TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik).

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA

KABUPATEN KARAWANG

(Tilikan Struktural-Semiotik)

TESIS

diajukeun pikeun nyumponan salah sahiji sarat ngahontal gelar Magister Pendidikan Basa jeung Sastra Sunda

ku Uus Sugiana NIM 1201239

PROGRAM STUDI

PENDIDIKAN BAHASA DAN BUDAYA SUNDA

SEKOLAH PASCASARJANA

UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA

2014

Tradisi Ngayun di Kecamatan Rawamerta

Kabupaten Karawang

(Tilikan Struktural-Semiotik)

Oleh Uus Sugiana S.Pd UPI Bandung, 1991

Sebuah Tesis yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Magister Pendidikan (M.Pd.) pada Prodi Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda

Sekolah Pascasarjana

© Uus Sugiana 2014 Universitas Pendidikan Indonesia

Juli 2014

Hak Cipta dilindungi undang-undang.

Tesis ini tidak boleh diperbanyak seluruhya atau sebagian,

LEMBAR PENGESAHAN

UUS SUGIANA NIM 1201239

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG

(Tilikan Struktural-Semiotik)

Disaluyuan jeung disahkeun ku: Pangaping 1,

Dr. Dedi Koswara, M.Hum NIP 19590614 198601 1 002

Pangaping II,

Dr. H. Dingding Haerudin, M.Pd. NIP 19640822 198903 1 001

Kauninga ku,

Pupuhu Program Studi Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda Sekolah Pascasarjana UPI Bandung,

Dr. H. Yayat Sudaryat, M.Hum. NIP 19630210 198703 1 001

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG

(Tilikan Struktural-Semiotik)1) Uus Sugiana 2)

ABSTRAK

Kasang tukang ieu tésis téh nya éta: (1) Ayana kabudayaan deungeun anu ngadéséh kabudayaan Sunda; (2) Tradisi Ngayun mangrupa salah sahiji tradisi anu unik tur mibanda ajén-inajén; (3) Tradisi Ngayun patali jeung ajaran agama Islam; jeung (4) Tradisi ngayun patali jeung kahirupan awal manusa di alam dunya. Tujuan anu hayang dihontal dina ieu panalungtikan nya éta hayang ngadéskripsikeun: (1) Kondisi sosial budaya Tradisi Ngayun; (2) Struktur Tradisi Ngayun; jeung (3) Unsur semiotik (ikon, indeks, jeung simbol) dina Tradisi Ngayun. Sumber data dina ieu panalungtikan nya éta Tradisi Ngayun (paripolah) anu sumebar di tilu désa nya éta Desa Sukaraja, Desa Pasirawi, jeung Desa Purwamekar. Métode anu dipaké dina ieu panalungtikan nya éta métode déskriptif analisis. Tina hasil panalungtikan bisa dicindekkeun yén: (1) Unsur sosial budaya nu nyampak dina Tradisi Ngayun téh ngawengku: (a) asal-muasal ngayun turun-tumurun ti karuhun; (b) tujuan ngayun pikeun méré ngaran orok; (c) fungsina disagigireun méré ngaran orok téh, ogé pikeun ngamumulé warisan karuhu; (d) palaku anu poko paraji jeung nu boga orok; jeung (e) pakakas utamana nya éta ayunan. (2) Struktur lahir Tradisi Ngayun téh ngawengku: (a) nyiapkeun runtuyan jeung masangkeun samping ayun; (b) nincakkeun budak kana duit, perhiasan, jeung taneuh; (c) ngayunkeun budak; (d) ngoérkeun suku hayam kana suku budak atawa anggota awak; (e) kukumbah kana cai kembang; jeung (f) sidekah atawa salametan. (3) Tina sakabéh tanda ikon, indéks, jeung simbol aya 60 (genep puluh) tanda semiotik. Tanda ikon anu kapanggih nya éta ikon imaji hungkul anu jumlahna aya 7 (tujuh) tanda, tanda indéks nu kapanggih nya éta indéks kalakuan hungkul anu jumlahna aya 15 (lima belas), sedengkeun tanda simbol aya 38 (tilu puluh dalapan) tanda. Ku kituna tanda anu panglobana dina wangun simbol.

Kecap konci : Tradisi Ngayun, Struktural, Semiotik

1) _{Tesis ieu diaping ku Dr. Dedi Koswara, M.Hum. jeung Dr. H. Dingding Haerudin, M.Pd.} 2) _{Mahasiswa Pascasarjana Program Studi Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda}

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG

(Tilikan Struktural-Semiotik)3) Uus Sugiana 4)

ABSTRAK

Tesis ini dilatarbelakangi oleh: (1) Adanya kebudayaan asing yang menggeser kebudayaan Sunda; (2) Tradisi Ngayun merupakan salah satu tradisi yang unik dan memiliki nilai-nilai yang luhur; (3) Tradisi Ngayun berkaitan dengan ajaran agama Islam; (4) Tradisi Ngayun berkaitan dengan awal mula kehidupan. Penelitian ini bertujuan untuk mendeskripsikan: (1) Unsur sosial budaya Tradisi Ngayun; (2) Struktur Tradisi Ngayun; dan (3) Unsur semiotik (ikon, indeks, dan simbol) dalam Tradisi Ngayun. Sumber data dalam penelitian ini adalah tradisi ngayun yang berasal dari tiga desa, yaitu Desa Sukaraja, Desa Pasirawi, dan Desa Purwamekar. Métode dalam penelitian ini adalah metode deskriptif analisis. Dari hasil penelitian, dapat disimpulkan bahwa (1) unsur sosial budaya pada Tradisi Ngayun meliputi: (a) asal mula ngayun turun temurun; (b) tujuan ngayun untuk memberi nama; (c) fungsinya disamping memberi nama, juga untuk memelihara warisan leluhur; (d) pelaku intinya yaitu dukun beranak dan keluarga; dan (e) alat utamanya adalah ayunan. (2) struktur lahir Tradisi Ngayun meliputi: (a) menyiapkan runtuyan dan memasangkan samping ayun; (b) menginjakkan kaki si bayi pada uang, perhiasan, dan tanah; (c) mengayunkan bayi; (d) menyentuhkan kaki anak ayam kepada kaki atau anggota badan bayi; (e) mencuci tangan dengan air kembang; dan (f) sedekah atau selamatan. (3) Tanda semiotik yang ditemukan ada 60 (enam puluh) tanda. Dari keseluruhan tanda yang ditemukan, terdapat ikon imagis sebanyak 7 (tujuh) tanda, indeks kelakuan sebanyak 15 (lima belas) tanda, dan simbol sebanyak 38 (tiga puluh delapan) tanda. Dengan demikian tanda yang paling banyak ditemukan adalah simbol.

Kata kunci : Tradisi Ngayun, Struktural, Semiotik

3) _{Tesis ini dibimbing oleh Dr. Dedi Koswara, M.Hum. jeung Dr. H. Dingding Haerudin, M.Pd.} 4) _{Mahasiswa Pascasarjana Program Studi Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda}

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

THE NGAYUN TRADITION IN RAWAMERTA AT KARAWANG REGENCY

(Structural Semiotic Research)

ABSTRACT

This thesis is motivated by: (1) presence of foreign cultural shift Sundanese culture; (2) Ngayun Tradition is one of the unique traditions and values are sublime; (3) Ngayun tradition associated with the teachings of Islam; (4) Ngayun tradition associated with the beginning of life; (5) The lack of studies Ngayun tradition. This study aimed to describe: (1) Elements Ngayun socio-cultural tradition; (2) Structure Ngayun tradition; and (3) Elements of semiotics (icon, index, and symbol) in Ngayun tradition. The data used in this study are derived from the tradition Ngayun three villages, the Sukaraja Village, Pasirawi Village, and the Purwamekar Village, while the data source is paraji (traditional leaders), families, youth / young, religious leaders and midwives. The method used in this research is descriptive method of analysis. From the results, it can be concluded that (1) the socio-cultural elements in the tradition Ngayun include (a) the origin of hereditary ngayun; (b) the purpose ngayun to name; (c) in addition to its function counts the names, as well as to preserve the heritage; (d) the perpetrator its core paraji (traditional leaders) and family; and (e) is the main tool swing; (2) The tradition was born Ngayun structure include: (a) preparing and pairing side swing; (b) the baby's foot in money, jewelry, and soil; (c) to swing my baby; (d) the child's feet touch the chicken to baby's foot or limb; (e) washing hands with flower water; and (f) charity or salvation. (2) Ngayun Tradition special have meaning with regard to hope for happiness, safety, and health of the baby; (3) Signs semiotic found there are 60 (sixty) marks. Of the total marks were found, icons imagis 7 (seven) sign, the index behavior as much as 15 (fifteen) signs, and symbols as much as 38 (thirty-eight) sign. Thus the most common sign is a symbol.

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

38

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

BAB III

MÉTODE PANALUNGTIKAN

Dina ieu bab dipedar ngeunaan sumber data, desain panalungtikan, métode panalungtikan, wangenan operasional, instrumén panalungtikan, téhnik ngumpulkeun data, téhnik analisis data, jeung léngkah ngolah data.

3.1. Sumber Data Panalungtikan

Nurutkeun Lofland jeung Lofland dina Moleong (2007, kaca 157), sumber data utama panalungtikan kualitatif museur kana kecap jeung paripolah, sedengkeun dokumén séjénna mangrupa data tambahan. Ku kituna dina ieu panalungtikan sumber data utamana mangrupa tokoh adat (paraji), kulawarga nu boga orok, nonoman, tokoh agama, jeung bidan. Sedengkeun datana nya éta Tradisi Ngayun (paripolah) anu sumebar di tilu désa nya éta Desa Sukaraja, Desa Pasirawi, jeung Desa Purwamekar.

3.2. Desain Panalungtikan

Nurutkeun Arikunto (2010:175)desain panalungtikan nyaéta rencana anu nuduhkeun gambaran utama ngeunaan hiji hal anu baris dilakukeun. Desain panalungtikan mangrupa prosés nu diperlukeun dina rarancang panalungtikan nepi ka patalékan nu aya bisa kajawab.

Ari desain panalungtikan atawa bagbagan prosés panalungtikan bisa digambarkeun saperti ieu di handap.

39

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

Bagan 3.1 Desain Panalungtikan 3.3.Métode Panalungtikan

Nurutkeun Surakhmad (2004, kaca 131) nu dimaksud métode nyaéta cara utama nu digunakeun pikeun ngahontal hiji tujuan, misalna pikeun nguji rangkay hipotésa, ngagunakeun téhnik sarta alat-alat nu tangtu. Cara utama éta digunakeun sanggeus panalungtik ngitung kawajaran ditilik tina tujuan panalungtikan sarta tina situasi panalungtikan.

Arikunto (2010, kaca 203) nétélakeun yén métode panalungtikan nyaéta cara nu digunakeun ku panalungtik dina ngumpulkeun data panalungtikanana.

Dumasar kana tujuan anu baris dihontal, ieu panalungtikan ngagunakeun métode déskriptif analitik. Nurutkeun Sukmadinata (2012, kaca 54) panalungtikan déskriptif (descriptif research) nya éta hiji panalungtikan anu ditujukeun pikeun ngagambarkeun kajadian nu aya boh kajadian mangsa kiwari boh mangsa bihari.

Nurutkeun Surakhmad (2004, kaca 140), métode déskriptif teh mibanda ciri mandiri nyaéta (1) museur kana cara ngungkulanpasualan-pasualan nu aya dina mangsa ayeuna, jeung masalah-masalah nu actual; (2) data nu dikumpulkeun disusun, dijelaskeun, sarta dianalisa, kusabab éta, ieu métode sok disebut métode analitik.

Analisis Masalah Tradisi Ngayun

Ngumpulkeun Data: Wawancara, Observasi, jeung

Studi Dokuméntasi.

Ngolah Data: Analisis Unsur Langsung

Nafsirkeun Data Deskripsi Data

40

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

Tujuan ngagunakeun métode déskriptif dina ieu panalungtikan nyaéta pikeun nganalisis jeung ngadéskripsikeun tradisi ngayundi Kecamatan Rawamerta Kabupaten Karawang.

3.4. Wangenan Operasional

Sangkan leuwih museur, ieu di handap dijéntrékeun istilah-istilah nu aya patalina jeung judul panalungtikan, nyaéta :

a. Tradisi Ngayunnya éta tradisi mere ngaran nu sakapeung mareng jeung prosés leupasna potongan tali puseur lantaran geus garing sarta dituturkeun ku hiji tradisi. Di sagigireun tali puseurna garing, tradisi ngayun ogé dilaksanakeun biasana tujuh poé sabada lahir.

b. Struktural nyaéta tata hubungan antara bagian-bagian hiji karya jadi gemblenganana.

c. Semiotik nyaéta élmu ngeunaan tanda-tanda atawa pemahaman ma’na karya sastra ngagunakeun tanda.

3.5Instrumen Panalungtikan

Instrumén nyaéta alat atawa fasilitas nu digunakeun ku panalungtik dina ngumpulkeun data sangkan pagaweanana leuwih gampang jeung hasilna bakal hadé, dina arti cermat, lengkap, sistematis sangkan hasilna leuwih gampang diolah (Arikunto, 2010, kaca 203).

Ratna (2010, kaca 247-248) nételakeun yén instrumén utama dina panalungtikan kualitatif nya éta manusa.

Dumasar kana dua pamedagan instrumen di luhur, instrumén dina ieu panalungtikan ngawengku pedoman wawancara, pedoman observasi, jeung pedoman studi dokumentasi. Ieu instrumén dipaké pikeun ngumpulkeun sakabéh informasi-informasi ti para tokoh masarakat, paraji, bidan atawa ti masarakat umum ngeunaan kajian struktural, sémiotik nu aya dina tradisi Ngayun. Sacara kaélmuan, unsur strukural jeung sémiotik bakal dikumpulkeun dumasar kana

41

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

pamadegan para ahli sastra dina buku-buku sumber paélmuan. Pikeun nguatkeun ieu panalungtikan, baris disebarkeun angkét panalungtikan ka nu geus disebutkeun di luhur.

a. Pedoman Wawancara ka Paraji

PEDOMAN WAWANCARA PARAJI

1. Judul carita: Tradisi Ngayun 2. Nu nepikeun carita:

a. Ngaran :... b. Umur :... c. Jenis kelamin :... d. Pakasaban :... e. Pendidikan :... f. Basa nu dipake sapopoé :... g. Alamat :... 3. Asal-usul Tradisi Ngayun:

... ... ... 4. Tujuan diayakeun tradisi ngayun :... ... 5. Dina acara naon tradisi ngayun dilaksanakeun :...

... ... 6. Fungsi carita tradisi ngayun:

42

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

a. Baheula :... ... ... b. Ayeuna :...

... ... 7. Unsur Budaya :... 8. Wujud Budaya :... 9. Palaku jeung alat naon baé nu digunakeun dina tradisi ngayun :

a. Palaku :... ... ... b. Alat :... ... ...

10.Arti/ma’na/simbol/tanda dina alat jeung palaku dina acara tradisi

ngayun:...

... ... ... ... 11.Fungsi alat jeung palaku dina upacara tradisi ngayun:

... ... ... 12.Prak-prakan Tradisi Ngayun :... ... ... ...

43

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

Karawang, ...2014

...

b. Pedoman Wawancara ka Tokoh Agama

PEDOMAN WAWANCARA TOKOH AGAMA 1. Judul carita: Tradisi Ngayun

2. Nu nepikeun carita:

a. Ngaran :... b. Umur :... c. Jenis kelamin :... d. Pakasaban :... e. Pendidikan :... f. Basa nu dipake sapopoé :... g. Alamat :... 3. Hal naon anu dipikawanoh ngeunaan tradisi ngayun

... ... ... 4. Fungsi carita tradisi ngayun:

a. Baheula :... ...

44

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

... b. Ayeuna :...

... ... 5. Peranan tradisi ngayun di masarakat ...

... ... ... 6. Patalina tradisi ngayun jeung ajaran agama

... ... ... ...

Karawang, ...2014

... c. Pedoman Wawancara ka Bidan

PEDOMAN WAWANCARA BIDAN

1. Judul carita: Tradisi Ngayun 2. Nu nepikeun carita:

a. Ngaran :... b. Umur :... c. Jenis kelamin :... d. Pakasaban :... e. Pendidikan :...

45

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

f. Basa nu dipake sapopoé :... g. Alamat :... 3. Hal naon anu dipikawanoh ngeunaan tradisi ngayun

... ... ... 4. Fungsi carita tradisi ngayun:

a. Baheula :... ... ... b. Ayeuna :...

... ... 5. Peranan tradisi ngayun di masarakat...

... ... 6. Patalina tradisi ngayun jeung kaséhatan...

... ...

Karawang, ...2014

... d. Pedoman Wawancara ka Nonoman Sunda

PEDOMAN WAWANCARA NONOMAN SUNDA 1. Judul carita: Tradisi Ngayun

46

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

2. Nu nepikeun carita:

a. Ngaran :... b. Umur :... c. Jenis kelamin :... d. Pakasaban :... e. Pendidikan :... f. Basa nu dipake sapopoé :... g. Alamat :... 3. Hal naon anu dipikawanoh ngeunaan tradisi ngayun

... ... ... 4. Fungsi carita tradisi ngayun:

a. Baheula :... ... ... b. Ayeuna :...

... ... 5. Peranan tradisi ngayun di masarakat...

... ... 6. Kaayaan tradisi ngayun di jaman kiwari...

... ... ...

47

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

... 3.6Téhnik Ngumpulkeun Data

Téhnik akar kecap tina tékhnikos (Yunani) nu hartina alat atawa seni ngagunakeun alat (Ratna, 2010, kaca 209). Téhnik dina ieupanalungtikan ngawengku:

a. Téhnik obsérvasi, mangrupa téhnik dasar panalungtikan, observasi ngaisaratkeun nyatet jeung ngarekam sistématis sakabeh data ngeunaan tradisi ngayun. Téhnik observasi ngalibetkeun panalungtik sacara langsung turun ka lapangan.

b. Téhnik wawancara, nyaéta cara-cara meunangkeun data perkara tradisi ngayun ku cara nyanghareupan langsung, ngobrol, boh antar individu jeung individu atawa individu jeung kelompok.Wawancara ditujukeun pikeun ngumpulkeun data ti para narasumber. Nrasumber dina ieu panalungtikan ngawengku paraji, tokoh masarakat, jeung bidan sarta masarakat umum.

c. Téhnik Studi Dokuméntasi , aya hubunganna jeung sumber terahir, interaksi

boga ma’na antara individu jeung individu, individu jeung kelompok, interaksi

internal aya dina diri sorangan, contona hasil-hasil karya nu ilmiah atawa non ilmiah, karya seni jeung rupa-rupa bentuk séjénna. Ieu hasil panalungtikan baris didokuméntasikeun boh dina wangun foto boh dina wangun video.

Tina sababaraha téhnik nu digunakeun dina ieu panalungtikan, bisa dicindekkeun yén data dikumpulkeun kalayan sistematik ngeunaan kagiatan tradisi ngayun anu aya di masarakat. Data nu digali cukup.Hasilna ditranskrip kana wangun tulisan.

3.7 Léngkah Ngumpulkeun Data

Léngkah satuluyna nya éta ngumpulkeun data. Ieu kagiatan bisa jadi hiji patokan pikeun ngalaksanakeun kagiatan sateruusna. Ieu di handap mangrua tahapan-tahapan dina ngumpulkeun data.

48

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

2) Ngalaksanakeun observasi ka lapangan;

3) ngalaksanakeun wawancara jeung narasumber;

4) ngadokuméntasikeun hasil observasi jeug wawancara;

5) Néangan istilah-istilah nu aya patalina jeung Tradisi Ngayun; 6) Néangan unsur-nsur soial budaya dina Tradisi Ngayun; 7) Néangan unsur semiotik dina Tradisi Ngayun; jeung 8) Konsultasi ka dosén pangaping.

3.8Téhnik Analisis Data

Téhnik nu digunakeun dina ieu panalungtikannyaéta téhnikkualitatifnu mangrupa déskripsi ngeunaan Tradisi Ngayun di Kacamatan Rawamerta Kabupaten Karawang. Arikunto, (2010, kaca 213)nétélakeun yén téhnik kualitatif nyaéta ngumpulkeun data utamana dina wangun kecap tibatan angka. Dina ngahasilkeun déskripsi carita nu rinci, analisis jeung interprétasi fenomena. Konsép anu digunakeun nyaéta niténan runtuyan acara, diteruskeun ku ngagali tanda-tanda dina komponén, alat, prosés, jeung palaku ditilik tina ma’nana jeung fungsi kagiatan dina Tradisi Ngayundi KacamatanRawamerta Kabupaten Karawang. Panalungtik migawé réfléksi ka informan ngeunaan ucapan, sikep, jeung ritual, népikapanggih hiji tafsiran intérsubjéktif. Hasil tafsiran dikorélasikeun jeung raraga tiori nu geus diwangun pikeun manggihan hiji pamahaman runtuyan, ma`na jeung fungsi kagiatan Tradisi Ngayundi KacamatanRawamerta Kabupaten Karawang.

Sabada nangtukeun data, lengkah satuluyna nyaéta ngolah data. Léngkah-léngkah ngolah data sakumaha anu kaunggel ieu di handap.

1) Mariksa jeung niténan deui prak-prakkan Tradisi Ngayun nu geus dipilih pikeun dianalisis;

2) Nganalisis struktur(prak-prakkan)Tradisi Ngayundumasar kana unsur-unsur sémiotikna jeung babandinganana;

49

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

114

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

BAB V

KACINDEKAN JEUNG SARAN

5.1 Kacindekan

Dumasar kana hasil analisis bab saméméhna, ieu panalungtikan geus bisa ngadéskripsikeun rumusan masalah anu nyampak, jeung bisa dicindekkeun saperti kieu.

1. Tradisi Ngayun mangrupa tradisi nu dilaksanakeun sabada orok lahir, ieu tradisi téh luyu pisan jeung ajaran agama Islam. Tujuanna lain baé miboga tujuan pikeun méré ngaran budak, tapi Tradisi Ngayun ogé miboga tujuan anu leuwih lega. Tradisi Ngayun miboga tujuan pikeun ngébréhkeun rasa sukur ka Gusti Nu Maha Suci kana lahirna orok jeung kasalametan orok sarta indungna. Lian ti éta Tradisi Ngayun ogé miboga tujuan pikeun ngadu’akeun sangkan orokna mulus rahayu berkah salamet, bageur, soléh jeung soléhah, ulah sacokot-cokotna, ulah sadeuleu-deuleuna, sapénta-péntana, lancar rejekina, pinter tur cerdas. Salian tii éta, tradisi ngayun ogé miboga fungsi pikeun ngamumulé warisan budaya karuhun. Palaku utama dina Tradisi Ngayun nya éta paraji jeung kulawarga orok. Sedengkeun pakakas utamana nya éta ayunan.

2. Struktur Tradisi Ngayun di Kecamatan Rawamerta téh kabagi jadi dua bagian nya éta struktur lahir jeung struktur batin. Dumasar kana hasil analisis anu kapanggih, struktur lahir jeung struktur batinna téh nya éta:

a. Struktur lahir: (1) Nyiapkeun runtuyan jeung masangkeun samping ayun; (2) nincakkeun budak kana duit, perhiasan, jeung taneuh; (3) Ngayunkeun budak; (4) Ngoérkeun suku hayam kana suku budak atawa anggota awak; (5) kukumbah kana cai kembang; jeung (6) sidekah atawa salametan. b. Struktur batin:

115

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

1) Nyiapkeun runtuyan jeung masangkeun samping ayun. Tujuan diayakeunna runtuyan téh nya éta tanda keur salaki anu ngalahirkeun perkara hal-hal anu aya patalina jeung adab sanggeus pamajikanna ngalahirkeun. Lian ti éta, ayana runtuyan ogé miboga tujuan pikeun nyinglar rupa-rupa mahluk halus, balai, jeung panyakit anu datang ka diri orok. Ari samping ayun digunakeun pikeun Ngayunkeun budak.

2) Nincakkeun budak kana duit, perhiasan, jeung taneuh. Ieu kagiatan téh boga tujuan sangkan budak téh loba rejekina, méméh nincak bumi téh nincak dunya heula.

3) Ngayunkeun budak, miboga tujuan sangkan budak téh anteng tur tibra saréna.

4) Ngoerkeun suku hayam kana suku budak atawa anggota awak, supaya panyakit-panyakit anu aya di diri orok dibawa ku hayam, jeung sangkan budak téh gancang leumpang, pinter ngoréhna, bisa ngeureut neundeun, jeung lega jagat rayana.

5) Kukumbah kana cai kembang, ieu hal ngandung harti indung bapa budak nganuhunkeun jeung ménta hampura ka Ma Paraji anu geus diriripuh jeung digeugeuleuh, sabalikna Ma Paraji ogé ménta hampura ka indung jeung bapana.

6) Salametan atawa sidekah anu nuduhkeun rasa sukur ka Gusti tur babagi rejeki jeung kulawarga ogé tatangga.

3. Nilik kana analisis semiotik Tradisi Ngayun bisa dicindekkeun yén tina sakabéh tanda ikon, indéks, jeung simbol aya 60 (genep puluh) tanda semiotik.

a. Tanda ikon anu kapanggih dina éta tradisi ngan saukur ikon imaji hungkul anu jumlahna aya 7 (tujuh) tanda. Éta tanda ikon sacara umum ngagambarkeun sakabéh pakakas jeung sasajén anu pasti aya dina kagiatan Tradisi Ngayun jeung teu bisa dileungitkeun, saperti hayam

116

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

pitik, samping, jeung béas sagantang. Ma’na tina ikon anu kapanggih dina Tradisi Ngayun sacara umum ngagambarkeun yén hirup téh ulah bauan. Lamun hirup manusa hayang pinanggih jeung huripna, manusa kudu tanggung jawab kana pilihan hirupna.

b. Tanda indéks anu nyampak dina éta tradisi ngan kapanggih indéks kalakuan hungkul jumlahna aya 15 (lima belas) tanda. Éta tanda indéks sacara umum ngagambarkeun kagiatan anu miboga maksud utama dina kagiatan Tradisi Ngayun, saperti ngayunkeun budak sabari méré ngaran. Ma’na indéks kalakuan nu kapanggih dina éta kagiatan sacara umum ngagambarkeun yén manusa salaku kolot kudu bisa méré dadasar atikan anu hadé ka nu jadi anak, kaasup méré ngaran anu hadé.

c. Tanda simbol kaasup anu panglobana kapanggih dina éta kagiatan téh, nya éta 38 (tilu puluh dalapan) tanda. Éta tanda simbol sacara umum ngagambarkeun sawatara pakakas, sasajén, jeung kagiatan dina kagiatan Tradisi Ngayun, saperti bubur beureum, bubur bodas, duit, perhiasan, menyan, ampél konéng, jeung sidekah. Ma’na simbol anu kapanggih dina éta kagiatan sacara umum ngagambarkeun ngeunaan udagan hirup manusa nu miharep kahirupanna téh pinanggih jeung kabagjaan lahir batin, salamet dunya ahérat. Sarat pikeun ngahontal éta hal téh, manusa dina hirupna téh kudu cageur, bageur, bener, pinter, singer, jeung parigel. Salian ti éta ogé, manusa dina hirupna téh kudu nyaingkahan panyakit haté, nya sirik, pidik, jail, jeung kaniaya ka batur.

Dumasar kana pedaran kacindekkan di luhur, ku urang bisa katitén yén unsur semiotik nu panglobana nyampak dina Tradisi Ngayun di Kecamatan Rawamerta Kabupatén Karawang téh nya éta wangun simbol.

117

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

Tina hasil panalungtikan aya sababaraha saran pikeun ngaronjatkeun hasil aprésiasi kana ieu kana budaya. Anapon saran nu baris ditepikeun dina ieu panalungtikan di antarana:

a. Tradisi Ngayun mangrupa tradisi anu luyu jeung ajaran agama Islam jeung ajaran Rosulullah patali jeung méré ngaran, ku kituna ieu tradisi bisa jadi sarana pikeun nguatkeun deui rasa cinta urang ka Rosululloh tangtu kalawan ngagunakeun prak-prakan anu luyu jeung ajaran agama urang. b. Tradisi Ngayun mibanda ma’na anu jero, lain ngan saukur patali jeung

kagiatan méré ngaran tapi ogé leuwih ti kitu. Ku kituna, perlu diayakeun panalungtikan anu leuwih jero ngeunaan tradisi Ngayun.

c. Pikeun panalungtik satuluyna, perlu diayakeun deui panalungtikan Tradisi Ngayun anu dibandingkeun jeung Tradisi Ngayun di daérah séjénna supaya katémbong bédana jeung pikeun ngabeungharan khasanah budaya urang. Pikeun ngabandingkeunna, kudu ngagunakeun peso analisis anu leuwih jero.

118

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

DAPTAR PUSTAKA

Arikunto, Suharsimi. (2010). Manajemen Penelitian. Jakarta : Rinéka Cipta. Budiman, K. (2005). Ikonisitas: Semiotika Sastra dan Seni Visual. Yogyakarta:

Buku Baik.

Danadibrata, R.A. (2006). Kamus Basa Sunda. Bandung : Kiblat.

Danandjaja, James. (2007). Folklor Indonesia Ilmu gosip, dongeng, dan lain-lain. Jakarta: Grafiti.

Endraswara, Suwardi. (2009). Metodologi Penelitian Folklor Konsep, Teori dan

Aplikasi. Yogyakarta: Media Pressindo.

Isnéndés, R. (2008). Panyawangan Sastra (Handout). Bandung: JPBD FPBS UPI. Koentajaraningrat. (1985). Kebudayaan Mentalitas dan Pembangunan. Jakarta:

Gramedia.

Koentjaraningrat. (2009). Pengantar Ilmu Antropologi. Jakarta: Rineka Cipta. Koswara, Dedi. (2010). Sastra Sunda Buhun. Bandung: JPBD FPBS UPI.

Koswara, Dedi. (2011). Racikan Sastra; Pangdeudeul Bahan Perkuliahan Sastra

Sunda. Bandung: JPBD FPBS UPI.

Moleong, M. A. Lexy J. (2007). Metodologi Penelitian Kualitatif. Bandung: Rosda.

Mustapa, H. R. H. (1991). Adat-istiadat Sunda. Bandung: Alumni. Mustappa, Abdullah. (2014). Wirahma Sajak. Bandung: Pustaka Jaya.

Nurgiantoro, Burhanudin. (2002). Pengkajian Teori Fiksi. Yogyakarta : Gadjah Mada University Press.

Pradopo, Rachmat Djoko. (2003). Beberapa Tiori Sastra, Métode Kritik, dan

Penerapannya. Yogyakarta : Pustaka Pelajar.

Pradopo, Rachmat Djoko. (2010). Pengkajian Puisi. Yogyakarta: Gadjah Mada University Press.

Pudentia. (2008). Métodologi Kajian Sastra Lisan. Jakarta : Asosiasi Tradisi Lisan (ATL).

119

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

Ratna, Nyoman Kutha. (2011). Tiori, Métode, dan Téknik Penelitian Sastra. Yogyakarta : Pustaka Pelajar.

Rusyana, Yus. (1970). Bagbagan Puisi Mantra. Bandung: Proyek Penelitian Pantun dan Folklore Sunda.

Santosa, Puji. (1993). Ancangan Semiotika dan Pengkajian Susastra. Bandung: Penerbit Angkasa.

Setiadi, Elly M. Spk., (2010). Ilmu Sosial dan Budaya Dasar. Jakarta: Kencana. Soelaeman, Munandar. (1998). Ilmu Sosial Dasar. Bandung: Eresco.

Sudjiman, Panuti & Aart Van Zoest. (1996). Serba-serbi Sémiotika. Jakarta: Gramedia Pustaka Utama.

Suganda, A. P. (1982). Upacara Adat di Pasundan. Bandung: Sumur Bandung. Sukmadinata, Nana Syaodih. (2012). Metode Penelitian Pendidikan. Bandung:

Remaja Rosdakarya.

Sumardjo, J. (2009). Simbol-simbol Artefak Budaya Sunda tafsir-tafsir pantun

Sunda. Bandung: Kelir.

Sumardjo, J. (2010). Sunda Pola Rasionalitas Budaya. Bandung: Kelir. Sumardjo, J. (2013). Simbol-simbol Mitos Pantun Sunda. Bandung: Kelir. Surakhmand, Winarno. (2004). Pengantar Penelitian Ilmiah. Bandung : Tarsito Susanto, Dwi. (2012). Pengantar Teori Sastra. Jakarta: PT. Buku Seru.

Syuropati, A. Muhammad. (2003). Teori Sastra Kontemporer & 13 Tokohnya. Jogjakarta : Azka Books.

Universitas Pendidikan Indonesia. (2013). Pedoman Penulisan Karya Ilmiah. Bandung: UPI Press.

120

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik) Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik)

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

1) Nyiapkeun runtuyan jeung masangkeun samping ayun. Tujuan diayakeunna runtuyan téh nya éta tanda keur salaki anu ngalahirkeun perkara hal-hal anu aya patalina jeung adab sanggeus pamajikanna ngalahirkeun. Lian ti éta, ayana runtuyan ogé miboga tujuan pikeun nyinglar rupa-rupa mahluk halus, balai, jeung panyakit anu datang ka diri orok. Ari samping ayun digunakeun pikeun Ngayunkeun budak.

2) Nincakkeun budak kana duit, perhiasan, jeung taneuh. Ieu kagiatan téh boga tujuan sangkan budak téh loba rejekina, méméh nincak bumi téh nincak dunya heula.

3) Ngayunkeun budak, miboga tujuan sangkan budak téh anteng tur tibra saréna.

4) Ngoerkeun suku hayam kana suku budak atawa anggota awak, supaya panyakit-panyakit anu aya di diri orok dibawa ku hayam, jeung sangkan budak téh gancang leumpang, pinter ngoréhna, bisa ngeureut neundeun, jeung lega jagat rayana.

5) Kukumbah kana cai kembang, ieu hal ngandung harti indung bapa budak nganuhunkeun jeung ménta hampura ka Ma Paraji anu geus diriripuh jeung digeugeuleuh, sabalikna Ma Paraji ogé ménta hampura ka indung jeung bapana.

6) Salametan atawa sidekah anu nuduhkeun rasa sukur ka Gusti tur babagi rejeki jeung kulawarga ogé tatangga.

3. Nilik kana analisis semiotik Tradisi Ngayun bisa dicindekkeun yén tina sakabéh tanda ikon, indéks, jeung simbol aya 60 (genep puluh) tanda semiotik.

a. Tanda ikon anu kapanggih dina éta tradisi ngan saukur ikon imaji hungkul anu jumlahna aya 7 (tujuh) tanda. Éta tanda ikon sacara umum ngagambarkeun sakabéh pakakas jeung sasajén anu pasti aya dina kagiatan Tradisi Ngayun jeung teu bisa dileungitkeun, saperti hayam

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik)

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

pitik, samping, jeung béas sagantang. Ma’na tina ikon anu kapanggih dina Tradisi Ngayun sacara umum ngagambarkeun yén hirup téh ulah bauan. Lamun hirup manusa hayang pinanggih jeung huripna, manusa kudu tanggung jawab kana pilihan hirupna.

b. Tanda indéks anu nyampak dina éta tradisi ngan kapanggih indéks kalakuan hungkul jumlahna aya 15 (lima belas) tanda. Éta tanda indéks sacara umum ngagambarkeun kagiatan anu miboga maksud utama dina kagiatan Tradisi Ngayun, saperti ngayunkeun budak sabari méré ngaran. Ma’na indéks kalakuan nu kapanggih dina éta kagiatan sacara umum ngagambarkeun yén manusa salaku kolot kudu bisa méré dadasar atikan anu hadé ka nu jadi anak, kaasup méré ngaran anu hadé.

c. Tanda simbol kaasup anu panglobana kapanggih dina éta kagiatan téh, nya éta 38 (tilu puluh dalapan) tanda. Éta tanda simbol sacara umum ngagambarkeun sawatara pakakas, sasajén, jeung kagiatan dina kagiatan Tradisi Ngayun, saperti bubur beureum, bubur bodas, duit, perhiasan, menyan, ampél konéng, jeung sidekah. Ma’na simbol anu kapanggih dina éta kagiatan sacara umum ngagambarkeun ngeunaan udagan hirup manusa nu miharep kahirupanna téh pinanggih jeung kabagjaan lahir batin, salamet dunya ahérat. Sarat pikeun ngahontal éta hal téh, manusa dina hirupna téh kudu cageur, bageur, bener, pinter, singer, jeung parigel. Salian ti éta ogé, manusa dina hirupna téh kudu nyaingkahan panyakit haté, nya sirik, pidik, jail, jeung kaniaya ka batur.

Dumasar kana pedaran kacindekkan di luhur, ku urang bisa katitén yén unsur semiotik nu panglobana nyampak dina Tradisi Ngayun di Kecamatan Rawamerta Kabupatén Karawang téh nya éta wangun simbol.

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik)

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

Tina hasil panalungtikan aya sababaraha saran pikeun ngaronjatkeun hasil aprésiasi kana ieu kana budaya. Anapon saran nu baris ditepikeun dina ieu panalungtikan di antarana:

a. Tradisi Ngayun mangrupa tradisi anu luyu jeung ajaran agama Islam jeung ajaran Rosulullah patali jeung méré ngaran, ku kituna ieu tradisi bisa jadi sarana pikeun nguatkeun deui rasa cinta urang ka Rosululloh tangtu kalawan ngagunakeun prak-prakan anu luyu jeung ajaran agama urang. b. Tradisi Ngayun mibanda ma’na anu jero, lain ngan saukur patali jeung

kagiatan méré ngaran tapi ogé leuwih ti kitu. Ku kituna, perlu diayakeun panalungtikan anu leuwih jero ngeunaan tradisi Ngayun.

c. Pikeun panalungtik satuluyna, perlu diayakeun deui panalungtikan Tradisi Ngayun anu dibandingkeun jeung Tradisi Ngayun di daérah séjénna supaya katémbong bédana jeung pikeun ngabeungharan khasanah budaya urang. Pikeun ngabandingkeunna, kudu ngagunakeun peso analisis anu leuwih jero.

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik)

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu DAPTAR PUSTAKA

Arikunto, Suharsimi. (2010). Manajemen Penelitian. Jakarta : Rinéka Cipta. Budiman, K. (2005). Ikonisitas: Semiotika Sastra dan Seni Visual. Yogyakarta:

Buku Baik.

Danadibrata, R.A. (2006). Kamus Basa Sunda. Bandung : Kiblat.

Danandjaja, James. (2007). Folklor Indonesia Ilmu gosip, dongeng, dan lain-lain. Jakarta: Grafiti.

Endraswara, Suwardi. (2009). Metodologi Penelitian Folklor Konsep, Teori dan Aplikasi. Yogyakarta: Media Pressindo.

Isnéndés, R. (2008). Panyawangan Sastra (Handout). Bandung: JPBD FPBS UPI. Koentajaraningrat. (1985). Kebudayaan Mentalitas dan Pembangunan. Jakarta:

Gramedia.

Koentjaraningrat. (2009). Pengantar Ilmu Antropologi. Jakarta: Rineka Cipta. Koswara, Dedi. (2010). Sastra Sunda Buhun. Bandung: JPBD FPBS UPI.

Koswara, Dedi. (2011). Racikan Sastra; Pangdeudeul Bahan Perkuliahan Sastra Sunda. Bandung: JPBD FPBS UPI.

Moleong, M. A. Lexy J. (2007). Metodologi Penelitian Kualitatif. Bandung: Rosda.

Mustapa, H. R. H. (1991). Adat-istiadat Sunda. Bandung: Alumni. Mustappa, Abdullah. (2014). Wirahma Sajak. Bandung: Pustaka Jaya.

Nurgiantoro, Burhanudin. (2002). Pengkajian Teori Fiksi. Yogyakarta : Gadjah Mada University Press.

Pradopo, Rachmat Djoko. (2003). Beberapa Tiori Sastra, Métode Kritik, dan Penerapannya. Yogyakarta : Pustaka Pelajar.

Pradopo, Rachmat Djoko. (2010). Pengkajian Puisi. Yogyakarta: Gadjah Mada University Press.

Pudentia. (2008). Métodologi Kajian Sastra Lisan. Jakarta : Asosiasi Tradisi Lisan (ATL).

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik)

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

Ratna, Nyoman Kutha. (2011). Tiori, Métode, dan Téknik Penelitian Sastra. Yogyakarta : Pustaka Pelajar.

Rusyana, Yus. (1970). Bagbagan Puisi Mantra. Bandung: Proyek Penelitian Pantun dan Folklore Sunda.

Santosa, Puji. (1993). Ancangan Semiotika dan Pengkajian Susastra. Bandung: Penerbit Angkasa.

Setiadi, Elly M. Spk., (2010). Ilmu Sosial dan Budaya Dasar. Jakarta: Kencana. Soelaeman, Munandar. (1998). Ilmu Sosial Dasar. Bandung: Eresco.

Sudjiman, Panuti & Aart Van Zoest. (1996). Serba-serbi Sémiotika. Jakarta: Gramedia Pustaka Utama.

Suganda, A. P. (1982). Upacara Adat di Pasundan. Bandung: Sumur Bandung. Sukmadinata, Nana Syaodih. (2012). Metode Penelitian Pendidikan. Bandung:

Remaja Rosdakarya.

Sumardjo, J. (2009). Simbol-simbol Artefak Budaya Sunda tafsir-tafsir pantun Sunda. Bandung: Kelir.

Sumardjo, J. (2010). Sunda Pola Rasionalitas Budaya. Bandung: Kelir. Sumardjo, J. (2013). Simbol-simbol Mitos Pantun Sunda. Bandung: Kelir. Surakhmand, Winarno. (2004). Pengantar Penelitian Ilmiah. Bandung : Tarsito Susanto, Dwi. (2012). Pengantar Teori Sastra. Jakarta: PT. Buku Seru.

Syuropati, A. Muhammad. (2003). Teori Sastra Kontemporer & 13 Tokohnya. Jogjakarta : Azka Books.

Universitas Pendidikan Indonesia. (2013). Pedoman Penulisan Karya Ilmiah. Bandung: UPI Press.

Uus Sugiana, 2014

TRADISI NGAYUN DI KECAMATAN RAWAMERTA KABUPATEN KARAWANG (Tilikan Struktural-Semiotik)