikus
:tikus
76. Tupai
:tupe
77. Udang
:udang
78. Ular
:ular
79. Ulat
:ulat
E. Tumbuhan dan Bagiannya
1. Akar
:akar
2. Alang-alang
:alang-alang
3. Anggur
:anggur
4. Aren/enau
:kolang-kaling
5. Asam jawa
:asam jawo
6. Bambu
:buluh
7. Batang
:batang
8. Bawang merah
:bawang merah
9. Bawang putih
:bawang putih
10. Bayam
:bayam
11. Belimbing
:balimbing
12. Benih
:bonih
13. Biji
:bijik
14. Buah
:buah
15. Buncis
:buncis
16. Bunga
:bungo
66
Universitas Sumatera Utara
17. Bunga kol
:bungo kol
18. Bunga pepaya
:bungo botik
19. Cabai hijau
:cabe ijo
20. Cabai kecil
:cabe kocik
21. Cabai merah
:cabe merah
22. Cabang
:cabang
23. Cempedak
:campodak
24. Cempoka/rimbang
:rimbang
25. Cengkeh
:congkeh
26. Delima
:dalimo
27. Daun
:daun
28. Daun bawang
:daun bawang
29. Daun pepaya
:daun papaya
30. Daun singkong
:daun ubi
31. Duku
:duku
32. Durian
:durian
33. Gambas
:gambas
34. Genjer
:genjer
35. Getah
:gotah
36. Jagung
:jagung
37. Jahe
:jahe
38. Jamur
:jamur/cindawan
39. Jantung pisang
:jantung pisang
40. Jengkol
:jengkol
41. Jeruk
:joruk
42. Jeruk nipis
:joruk nipis
43. Jeruk purut
:joruk purut
44. Jipang
:jipang
45. Kacang panjang
:kacang panjang
46. Kangkung
:kangkung
47. Kayu
:kayu
48. Kedondong
:kadondong
67
Universitas Sumatera Utara
49. Kelapa
:kalapo
50. Kentang
:kentang
51. Kol
:kol
52. Kulit kayu
:kulit kayu
53. Kundur
:kundur
54. Kunyit
:kunyit
55. Kurma
:kurma
56. Labu
:labu
57. Lada
:lado
58. Langsat
:langsat
59. Lengkuas
:langkuas
60. Mangga
:manggo
61. Manggis
:manggis
62. Melinjo
:malinjo
63. Mengkudu
:mangkudu
64. Mentimun
:timun
65. Nangka
:nangko
66. Nenas
:nonas
67. Padi
:padi
68. Pakis
:pakis
69. Pala
:palo
70. Pare
:paria
71. Pepaya
:botik
72. Petai
:pote
73. Pinang
:pinang
74. Pisang
:pisang
75. Pohon
:pokok
76. Rambe
:rambe
77. Rambutan
:rambutan
78. Ranting
:ranting
79. Rebung/anak bambu
:robung
80. Rotan
:rotan
68
Universitas Sumatera Utara
81. Ruas
:ruas
82. Rumput
:rumput
83. Sawi manis
:sawi manis
84. Sawi pahit
:sawi pait
85. Sawi putih
:sawi putih
86. Semangka
:mendikai/samangka
87. Serai
:sore
88. Singkong
:ubi
89. Sirsak
:sirsak
90. Sukun
:sukun
91. Talas
:ubi talas
92. Tauge
:toge
93. Tebu
:tobu
94. Terong
:terong
95. Tomat
:tomat
96. Tunas
:tunas/kacambah
97. Ubi jalar
:ubi jalar
98. Wortel
:wortel
F. Makanan dan Minuman
1. Agar – agar
:agar-agar
2. Arak
:tuak
3. Barai
:bare
4. Belacan
:balacan
5. Beras
:boras
6. Bubur kacang
:bubur kacang
7. Bubur
:bubur
8. Cendol
:cendol
9. Es kelapa muda
:es kalapo mudo
10. Dendeng
:dendeng
11. Dodol
:dodol
12. Gado-gado
:gado-gado
69
Universitas Sumatera Utara
13. Gandum
:gandum
14. Gula
:gulo
15. Gulai
:gule
16. Garam
:garam
17. Ikan asin
:ikan asin
18. Jejemput
:jomput-jomput
19. Kacang kedelai
:kacang kedele
20. Kacang – kacangan
:kacang-kacangan
21. Kerupuk kulit
:karupuk kulit
22. Ketupat
:katupat
23. Kue bohong
:kueh bohong
24. Kerak
:korak
25. Keripik
:karipik
26. Kembang Loyang
:kombang loyang
27. Kolak
:kolak
28. Kopi
:kopi
29. Kue apam
:apam
30. Kue bohong
:kueh bohong
31. Kue sayur
:kueh sayur
32. Lemang
:lomang
33. Lepat
:lopat
34. Lupis
:lupis
35. Madu
:madu
36. Martabak
:martabak
37. Molen
:molen
38. Nasi lemak
:nasik lomak
39. Nasi goreng
:nasik goreng
40. Nasi kuning
:nasik kuning
41. Nasi manis
:nasik manis
42. Nira
:nira
43. Onde-onde
:onde-onde
44. Putu bambu
:putu bambu
70
Universitas Sumatera Utara
45. Pecal
:pocal
46. Pisang goreng
:pisang goreng
47. Panaram
:panaram
48. Puding
:puding
49. Panggang pulut
:panggang pulut
50. Remis
:remis
51. Rendang
:rondang
52. Rujak
:rujak
53. Sagu
:sagu
54. Sambal
:sambal
55. Sate
:sate
56. Serabi
:sarabe
57. Sup
:sop
58. Teh
:teh
59. Tahu
:tahu
60. Tempe
:tempe
61. Tahu isi
:tahu isi
62. Tapai ubi
:tape ubi
63. Tapai pulut
:tape pulut
64. Telur asin
:tolur asin
G. Istilah Kekerabatan
1. Beliau
:baliou
2. Dia
:dio
3. Engkau
:kau
4. Kami
:kami
5. Kamu
:kamu
6. Kita
:kito
7. Laki-laki
:laki-laki
8. Mereka
:orang tu
9. Perempuan
:parampuan
10. Saya
:aku
71
Universitas Sumatera Utara
11. Anak
:anak
12. Anak kandung
:anak kandung
13. Anak tiri
:anak tiri
14. Anak laki-laki
:anak laki-laki
15. Anak perempuan
:anak parampuan
16. Anak sulung
:anak sulung
17. Anak bungsu
:anak bungsu
18. Ayah
:ayah
19. Ibu
:omak
20. Suami
:laki
21. Istri
:bini
22. Kakak laki-laki
:abang
23. Kakak perempuan
:kakak
24. Adik laki-laki
:adek laki-laki
25. Adik perempuan
:adek parampuan
26. Abang dari ayah
:uwak
27. Abang dari ibu
:uwak
28. Kakak dari ayah
:uwak
29. Kakak dari ibu
:uwak
30. Adik laki-laki dari ayah
:incek
31. Adik perempuan dari ibu
:unde
32. Menantu
:manantu
33. Menantu laki-laki
:manantu laki-laki
34. Menantu perempuan
:manantu parampuan
35. Ayah dari orang tua
:atok
36. Ibu dari orang tua
:nenek
37. Ayah dari kakek/nenek
:onyang
38. Ibu dari kakek/nenek
:onyang
39. Kakek dari kakek/nenek
:buyut
40. Anak dari anak
:cucu
41. Anak dari cucu
:piut
42. Cucu dari cucu
:piut
72
Universitas Sumatera Utara
43. Suami/istri dari anak
:minantu
44. Orang tua dari suami/istri
:mintuo
45. Orang tua suami/istri dari anak
:besan
46. Suami/istri dari saudara suami
:pambayan
47. Suami/istri dari saudara istri
:pambayan
48. Anak dari saudara-saudara
:kamanakan
H. Jabatan dan Pekerjaan
1. Arsitek
:arsitek/ahli bangunan
2. Bajak laut
:parompak
3. Bidan
:bidan
4. Budayawan
:budayawan
5. Buruh
:kuli
6. Dokter
:dokter
7. Dosen
:dosen
8. Dukun bayi
:dukun bayi
9. Nelayan
:nalayan
10. Penceramah
:pancaramah
11. Penghulu
:pangulu
12. Petani
:patani
13. Guru
:guru
14. Imam
:imam
15. Juragan
:tekong
16. Kepala desa
:kapala desa
17. Kepala adat
:pamangku adat
18. Kuli
:kuli
19. Mandor
:mandor
20. Pedagang
:padagang
21. Pelaut
:palaut
22. Pelukis
:palukis
23. Pegawai pabrik
:pagawe pabrik/kuli pabrik
24. Pegawai pemerintah
:pagawe pamarintah
73
Universitas Sumatera Utara
25. Pelayan
:palayan
26. Pembajak
:pambajak
27. Pembantu rumah tangga
:pambantu
28. Pemulung
:panekap
29. Penari
:panari
30. Penerjemah
:penerjemah
31. Pengamen
:pangamen
32. Pengarang
:pangarang
33. Pengemis
:pengemis
34. Pengrajin
:pangrajin
35. Pengukir
:pangukir
36. Pengusaha
:pangusaho
37. Penjaga Masjid
:nazir
38. Penjelajah
:panjalajah
39. Penjual
:panjual
40. Penulis
:panulis
41. Panyair
:panyair
42. Penyanyi
:panyanyi
43. Perampok
:parampok/pancuri
44. Perawat
:parawat
45. Pesulap
:panyulap
46. Polisi
:polisi
47. Rentenir
:lintah darat
48. Sastrawan
:sastrawan
49. Seniman
:seniman
50. Supir
:supir
51. Tengkulak
:tangkulak
52. Tukang antar Koran
:tukang antar koran
53. Tukang batu
:tukang batu
54. Tukang bengkel
:tukang bengkel
55. Tukang cukur
:tukang pangkas
56. Tukang gali kubur
:panggali kubur
74
Universitas Sumatera Utara
57. Tukang kayu
:tukang kayu
58. Tukang las
:tukang las
59. Tukang parkir
:tukang parkir
60. Tukang pos
:tukang pos
61. Tukang roti
:tukang roti
62. Tukang sampah
:tukang sampah
63. Tukang sapu
:tukang sapu
64. Tukang sepatu
:tukang sapatu
65. Tukang tenun
:tukang jait
66. Wirausaha
:wirausaha
I. Kata Bilangan
1. Nol
:nol
2. Satu
:satu
3. Dua
:duo
4. Tiga
:tigo
5. Empat
:ompat
6. Lima
:limo
7. Enam
:onam
8. Tujuh
:tujuh
9. Delapan
:lapan
10. Sembilan
:sambilan
11. Sepuluh
:sapuluh
12. Sebelas
:sabolas
13. Dua belas
:duo bolas
14. Tujuh belas
:tujuh bolas
15. Dua puluh
:duo puluh
16. Dua puluh tiga
:duo puluh tigo
17. Dua puluh lima
:duo puluh limo
18. Seratus
:saratus
19. Seribu
:saribu
20. Satu juta
:sajuta
75
Universitas Sumatera Utara
21. Enam ratus tujuh puluh lima ribu
:onam ratus tujuh puluh limo ribu
22. Dua ratus tiga puluh juta
:duo ratus tigo puluh juta
J. Ukuran
1. Banyak
:banyak
2. Besar
:togap
3. Dangkal
:dengker
4. Dua ons
:duo on
5. Kecil
:kocik
6. Lebar
:lebar
7. Luas
:luas
8. Panjang
:panjang
9. Pendek
:pendek
10. Rendah
:rondah
11. Sedikit
:sadikit/sakutil
12. Semua
:samuo
13. Setengah
:satongah
14. Seperempat
:saparompat
15. Satu gram
:satu gram
16. Sekilo
:sakilo
17. Sedepa
:sedepa
18. Sejengkal
:sajongkal
19. Sehasta
:sahasta
20. Sebagian
:sabagian
21. Sempit
:sompit
22. Tinggi
:tinggi
23. Terakhir
:tarahir/pancirit
K. Penunjuk Tempat dan Arah
1. Barat
:barat
2. Di sini
:di sini
3. Di sana
:di sana
76
Universitas Sumatera Utara
4. Di situ
:di situ
5. Di sudut
:di sudut
6. Di samping
:di samping
7. Di bawah
:di bawah
8. Di atas
:di atas
9. Di dalam
:di dalam
10. Di luar
:di luar
11. Hulu
:hulu
12. Hilir
:hilir
13. Ini
:ini
14. Itu
:nun
15. Kemari
:kamari
16. Ke sana
:kasana
17. Ke sini
:kasini
18. Keluar
:kaluar
19. Kanan
:kanan
20. Kiri
:kiri
21. Selatan
:salatan
22. Timur
:timur
23. Utara
:utara
L. Kata Tanya dan Kata Penghubung
1. Apa
:apo
2. Atau
:atau
3. Bagaimana
:macamano
4. Berapa
:barapo
5. Dan
:dan
6. Daripada
:daripado
7. Dengan
:dongan
8. Darimana
:darimano
9. Dimana
:dimano
10. Karena
:karono
77
Universitas Sumatera Utara
11. Ketika
:ketika
12. Kemana
:kamano
13. Kapan
:bilo
14. Kenapa
:kanapo
15. Mengapa
:mangapo
16. Maupun
:maupun
17. Meskipun
:maskipun
18. Sedangkan
:sodangkan
19. Sambil
:sambil
20. Serta
:sakalian
21. Siapa
:siapo
22. Sama
:samo
23. Tetapi
:tapi
24. Yang
:nang
M. Sifat dan Keadaan
1. Angkuh
:sombong
2. Bagus
:elok
3. Baik
:baek
4. Basah
:basah
5. Berani
:barani
6. Bersih
:borsih
7. Bijaksana
:bijaksana
8. Bodoh
:obo
9. Bohong
:bongak
10. Boros
:boros
11. Buruk
:buruk
12. Cantik
:cantik
13. Dekat
:dokat
14. Diam
:diam
15. Dingin
:sojuk
16. Gemuk
:gomuk
78
Universitas Sumatera Utara
17. Gelap
:golap
18. Gila
:gilo
19. Halus
:halus
20. Hangat
:hangat
21. Jangkung
:jangkung
22. Jauh
:jauh
23. Jernih
:jornih
24. Jujur
:jujur
25. Kasar
:kasar
26. Keras
:koras
27. Kering
:koring
28. Keruh
:koruh
29. Kikir
:tamak
30. Kosong
:kosong
31. Kotor
:kotor
32. Kurus
:kurus
33. Lapar
:lapar
34. Lemah
:lomah
35. Lembut
:lombut
36. Lupa
:lupo
37. Malas
:malas
38. Malu
:malu
39. Marah
:marah
40. Mudah
:gampang
41. Nakal
:nakal
42. Panas
:panas
43. Penuh
:ponuh
44. Ramah
:ramah
45. Ramai
:rame
46. Rajin
:rajin
47. Rakus
:congok
48. Sabar
:sabar
79
Universitas Sumatera Utara
49. Sedih
:sodih
50. Sejuk
:sojuk
51. Senang
:sonang
52. Sombong
:sombong
53. Sopan
:sopan
54. Sunyi
:sunyi
55. Susah
:susah
56. Tajam
:tajam
57. Takut
:takut
58. Tebal
:tobal
59. Tenang
:tonang
60. Terang
:torang
61. Tipis
:tipis
62. Tumpul
:tumpul
N. Warna
1. Abu – abu
:abu-abu
2. Biru
:biru
3. Hijau
:ijo
4. Hitam
:itam
5. Kuning
:kuning
6. Merah
:merah
7. Putih
:putih
O. Alam
1. Angin
:angin
2. Awan
:awan
3. Asap
:asap
4. Api
:api
5. Air
:aer
6. Bara api
:baro api
80
Universitas Sumatera Utara
7. Batu
:batu
8. Bintang
:bintang
9. Bulan
:bulan
10. Bukit
:bukit
11. Danau
:danau
12. Debu
:dobu
13. Darat
:darat
14. Embun
:ombun
15. Gema
:goma
16. Gempa
:gompo
17. Gerhana
:garhana
18. Guntur
:guntur
19. Gunung
:gunung
20. Hujan
:ujan
21. Hutan
:utan
22. Jalan lebar
:jalan lebar
23. Jalan sempit
:jalan sompit
24. Kabut
:kabut
25. Kerikil
:karikil
26. Kilat
:kilat
27. Ladang
:ladang
28. Laut
:laut
29. Lembah
:lombah
30. Lumpur
:lumpur
31. Matahari
:matahari
32. Mendung
:mondung
33. Pantai
:pante
34. Pasir
:pasir
35. Pelangi
:palangi
36. Perigi/sumur
:parigi
37. Petir
:potir
38. Rawa
:rawa
81
Universitas Sumatera Utara
39. Sungai
:sunge
40. Tanah
:tanah
41. Tebing
:tobing
P. Pakaian dan Perhiasan
1. Alas kaki
:alas kaki
2. Anting
:karabu
3. Cincin
:cincin
4. Cucuk sanggul
:cucuk sanggul
5. Gelang
:golang
6. Inai
:ine
7. Kalung
:kalung
8. Kebaya
:kabayak
9. Kopiah
:lobe
10. Pakaian harian untuk anak-anak
:pakean budak-budak
11. Pakaian harian untuk orang dewasa
:pakean orang bosar
12. Pakaian resmi untuk laki-laki
:pakean laki-laki
13. Pakaian resmi untuk perempuan
:pakean parampuan
14. Pakaian adat istiadat untuk laki-laki
:pakean salayar
15. Pakaian adat istiadat untuk perempuan:pakean salayar
16. Pakaian pengantin untuk laki-laki
:pakean salayar
17. Pakaian pengantin untuk perempuan
:pakean salayar
18. Pakaian Pembesar agama
:jubah
19. Pakaian Lebaran
:baju toluk balango
20. Pakaian Shalat jum’at
:pakean solat
21. Selendang
:salendang
22. Setagen
:setagen
23. Sapu tangan
:sapu tangan
Q. Kehidupan Desa dan Masyarakat
1. Arisan
:arisan
2. Juru tulis
:panulis
82
Universitas Sumatera Utara
3. Kenduri
:kanduri
4. Khitanan
:sunatan
5. Melahirkan
:malahirkan
6. Mengandung
:mangandung
7. Mengubur
:mangubur
8. Meninggal
:maninggal
9. Menuju bulan
:manuju bulan
10. Ronda malam
:jago malam
11. Tahlilan
:tahlilan
12. Upacara 40 hari
:sadokah 40 hari
13. Upacara 100 hari
:sadokah 100 hari
14. Upacara turun tanah
:acara turun tanah
R. Penyakit dan Obat
1. Asma
:sosak
2. Batuk
:batuk
3. Bengkak di leher
:gondok
4. Bengkak
:bongkak
5. Bisu
:bisu
6. Buta
:buto
7. Cacar
:cacar
8. Buta
:buto
9. Demam
:domam
10. Diare
:mencret
11. Flu
:pilek
12. Kesemutan
:kobas
13. Kudis
:kudis
14. Kurap
:kurap
15. Panu
:panu
16. Rabun
:rabun
17. Sakit
:sakit
18. Sakit kepala
:poning kapalo
83
Universitas Sumatera Utara
19. Sakit perut
:sakit porut
20. Sakit gigi
:sakit gigi
21. Sakit mata
:sakit mato
22. Sawan
:sawan
23. Sembuh
:sehat
24. Tuli
:pokak
S. Aktivitas
1. Aduk
:kaco
2. Ambil
:ambek
3. Bangun
:bangun
4. Belah
:bolah
5. Berbaring
:golek
6. Berdiri
:badiri
7. Berenang
:baronang
8. Beri
:kasi
9. Berkelai(kata)
:tongkar mulut
10. Berkelahi (tangan)
:batumbuk
11. Bermain
:bamaen
12. Bersiul
:basiul
13. Bertemu
:bajumpo
14. Bongkar
:bungkar
15. Buang
:buang/campak
16. Cium
:cium
17. Cubit
:piuh
18. Cuci
:cuci
19. Dengar
:dongar
20. Dorong
:dorong
21. Duduk
:duduk
22. Gali
:gali
23. Ganti
:tukar
24. Garuk
:garuk
84
Universitas Sumatera Utara
25. Geser
:geser
26. Gigit
:gigit
27. Gosok gigi
:gosok gigi
28. Hisap
:isap
29. Hitung
:itung
30. Ikat
:ikat
31. Jahit
:jait
32. Jalan
:jalan
33. Jemur
:jomur
34. Kepal
:kopal
35. Lari
:lari
36. Lempar
:lutar
37. Lihat
:tengok
38. Lipat
:lipat
39. Lompat
:lumpat
40. Makan
:makan
41. Mandi
:mandi
42. Mati
:mati
43. Membawa
:mambawak
44. Menghitung
:mangitung
45. Merangkak
:marangkak
46. Minum
:minum
47. Pakai
:pakek
48. Panggil
:panggil
49. Peras
:poras
50. Petik
:potik
51. Pukul
:pukul
52. Putar
:putar
53. Potong
:potong
54. Raba
:rabo
55. Remas
:ramas
56. Sambung
:sambung
85
Universitas Sumatera Utara
57. Seduh
:siram aer panas
58. Sembunyi
:suruk
59. Sendawa
:terap
60. Sepak
:sipak
61. Tahu
:tahu
62. Tarik
:tarek
63. Tekan
:tokan
64. Telan
:tolan
65. Tendang
:tunjang
66. Terbang
:tarobang
67. Terkam
:torkam
68. Tertawa
:golak
69. Tidur
:tidur
70. Tikam
:tikam
71. Tiup
:tiup
72. Tusuk
:cucuk
T. Periode Waktu
1. Fajar
:subuh
2. Malam
:malam
3. Pagi
:pagi
4. Hari ini
:ari ni
5. Dini hari
:pagi buto
6. Nanti malam
:karang malam
7. Kemarin
:samalam
8. Kemarin dulu
:duo ari nang lalu
9. Akan datang
:kamukak ni
10. Akhir tahun
:air taun
11. Besok
:besok
12. Besok pagi
:besok pagi
13. Lusa
:luso
14. Dahulu
:dulu
86
Universitas Sumatera Utara
15. Dahulu kala
:dulunyo
16. Kerap kali
:saban/dor/ombal
17. Minggu depan
:minggu mukak
18. Siang
:siang
19. Sore
:potang
20. Subuh
:subuh
21. Senja
:sonjo
22. Sehari semalam
:samalam suntuk
23. Setengah tahun
:satongah taun
24. Sekarang
:sakarang
25. Sebentar
:sakojap
26. Seabad
:saratus taun
27. Sejam
:sajam
28. Semenit
:semenit
29. Sedetik
:sedetik
30. Sehari
:sahari
31. Tahun
:taun
32. Tengah hari
:tongah ari
33. Tengah malam
:tongah malam
34. Terbit matahari
:manginak fajar
35. Bulan
:bulan
36. Minggu
:minggu
37. Musim hujan
:musim ujan
38. Musim panas
:musim panas
39. Masa ke ladang
:
U. Nama Hari
1.
Senin
:senin
2.
Selasa
:salasa
3.
Rabu
:rabu
4.
Kamis
:kamis
5.
Jum’at
:juma’at
87
Universitas Sumatera Utara
6.
Sabtu
:sabtu
7.
Minggu
:minggu
V. Alat transportasi
1.
Ambulan
:ambulan
2.
Bis
:bus
3.
Dokar/kereta kuda
:kareto kudo
4.
Helikopter
:helikopter
5.
Kapal
:kapal
6.
Kapal peri
:kapal peri
7.
Kapal selam
:kapal solam
8.
Kereta api
:kareto api
9.
Mobil
:mobil
10. Pemadam kebakaran
:pamadam kabakaran
11. Perahu karet
:perahu karet
12. Perahu lesung
:perahu lesung
13. Pesawat
:pasawat
14. Sepeda
:lereng
15. Sepeda motor
:kareto
16. Truk
:truk
2.
Morfologi
Afiksasi :
1. Hujan
:ujan
2. Kehujanan
:kaujanan
3. Menghujani
:mangujani
4. Pancing
:pancing
5. Memancing
:mamancing
6. Pemancingan
:pamancingan
7. Terpancing
:tapancing
8. Pemancing
:pamancing
88
Universitas Sumatera Utara
9. Asap
:asap
10. Asapi
:asapi
11. Berasap
:barasap
12. Pengasapan
:pangasapan
13. Terasapi
:tarasapi
14. Obat
:ubat
15. Berobat
:barubat
16. Mengobati
:mangubati
17. Diobati
:diubati
18. Pengobat
:pangubat
19. Jawab
:jawab
20. Menjawab
:manjawab
21. Terjawab
:tajawab
22. Jawaban
:jawaban
23. Putar
:putar
24. Memutar
:mamutar
25. Pemutar
:pamutar
26. Lempar
:lutar
27. Lemparkan
:lutarkan
28. Melempar
:malempar
29. Terlempar
:talempar
30. Lempari
:lutari
31. Pelempar
:palutar
32. Baik
:baek
33. Berbaikan
:barelokan
34. Kebaikan
:kabaekan
35. Terbaik
:tarelok
36. Sebaiknya
:saeloknyo
37. Diperbaiki
:dibolo
38. Perbaikan
:pamboloan
39. Panas
:panas
40. Kepanasan
:kapanasan
89
Universitas Sumatera Utara
41. Terpanas
:tapanas
42. Memanaskan
:mamanaskan
43. Sepi
:sunyi
44. Kesepian
:kasunyian
45. Sukar
:payah
46. Tersukar
:tapayah
47. Kesukaran
:kapayahan
48. Habis
:abis
49. Habiskan
:abiskan
50. Kehabisan
:kahabisan
51. Sehabis
:sahabis
52. Penghabisan
:pangabisan
53. Terhabisi
:tahabisi
54. Ikat
:ikat
55. Seikat
:saikat
56. Ikati
:ikati
57. Mengikat
:mangikat
58. Mengikati
:mangikati
59. Terikat
:tarikat
60. Ikatkan
:ikatkan
61. Mengikatkan
:mangikatkan
62. Jalan
:jalan
63. Sejalan
:sajalan
64. Berjalan
:bajalan
65. Menjalankan
:manjalankan
66. Perjalanan
:pajalanan
67. Dekat
:dokat
68. Mendekat
:mandokat
69. Mendekatkan
:mandokatkan
70. Berdekatan
:badokatan
71. Pendekatan
:pandokatan
72. Kedekatan
:kadokatan
90
Universitas Sumatera Utara
73. Jual
:jual
74. Penjual
:panjual
75. Penjualan
:panjualan
76. Berjualan
:bajualan
77. Jualan
:jualan
78. Telunjuk
:talunjuk
79. Gerigi
:garigi
80. Kemuning
:kemuning
81. Telangkai
:talangke
82. Gelembung
:galombung
83. Gemetar
:galotar
84. Gemilang
:gamilang
85. Pelatuk
:palatuk
Reduplikasi :
86. Murid-murid
:murid-murid
87. Jalan-jalan
:jalan-jalan
88. Lari-lari
:lari-lari
89. Sepeda-sepeda
:lereng-lereng
90. Bunga-bunga
:bungo-bungo
91. Kursi-kursi
:kursi-kursi
92. Guru-guru
:guru-guru
93. Orang-orang
:orang-orang
94. Rumah-rumah
:rumah-rumah
95. Piring-piring
:piring-piring
96. Kayu-kayu
:kayu-kayu
97. Tetamu
:tatamu
98. Leluhur
:laluhur
99. sayur-sayuran
:sayur-sayuran
100. orang-orangan
:orang-orangan
101. Buah-buahan
:buah-buahan
102. Minum-minuman
:minum-minuman
91
Universitas Sumatera Utara
103. Gerak-gerik
:gorak-gorik
104. Sayur-mayur
:sayur-mayur
105. Lauk-pauk
:lauk-pauk
106. Warna-warni
:warna-warni
Komposisi (kata majemuk)
107. Penuh sesak
:batimbun
108. Basah kuyup
:basah kuyup
109. Putih telur
:putih telur
110. Kain sarung
:kain sarung
111. Anak pungut
:anak ambekan
112. Orang tua
:orang tuo
113. Warga negara
:warga negara
114. Anak dara
:anak daro
115. Perahu layar
:sampan
116. Angkat kaki
:hambus
117. Pilih kasih
:baranak mato
118. Pecah belah
:pocah bolah
3. Sintaksis
Frasa
1. Petani jujur
: patani jujur
2. Sudah baik
: udah elok
3. Pendek sekali
: pendek botul
4. Semakin cantik
: makin cantik
5. Tidak jauh
: tak jauh
6. Buang saja
: buang sajo
7. Terlalu lebar
: talalu lebar
8. Minuman ini enak
: minuman ni enak
9. Membeli atau menanam
: mamboli ato mananam
92
Universitas Sumatera Utara
10. Kerbau saya di atas gunung
: karobo ku diatas gunung
11. Orang desa
: orang desa
12. Hujan lebat
: ujan lobat
13. Minyak lampu
: minyak lampu
14. Dodol pulut
: dodol pulut
15. Bersih dan teratur
: borsih dan taratur
16. Nakal dan berani
: nakal dan barani
17. Pintar serta jujur
: pintar sakalian jujur
18. Cepat dan tangkas
: copat dan topat
19. Berilmu dan beriman
: barilmu dan bariman
20. Kampung tempat tinggalnaya
: kampung tompat tinggalnyo
21. Pak haji pamannya
: pak aji inceknyo
22. Pondok tempat mengaji
: surou
23. Di ladang
: di ladang
24. Di dalam perahu
: di dalam sampan
25. Dari pasar
: dari pasar
26. Di atas jendela
: di atas tingkap
27. Mempunyai cita-cita
: mampunyoi cito-cito
28. Memasak nasi
: mamasak nasik
29. Mendayung sepeda
: mandayung lereng
30. Mengisap rokok
: mangisap rokok
31. Menolak bala
: manulak balo
32. Beratapkan rumbia
: baratap rumbio
33. Menumbuk tepung
: manumbuk topung
34. Seminggu yang lalu.
: saminggu nang lewat
35. Sebentar dia datang
: sakojap dio datang
36. Badan orang itu sangat besar
: badan orang tu bosar
37. Muka mereka pucat-pucat
: muko orang tu pucat-pucat
38. Dia teman akrab saya
: dio kawan karib ku
93
Universitas Sumatera Utara
Klausa
1. Dia memukul saya dengan kayu
:dio mamukul ku pake kayu
2. Anaknya sudah lama tidak mau makan
:anaknyo udah lamo tak ondak
makan
3. Orang itu bukan tetangga saya
:orang tu bukan jiran ku
4. Kami belum berangkat
: kami bolum pogi
5. Petani mengerjakan sawahnya dengan tekun
: patani mangarojokan
ladangnyodengan rajin
6. Dia hanya menuntun sepedanya
:dio cuman mambawak
lerengnyo
7. Anak-anak sedang bermain di teras belakang
:budak-budak tongah bamaen di
teras balakang
8. Pemuda dan gadis itu saling berpandangan
:anak lajang samo anak daro tu
basitengokan
Kalimat
1. Pergi dari sini!
: hambus dari sini!
2. Silahkan masuk!
: masuk-masuk!
3. Ayo kita bermain sepak bola!
: ayok kito maen bola!
4. Angkat tangan tinggi-tinggi!
: angkat tangan tinggi-tinggi!
5. Bekerjalah besok dengan kami!
: bakarojolah besok samo kami!
6. Bawalah kami besok dengan sampan!
: bawaklah kami besok naek
sampan!
7. Datanglah engkau ke rumahku!
: datanglah kau karumahku!
8. Pergi sekarang dengan dia!
: pogi sakarang samo dio!
9. Ikan itu dipancingnya di sungai!
: ikan tu dipancingnyo di sunge!
10. Hujan tidak turun!
:ujan tak ondak turun!
11. Minum susu dahulu!
:minum susu dulu!
12. Neneknya bukan dukun!
:neneknyo bukan dukun
13. Kami bukan pencuri!
:kami bukan pancuri!
14. Jangan ambil uang ini!
:jangan ambek duit ni!
94
Universitas Sumatera Utara
15. Baik benar orang ini!
:baik botul orang ni!
16. Asamkah jeruk ini?
:masam joruk ni?
17. Anak itu dimana?
:budak tu dimano?
18. Anak-anak sudah bangun?
:budak-budak udah bangun?
19. Besok pagi dia tidak datang ke sini?
:besok pagi dio tak datang
kasini?
20. Bencikah kamu melihat saya?
:bonci kau manengok aku?
95
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2
Data Informan 1
Nama
: NURAINUN
Tempat, tanggal lahir
: Tanjung Balai, 30 Mei 1955
Umur
: 61 Tahun
Pekerjaan
: Ibu Rumah Tangga
Pendidikan terakhir
: PGAP (Setingkat SMP)
Nama suami
: Alm. Amirsyah
Pekerjaan suami
: Karyawan PTPN
96
Universitas Sumatera Utara
Data Informan 2
Nama
: SOFYAN LIZA S.H.
Tempat, tanggal lahir
: Tanjung Balai, 17 Desember 1956
Umur
: 59 Tahun
Pekerjaan
: Pensiunan PNS
Pendidikan terakhir
: Strata 1
Nama istri
: Mariati S.Pd
Pekerjaan istri
: PNS
97
Universitas Sumatera Utara
98
Universitas Sumatera Utara
1. Leksem
A. Bagian Rumah
1. Atap
:atap
2. Balai adat
:pandopo
3. Bawah rumah
:kolong
4. Dapur
:dapur
5. Dinding bambu
:dinding bambu
6. Dinding batu
:dinding batu
7. Dinding kayu
:dinding kayu
8. Jendela
:tingkap
9. Kamar
:bilik
10. Kakus
:kamar mandi
11. Lantai
:lante
12. Loteng/pagu
:loteng
13. Pagar
:pagar
14. Pintu
:pintu
15. Ruangan
:ruangan
16. Rumah
:rumah
17. Serambi
:sarambi
18. Tangga
:tanggo
19. Tempat tidur besi
:tompat tidur bosi
20. Tempat tidur kayu
:tompat tidur kayu
21. Tiang
:tiang
22. Ventilasi udara/Lobang angin
:lubang angin
B. Alat
1. Ayakan beras/tepung
:pangayak boras
2. Baskom
:baskom
3. Besi
:bosi
58
Universitas Sumatera Utara
4. Cangkir
:cawan
5. Cangkul
:cangkul
6. Dorongan
:dorongan
7. Ember
:ember
8. Galah
:galah
9. Gelas
:golas
10. Gayung
:gayung
11. Gergaji
:gargaji
12. Golok
:parang
13. Handuk
:anduk
14. Jarum jahit
:jarum jait
15. Jarum penyirat jala
:jarum panjait jalo
16. Kaleng
:kaleng
17. Kapak
:kapak
18. Kawat
:kawat
19. Keranjang
:karanjang
20. Kompor
:kompor
21. Kuali
:kuali
22. Kunci
:kunci
23. Kursi
:kursi
24. Lampu
:lampu
25. Lilin
:lilin
26. Meja
:meja
27. Palu
:martel
28. Paku
:paku
29. Peniti
:kancing paniti
30. Piring
:ayan
31. Pisau
:piso
32. Pompa
:pumpa
33. Rantang
:rantang
34. Sabit
:sabit
35. Sapu ijuk
:sapu ijuk
59
Universitas Sumatera Utara
36. Sapu lidi
:sapu lidi
37. Saringan teh
:saringan teh
38. Sendok garpu
:sudu garpu
39. Sendok gulai
:sudu gule
40. Sendok makan
:sudu makan
41. Sendok penggoreng
:sudu panggoreng
42. Senter
:senter
43. Setrika
:gosokan
44. Sisir
:sikat
45. Talam
:talam
46. Tali
:tali
47. Teko
:ceret
48. Tempat api
:tompat api
49. Tempat basuh
:mangkuk
50. Tempat beras
:tompat boras
51. Tombak
:tombak
52. Tong
:tong
53. Tikar
:tikar
54. Tudung saji
:sange
C. Bagian Tubuh
1. Alis
:alis
2. Air liur/ludah
:aer ludah
3. Badan
:badan
4. Bahu
:pundak
5. Betis
:botis
6. Bibir
:bibir
7. Bokong
:punggung
8. Bola mata
:biji mato
9. Bulu
:bulu
10. Bulu ketiak
:bulu katiak
11. Bulu mata
:bulu mato
60
Universitas Sumatera Utara
12. Bulu binatang
:bulu binatang
13. Cakar
:cakar
14. Dada
:dado
15. Daging
:daging
16. Dagu
:daguk
17. Dahi
:koning
18. Darah
:darah
19. Dubur
:lubang pantat
20. Ekor
:ikur
21. Empedu
:empedu
22. Garis pada telapak tangan
:garis tangan
23. Geraham
:garaham
24. Gigi
:gigi
25. Gigi rusak yang berwarna hitam
:gigi busuk
26. Gigi taring
:gigi saing
27. Gigi yang bertumpuk tumbuhnya
:gigi balapis
28. Gigi yang menonjol keluar
:gigi boneng
29. Ginjal
:ginjal
30. Gusi
:gusi
31. Hati
:hati
32. Ibu jari
:ibu jari
33. Insang
:insang
34. Jakun
:buah jakun
35. Jambang
:jambang
36. Janggut
:jenggot
37. Jantung
:jantung
38. Jari kaki
:jari kaki
39. Jari kelingking
:jari kalingking
40. Jari manis
:jari manis
41. Jari telunjuk
:jari talunjuk
42. Jari tengah
:jari tongah
43. Kaki
:kaki
61
Universitas Sumatera Utara
44. Kelopak mata
:kalopak mato
45. Kepala
:kapalo
46. Keringat
:karingat
47. Kerongkongan
:karongkongan
48. Kemaluan laki-laki
:totong
49. Kemaluan perempuan
:cepet
50. Ketiak
:katiak
51. Kuku
:kuku
52. Kulit
:kulit
53. Kumis
:misai
54. Lambung
:lambung
55. Leher
:leher
56. Lengan
:longan
57. Lesung pipi
:losung pipi
58. Lidah
:lidah
59. Lutut
:lutut
60. Manusia/orang
:manusio
61. Mata
:mato
62. Mata kaki
:mato kaki
63. Mata susu/puting
:pintil tetek
64. Mulut
:mulut
65. Otak
:utak
66. Otot
:otot
67. Paha
:paho
68. Panggul
:pinggul
69. Paruh
:paruh
70. Paru-paru
:paru-paru
71. Payudara
:tetek
72. Pergelangan kaki
:pagolangan kaki
73. Pergelangan tangan
:pagolangan tangan
74. Perut
:porut
75. Pinggang
:pinggang
62
Universitas Sumatera Utara
76. Pipi
:pipi
77. Punggung
:punggung
78. Punggung kaki
:punggung kaki
79. Pusar
:pusat
80. Rahim
:rahim
81. Rambut
:rambut
82. Rambut lurus
:rambut lurus
83. Rambut ikal
:rambut kariting
84. Rusuk
:rusuk
85. Sayap
:sayap
86. Sengat
:songat
87. Siku
:siku
88. Sirip ikan
:sirip ikan
89. Tahi lalat
:taik lalat
90. Tangan
:tangan
91. Tanda lahir
:tando lahir
92. Tanduk
:tanduk
93. Taring
:taring
94. Telapak kaki
:tapak kaki
95. Telapak tangan
:tapak tangan
96. Telinga
:talingo
97. Telur
:tolur
98. Tempurung lutut
:tampurung lutut
99. Tengkuk
:tongkuk
100. Tulang
:tulang
101. Tumit
:tumit
102. Ubun-ubun
:ubun-ubun
103. Usus
:usus
104. Wajah
:muko
D. Binatang
1. Angsa
:angso
63
Universitas Sumatera Utara
2. Anjing
:anjing
3. Ayam
:ayam
4. Babi
:babi
5. Badak
:badak
6. Bangau
:bango
7. Bekicot
:keong
8. Belalang
:balalang
9. Belatung
:balatung
10. Belut
:bolut
11. Berudu
:kacebong
12. Biawak
:biawak
13. Buaya
:buayo
14. Bunglon
:bunglon
15. Burung hantu
:burung hantu
16. Cacing
:cacing
17. Capung
:capung
18. Cicak
:cocak
19. Cumi – cumi
:cumi-cumi
20. Domba
:domba
21. Elang
:olang
22. Gajah
:gajah
23. Harimau
:harimo
24. Ikan gurami
:ikan gurami
25. Ikan pari
:ikan pari
26. Itik
:itik
27. Jangkrik
:jangkrik
28. Kadal
:kadal
29. Kaki seribu
:kaki saribu
30. Kalajengking
:kalajongking
31. Kambing
:kambing
32. Kancil
:kancil
33. Katak
:katak
64
Universitas Sumatera Utara
34. Kecoa
:kacoak
35. Keledai
:keledai
36. Kelelawar
:kalilawar
37. Kelinci
:kalinci
38. Keong
:keong
39. Kepiting
:kapiting
40. kepompong
:kapompong
41. Kerang
:korang
42. Kerbau
:karobo
43. Kerabang telur
:sarang tolur
44. Kijang
:kijang
45. Kucing
:kucing
46. Kuda
:kudo
47. Kunang – kunang
:kunang-kunang
48. Kupu – kupu
:kupu-kupu
49. Kura – kura
:kuro-kuro
50. Kutu beras
:kutu boras
51. Kutu rambut
:kutu rambut
52. Laba – laba
:laba-laba
53. Labi – labi
:labi-labi
54. Lalat
:lalat
55. Landak
:landak
56. Laron
:laron
57. Lebah
:lobah
58. Lintah
:lintah
59. Lipan
:lipan
60. Lutung
:lutung
61. Macan
:macan
62. Merak
:burung merak
63. Monyet
:monyet
64. Musang
:musang
65. Nyamuk
:nyamuk
65
Universitas Sumatera Utara
66. Penyu
:penyu
67. Rayap
:rayap
68. Rusa
:ruso
69. Sapi
:sapi
70. Semut
:somut
71. Semut hitam
:somut itam
72. Semut merah
:somut api
73. Singa
:singa
74. Siput
:ciput
75. Tikus
:tikus
76. Tupai
:tupe
77. Udang
:udang
78. Ular
:ular
79. Ulat
:ulat
E. Tumbuhan dan Bagiannya
1. Akar
:akar
2. Alang-alang
:alang-alang
3. Anggur
:anggur
4. Aren/enau
:kolang-kaling
5. Asam jawa
:asam jawo
6. Bambu
:buluh
7. Batang
:batang
8. Bawang merah
:bawang merah
9. Bawang putih
:bawang putih
10. Bayam
:bayam
11. Belimbing
:balimbing
12. Benih
:bonih
13. Biji
:bijik
14. Buah
:buah
15. Buncis
:buncis
16. Bunga
:bungo
66
Universitas Sumatera Utara
17. Bunga kol
:bungo kol
18. Bunga pepaya
:bungo botik
19. Cabai hijau
:cabe ijo
20. Cabai kecil
:cabe kocik
21. Cabai merah
:cabe merah
22. Cabang
:cabang
23. Cempedak
:campodak
24. Cempoka/rimbang
:rimbang
25. Cengkeh
:congkeh
26. Delima
:dalimo
27. Daun
:daun
28. Daun bawang
:daun bawang
29. Daun pepaya
:daun papaya
30. Daun singkong
:daun ubi
31. Duku
:duku
32. Durian
:durian
33. Gambas
:gambas
34. Genjer
:genjer
35. Getah
:gotah
36. Jagung
:jagung
37. Jahe
:jahe
38. Jamur
:jamur/cindawan
39. Jantung pisang
:jantung pisang
40. Jengkol
:jengkol
41. Jeruk
:joruk
42. Jeruk nipis
:joruk nipis
43. Jeruk purut
:joruk purut
44. Jipang
:jipang
45. Kacang panjang
:kacang panjang
46. Kangkung
:kangkung
47. Kayu
:kayu
48. Kedondong
:kadondong
67
Universitas Sumatera Utara
49. Kelapa
:kalapo
50. Kentang
:kentang
51. Kol
:kol
52. Kulit kayu
:kulit kayu
53. Kundur
:kundur
54. Kunyit
:kunyit
55. Kurma
:kurma
56. Labu
:labu
57. Lada
:lado
58. Langsat
:langsat
59. Lengkuas
:langkuas
60. Mangga
:manggo
61. Manggis
:manggis
62. Melinjo
:malinjo
63. Mengkudu
:mangkudu
64. Mentimun
:timun
65. Nangka
:nangko
66. Nenas
:nonas
67. Padi
:padi
68. Pakis
:pakis
69. Pala
:palo
70. Pare
:paria
71. Pepaya
:botik
72. Petai
:pote
73. Pinang
:pinang
74. Pisang
:pisang
75. Pohon
:pokok
76. Rambe
:rambe
77. Rambutan
:rambutan
78. Ranting
:ranting
79. Rebung/anak bambu
:robung
80. Rotan
:rotan
68
Universitas Sumatera Utara
81. Ruas
:ruas
82. Rumput
:rumput
83. Sawi manis
:sawi manis
84. Sawi pahit
:sawi pait
85. Sawi putih
:sawi putih
86. Semangka
:mendikai/samangka
87. Serai
:sore
88. Singkong
:ubi
89. Sirsak
:sirsak
90. Sukun
:sukun
91. Talas
:ubi talas
92. Tauge
:toge
93. Tebu
:tobu
94. Terong
:terong
95. Tomat
:tomat
96. Tunas
:tunas/kacambah
97. Ubi jalar
:ubi jalar
98. Wortel
:wortel
F. Makanan dan Minuman
1. Agar – agar
:agar-agar
2. Arak
:tuak
3. Barai
:bare
4. Belacan
:balacan
5. Beras
:boras
6. Bubur kacang
:bubur kacang
7. Bubur
:bubur
8. Cendol
:cendol
9. Es kelapa muda
:es kalapo mudo
10. Dendeng
:dendeng
11. Dodol
:dodol
12. Gado-gado
:gado-gado
69
Universitas Sumatera Utara
13. Gandum
:gandum
14. Gula
:gulo
15. Gulai
:gule
16. Garam
:garam
17. Ikan asin
:ikan asin
18. Jejemput
:jomput-jomput
19. Kacang kedelai
:kacang kedele
20. Kacang – kacangan
:kacang-kacangan
21. Kerupuk kulit
:karupuk kulit
22. Ketupat
:katupat
23. Kue bohong
:kueh bohong
24. Kerak
:korak
25. Keripik
:karipik
26. Kembang Loyang
:kombang loyang
27. Kolak
:kolak
28. Kopi
:kopi
29. Kue apam
:apam
30. Kue bohong
:kueh bohong
31. Kue sayur
:kueh sayur
32. Lemang
:lomang
33. Lepat
:lopat
34. Lupis
:lupis
35. Madu
:madu
36. Martabak
:martabak
37. Molen
:molen
38. Nasi lemak
:nasik lomak
39. Nasi goreng
:nasik goreng
40. Nasi kuning
:nasik kuning
41. Nasi manis
:nasik manis
42. Nira
:nira
43. Onde-onde
:onde-onde
44. Putu bambu
:putu bambu
70
Universitas Sumatera Utara
45. Pecal
:pocal
46. Pisang goreng
:pisang goreng
47. Panaram
:panaram
48. Puding
:puding
49. Panggang pulut
:panggang pulut
50. Remis
:remis
51. Rendang
:rondang
52. Rujak
:rujak
53. Sagu
:sagu
54. Sambal
:sambal
55. Sate
:sate
56. Serabi
:sarabe
57. Sup
:sop
58. Teh
:teh
59. Tahu
:tahu
60. Tempe
:tempe
61. Tahu isi
:tahu isi
62. Tapai ubi
:tape ubi
63. Tapai pulut
:tape pulut
64. Telur asin
:tolur asin
G. Istilah Kekerabatan
1. Beliau
:baliou
2. Dia
:dio
3. Engkau
:kau
4. Kami
:kami
5. Kamu
:kamu
6. Kita
:kito
7. Laki-laki
:laki-laki
8. Mereka
:orang tu
9. Perempuan
:parampuan
10. Saya
:aku
71
Universitas Sumatera Utara
11. Anak
:anak
12. Anak kandung
:anak kandung
13. Anak tiri
:anak tiri
14. Anak laki-laki
:anak laki-laki
15. Anak perempuan
:anak parampuan
16. Anak sulung
:anak sulung
17. Anak bungsu
:anak bungsu
18. Ayah
:ayah
19. Ibu
:omak
20. Suami
:laki
21. Istri
:bini
22. Kakak laki-laki
:abang
23. Kakak perempuan
:kakak
24. Adik laki-laki
:adek laki-laki
25. Adik perempuan
:adek parampuan
26. Abang dari ayah
:uwak
27. Abang dari ibu
:uwak
28. Kakak dari ayah
:uwak
29. Kakak dari ibu
:uwak
30. Adik laki-laki dari ayah
:incek
31. Adik perempuan dari ibu
:unde
32. Menantu
:manantu
33. Menantu laki-laki
:manantu laki-laki
34. Menantu perempuan
:manantu parampuan
35. Ayah dari orang tua
:atok
36. Ibu dari orang tua
:nenek
37. Ayah dari kakek/nenek
:onyang
38. Ibu dari kakek/nenek
:onyang
39. Kakek dari kakek/nenek
:buyut
40. Anak dari anak
:cucu
41. Anak dari cucu
:piut
42. Cucu dari cucu
:piut
72
Universitas Sumatera Utara
43. Suami/istri dari anak
:minantu
44. Orang tua dari suami/istri
:mintuo
45. Orang tua suami/istri dari anak
:besan
46. Suami/istri dari saudara suami
:pambayan
47. Suami/istri dari saudara istri
:pambayan
48. Anak dari saudara-saudara
:kamanakan
H. Jabatan dan Pekerjaan
1. Arsitek
:arsitek/ahli bangunan
2. Bajak laut
:parompak
3. Bidan
:bidan
4. Budayawan
:budayawan
5. Buruh
:kuli
6. Dokter
:dokter
7. Dosen
:dosen
8. Dukun bayi
:dukun bayi
9. Nelayan
:nalayan
10. Penceramah
:pancaramah
11. Penghulu
:pangulu
12. Petani
:patani
13. Guru
:guru
14. Imam
:imam
15. Juragan
:tekong
16. Kepala desa
:kapala desa
17. Kepala adat
:pamangku adat
18. Kuli
:kuli
19. Mandor
:mandor
20. Pedagang
:padagang
21. Pelaut
:palaut
22. Pelukis
:palukis
23. Pegawai pabrik
:pagawe pabrik/kuli pabrik
24. Pegawai pemerintah
:pagawe pamarintah
73
Universitas Sumatera Utara
25. Pelayan
:palayan
26. Pembajak
:pambajak
27. Pembantu rumah tangga
:pambantu
28. Pemulung
:panekap
29. Penari
:panari
30. Penerjemah
:penerjemah
31. Pengamen
:pangamen
32. Pengarang
:pangarang
33. Pengemis
:pengemis
34. Pengrajin
:pangrajin
35. Pengukir
:pangukir
36. Pengusaha
:pangusaho
37. Penjaga Masjid
:nazir
38. Penjelajah
:panjalajah
39. Penjual
:panjual
40. Penulis
:panulis
41. Panyair
:panyair
42. Penyanyi
:panyanyi
43. Perampok
:parampok/pancuri
44. Perawat
:parawat
45. Pesulap
:panyulap
46. Polisi
:polisi
47. Rentenir
:lintah darat
48. Sastrawan
:sastrawan
49. Seniman
:seniman
50. Supir
:supir
51. Tengkulak
:tangkulak
52. Tukang antar Koran
:tukang antar koran
53. Tukang batu
:tukang batu
54. Tukang bengkel
:tukang bengkel
55. Tukang cukur
:tukang pangkas
56. Tukang gali kubur
:panggali kubur
74
Universitas Sumatera Utara
57. Tukang kayu
:tukang kayu
58. Tukang las
:tukang las
59. Tukang parkir
:tukang parkir
60. Tukang pos
:tukang pos
61. Tukang roti
:tukang roti
62. Tukang sampah
:tukang sampah
63. Tukang sapu
:tukang sapu
64. Tukang sepatu
:tukang sapatu
65. Tukang tenun
:tukang jait
66. Wirausaha
:wirausaha
I. Kata Bilangan
1. Nol
:nol
2. Satu
:satu
3. Dua
:duo
4. Tiga
:tigo
5. Empat
:ompat
6. Lima
:limo
7. Enam
:onam
8. Tujuh
:tujuh
9. Delapan
:lapan
10. Sembilan
:sambilan
11. Sepuluh
:sapuluh
12. Sebelas
:sabolas
13. Dua belas
:duo bolas
14. Tujuh belas
:tujuh bolas
15. Dua puluh
:duo puluh
16. Dua puluh tiga
:duo puluh tigo
17. Dua puluh lima
:duo puluh limo
18. Seratus
:saratus
19. Seribu
:saribu
20. Satu juta
:sajuta
75
Universitas Sumatera Utara
21. Enam ratus tujuh puluh lima ribu
:onam ratus tujuh puluh limo ribu
22. Dua ratus tiga puluh juta
:duo ratus tigo puluh juta
J. Ukuran
1. Banyak
:banyak
2. Besar
:togap
3. Dangkal
:dengker
4. Dua ons
:duo on
5. Kecil
:kocik
6. Lebar
:lebar
7. Luas
:luas
8. Panjang
:panjang
9. Pendek
:pendek
10. Rendah
:rondah
11. Sedikit
:sadikit/sakutil
12. Semua
:samuo
13. Setengah
:satongah
14. Seperempat
:saparompat
15. Satu gram
:satu gram
16. Sekilo
:sakilo
17. Sedepa
:sedepa
18. Sejengkal
:sajongkal
19. Sehasta
:sahasta
20. Sebagian
:sabagian
21. Sempit
:sompit
22. Tinggi
:tinggi
23. Terakhir
:tarahir/pancirit
K. Penunjuk Tempat dan Arah
1. Barat
:barat
2. Di sini
:di sini
3. Di sana
:di sana
76
Universitas Sumatera Utara
4. Di situ
:di situ
5. Di sudut
:di sudut
6. Di samping
:di samping
7. Di bawah
:di bawah
8. Di atas
:di atas
9. Di dalam
:di dalam
10. Di luar
:di luar
11. Hulu
:hulu
12. Hilir
:hilir
13. Ini
:ini
14. Itu
:nun
15. Kemari
:kamari
16. Ke sana
:kasana
17. Ke sini
:kasini
18. Keluar
:kaluar
19. Kanan
:kanan
20. Kiri
:kiri
21. Selatan
:salatan
22. Timur
:timur
23. Utara
:utara
L. Kata Tanya dan Kata Penghubung
1. Apa
:apo
2. Atau
:atau
3. Bagaimana
:macamano
4. Berapa
:barapo
5. Dan
:dan
6. Daripada
:daripado
7. Dengan
:dongan
8. Darimana
:darimano
9. Dimana
:dimano
10. Karena
:karono
77
Universitas Sumatera Utara
11. Ketika
:ketika
12. Kemana
:kamano
13. Kapan
:bilo
14. Kenapa
:kanapo
15. Mengapa
:mangapo
16. Maupun
:maupun
17. Meskipun
:maskipun
18. Sedangkan
:sodangkan
19. Sambil
:sambil
20. Serta
:sakalian
21. Siapa
:siapo
22. Sama
:samo
23. Tetapi
:tapi
24. Yang
:nang
M. Sifat dan Keadaan
1. Angkuh
:sombong
2. Bagus
:elok
3. Baik
:baek
4. Basah
:basah
5. Berani
:barani
6. Bersih
:borsih
7. Bijaksana
:bijaksana
8. Bodoh
:obo
9. Bohong
:bongak
10. Boros
:boros
11. Buruk
:buruk
12. Cantik
:cantik
13. Dekat
:dokat
14. Diam
:diam
15. Dingin
:sojuk
16. Gemuk
:gomuk
78
Universitas Sumatera Utara
17. Gelap
:golap
18. Gila
:gilo
19. Halus
:halus
20. Hangat
:hangat
21. Jangkung
:jangkung
22. Jauh
:jauh
23. Jernih
:jornih
24. Jujur
:jujur
25. Kasar
:kasar
26. Keras
:koras
27. Kering
:koring
28. Keruh
:koruh
29. Kikir
:tamak
30. Kosong
:kosong
31. Kotor
:kotor
32. Kurus
:kurus
33. Lapar
:lapar
34. Lemah
:lomah
35. Lembut
:lombut
36. Lupa
:lupo
37. Malas
:malas
38. Malu
:malu
39. Marah
:marah
40. Mudah
:gampang
41. Nakal
:nakal
42. Panas
:panas
43. Penuh
:ponuh
44. Ramah
:ramah
45. Ramai
:rame
46. Rajin
:rajin
47. Rakus
:congok
48. Sabar
:sabar
79
Universitas Sumatera Utara
49. Sedih
:sodih
50. Sejuk
:sojuk
51. Senang
:sonang
52. Sombong
:sombong
53. Sopan
:sopan
54. Sunyi
:sunyi
55. Susah
:susah
56. Tajam
:tajam
57. Takut
:takut
58. Tebal
:tobal
59. Tenang
:tonang
60. Terang
:torang
61. Tipis
:tipis
62. Tumpul
:tumpul
N. Warna
1. Abu – abu
:abu-abu
2. Biru
:biru
3. Hijau
:ijo
4. Hitam
:itam
5. Kuning
:kuning
6. Merah
:merah
7. Putih
:putih
O. Alam
1. Angin
:angin
2. Awan
:awan
3. Asap
:asap
4. Api
:api
5. Air
:aer
6. Bara api
:baro api
80
Universitas Sumatera Utara
7. Batu
:batu
8. Bintang
:bintang
9. Bulan
:bulan
10. Bukit
:bukit
11. Danau
:danau
12. Debu
:dobu
13. Darat
:darat
14. Embun
:ombun
15. Gema
:goma
16. Gempa
:gompo
17. Gerhana
:garhana
18. Guntur
:guntur
19. Gunung
:gunung
20. Hujan
:ujan
21. Hutan
:utan
22. Jalan lebar
:jalan lebar
23. Jalan sempit
:jalan sompit
24. Kabut
:kabut
25. Kerikil
:karikil
26. Kilat
:kilat
27. Ladang
:ladang
28. Laut
:laut
29. Lembah
:lombah
30. Lumpur
:lumpur
31. Matahari
:matahari
32. Mendung
:mondung
33. Pantai
:pante
34. Pasir
:pasir
35. Pelangi
:palangi
36. Perigi/sumur
:parigi
37. Petir
:potir
38. Rawa
:rawa
81
Universitas Sumatera Utara
39. Sungai
:sunge
40. Tanah
:tanah
41. Tebing
:tobing
P. Pakaian dan Perhiasan
1. Alas kaki
:alas kaki
2. Anting
:karabu
3. Cincin
:cincin
4. Cucuk sanggul
:cucuk sanggul
5. Gelang
:golang
6. Inai
:ine
7. Kalung
:kalung
8. Kebaya
:kabayak
9. Kopiah
:lobe
10. Pakaian harian untuk anak-anak
:pakean budak-budak
11. Pakaian harian untuk orang dewasa
:pakean orang bosar
12. Pakaian resmi untuk laki-laki
:pakean laki-laki
13. Pakaian resmi untuk perempuan
:pakean parampuan
14. Pakaian adat istiadat untuk laki-laki
:pakean salayar
15. Pakaian adat istiadat untuk perempuan:pakean salayar
16. Pakaian pengantin untuk laki-laki
:pakean salayar
17. Pakaian pengantin untuk perempuan
:pakean salayar
18. Pakaian Pembesar agama
:jubah
19. Pakaian Lebaran
:baju toluk balango
20. Pakaian Shalat jum’at
:pakean solat
21. Selendang
:salendang
22. Setagen
:setagen
23. Sapu tangan
:sapu tangan
Q. Kehidupan Desa dan Masyarakat
1. Arisan
:arisan
2. Juru tulis
:panulis
82
Universitas Sumatera Utara
3. Kenduri
:kanduri
4. Khitanan
:sunatan
5. Melahirkan
:malahirkan
6. Mengandung
:mangandung
7. Mengubur
:mangubur
8. Meninggal
:maninggal
9. Menuju bulan
:manuju bulan
10. Ronda malam
:jago malam
11. Tahlilan
:tahlilan
12. Upacara 40 hari
:sadokah 40 hari
13. Upacara 100 hari
:sadokah 100 hari
14. Upacara turun tanah
:acara turun tanah
R. Penyakit dan Obat
1. Asma
:sosak
2. Batuk
:batuk
3. Bengkak di leher
:gondok
4. Bengkak
:bongkak
5. Bisu
:bisu
6. Buta
:buto
7. Cacar
:cacar
8. Buta
:buto
9. Demam
:domam
10. Diare
:mencret
11. Flu
:pilek
12. Kesemutan
:kobas
13. Kudis
:kudis
14. Kurap
:kurap
15. Panu
:panu
16. Rabun
:rabun
17. Sakit
:sakit
18. Sakit kepala
:poning kapalo
83
Universitas Sumatera Utara
19. Sakit perut
:sakit porut
20. Sakit gigi
:sakit gigi
21. Sakit mata
:sakit mato
22. Sawan
:sawan
23. Sembuh
:sehat
24. Tuli
:pokak
S. Aktivitas
1. Aduk
:kaco
2. Ambil
:ambek
3. Bangun
:bangun
4. Belah
:bolah
5. Berbaring
:golek
6. Berdiri
:badiri
7. Berenang
:baronang
8. Beri
:kasi
9. Berkelai(kata)
:tongkar mulut
10. Berkelahi (tangan)
:batumbuk
11. Bermain
:bamaen
12. Bersiul
:basiul
13. Bertemu
:bajumpo
14. Bongkar
:bungkar
15. Buang
:buang/campak
16. Cium
:cium
17. Cubit
:piuh
18. Cuci
:cuci
19. Dengar
:dongar
20. Dorong
:dorong
21. Duduk
:duduk
22. Gali
:gali
23. Ganti
:tukar
24. Garuk
:garuk
84
Universitas Sumatera Utara
25. Geser
:geser
26. Gigit
:gigit
27. Gosok gigi
:gosok gigi
28. Hisap
:isap
29. Hitung
:itung
30. Ikat
:ikat
31. Jahit
:jait
32. Jalan
:jalan
33. Jemur
:jomur
34. Kepal
:kopal
35. Lari
:lari
36. Lempar
:lutar
37. Lihat
:tengok
38. Lipat
:lipat
39. Lompat
:lumpat
40. Makan
:makan
41. Mandi
:mandi
42. Mati
:mati
43. Membawa
:mambawak
44. Menghitung
:mangitung
45. Merangkak
:marangkak
46. Minum
:minum
47. Pakai
:pakek
48. Panggil
:panggil
49. Peras
:poras
50. Petik
:potik
51. Pukul
:pukul
52. Putar
:putar
53. Potong
:potong
54. Raba
:rabo
55. Remas
:ramas
56. Sambung
:sambung
85
Universitas Sumatera Utara
57. Seduh
:siram aer panas
58. Sembunyi
:suruk
59. Sendawa
:terap
60. Sepak
:sipak
61. Tahu
:tahu
62. Tarik
:tarek
63. Tekan
:tokan
64. Telan
:tolan
65. Tendang
:tunjang
66. Terbang
:tarobang
67. Terkam
:torkam
68. Tertawa
:golak
69. Tidur
:tidur
70. Tikam
:tikam
71. Tiup
:tiup
72. Tusuk
:cucuk
T. Periode Waktu
1. Fajar
:subuh
2. Malam
:malam
3. Pagi
:pagi
4. Hari ini
:ari ni
5. Dini hari
:pagi buto
6. Nanti malam
:karang malam
7. Kemarin
:samalam
8. Kemarin dulu
:duo ari nang lalu
9. Akan datang
:kamukak ni
10. Akhir tahun
:air taun
11. Besok
:besok
12. Besok pagi
:besok pagi
13. Lusa
:luso
14. Dahulu
:dulu
86
Universitas Sumatera Utara
15. Dahulu kala
:dulunyo
16. Kerap kali
:saban/dor/ombal
17. Minggu depan
:minggu mukak
18. Siang
:siang
19. Sore
:potang
20. Subuh
:subuh
21. Senja
:sonjo
22. Sehari semalam
:samalam suntuk
23. Setengah tahun
:satongah taun
24. Sekarang
:sakarang
25. Sebentar
:sakojap
26. Seabad
:saratus taun
27. Sejam
:sajam
28. Semenit
:semenit
29. Sedetik
:sedetik
30. Sehari
:sahari
31. Tahun
:taun
32. Tengah hari
:tongah ari
33. Tengah malam
:tongah malam
34. Terbit matahari
:manginak fajar
35. Bulan
:bulan
36. Minggu
:minggu
37. Musim hujan
:musim ujan
38. Musim panas
:musim panas
39. Masa ke ladang
:
U. Nama Hari
1.
Senin
:senin
2.
Selasa
:salasa
3.
Rabu
:rabu
4.
Kamis
:kamis
5.
Jum’at
:juma’at
87
Universitas Sumatera Utara
6.
Sabtu
:sabtu
7.
Minggu
:minggu
V. Alat transportasi
1.
Ambulan
:ambulan
2.
Bis
:bus
3.
Dokar/kereta kuda
:kareto kudo
4.
Helikopter
:helikopter
5.
Kapal
:kapal
6.
Kapal peri
:kapal peri
7.
Kapal selam
:kapal solam
8.
Kereta api
:kareto api
9.
Mobil
:mobil
10. Pemadam kebakaran
:pamadam kabakaran
11. Perahu karet
:perahu karet
12. Perahu lesung
:perahu lesung
13. Pesawat
:pasawat
14. Sepeda
:lereng
15. Sepeda motor
:kareto
16. Truk
:truk
2.
Morfologi
Afiksasi :
1. Hujan
:ujan
2. Kehujanan
:kaujanan
3. Menghujani
:mangujani
4. Pancing
:pancing
5. Memancing
:mamancing
6. Pemancingan
:pamancingan
7. Terpancing
:tapancing
8. Pemancing
:pamancing
88
Universitas Sumatera Utara
9. Asap
:asap
10. Asapi
:asapi
11. Berasap
:barasap
12. Pengasapan
:pangasapan
13. Terasapi
:tarasapi
14. Obat
:ubat
15. Berobat
:barubat
16. Mengobati
:mangubati
17. Diobati
:diubati
18. Pengobat
:pangubat
19. Jawab
:jawab
20. Menjawab
:manjawab
21. Terjawab
:tajawab
22. Jawaban
:jawaban
23. Putar
:putar
24. Memutar
:mamutar
25. Pemutar
:pamutar
26. Lempar
:lutar
27. Lemparkan
:lutarkan
28. Melempar
:malempar
29. Terlempar
:talempar
30. Lempari
:lutari
31. Pelempar
:palutar
32. Baik
:baek
33. Berbaikan
:barelokan
34. Kebaikan
:kabaekan
35. Terbaik
:tarelok
36. Sebaiknya
:saeloknyo
37. Diperbaiki
:dibolo
38. Perbaikan
:pamboloan
39. Panas
:panas
40. Kepanasan
:kapanasan
89
Universitas Sumatera Utara
41. Terpanas
:tapanas
42. Memanaskan
:mamanaskan
43. Sepi
:sunyi
44. Kesepian
:kasunyian
45. Sukar
:payah
46. Tersukar
:tapayah
47. Kesukaran
:kapayahan
48. Habis
:abis
49. Habiskan
:abiskan
50. Kehabisan
:kahabisan
51. Sehabis
:sahabis
52. Penghabisan
:pangabisan
53. Terhabisi
:tahabisi
54. Ikat
:ikat
55. Seikat
:saikat
56. Ikati
:ikati
57. Mengikat
:mangikat
58. Mengikati
:mangikati
59. Terikat
:tarikat
60. Ikatkan
:ikatkan
61. Mengikatkan
:mangikatkan
62. Jalan
:jalan
63. Sejalan
:sajalan
64. Berjalan
:bajalan
65. Menjalankan
:manjalankan
66. Perjalanan
:pajalanan
67. Dekat
:dokat
68. Mendekat
:mandokat
69. Mendekatkan
:mandokatkan
70. Berdekatan
:badokatan
71. Pendekatan
:pandokatan
72. Kedekatan
:kadokatan
90
Universitas Sumatera Utara
73. Jual
:jual
74. Penjual
:panjual
75. Penjualan
:panjualan
76. Berjualan
:bajualan
77. Jualan
:jualan
78. Telunjuk
:talunjuk
79. Gerigi
:garigi
80. Kemuning
:kemuning
81. Telangkai
:talangke
82. Gelembung
:galombung
83. Gemetar
:galotar
84. Gemilang
:gamilang
85. Pelatuk
:palatuk
Reduplikasi :
86. Murid-murid
:murid-murid
87. Jalan-jalan
:jalan-jalan
88. Lari-lari
:lari-lari
89. Sepeda-sepeda
:lereng-lereng
90. Bunga-bunga
:bungo-bungo
91. Kursi-kursi
:kursi-kursi
92. Guru-guru
:guru-guru
93. Orang-orang
:orang-orang
94. Rumah-rumah
:rumah-rumah
95. Piring-piring
:piring-piring
96. Kayu-kayu
:kayu-kayu
97. Tetamu
:tatamu
98. Leluhur
:laluhur
99. sayur-sayuran
:sayur-sayuran
100. orang-orangan
:orang-orangan
101. Buah-buahan
:buah-buahan
102. Minum-minuman
:minum-minuman
91
Universitas Sumatera Utara
103. Gerak-gerik
:gorak-gorik
104. Sayur-mayur
:sayur-mayur
105. Lauk-pauk
:lauk-pauk
106. Warna-warni
:warna-warni
Komposisi (kata majemuk)
107. Penuh sesak
:batimbun
108. Basah kuyup
:basah kuyup
109. Putih telur
:putih telur
110. Kain sarung
:kain sarung
111. Anak pungut
:anak ambekan
112. Orang tua
:orang tuo
113. Warga negara
:warga negara
114. Anak dara
:anak daro
115. Perahu layar
:sampan
116. Angkat kaki
:hambus
117. Pilih kasih
:baranak mato
118. Pecah belah
:pocah bolah
3. Sintaksis
Frasa
1. Petani jujur
: patani jujur
2. Sudah baik
: udah elok
3. Pendek sekali
: pendek botul
4. Semakin cantik
: makin cantik
5. Tidak jauh
: tak jauh
6. Buang saja
: buang sajo
7. Terlalu lebar
: talalu lebar
8. Minuman ini enak
: minuman ni enak
9. Membeli atau menanam
: mamboli ato mananam
92
Universitas Sumatera Utara
10. Kerbau saya di atas gunung
: karobo ku diatas gunung
11. Orang desa
: orang desa
12. Hujan lebat
: ujan lobat
13. Minyak lampu
: minyak lampu
14. Dodol pulut
: dodol pulut
15. Bersih dan teratur
: borsih dan taratur
16. Nakal dan berani
: nakal dan barani
17. Pintar serta jujur
: pintar sakalian jujur
18. Cepat dan tangkas
: copat dan topat
19. Berilmu dan beriman
: barilmu dan bariman
20. Kampung tempat tinggalnaya
: kampung tompat tinggalnyo
21. Pak haji pamannya
: pak aji inceknyo
22. Pondok tempat mengaji
: surou
23. Di ladang
: di ladang
24. Di dalam perahu
: di dalam sampan
25. Dari pasar
: dari pasar
26. Di atas jendela
: di atas tingkap
27. Mempunyai cita-cita
: mampunyoi cito-cito
28. Memasak nasi
: mamasak nasik
29. Mendayung sepeda
: mandayung lereng
30. Mengisap rokok
: mangisap rokok
31. Menolak bala
: manulak balo
32. Beratapkan rumbia
: baratap rumbio
33. Menumbuk tepung
: manumbuk topung
34. Seminggu yang lalu.
: saminggu nang lewat
35. Sebentar dia datang
: sakojap dio datang
36. Badan orang itu sangat besar
: badan orang tu bosar
37. Muka mereka pucat-pucat
: muko orang tu pucat-pucat
38. Dia teman akrab saya
: dio kawan karib ku
93
Universitas Sumatera Utara
Klausa
1. Dia memukul saya dengan kayu
:dio mamukul ku pake kayu
2. Anaknya sudah lama tidak mau makan
:anaknyo udah lamo tak ondak
makan
3. Orang itu bukan tetangga saya
:orang tu bukan jiran ku
4. Kami belum berangkat
: kami bolum pogi
5. Petani mengerjakan sawahnya dengan tekun
: patani mangarojokan
ladangnyodengan rajin
6. Dia hanya menuntun sepedanya
:dio cuman mambawak
lerengnyo
7. Anak-anak sedang bermain di teras belakang
:budak-budak tongah bamaen di
teras balakang
8. Pemuda dan gadis itu saling berpandangan
:anak lajang samo anak daro tu
basitengokan
Kalimat
1. Pergi dari sini!
: hambus dari sini!
2. Silahkan masuk!
: masuk-masuk!
3. Ayo kita bermain sepak bola!
: ayok kito maen bola!
4. Angkat tangan tinggi-tinggi!
: angkat tangan tinggi-tinggi!
5. Bekerjalah besok dengan kami!
: bakarojolah besok samo kami!
6. Bawalah kami besok dengan sampan!
: bawaklah kami besok naek
sampan!
7. Datanglah engkau ke rumahku!
: datanglah kau karumahku!
8. Pergi sekarang dengan dia!
: pogi sakarang samo dio!
9. Ikan itu dipancingnya di sungai!
: ikan tu dipancingnyo di sunge!
10. Hujan tidak turun!
:ujan tak ondak turun!
11. Minum susu dahulu!
:minum susu dulu!
12. Neneknya bukan dukun!
:neneknyo bukan dukun
13. Kami bukan pencuri!
:kami bukan pancuri!
14. Jangan ambil uang ini!
:jangan ambek duit ni!
94
Universitas Sumatera Utara
15. Baik benar orang ini!
:baik botul orang ni!
16. Asamkah jeruk ini?
:masam joruk ni?
17. Anak itu dimana?
:budak tu dimano?
18. Anak-anak sudah bangun?
:budak-budak udah bangun?
19. Besok pagi dia tidak datang ke sini?
:besok pagi dio tak datang
kasini?
20. Bencikah kamu melihat saya?
:bonci kau manengok aku?
95
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2
Data Informan 1
Nama
: NURAINUN
Tempat, tanggal lahir
: Tanjung Balai, 30 Mei 1955
Umur
: 61 Tahun
Pekerjaan
: Ibu Rumah Tangga
Pendidikan terakhir
: PGAP (Setingkat SMP)
Nama suami
: Alm. Amirsyah
Pekerjaan suami
: Karyawan PTPN
96
Universitas Sumatera Utara
Data Informan 2
Nama
: SOFYAN LIZA S.H.
Tempat, tanggal lahir
: Tanjung Balai, 17 Desember 1956
Umur
: 59 Tahun
Pekerjaan
: Pensiunan PNS
Pendidikan terakhir
: Strata 1
Nama istri
: Mariati S.Pd
Pekerjaan istri
: PNS
97
Universitas Sumatera Utara
98
Universitas Sumatera Utara