Urang Sunda di Lingkungan Indonesia.
o Se/asa o Rabu • Kamis 0 Jumat o Sabtu o MingguBA
o SeninZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
(!)
2
17
18
OJan
6
4
5
21
20
19
•
OPeb
7
22
OApr
Mar
8
14
15
12
13
9
10
11
29
30
31
27
28
24
25
26
ONov
ODes
OOkt
0 Ags OSep
OJun
OJul
23
OMei
U ra n g S u n d a d i
L in g k t in g a n I n d o n e s ia
B ia n t a r a
p a n a in p ia n
t i U n iv e r s it a s
g e la r D R H C
P a d ja d ja r a n
T g . 31 J a n u a r i 2011
4
K u A j ip R o s id i
sabab
K2
lila te u in g
eun,
u ra n g
u lu n k u m a w u la ,
s
hayang
n g a n , a lu s - g o r e n g
a ta w a
nu
tu n g
ka
lia n .
k a te n jo je u n g
n a h e n te u
w ani
dum asar
kana
" b e r s a in g ''
ra sa p e rc a y a
ja d i
n g a ra sa
nu
Sunda,
u ra n g ,
a k ib a tn g a la -
p ik ir a n a n a
so ra n g a n
is tu n in g
Sunda,
kasundaan
g e re se p
Pange-
k a n a ra h u r a n g ja d i
aya
b u k tin a .
je u n g
P ra b u
h e n te u
n a g a ra
S iliw a n g i,
a y a b u k tin a
k u n g s i a y a d i k ie u n a , d a k a p a n g g ih n a
sabangsana.
Sunda
je u n g
n g a la k u k e u n
keun
te u in g
H al
U ra n g
s a ja r a h
T a ta r
k a k a ra
h e n te u
Sunda
N ya
anu
k a p e r e lu a n
h e n te u
puguh
u ra n g
Sunda
N u m a ta k
DPRD
Jaw a
u ra n g
Sunda.
u ra n g
Sunda
s a e u tik
kana
d in a b u k u -
d ia ja r k e u n
di
u ra n g
Sunda
p is a n
d ic a r ita hen-
Sunda.
Sunda
d ie u , s a b a b
m ir n iti
d in a
kabu" ja m a n
Padahal
ge
p a ra
re re a n a
u ra n g
Sunda
p e n tin g
nu
boga
h a r ti
d in a
lin g k u n g a n
P a lin g - p a lin g
ngan
kana
basa S unda.
u ra n g
m e d a lk e u n
d in a ta u n
Sunda.
d ib u k a n a
pangdongsok
anu
ku
hayangeun
nganggap.
p e n tin g
Sunda'
d a d ia n g g a p
sa c a ra
k o r n e r s ia l,
k a p a la y
u ra n g
Y o g y a k a r ta
h e n te u
J a k a r ta .
ja d i
d ita n g ta n g
p ik e u n
k a p e r e lu a n
h ir u p n a .
gem ah
m ah
ku
a la m n a
Sunda
h e n te u
d ig a w e
b e u ra t
p ik e u n
M em ang
g e u s ru k sa k
b e to n
nu
ngunan
sabab
u ra n g
a la r n
la in
s a lia n
ku gem uk
ti
anu
s ik i n a n g k a ,
h e u r e u t.
tin g ja le g ir
T a n a h - ta n a h
anu subur
je u n g
lin g k u n g a n ,
ta ta n e n
m ah
je u n g
h ilir e u n a n a .
d in a
je u n g
lo n g s o r , d a le u w e u n g n a
m a ja la h
a ra .
S a lia n
ti e ta k u s a b a b
m a h re a
T a ta r
Sunda
dum asar
u n g g a lja lm a
te u
aya
p in to n a n
A k ib a tn a
h e n te u
sa b a ra h a
k a s e n ia n
m ilik u r a n g
n g u n tu n g k e u n
n u ru t
kana
B M a je u n g
1V R l
m in to n k e u n
nepi
ka
adat
ayeuna
Puncak,
anu
te u in g
ta n a h
Sunda?
apan
hak
d ip i-
ta n a h
ta n a h n a ,
di
le u w e u n g
hen-
n g a h a la n g a n .
ngan
nu
gunung
20
k u b a n jir
h c n te u
T in g a li ta n a h
L am un
je u n g
pangpangna
tin g g a l
d i T a ta r S u n d a
u r a n g J a k a r ta .
Sunda
ka
k a n a h a k m ilik , ja d i
la lu a s a n g a ju a l
p e rse n
k a la h
n g a ru k sa k
K a ta m b a h
hukum
ba- .
beuki
d i s a k u r ilin g e u n a n a
Sunda
anu
k im ia
d ip e la k a n
n e p i k a ta n a h p ik e u n ta ta n e n
ta n a h - ta n a h
Sunda
T a ta r
r ip a h , s u b u r p is a n - b a h e u la .
p e s tis id a ,
anu
te h
w a lu n g a n
p ra k n a
a n u s a b a n p e u tin g
k itu
te u in g ,
te r a n g e u n
u ra n g
kudu
Sunda
keur
y e n r n e n ta lita s
m a ja la h
p in to n a n
tu r
m a n g p a a tn a
k a h ir u p a n
n y a k s ia n
d in a
aya
u ra n g
je u n g
k a b a r,
1V R I B andung
s e r in g
d a e ra h n a ,
kasau ra n g
a n u lim b a h n a
1 9 6 0 :a n
n u la in u r a n g
T anpa
anu
b a la r e a .
p a b r ik
D a la h n u m e d a lk e u n
ge
nga-
m a n g p a a tn a
d ijie u n a n
su ra t
te le v is i, d a h e n te u
m o d e re n ,
nepi
m odal
p ik e u n
gede
a n u a y a , r n u s ta h il
subur
A yeuna
n g a b e la
p e rs d i B a n d u n g
kana
k a p e n tin g a n
Sunda
w a k il r a h a y a t
k u la in u r a n g S u n d a , d a h e n te u
nganggap
k a s e n ia n
la in
T a ta r S u n d a .
T i ta u n 1 9 5 0 , u p a m a n a ,
aya
m ah,
ku
kana
kana
b a la r e a , A y a n u n y e b u tk e u n
kum aha
h e n te u
r a h a y a tje u n g
d id o m in a s i
p o litik
anu
kana
n g a ju r u n g
k o n g k r it
r e a lita s
aw as kana
nya kasadar
b a r is
p r e s ta s i
b a r a n g jie u n
a k ib a tn a
d id o m in a s i
aya nu
dar kana
anu
kum am hang
r e a lita s
p ik e u n
kana
k u n g s i p a r a a n g g o ta
B a ra t
k a p e n tin g a n
a ta w a
(p a d a h a l
w id a n g
m a sra h k e u n
h ir u p n a
anu
k a p i-
P J-1 Y .
h e n te u
te a . P a d a h a l
h a s ilk e u n
n a o n a n u k u d u d ih a n c a .
jig a
da
ge
Jaw a
n u a y a d i s a k u r ilin g -
m ito s - r n ito s
le n g k a h - le n g k a h
ngagegede-
d in a
bangun
anu
s ta s io n
B andung
je u n g
ta p i
Sunda
B a li je u n g
B a n d u n g -T v
eunana,
nu saenyana
rn o d e re n ,
di
u ra n g
Sunda
Sunda
ngadegkeun
so ra n g a n ,
U ra n g
m ito s
aw as
p e r e lu
ku
u ra n g
a y a u ra n g
k a n y a ta a n - k a n y a ta a n
nyang-
kana
h e n te u
k a h ir u p a n
h a r tin a
S ili-
ge
te r a n g e u n
m uka
s a ja r a h n a
p e rc a y a
kahayang
nyababkeun
h e u la a n
s a c a r a h is to r is ..
Sunda
kana
w aw uh
anu
k a n a s a ja r a h
s a ja r a h
s e je n
d iw a r o k u u r a n g J a k a r ta ,
te le v is i
re a a n u
T a p i h a l e ta n u
m a h h e n te u
kana
Sunda
r e n d a ll d ir i d in a
a y a b u k tin a
U ra n g
r a d io
usaha
P ra b u
k a ta m b a h
ngeunaan
beh
h e n te u
p e r lu
b a r is d a ta n g
n a s io n a l
ra sa
k a te r a n g n a
u ra n g
s e le r
nyababkeun
d a n u n u l is b u k u s a ja r a h n a
M e rn a n g
s o k m ib o g a
basa S unda
Sunda
te u te r a n g e u n
kana
ngan
m ito lo g i
d a n g a n d e l-
p itu lu n g n a
so ra n g a n ,
s a k o la - s a k o la
keunana,
yen
bae) .
s a ja r a h n a
je u n g
e ta
n g a ra sa
nanaon,
kana
w a n g i a n u d ip iy a k in
te u d a ta n g
dongeng,
h e n te u
m a-
anu hen-
P a ja ja r a n
u ra n g
k u ra n g
tin a
k a ru h u n n a ,
c e u k b a tu r .
ngabobodo
h e n te u
je u n g
A k ib a t
Jaw a.
yen
nganggap
(1 9 4 5 -
ta ta r S u n d a m im iti k a k o r e h .
k a s e n ia n
nuduhkeun
h e n te u
A y a tr o h a e d i
E k a d ja ti
2 0 0 6 ) , s a ja r a h
G eus
n g a r ik s a
p e r c a y a k a n a k a u n g g u la n
buku
jig a
te h . P a d a h a l
U pam ana
p a n tu n ,
Edi
a n u ta p s ir a n a n a
te u
c a r ita
S a le h
k u c a r ita - c a r ita
n g a ja g a
ra j a n a
(1 9 2 9 -1 9 9 1 ),
k e u n h a re p a n
anu
.
h is to r is
1 9 7 0 -a n
je u n g u g a - u g a
re a
je u n g
ta u n
ka
m ito s - r n ito s
a n u sa c a ra
je u n g
p ik a r e u e u s e u n .
a n u n u ru n k e u n
je u n g
d in a
ru p a -ru p a
neundeun
s a ja r a h
(1 9 3 3 -1 9 8 6 ),
(1 9 3 9 -2 0 0 6 )
boga
u ra n g .
r a s io n a l
D a n a s a s m ita
W a la n d a ,
anu
n g u lik
A tja
d a h e n te u
neh ku nyekel kana
d in a
da
d ija ja h
W a la n d a
K a k a ra
p o k a ln a
lta r e u p a n
u r a n g m is u k u r
Sunda
Sunda.
w ani
Sunda
k u ja la n
budaya
ku
m a s ih
p ik e u n
H e n te u
e ta m a h p a n g e r s a
sw r
m a t A lla h
p e r h a tia n
s a ja r a h
u r a n g S u n d a a p a n la in k a h a y a n g
r a n , ja d i k u d u n a
U ra n g
nu
w a k tu
re a u ra n g
m ib o g a k a r e u e u s
nepi
e r a ja d i u r a n g
u r a n g ja d i
u ra n g
lia n
d ir i. H e n te u
u ra n g
kana
a ta w a
ceuk
k u b a tu r .
je u n g
dunu-
g u rn a n -
y a k in
p a m a n g g ih n a
d is a la h k e u n
ku
k u so ra n g a n ,
anu
h e n te u
m e n ta li-
h ir u p n a
n y a r ita k e u n
h a i- h a l
n o r m a l"
tu m a n
ceuk dunungan
H e n te u
k a ra sa
kukeun
s ie u n
kaanggo
kum aha
deung-
ja d i
m ib o g a
lia n , a k ib a tn a
nu
d ija ja h
Sunda
anu
di B ogor
m ib o g a n a
te h
d ita liti, b o a g e u s r e a
d i s a k u lia h
n u g e u s la in n u u r a n g
Sunda.
ta ta r
G eus
Mangle No, 2312
I U lp ln g
H um a.
O npad
2011
'I
puguh
a ri im a h , s a w a h je u n g
U m um na
d iri,
u ra n g
n y a lik s ik
so ra n g a n .
le u w ih
kana
Sunda
k a k u ra n g a n
S a lila n a
gam pang
sa e a ra
b e n e rn a .
le u w ih
Ie u w ih
un, m un
anu
keun
k a ry a je u n g
je u n g
k a m a ju a n
s e je n
le u w ih
pang-
e u n . H a rtin a
n u s a la h .
s a g a la w id a n g
Ki
rin g y a k in
anu
m oal
n g a ra sa
anu
m ang
tl
beh
d itu
d in a
keneh
k a m e rd ik a a n
ngan
In d o n e s ia .
te u h a y a n g
anu
U ra n g
naon
nu
p ik e u n
d ita liti
p s ik o lo g i.
ngan
Sunda
ja d i
n a s io n a l
boh
aya
h iru p .
k a -ie
abad
Sunda
m a n g ru p a
lo k a l.
H al
v is i
u ra n g
L am un
u ra n g
n g K a re s ia n
(1 5 1 8 ),
ta e a n
di
n y a e ta
d ija ja h
e tik a p ik e u n
d in a
naskah
632)
h e n te u
ngeunaan
p e n tin g
aya
ayeuna
c a ra n a
Sunda
kudu
h a rtin a
ku
(k a p a rig e la n
d in a
w aw asan
k itu
u ra n g
ta s i
anu
P ik e u n
kudu
b a ris
n g a la k u k e u n
p ik e u n
la in
h a rtin a
k a m a ju a n
h e n te u
d a e ra h
je u n g
s e le r
d a e ra h
je u n g
u ra n g
In d o n e s ia ,
gede
je u n g
ja d i
Sunda,
Sunda
In d o n e s ia ,
p re s-
S iliw a n g i
k iw a ri
nu
tu lu y n a
s a p e rti
je u n g
n u b a h e u la
aya.
N u s a n ta ra
ta p i
te h
1."11
budayana,
ti
geus
In d o n e s ia
n a g a ra
anu
te h
c ita -c ita
h e n te u
n a g a ra
ta n w a n d e
kapen-
ja d i d a s a r je u n g
In d o n e s ia
anu
bangs a
g e u s m ilih
re p u b lik
v e rs ita s
k a tu t
je n e n g
ja d i
saum ur
nu
a s a je u n g
o g e d iju d u la n
a ra n -
n g a rn a -
kabehanana
ie u
Sunda.
n u c lite p ik e u n
d is a -
b ia n ta ra
K u k itu n a
g e la r
DR
ie u
HC
nu
c lin a b a s a in d u n g ,
S u n c la . M u d a h -rn u d a h a n
p ik e u n
b ia n ta ra
d in a
um ur
d u m e la h
k u rin g
sangkan
basa
n ia t
k u k u rin g
(2 0 0 8 ). K u sab ab
sa ra t
ja la n
R e k to r
c la ru m a s a
tu r
p a n a m p ia n
d in a
anu
P ro f.
kagungan
ngeukeuhan,
c lin a b a s a
b ia n ta ra
Senat
k u rin g ,
o to b io g ra fi
a n ta ra n a
n e p ik e u n
s a rta
c lito la k
Ija z a h
s a w a ta ra
m ukakeun
h a l-h a l a n u
ka
g e la r g e a lh a m c lu lilla h
m u n g g a ra n
bangs a
d ip ia ra
k a li
te ru s
n y a e ta
k a tu t
P a c lja d ja ra n
HC
k a h a re u p
c lite p ik e u n
te h
DR
n u m a ta k
tu ju a n ,
seni
re a
je u n g
ju k a n
n g a h a tu rk e u n
P ro m o to r
ti b a ra n g
H ic lu p T a n p a
di
te h
kudu
n g u -.
k a P ro f. D r. G a n ja r
P a d ja c lja ra n
ta n p a
je u n n a
re a
je u n g
je u n g
anu
aya
apan
b e u n g h a rn a
d ip ic e u n a n
ru n ta h
e n g g o n in g
g e la r D R H C , s a n g k ila n g
h u rip n a ,
h e n te u
T im -
K u rn ia
cueut
h iru p
T e rn a te
kungsi
sabada
u ra n g
p ik a ru n y a -
n g a b u k tik e u n
s e ja
U n iv e rs ita s
sa b a b a ra h a
geus
a ta w a
kakayaan
s a k itu
d in a
b o rn
w a rta
k a u ru g a n
nu
p a n u tu p ,
g e la r
m a p a rin
h is to ris .
d ia n g g a p
'n u
nu
u ra n g
U n iv e rs ita s
titin g g a l k a ra ja a n -
d im e k a rk e u n
Iu y u
G a n ja r
P ra b u
S riw ija y a ,
fa ls a fa h n a ,
anu
m ilik
bangsa
b u b u a ta n
kaagu-
In d o n e s ia
G oa,
bubar
s a s tra n a ,
ja d i
R e p u b lik
sa e a ra
pangpangna
K akayaan
ayeuna
sabab
b a g ia n
w a ris a n a n a ,
d e u i.
k a p e n tin g a n
nu
ka
kakagum
pedah
lo n g s o r
DEA,
m a p a rin
nepi ka
K u ta i,
K a ra ja a n -k a ra ja a n
ja d i
m a o tn a
w a rta
n u ta y a h in g g a n a
K u m ia ,
P ra b u
P a ja ja ra n
kudu
nepi
m aw a
m usuh
n im b u lk e u n
u ra n g
ta n e u h
G u ru b e sa r
a n u k u n g s i a y a d i N u s a n ta ra
lia n n a . L a in h a rtin a
k a ra ja a n
b ia s a ,
S a b a lik n a
a y a ra tu s a n
nuhun
Sunda
boh
R e p u b lik
S a rn u d ra -P a s a i,
di kubu
ja d i
M in a n g k a
p e re lu
deui
P a ja ja ra n
k a ra ja a n
Iu a r
s o r a n g a i I. H i j i u r a n g
Panutup
je u n g
tu ru n a n
b u k tin a
n a g a ra
T a ru rn a n a g a ra ,
M a ja p a it,
b a tu r.
V is in a
ti
lia n n a
Sunda
k a in d o n e s ia a n
aya
ku
keur
In d o n e s ia .
ngadegkeun
k a ra ja a n
h e n te u
k a ra ja a n
la in
m ib o g a
d ip ik a b u tu h
b a ru d a k
yen
K a h iji, k u s a b a b
boh
ku
gede
re k
\ K adua, ku sabab
. la in
k a sa d a ra n
ta n a g a n a
h e n te u
Sunda
lin g k u n g a n
poho
ru s a la m .
g e u s la le u n g ita n .
u ra n g
ayeuna
P a ja ja ra n .
u ra n g
anu
di
Sunda
ngan
m a la h
te m p a t
k a k a ra
k a te u m a m p u h
p a k a ra n g a n
ja d i
k a la w a n
ayana
sakum na
aya
p ik e u n
Mangle No. 2312
k u ja la n
bangsa.
v is i
m ik ira n
la m u n
m a n g p a a tn a
n a g a ra
k a p e re a y a
h a l-h a l
M ib o g a
d iri
k a b is a
N gan
p re s ta s i,
di
B e rs a in g
nem bongkeun
ta p i
~yeuna
apan
h e n te u
n e rn b o n g k e u n
nu
anu
dunya
je u n g
p o n ja n g
sa u m u r-u rn u r
s a h ic l k u la n ta ra n
je le m a .
a ta w a
je u n g
s e je n , s a lia n ti m ib o g a k a tre s -
anu
s a k u lia h
eun
Sunda
ta p i
k a b is a
d ib itu k e u n
Sunda
re a
basa
le b a r k u jiw a n a
unggal
s in g
S u n c la
S u n c la k u c lu m ic o n to
n u s a n a ja n
le m a h c a in a
je u n g
k a s e n ia n ,
oge
padahal
ta d in a
m in a n g k a
S iliw a n g i
a n u d ic e k e l,
d ib a litu n g k e u n
k a in d o n e s ia a n ,
u ra n g
n g a le n g k e p a n
je m b a r.
b is a
nem bongkeun
re a
h a rtin a
anu
Sunda
m ik ira n
anu
K asadar
U ra n g
w a n i b e rs a in g
w id a n g ),
m ik ira n ,
d iip u k ,
nam bahan.
b e b e n e ra n
aya nu
s in g
u la h
a ta w a
b a ru d a k
u lin b e u k i h e u re u t
(k re a tiv ita s ),
h iji
kana
a ru lin n a
apan
di
kaw anoh
ja c li u ra n g
m o d e re n ,
je u n g
P a le s tin a
ta p i
la tih a n
k a g ia ta n
m a ll
k a g ia ta n
te m p a t
fo rm a l,
p ik e u n
ru p a -ru p a
(K o ro p a k
u m u rn -
s a k o la
p e rp u s ta k a a n
A yeuna
la p a n g a n
n a s io n a l.
kudu
H e n te u
K itu d e u i
p e ra n a n
le u w ih
kam am -
w id a n g .
ka
s a rta
Sunda
ku
b a ris
m in a n g k a
Sunda
nepi ka m am puh
c li a la m
h e n te u
le m b a g a -le m b a -
n g a la tih
n y a y a g ik e u n
na
Jaw a
ru p a
m in to n k e u n
a tik a n
n a g a ra -n a g a ra
u ra n g
je u n g
g e d o n g -g e d o n g
d ia n g g a p
k a w a jib a n
d e u ih
P a le s tin a
w aw asan
di
e lm u
k a tu t
m in to n k e u n
b e rs a in g
k a re u e u s
ngusa-
anu
ku
budaya
c li p a n g u n g s ia n ,
kana
Sunda
k a b a ru d a k
ngayakeun
k a s e n ia n .
u ra n g
s a g a la
kudu
husus
h iru p
ayeuna
Sunda
d ib e k e la n
S u n c la . U ra n g
k a u ra n g
la in
budaya
p a rn a re n ta h
n y a y a g ik e u n
Sunda
u ra n g
kudu
ja d i
ie u b is a
hade,
n a s io n a l
k a ra n c a g e
d iri, k a y a k in a n
s a rta
Nu
u ra n g
tin g k a t
sa rn e m e h n a
e lm u ,
ku
e u s in a
Sunda
sangkan
lin g k u n g a n je u n g
cukup
sa c a ra
ja d i m a n u s a
d i lin g k u n g a n
U ra n g
anu
n a sk a h -n a sk a h
p e n tin g
kum aha
Sunda
G a lu n g g u n g
nasehat
sangkan
tin g k a t
ti
In d o n e -
Sunda
b is a
k a s e m p e ta n
d in a
b ia s a , h e n te u
k a p a m in g p in a n .
'd i n a
na kum aha
Nu
A m anat
m e re
n g u lik
m angsa
w a rg a
B a ra t n u k u d u
ga anu
puhna
deungeun,
a y a n u n y ig e u n g k a p a m in g p in a n .
sangkan
n a s io n a l,
p ik e u n
n ite n a n
n a g a ra
re u e u s
budaya
p re s ta s i
pangpangna
anu
n u a s a ln a
je u n g
n g a le n g k e p a n
1."11 p a p a r a b o t a n
sa re re a
k a p a rn in g -
ta p i
p ik e u n
panggung
d i k a la -
bangsa
tu r
je u n g
In d o n e s ia .
U saha
N aon
Sunda
boh
je u n g
S ik s a K a n d a
yen
u ra n g
d i tin g k a t
n a s io n a l
hanea
Sunda.
m a s a la h
sa ru a
In d o -
te ra n g e u n
n a s io n a l
je u n g
m ib o g a
k a ru h u n -
b a ru d a k
u ra n g
b a ru d a k
panggung
s a ja ra h
C U h IP ,
s o s ia l-e k o n o m i
d a h a rtin a
di
u ra n g
ti lu lu h u rn a .
In d o n e s ia ,
kana
e n g g o n in g
n g a b e u n g h a ra n
h e n -'
s o s io lo g i je u n g
p a m in g p in ,
p a ta lin a
ngeunaan
naskah
aya
p is a n
d in a
u ra n g
ka
h e n te u
k a w a jib a n
sangkan
c u m a rita
sabab
w a ris a n
m ilih
b a ru d a k
kana budaya
nepi
um um na
budaya
hakeun
m ib o g a
Ku
p ro v in s ia lis tis ,
anu
m ig a w e
a h li
Sunda
k a h iru p a n
d iw a n o h k e u n
p a ra
n a g a ra
e n g g o n in g
te h
di
g lo b a li-
k a s a la h a n
d in a
d i s a k o la
m a s in g -m a s in g ,
N y a ja d i
aya
d in a e n g -
ngadegkeun
In d o n e s ia
ayeuna
nu
p a n a ra ja n g
w a k tu
h e n te u
kana
budaya
p a n a n je u ra n
la n ta ra n
s a k o la ,
Sunda
s o s ia l-e k o n o rn i
T a ta r
Sunda
h a rti
ku
s is tim
na
boh budayana,
In d o n e s ia .
T api
R e p u b lik
n e s ia
d i T a ta r
aya kam angm ang
budaya
d in a
kabudayaan
k a k itu , ja d i
p a ra
je u n g
n g a m a ju k e u n
kudu
m ib o g a
Sunda
n g a m a ju k e u n
u Ia h
je u n g
Sunda
n g a m a ju k e u n
la lu a s a
ti e ta k a tin g a l
L angka
m uncul
ja d i
ku
S a lia n
u ra n g
p in a n .
nepi
In d o n e s ia
te h .
n u ja d i
p a m in g p in
p in u n ju l
s ia . N g a m a ju k e u n
nepi ka
d i T a ta r
m a ta k
k itu
sasi
s a lu h u r-
d i lin g k u -
so ra n g a n
anu
u ra n g
n g a m a ju k e u n
Sunda
h a rti
je u n g
n g a rik s a -n g a ra k s a
k a ru h u n n a
b a e sa k a re p n a
sababna
u ra n g
le u w ih
s a b a n d in g
dua
S u n d a jig a
d e u n g e u n -d e u n g e u n
m e-
n g e u s ia n
h e n te u
n g a ja g a je u n g
titin g g a l
yen
p e ra n a n
nom er
u ra n g
m udah-
ku
n a s io rta l.
u ra n g
deui
.n y a n g h a r e u p a n
a n u ju m la h n a
d e u ih , b o h s o s ia l-e k o n o m in a
K itu
In d o n e s ia
T api
je u n g
In d o n e s ia
ju m la h n a
Sunda
kaayaan
d e u ih ,
ngaw angun
je u n g
ta n a h
ta d i.
k a g a m b a rk e u n
Sunda
ku
d i lin g k u n g a n
d ig a m b a rk e u n
m udahan
u ra n g
sugem a
ra n g S u n d a
e a ra
aya
g o n in g
e le h
re a
N g a m a ju k e u n
n g a m a ju k e u n
k a p e n tin g a n
m ah
sa e a ra
w a ris a n
s e le r
sahandapeun,
anu
nya
unggal
ju m la h n a
p re s ta s i
n a g a ra n a .
K uduna
n y u rn b a n g -
U la h
a n u p e n tin g
nem bongkeun
5
p ik e u n
nan
ge
kudu
In d o n e s ia .
rn a n a n
deunge-
Sunda
Sunda
p a re a -re a
b is a
gede
u ra n g
u ra n g ·
ja s a
anu
la m u n
m ito s .
a in g
te u
b a tu r
s e le r
d a la h
k a n y a ta a n -
a in g
ta n g tu
d iu ji
je u n g
je u n g
je u n g
kana
asa
bener
Sunda
C in d e k n a
Pageuh
h e n te u
kana
T a ta r
p a g e d e -g e d e
k a s a la h a n
p e rc a y a
a y a m a s a la h
kaasup.
b a tu r.
k u rn a lu n g k u n g
C in d e k n a
tin g a n
ganeang
dum asar
da
T u n g tu n g n a
je u n g
so ra n g a n
o y e k tif
k a n y a ta a n ,
daek
n y a la h k e u n
b e b e n e ra n
m ah.
n ilik k a
kebon
ta ra
basa
ilm ia h
nu
s e je n
d in a
in d u n g n a ,
anu
fo ru m
sabab
re k
u n i-
h a l e ta
b is a ja c li b u k ti y e n b a s a in c lu n g b is a ja d i b a s a
.
e lm u .
(rengse)
d e m o k ra si
m in a n g k a
w angu-
Pabelan, Agustus,
2010.
21
o SeninZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
(!)
2
17
18
OJan
6
4
5
21
20
19
•
OPeb
7
22
OApr
Mar
8
14
15
12
13
9
10
11
29
30
31
27
28
24
25
26
ONov
ODes
OOkt
0 Ags OSep
OJun
OJul
23
OMei
U ra n g S u n d a d i
L in g k t in g a n I n d o n e s ia
B ia n t a r a
p a n a in p ia n
t i U n iv e r s it a s
g e la r D R H C
P a d ja d ja r a n
T g . 31 J a n u a r i 2011
4
K u A j ip R o s id i
sabab
K2
lila te u in g
eun,
u ra n g
u lu n k u m a w u la ,
s
hayang
n g a n , a lu s - g o r e n g
a ta w a
nu
tu n g
ka
lia n .
k a te n jo je u n g
n a h e n te u
w ani
dum asar
kana
" b e r s a in g ''
ra sa p e rc a y a
ja d i
n g a ra sa
nu
Sunda,
u ra n g ,
a k ib a tn g a la -
p ik ir a n a n a
so ra n g a n
is tu n in g
Sunda,
kasundaan
g e re se p
Pange-
k a n a ra h u r a n g ja d i
aya
b u k tin a .
je u n g
P ra b u
h e n te u
n a g a ra
S iliw a n g i,
a y a b u k tin a
k u n g s i a y a d i k ie u n a , d a k a p a n g g ih n a
sabangsana.
Sunda
je u n g
n g a la k u k e u n
keun
te u in g
H al
U ra n g
s a ja r a h
T a ta r
k a k a ra
h e n te u
Sunda
N ya
anu
k a p e r e lu a n
h e n te u
puguh
u ra n g
Sunda
N u m a ta k
DPRD
Jaw a
u ra n g
Sunda.
u ra n g
Sunda
s a e u tik
kana
d in a b u k u -
d ia ja r k e u n
di
u ra n g
Sunda
p is a n
d ic a r ita hen-
Sunda.
Sunda
d ie u , s a b a b
m ir n iti
d in a
kabu" ja m a n
Padahal
ge
p a ra
re re a n a
u ra n g
Sunda
p e n tin g
nu
boga
h a r ti
d in a
lin g k u n g a n
P a lin g - p a lin g
ngan
kana
basa S unda.
u ra n g
m e d a lk e u n
d in a ta u n
Sunda.
d ib u k a n a
pangdongsok
anu
ku
hayangeun
nganggap.
p e n tin g
Sunda'
d a d ia n g g a p
sa c a ra
k o r n e r s ia l,
k a p a la y
u ra n g
Y o g y a k a r ta
h e n te u
J a k a r ta .
ja d i
d ita n g ta n g
p ik e u n
k a p e r e lu a n
h ir u p n a .
gem ah
m ah
ku
a la m n a
Sunda
h e n te u
d ig a w e
b e u ra t
p ik e u n
M em ang
g e u s ru k sa k
b e to n
nu
ngunan
sabab
u ra n g
a la r n
la in
s a lia n
ku gem uk
ti
anu
s ik i n a n g k a ,
h e u r e u t.
tin g ja le g ir
T a n a h - ta n a h
anu subur
je u n g
lin g k u n g a n ,
ta ta n e n
m ah
je u n g
h ilir e u n a n a .
d in a
je u n g
lo n g s o r , d a le u w e u n g n a
m a ja la h
a ra .
S a lia n
ti e ta k u s a b a b
m a h re a
T a ta r
Sunda
dum asar
u n g g a lja lm a
te u
aya
p in to n a n
A k ib a tn a
h e n te u
sa b a ra h a
k a s e n ia n
m ilik u r a n g
n g u n tu n g k e u n
n u ru t
kana
B M a je u n g
1V R l
m in to n k e u n
nepi
ka
adat
ayeuna
Puncak,
anu
te u in g
ta n a h
Sunda?
apan
hak
d ip i-
ta n a h
ta n a h n a ,
di
le u w e u n g
hen-
n g a h a la n g a n .
ngan
nu
gunung
20
k u b a n jir
h c n te u
T in g a li ta n a h
L am un
je u n g
pangpangna
tin g g a l
d i T a ta r S u n d a
u r a n g J a k a r ta .
Sunda
ka
k a n a h a k m ilik , ja d i
la lu a s a n g a ju a l
p e rse n
k a la h
n g a ru k sa k
K a ta m b a h
hukum
ba- .
beuki
d i s a k u r ilin g e u n a n a
Sunda
anu
k im ia
d ip e la k a n
n e p i k a ta n a h p ik e u n ta ta n e n
ta n a h - ta n a h
Sunda
T a ta r
r ip a h , s u b u r p is a n - b a h e u la .
p e s tis id a ,
anu
te h
w a lu n g a n
p ra k n a
a n u s a b a n p e u tin g
k itu
te u in g ,
te r a n g e u n
u ra n g
kudu
Sunda
keur
y e n r n e n ta lita s
m a ja la h
p in to n a n
tu r
m a n g p a a tn a
k a h ir u p a n
n y a k s ia n
d in a
aya
u ra n g
je u n g
k a b a r,
1V R I B andung
s e r in g
d a e ra h n a ,
kasau ra n g
a n u lim b a h n a
1 9 6 0 :a n
n u la in u r a n g
T anpa
anu
b a la r e a .
p a b r ik
D a la h n u m e d a lk e u n
ge
nga-
m a n g p a a tn a
d ijie u n a n
su ra t
te le v is i, d a h e n te u
m o d e re n ,
nepi
m odal
p ik e u n
gede
a n u a y a , r n u s ta h il
subur
A yeuna
n g a b e la
p e rs d i B a n d u n g
kana
k a p e n tin g a n
Sunda
w a k il r a h a y a t
k u la in u r a n g S u n d a , d a h e n te u
nganggap
k a s e n ia n
la in
T a ta r S u n d a .
T i ta u n 1 9 5 0 , u p a m a n a ,
aya
m ah,
ku
kana
kana
b a la r e a , A y a n u n y e b u tk e u n
kum aha
h e n te u
r a h a y a tje u n g
d id o m in a s i
p o litik
anu
kana
n g a ju r u n g
k o n g k r it
r e a lita s
aw as kana
nya kasadar
b a r is
p r e s ta s i
b a r a n g jie u n
a k ib a tn a
d id o m in a s i
aya nu
dar kana
anu
kum am hang
r e a lita s
p ik e u n
kana
k u n g s i p a r a a n g g o ta
B a ra t
k a p e n tin g a n
a ta w a
(p a d a h a l
w id a n g
m a sra h k e u n
h ir u p n a
anu
k a p i-
P J-1 Y .
h e n te u
te a . P a d a h a l
h a s ilk e u n
n a o n a n u k u d u d ih a n c a .
jig a
da
ge
Jaw a
n u a y a d i s a k u r ilin g -
m ito s - r n ito s
le n g k a h - le n g k a h
ngagegede-
d in a
bangun
anu
s ta s io n
B andung
je u n g
ta p i
Sunda
B a li je u n g
B a n d u n g -T v
eunana,
nu saenyana
rn o d e re n ,
di
u ra n g
Sunda
Sunda
ngadegkeun
so ra n g a n ,
U ra n g
m ito s
aw as
p e r e lu
ku
u ra n g
a y a u ra n g
k a n y a ta a n - k a n y a ta a n
nyang-
kana
h e n te u
k a h ir u p a n
h a r tin a
S ili-
ge
te r a n g e u n
m uka
s a ja r a h n a
p e rc a y a
kahayang
nyababkeun
h e u la a n
s a c a r a h is to r is ..
Sunda
kana
w aw uh
anu
k a n a s a ja r a h
s a ja r a h
s e je n
d iw a r o k u u r a n g J a k a r ta ,
te le v is i
re a a n u
T a p i h a l e ta n u
m a h h e n te u
kana
Sunda
r e n d a ll d ir i d in a
a y a b u k tin a
U ra n g
r a d io
usaha
P ra b u
k a ta m b a h
ngeunaan
beh
h e n te u
p e r lu
b a r is d a ta n g
n a s io n a l
ra sa
k a te r a n g n a
u ra n g
s e le r
nyababkeun
d a n u n u l is b u k u s a ja r a h n a
M e rn a n g
s o k m ib o g a
basa S unda
Sunda
te u te r a n g e u n
kana
ngan
m ito lo g i
d a n g a n d e l-
p itu lu n g n a
so ra n g a n ,
s a k o la - s a k o la
keunana,
yen
bae) .
s a ja r a h n a
je u n g
e ta
n g a ra sa
nanaon,
kana
w a n g i a n u d ip iy a k in
te u d a ta n g
dongeng,
h e n te u
m a-
anu hen-
P a ja ja r a n
u ra n g
k u ra n g
tin a
k a ru h u n n a ,
c e u k b a tu r .
ngabobodo
h e n te u
je u n g
A k ib a t
Jaw a.
yen
nganggap
(1 9 4 5 -
ta ta r S u n d a m im iti k a k o r e h .
k a s e n ia n
nuduhkeun
h e n te u
A y a tr o h a e d i
E k a d ja ti
2 0 0 6 ) , s a ja r a h
G eus
n g a r ik s a
p e r c a y a k a n a k a u n g g u la n
buku
jig a
te h . P a d a h a l
U pam ana
p a n tu n ,
Edi
a n u ta p s ir a n a n a
te u
c a r ita
S a le h
k u c a r ita - c a r ita
n g a ja g a
ra j a n a
(1 9 2 9 -1 9 9 1 ),
k e u n h a re p a n
anu
.
h is to r is
1 9 7 0 -a n
je u n g u g a - u g a
re a
je u n g
ta u n
ka
m ito s - r n ito s
a n u sa c a ra
je u n g
p ik a r e u e u s e u n .
a n u n u ru n k e u n
je u n g
d in a
ru p a -ru p a
neundeun
s a ja r a h
(1 9 3 3 -1 9 8 6 ),
(1 9 3 9 -2 0 0 6 )
boga
u ra n g .
r a s io n a l
D a n a s a s m ita
W a la n d a ,
anu
n g u lik
A tja
d a h e n te u
neh ku nyekel kana
d in a
da
d ija ja h
W a la n d a
K a k a ra
p o k a ln a
lta r e u p a n
u r a n g m is u k u r
Sunda
Sunda.
w ani
Sunda
k u ja la n
budaya
ku
m a s ih
p ik e u n
H e n te u
e ta m a h p a n g e r s a
sw r
m a t A lla h
p e r h a tia n
s a ja r a h
u r a n g S u n d a a p a n la in k a h a y a n g
r a n , ja d i k u d u n a
U ra n g
nu
w a k tu
re a u ra n g
m ib o g a k a r e u e u s
nepi
e r a ja d i u r a n g
u r a n g ja d i
u ra n g
lia n
d ir i. H e n te u
u ra n g
kana
a ta w a
ceuk
k u b a tu r .
je u n g
dunu-
g u rn a n -
y a k in
p a m a n g g ih n a
d is a la h k e u n
ku
k u so ra n g a n ,
anu
h e n te u
m e n ta li-
h ir u p n a
n y a r ita k e u n
h a i- h a l
n o r m a l"
tu m a n
ceuk dunungan
H e n te u
k a ra sa
kukeun
s ie u n
kaanggo
kum aha
deung-
ja d i
m ib o g a
lia n , a k ib a tn a
nu
d ija ja h
Sunda
anu
di B ogor
m ib o g a n a
te h
d ita liti, b o a g e u s r e a
d i s a k u lia h
n u g e u s la in n u u r a n g
Sunda.
ta ta r
G eus
Mangle No, 2312
I U lp ln g
H um a.
O npad
2011
'I
puguh
a ri im a h , s a w a h je u n g
U m um na
d iri,
u ra n g
n y a lik s ik
so ra n g a n .
le u w ih
kana
Sunda
k a k u ra n g a n
S a lila n a
gam pang
sa e a ra
b e n e rn a .
le u w ih
Ie u w ih
un, m un
anu
keun
k a ry a je u n g
je u n g
k a m a ju a n
s e je n
le u w ih
pang-
e u n . H a rtin a
n u s a la h .
s a g a la w id a n g
Ki
rin g y a k in
anu
m oal
n g a ra sa
anu
m ang
tl
beh
d itu
d in a
keneh
k a m e rd ik a a n
ngan
In d o n e s ia .
te u h a y a n g
anu
U ra n g
naon
nu
p ik e u n
d ita liti
p s ik o lo g i.
ngan
Sunda
ja d i
n a s io n a l
boh
aya
h iru p .
k a -ie
abad
Sunda
m a n g ru p a
lo k a l.
H al
v is i
u ra n g
L am un
u ra n g
n g K a re s ia n
(1 5 1 8 ),
ta e a n
di
n y a e ta
d ija ja h
e tik a p ik e u n
d in a
naskah
632)
h e n te u
ngeunaan
p e n tin g
aya
ayeuna
c a ra n a
Sunda
kudu
h a rtin a
ku
(k a p a rig e la n
d in a
w aw asan
k itu
u ra n g
ta s i
anu
P ik e u n
kudu
b a ris
n g a la k u k e u n
p ik e u n
la in
h a rtin a
k a m a ju a n
h e n te u
d a e ra h
je u n g
s e le r
d a e ra h
je u n g
u ra n g
In d o n e s ia ,
gede
je u n g
ja d i
Sunda,
Sunda
In d o n e s ia ,
p re s-
S iliw a n g i
k iw a ri
nu
tu lu y n a
s a p e rti
je u n g
n u b a h e u la
aya.
N u s a n ta ra
ta p i
te h
1."11
budayana,
ti
geus
In d o n e s ia
n a g a ra
anu
te h
c ita -c ita
h e n te u
n a g a ra
ta n w a n d e
kapen-
ja d i d a s a r je u n g
In d o n e s ia
anu
bangs a
g e u s m ilih
re p u b lik
v e rs ita s
k a tu t
je n e n g
ja d i
saum ur
nu
a s a je u n g
o g e d iju d u la n
a ra n -
n g a rn a -
kabehanana
ie u
Sunda.
n u c lite p ik e u n
d is a -
b ia n ta ra
K u k itu n a
g e la r
DR
ie u
HC
nu
c lin a b a s a in d u n g ,
S u n c la . M u d a h -rn u d a h a n
p ik e u n
b ia n ta ra
d in a
um ur
d u m e la h
k u rin g
sangkan
basa
n ia t
k u k u rin g
(2 0 0 8 ). K u sab ab
sa ra t
ja la n
R e k to r
c la ru m a s a
tu r
p a n a m p ia n
d in a
anu
P ro f.
kagungan
ngeukeuhan,
c lin a b a s a
b ia n ta ra
Senat
k u rin g ,
o to b io g ra fi
a n ta ra n a
n e p ik e u n
s a rta
c lito la k
Ija z a h
s a w a ta ra
m ukakeun
h a l-h a l a n u
ka
g e la r g e a lh a m c lu lilla h
m u n g g a ra n
bangs a
d ip ia ra
k a li
te ru s
n y a e ta
k a tu t
P a c lja d ja ra n
HC
k a h a re u p
c lite p ik e u n
te h
DR
n u m a ta k
tu ju a n ,
seni
re a
je u n g
ju k a n
n g a h a tu rk e u n
P ro m o to r
ti b a ra n g
H ic lu p T a n p a
di
te h
kudu
n g u -.
k a P ro f. D r. G a n ja r
P a d ja c lja ra n
ta n p a
je u n n a
re a
je u n g
je u n g
anu
aya
apan
b e u n g h a rn a
d ip ic e u n a n
ru n ta h
e n g g o n in g
g e la r D R H C , s a n g k ila n g
h u rip n a ,
h e n te u
T im -
K u rn ia
cueut
h iru p
T e rn a te
kungsi
sabada
u ra n g
p ik a ru n y a -
n g a b u k tik e u n
s e ja
U n iv e rs ita s
sa b a b a ra h a
geus
a ta w a
kakayaan
s a k itu
d in a
b o rn
w a rta
k a u ru g a n
nu
p a n u tu p ,
g e la r
m a p a rin
h is to ris .
d ia n g g a p
'n u
nu
u ra n g
U n iv e rs ita s
titin g g a l k a ra ja a n -
d im e k a rk e u n
Iu y u
G a n ja r
P ra b u
S riw ija y a ,
fa ls a fa h n a ,
anu
m ilik
bangsa
b u b u a ta n
kaagu-
In d o n e s ia
G oa,
bubar
s a s tra n a ,
ja d i
R e p u b lik
sa e a ra
pangpangna
K akayaan
ayeuna
sabab
b a g ia n
w a ris a n a n a ,
d e u i.
k a p e n tin g a n
nu
ka
kakagum
pedah
lo n g s o r
DEA,
m a p a rin
nepi ka
K u ta i,
K a ra ja a n -k a ra ja a n
ja d i
m a o tn a
w a rta
n u ta y a h in g g a n a
K u m ia ,
P ra b u
P a ja ja ra n
kudu
nepi
m aw a
m usuh
n im b u lk e u n
u ra n g
ta n e u h
G u ru b e sa r
a n u k u n g s i a y a d i N u s a n ta ra
lia n n a . L a in h a rtin a
k a ra ja a n
b ia s a ,
S a b a lik n a
a y a ra tu s a n
nuhun
Sunda
boh
R e p u b lik
S a rn u d ra -P a s a i,
di kubu
ja d i
M in a n g k a
p e re lu
deui
P a ja ja ra n
k a ra ja a n
Iu a r
s o r a n g a i I. H i j i u r a n g
Panutup
je u n g
tu ru n a n
b u k tin a
n a g a ra
T a ru rn a n a g a ra ,
M a ja p a it,
b a tu r.
V is in a
ti
lia n n a
Sunda
k a in d o n e s ia a n
aya
ku
keur
In d o n e s ia .
ngadegkeun
k a ra ja a n
h e n te u
k a ra ja a n
la in
m ib o g a
d ip ik a b u tu h
b a ru d a k
yen
K a h iji, k u s a b a b
boh
ku
gede
re k
\ K adua, ku sabab
. la in
k a sa d a ra n
ta n a g a n a
h e n te u
Sunda
lin g k u n g a n
poho
ru s a la m .
g e u s la le u n g ita n .
u ra n g
ayeuna
P a ja ja ra n .
u ra n g
anu
di
Sunda
ngan
m a la h
te m p a t
k a k a ra
k a te u m a m p u h
p a k a ra n g a n
ja d i
k a la w a n
ayana
sakum na
aya
p ik e u n
Mangle No. 2312
k u ja la n
bangsa.
v is i
m ik ira n
la m u n
m a n g p a a tn a
n a g a ra
k a p e re a y a
h a l-h a l
M ib o g a
d iri
k a b is a
N gan
p re s ta s i,
di
B e rs a in g
nem bongkeun
ta p i
~yeuna
apan
h e n te u
n e rn b o n g k e u n
nu
anu
dunya
je u n g
p o n ja n g
sa u m u r-u rn u r
s a h ic l k u la n ta ra n
je le m a .
a ta w a
je u n g
s e je n , s a lia n ti m ib o g a k a tre s -
anu
s a k u lia h
eun
Sunda
ta p i
k a b is a
d ib itu k e u n
Sunda
re a
basa
le b a r k u jiw a n a
unggal
s in g
S u n c la
S u n c la k u c lu m ic o n to
n u s a n a ja n
le m a h c a in a
je u n g
k a s e n ia n ,
oge
padahal
ta d in a
m in a n g k a
S iliw a n g i
a n u d ic e k e l,
d ib a litu n g k e u n
k a in d o n e s ia a n ,
u ra n g
n g a le n g k e p a n
je m b a r.
b is a
nem bongkeun
re a
h a rtin a
anu
Sunda
m ik ira n
anu
K asadar
U ra n g
w a n i b e rs a in g
w id a n g ),
m ik ira n ,
d iip u k ,
nam bahan.
b e b e n e ra n
aya nu
s in g
u la h
a ta w a
b a ru d a k
u lin b e u k i h e u re u t
(k re a tiv ita s ),
h iji
kana
a ru lin n a
apan
di
kaw anoh
ja c li u ra n g
m o d e re n ,
je u n g
P a le s tin a
ta p i
la tih a n
k a g ia ta n
m a ll
k a g ia ta n
te m p a t
fo rm a l,
p ik e u n
ru p a -ru p a
(K o ro p a k
u m u rn -
s a k o la
p e rp u s ta k a a n
A yeuna
la p a n g a n
n a s io n a l.
kudu
H e n te u
K itu d e u i
p e ra n a n
le u w ih
kam am -
w id a n g .
ka
s a rta
Sunda
ku
b a ris
m in a n g k a
Sunda
nepi ka m am puh
c li a la m
h e n te u
le m b a g a -le m b a -
n g a la tih
n y a y a g ik e u n
na
Jaw a
ru p a
m in to n k e u n
a tik a n
n a g a ra -n a g a ra
u ra n g
je u n g
g e d o n g -g e d o n g
d ia n g g a p
k a w a jib a n
d e u ih
P a le s tin a
w aw asan
di
e lm u
k a tu t
m in to n k e u n
b e rs a in g
k a re u e u s
ngusa-
anu
ku
budaya
c li p a n g u n g s ia n ,
kana
Sunda
k a b a ru d a k
ngayakeun
k a s e n ia n .
u ra n g
s a g a la
kudu
husus
h iru p
ayeuna
Sunda
d ib e k e la n
S u n c la . U ra n g
k a u ra n g
la in
budaya
p a rn a re n ta h
n y a y a g ik e u n
Sunda
u ra n g
kudu
ja d i
ie u b is a
hade,
n a s io n a l
k a ra n c a g e
d iri, k a y a k in a n
s a rta
Nu
u ra n g
tin g k a t
sa rn e m e h n a
e lm u ,
ku
e u s in a
Sunda
sangkan
lin g k u n g a n je u n g
cukup
sa c a ra
ja d i m a n u s a
d i lin g k u n g a n
U ra n g
anu
n a sk a h -n a sk a h
p e n tin g
kum aha
Sunda
G a lu n g g u n g
nasehat
sangkan
tin g k a t
ti
In d o n e -
Sunda
b is a
k a s e m p e ta n
d in a
b ia s a , h e n te u
k a p a m in g p in a n .
'd i n a
na kum aha
Nu
A m anat
m e re
n g u lik
m angsa
w a rg a
B a ra t n u k u d u
ga anu
puhna
deungeun,
a y a n u n y ig e u n g k a p a m in g p in a n .
sangkan
n a s io n a l,
p ik e u n
n ite n a n
n a g a ra
re u e u s
budaya
p re s ta s i
pangpangna
anu
n u a s a ln a
je u n g
n g a le n g k e p a n
1."11 p a p a r a b o t a n
sa re re a
k a p a rn in g -
ta p i
p ik e u n
panggung
d i k a la -
bangsa
tu r
je u n g
In d o n e s ia .
U saha
N aon
Sunda
boh
je u n g
S ik s a K a n d a
yen
u ra n g
d i tin g k a t
n a s io n a l
hanea
Sunda.
m a s a la h
sa ru a
In d o -
te ra n g e u n
n a s io n a l
je u n g
m ib o g a
k a ru h u n -
b a ru d a k
u ra n g
b a ru d a k
panggung
s a ja ra h
C U h IP ,
s o s ia l-e k o n o m i
d a h a rtin a
di
u ra n g
ti lu lu h u rn a .
In d o n e s ia ,
kana
e n g g o n in g
n g a b e u n g h a ra n
h e n -'
s o s io lo g i je u n g
p a m in g p in ,
p a ta lin a
ngeunaan
naskah
aya
p is a n
d in a
u ra n g
ka
h e n te u
k a w a jib a n
sangkan
c u m a rita
sabab
w a ris a n
m ilih
b a ru d a k
kana budaya
nepi
um um na
budaya
hakeun
m ib o g a
Ku
p ro v in s ia lis tis ,
anu
m ig a w e
a h li
Sunda
k a h iru p a n
d iw a n o h k e u n
p a ra
n a g a ra
e n g g o n in g
te h
di
g lo b a li-
k a s a la h a n
d in a
d i s a k o la
m a s in g -m a s in g ,
N y a ja d i
aya
d in a e n g -
ngadegkeun
In d o n e s ia
ayeuna
nu
p a n a ra ja n g
w a k tu
h e n te u
kana
budaya
p a n a n je u ra n
la n ta ra n
s a k o la ,
Sunda
s o s ia l-e k o n o rn i
T a ta r
Sunda
h a rti
ku
s is tim
na
boh budayana,
In d o n e s ia .
T api
R e p u b lik
n e s ia
d i T a ta r
aya kam angm ang
budaya
d in a
kabudayaan
k a k itu , ja d i
p a ra
je u n g
n g a m a ju k e u n
kudu
m ib o g a
Sunda
n g a m a ju k e u n
u Ia h
je u n g
Sunda
n g a m a ju k e u n
la lu a s a
ti e ta k a tin g a l
L angka
m uncul
ja d i
ku
S a lia n
u ra n g
p in a n .
nepi
In d o n e s ia
te h .
n u ja d i
p a m in g p in
p in u n ju l
s ia . N g a m a ju k e u n
nepi ka
d i T a ta r
m a ta k
k itu
sasi
s a lu h u r-
d i lin g k u -
so ra n g a n
anu
u ra n g
n g a m a ju k e u n
Sunda
h a rti
je u n g
n g a rik s a -n g a ra k s a
k a ru h u n n a
b a e sa k a re p n a
sababna
u ra n g
le u w ih
s a b a n d in g
dua
S u n d a jig a
d e u n g e u n -d e u n g e u n
m e-
n g e u s ia n
h e n te u
n g a ja g a je u n g
titin g g a l
yen
p e ra n a n
nom er
u ra n g
m udah-
ku
n a s io rta l.
u ra n g
deui
.n y a n g h a r e u p a n
a n u ju m la h n a
d e u ih , b o h s o s ia l-e k o n o m in a
K itu
In d o n e s ia
T api
je u n g
In d o n e s ia
ju m la h n a
Sunda
kaayaan
d e u ih ,
ngaw angun
je u n g
ta n a h
ta d i.
k a g a m b a rk e u n
Sunda
ku
d i lin g k u n g a n
d ig a m b a rk e u n
m udahan
u ra n g
sugem a
ra n g S u n d a
e a ra
aya
g o n in g
e le h
re a
N g a m a ju k e u n
n g a m a ju k e u n
k a p e n tin g a n
m ah
sa e a ra
w a ris a n
s e le r
sahandapeun,
anu
nya
unggal
ju m la h n a
p re s ta s i
n a g a ra n a .
K uduna
n y u rn b a n g -
U la h
a n u p e n tin g
nem bongkeun
5
p ik e u n
nan
ge
kudu
In d o n e s ia .
rn a n a n
deunge-
Sunda
Sunda
p a re a -re a
b is a
gede
u ra n g
u ra n g ·
ja s a
anu
la m u n
m ito s .
a in g
te u
b a tu r
s e le r
d a la h
k a n y a ta a n -
a in g
ta n g tu
d iu ji
je u n g
je u n g
je u n g
kana
asa
bener
Sunda
C in d e k n a
Pageuh
h e n te u
kana
T a ta r
p a g e d e -g e d e
k a s a la h a n
p e rc a y a
a y a m a s a la h
kaasup.
b a tu r.
k u rn a lu n g k u n g
C in d e k n a
tin g a n
ganeang
dum asar
da
T u n g tu n g n a
je u n g
so ra n g a n
o y e k tif
k a n y a ta a n ,
daek
n y a la h k e u n
b e b e n e ra n
m ah.
n ilik k a
kebon
ta ra
basa
ilm ia h
nu
s e je n
d in a
in d u n g n a ,
anu
fo ru m
sabab
re k
u n i-
h a l e ta
b is a ja c li b u k ti y e n b a s a in c lu n g b is a ja d i b a s a
.
e lm u .
(rengse)
d e m o k ra si
m in a n g k a
w angu-
Pabelan, Agustus,
2010.
21