Perbanyakan Anggrek (Cattleya trianae Lindl & Rchb.fil.) Menggunakan Beberapa Komposisi Media Padat dan Cair Secara In Vitro

58

Lampiran 1. Lampiran Jadwal Kegiatan
Jenis Kegiatan
Sterilisasi Alat
Pembuatan Media
Pengambilan Bahan
Tanaman
Sterilisasi Bahan
Tanaman
Persiapan Ruang Tanam
Penanaman
Subkultur
Pemeliharaan Eksplan

1
X
X

2


3

Minggu ke –
4
5
6 7

8

9

10

X

X

X

X


X

X

X
X
X
X
X

X

Panen
Peubah amatan
Persentase
munculnya
tunas (%)
Umur munculnya tunas
(hari)

Jumlah tunas
Panjang tunas
Jumlah daun
Jumlah akar
Panjang akar

X
X
X

X

X

X

X
X
X
X

X
X

Universitas Sumatera Utara

59

Lampiran2.Komposisi media MurashigedanSkoog (MS)

Bahan Kimia

Konsentrasi Media (ppm)

Makro Nutrien (Stok I)
NH4 NO3
KNO3
CaCl2.2H2O
MgSO4.7H2O
KH2PO4


1650,000
1900,000
440,000
370,000
170,000

Mikro Nutrien (Stok II)
MnSO4.H2O
ZnSO4.7H2O
H3BO3
KI
Na2MoO4.2H20
CuSO4.5H2O
CoCl2.6H2O

6,900
8,600
6,200
0,830
0,250

0,025
0,025

Iron (Stok III)
FeSO4.7H2O
Na2.EDTA
Vitamin (Stok IV)
Nikotinic acid
Pyridoxin HCL
Thiamine HCL
Myo-inositol
Sukrosa
Agar

27,800
37,200

0,500
0,500
0,100

100,000
30.000,000
7.000,000

Universitas Sumatera Utara

60

Lampiran 3. Komposisi media VacindanWent (VW)
Bahan Kimia

Konsentrasi Media (ppm)

Makro Nutrien (Stok I)
(NH4)SO4
KNO3
MgSO4.7H2O
KH2PO4

500,000

525,000
250,000
250,000

Mikro Nutrien (Stok II)
Fe3 Tartrat
MnSO4.H2O

28,000
7,500

Sukrosa
Agar

20.000,000
7.000,000

Universitas Sumatera Utara

61


Lampiran 4. Komposisi media NitschdanNitsch (NN)
Bahan Kimia

Konsentrasi Media (ppm)

Makro Nutrien (Stok I)
NH4 NO3
KNO3
CaCl2.2H2O
MgSO4.7H2O
KH2PO4

720,000
950,000
166,000
185,000
68,000

Mikro Nutrien (Stok II)

MnSO4.H2O
ZnSO4.7H2O
H3BO3
Na2MoO4.2H20
CuSO4.5H2O
CoCl2.6H2O

18,900
10,000
10,000
0,250
0,025
0,005

Iron (Stok III)
FeSO4.7H2O
Na2.EDTA

27,800
37,200


Vitamin (Stok IV)
Nikotinic acid
Pyridoxin HCL
Thiamine HCL
Myo-inositol
Biotin
Glycine
Folic acid
Sukrosa
Agar

5,000
0,500
0,500
100,000
0,050
2,000
0,500
20.000,000
7.000,000

Universitas Sumatera Utara

62

Lampiran 5. Persentase Terbentuknya Tunas(%)
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total

I
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
900,00

II
0,00
0,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
900,00

Ulangan
III
100,00
0,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
800,00

IV
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
1100,00

V
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
800,00

Total

Rataan

200,00
300,00
300,00
400,00
300,00
400,00
300,00
500,00
500,00
300,00
500,00
500,00
4500,00

100,00
60,00
75,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00

Data Pengamatan Persentase Terbentuknya Tunas Setelah Transformasi
Arcusinus (1/4 n)
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

I
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
784,17
87,13

Ulangan
II
III
87,13
2,87
2,87
2,87
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
789,91 699,91
71,81
77,77

IV
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
958,43
87,13

V
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
697,04
87,13

Total

Rataan

174,26
267,13
264,26
348,52
261,39
348,52
261,39
435,65
435,65
261,39
435,65
435,65
3929,46

87,13
53,43
66,07
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
87,13
82,57

Universitas Sumatera Utara

63

Tabel Analisis Sidik Ragam Persentase Terbentuknya Tunas
SK
Perlakuan
B
J
B*J
Galat
Total

Db
1
5
5
36
47

JK

KT

1573,24 1573,24
2297,56 459,51
2252,74 450,55
13844,51 384,57
19968,04 424,85

F.Hit

0,05

Ket

4,09
1,19
1,17

4,11
2,48
2,48

tn
tn
tn

Keterangan
FK = 321680
KK = 23,75%
*= nyata
**= sangat nyata
tn = tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

64

Lampiran 6. Jumlah Tunas (buah)
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

I
3,00
1,00
1,00
2,00
2,00
3,00
3,00
2,00
3,00
20,00
2,22

II
0,00
0,00
2,00
1,00
1,00
1,00
2,00
3,00
2,00
1,00
3,00
16,00
1,45

Ulangan
III
IV
1,00
3,00
0,00
1,00
1,00
3,00
1,00
2,00
1,00
1,00
1,00
1,00
3,00
2,00
1,00
2,00
3,00
2,00
3,00
4,00
13,00
23,00
1,44
2,09

V
2,00
2,00
2,00
4,00
3,00
3,00
3,00
2,00
21,00
2,63

Total

Rataan

4,00
6,00
5,00
7,00
3,00
6,00
4,00
13,00
12,00
7,00
11,00
15,00
93,00

2,00
1,20
1,25
1,75
1,00
1,50
1,33
2,60
2,40
2,33
2,20
3,00
1,88

Data pengamatan jumlah tunas setelah transformasi (x+0,5)1/2
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

I
1,87
1,22
1,22
1,58
1,58
1,87
1,87
1,58
1,87
14,66
1,63

Ulangan
II
III
1,22
0,71
0,71
0,71
1,22
1,58
1,22
1,22
1,22
1,22
1,22
1,58
1,22
1,87
1,58
1,58
1,22
1,87
1,87
1,87
14,78
12,13
1,34
1,35

IV
1,87
1,22
1,87
1,58
1,22
1,22
1,87
1,22
1,58
1,58
2,12
17,35
1,58

V
1,58
1,58
1,58
2,12
1,87
1,87
1,87
1,58
14,05
1,76

Total

Rataan

3,09
6,09
5,02
5,96
3,66
5,60
4,02
8,66
8,41
5,03
8,12
9,31
72,97

1,55
1,22
1,26
1,49
1,22
1,40
1,34
1,73
1,68
1,68
1,62
1,86
1,50

Universitas Sumatera Utara

65

Tabel Analisis Sidik Ragam Jumlah Tunas
SK
Perlakuan
B
J
B*J
Galat
Total

Db

JK

KT

F.Hit

0,05

Ket

1
5
5
36
47

1,36
0,28
0,60
3,57
5,80

1,36
0,06
0,12
0,10
0,12

13,71
0,56
1,20

4,11
2,48
2,48

**
tn
tn

Keterangan
FK = 110,93
KK = 20,93%
*= nyata
**= sangat nyata
tn = tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

66

Lampiran 7. Panjang Tunas (cm)
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

I
0,50
0,50
0,40
0,70
0,90
0,90
0,50
1,60
0,60
6,60
0,73

II
0,00
0,00
0,90
0,30
0,90
1,30
0,80
0,60
0,70
1,80
0,40
7,70
0,70

Ulangan
III
0,70
0,00
0,50
0,80
0,50
1,20
0,50
1,50
0,70
6,40
0,71

IV
1,00
0,70
0,70
0,60
0,30
1,50
1,10
0,70
0,50
1,00
0,60
8,70
0,79

V
1,20
0,50
0,80
1,00
0,80
0,30
0,90
0,50
6,00
0,75

Total

Rataan

1,70
2,40
1,70
2,80
1,00
3,90
2,70
5,00
3,10
1,50
6,80
2,80
35,40

0,85
0,48
0,43
0,70
0,33
0,98
0,90
1,00
0,62
0,50
1,36
0,56
0,73

Data pengamatan panjang tunas setelah transformasi (x+0,5)1/2
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

I
1,00
1,00
0,95
1,10
1,18
1,18
1,00
1,45
1,05
9,91
1,10

II
0,71
0,71
1,18
0,89
1,18
1,34
1,14
1,05
1,10
1,52
0,95
11,77
1,07

Ulangan
III
1,10
0,71
1,00
1,14
1,00
1,30
1,00
1,41
1,10
9,75
1,08

IV
1,22
1,10
1,10
1,05
0,89
1,41
1,26
1,10
1,00
1,22
1,05
12,41
1,13

V
1,30
1,00
1,14
1,22
1,14
0,89
1,18
1,00
8,89
1,11

Total

Rataan

2,32
4,81
3,81
4,37
2,73
4,83
3,52
6,11
5,29
2,99
6,79
5,14
52,72

1,16
0,96
0,95
1,09
0,91
1,21
1,17
1,22
1,06
1,00
1,36
1,03
1,09

Universitas Sumatera Utara

67

Tabel Analisis Sidik Ragam Panjang Tunas
SK
Perlakuan
B
J
B*J
Galat
Total

Db

JK

KT

F.Hit

0,05

Ket

1
5
5
36
47

0,14
0,18
0,52
0,65
1,48

0,14
0,04
0,10
0,02
0,03

7,70
1,98
5,74

4,11
2,48
2,48

**
tn
**

Keterangan
FK = 57,91
KK = 12,28%
*= nyata
**= sangat nyata
tn = tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

68

Lampiran 8. Umur Muncul Tunas (hari)
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

I

II

-

-

12,00
13,00
-

12,00
10,00
10,00
10,00
13,00
-

13,00
10,00
103,00
11,44

12,00
12,00
12,00
14,00
11,00
12,00
12,00
14,00
11,00
110,00
12,22

Ulangan
III
14,00
-

14,00
13,00
-

14,00
13,00
12,00
-

10,00
11,00
101,00
12,63

IV
12,00
14,00
12,00
14,00
13,00
11,00

Total

Rataan

26,00
37,00
39,00
53,00
37,00
45,00
38,00
56,00
62,00
37,00
63,00
54,00
547,00

13,00
12,33
13,00
13,25
12,33
11,25
12,67
11,20
12,40
12,33
12,60
10,80

V
-

11,00
-

14,00
-

12,00

-

-

12,00
14,00
13,00
14,00
10,00
139,00
12,64

10,00
11,00
12,00
12,00
12,00
94,00
11,75

12,26

Tabel Analisis Sidik Ragam Umur Muncul Tunas
SK
Db
Perlakuan
B
1
J
5
B*J
5
Galat
33
Total
44
Keterangan
FK = 6649,09
KK = 10,25%
*= nyata
**= sangat nyata
tn = tidak nyata

JK

KT

F.Hit

0,05

Ket

3,33
22,50
1,91
52,17
79,91

3,33
4,50
0,38
1,58
1,82

2,11
2,85
0,24

4,14
2,50
2,50

tn
**
tn

Universitas Sumatera Utara

69

Lampiran 9. Jumlah Daun (helai)
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

I

II

-

-

11,00
8,00

8,00
6,00
8,00
8,00
11,00
9,00
11,00
8,00
11,00
9,00
14,00
103,00
9,36

-

10,00
10,00
12,00
13,00
14,00
-

15,00
15,00
108,00
12,00

Ulangan
III
14,00
6,00
9,00
8,00
-

7,00
9,00
10,00
-

16,00
13,00
92,00
10,22

IV
10,00
12,00
9,00
8,00
8,00
6,00

Total

Rataan

24,00
54,00
32,00
37,00
26,00
36,00
28,00
61,00
53,00
32,00
68,00
68,00
519,00

12,00
10,80
8,00
9,25
8,67
9,00
9,33
12,20
10,60
10,67
13,60
13,60

V
-

17,00
-

13,00
-

9,00

-

-

13,00
10,00
12,00
11,00
13,00
112,00
10,18

15,00
11,00
9,00
17,00
13,00
104,00
13,00

10,64

Data pengamatan jumlah daun setelah transformasi (x+0,5)1/2
Perlakuan
I
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

II

-

-

3,39
2,92

2,92
2,55
2,92
2,92
3,39
3,08
3,39
2,92
3,39
3,08
3,81
34,36
3,12

-

3,24
3,24
3,54
3,67
3,81
-

3,94
3,94
31,68
3,52

Ulangan
III
3,81
2,55
3,08
2,92
-

2,74
3,08
3,24
-

4,06
3,67
29,15
3,24

IV
3,24
3,54
3,08
2,92
2,92
2,55

Total

Rataan

7,05
16,57
11,63
12,42
9,07
12,26
9,35
17,76
16,60
10,01
18,66
18,77
160,15

3,52
3,31
2,91
3,11
3,02
3,07
3,12
3,55
3,32
3,34
3,73
3,75

V
-

4,18
-

3,67
-

3,08

-

-

3,67
3,24
3,54
3,39
3,67
35,75
3,25

3,94
3,39
3,08
4,18
3,67
29,21
3,65

3,31

Universitas Sumatera Utara

70

Tabel Analisis Sidik Ragam Jumlah Daun
SK
Perlakuan
B
J
B*J
Galat
Total

db

JK

KT

F.Hit

0,05

Ket

1
5
5
36
47

1,62
0,84
1,18
5,03
8,66

1,62
0,17
0,24
0,14
0,18

11,61
1,20
1,68

4,11
2,48
2,48

**
tn
tn

Keterangan
FK = 634,36
KK = 11,28%
*= nyata
**= sangat nyata
tn = tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

71

Lampiran 10. Jumlah Akar (buah)
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

I

II

-

-

1,00
1,00

4,00
4,00
2,00
1,00
3,00
4,00
3,00
7,00
3,00
2,00
3,00
36,00
3,27

-

3,00
5,00
2,00
6,00
5,00
-

2,00
3,00
28,00
3,11

Ulangan
III
1,00
5,00
2,00
3,00

IV
2,00
4,00
4,00
3,00
2,00
1,00

-

4,00
4,00
5,00
-

3,00
4,00
31,00
3,44

Total

Rataan

3,00
17,00
11,00
14,00
6,00
11,00
10,00
24,00
25,00
9,00
13,00
16,00
159,00

1,50
3,40
2,75
3,50
2,00
2,75
3,33
4,80
5,00
3,00
2,60
3,20

V
-

3,00
-

6,00
-

2,00

-

-

6,00
3,00
3,00
3,00
3,00
34,00
3,09

5,00
5,00
3,00
3,00
3,00
30,00
3,75

3,15

Data pengamatan jumlah akar setelah transformasi (x+0,5)1/2
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

I

II

-

-

1,22
1,22

2,12
2,12
1,58
1,22
1,87
2,12
1,87
2,74
1,87
1,58
1,87
20,97
1,91

-

1,87
2,35
1,58
2,55
2,35
-

1,58
1,87
16,59
1,84

Ulangan
III
1,22
2,35
1,58
1,87
-

2,12
2,12
2,35
-

1,87
2,12
17,60
1,96

IV
1,58
2,12
2,12
1,87
1,58
1,22

Total

Rataan

2,81
9,68
7,05
7,87
4,68
7,02
5,82
11,44
11,65
5,61
8,77
9,60
92,00

1,40
1,94
1,76
1,97
1,56
1,76
1,94
2,29
2,33
1,87
1,75
1,92

V
-

1,87
-

2,55
-

1,58

-

-

2,55
1,87
1,87
1,87
1,87
20,53
1,87

2,35
2,35
1,87
1,87
1,87
16,30
2,04

1,87

Universitas Sumatera Utara

72

Tabel Analisis Sidik Ragam Jumlah Akar
SK
Perlakuan
B
J
B*J
Galat
Total

db

JK

KT

F.Hit

0,05

Ket

1
5
5
36
47

0,79
1,28
0,73
3,84
6,64

0,79
0,26
0,15
0,11
0,14

7,36
2,40
1,37

4,11
2,48
2,48

**
tn
tn

Keterangan
FK = 176,32
KK = 17,43%
*= nyata
**= sangat nyata
tn = tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

73

Lampiran 11. Panjang Akar (cm)
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

I

II

-

-

0,30
0,30

0,50
0,20
0,60
1,00
1,20
1,00
0,80
0,70
0,50
0,50
0,60
7,60
0,69

-

0,70
1,30
0,70
1,20
0,60
-

0,40
0,40
5,90
0,66

Ulangan
III
0,60
0,50
0,30
0,70
-

0,50
0,70
0,80
-

0,50
0,50
5,10
0,57

IV
0,80
0,30
0,40
0,60
0,80
1,00

Total

Rataan

1,40
2,00
1,20
2,30
2,50
4,60
2,20
4,70
3,80
1,40
2,70
3,30
32,10

0,70
0,40
0,30
0,58
0,83
1,15
0,73
0,94
0,76
0,47
0,54
0,66

V
-

0,40
-

0,40
-

1,10

-

-

1,10
0,70
0,60
0,80
0,70
7,80
0,71

0,90
1,00
0,30
0,50
1,10
5,70
0,71

0,67

Data pengamatan panjang akar setelah transformasi (x+0,5)1/2
Perlakuan
B1J1
B1J2
B1J3
B1J4
BIJ5
B1J6
B2J1
B2J2
B2J3
B2J4
B2J5
B2J6
Total
Rataan

I

II

-

-

0,89
0,89

1,00
0,84
1,05
1,22
1,30
1,22
1,14
1,10
1,00
1,00
1,05
11,92
1,08

-

1,10
1,34
1,30
1,30
1,05
-

0,95
0,95
9,78
1,09

Ulangan
III
1,05
1,00
0,89
1,10
-

1,00
1,10
1,14
-

1,00
1,00
9,28
1,03

IV
1,14
0,89
0,95
1,05
1,14
1,22

Total

Rataan

2,19
4,74
3,58
4,15
3,46
5,13
3,53
5,98
5,60
2,94
5,09
5,36
51,75

1,09
0,95
0,89
1,04
1,15
1,28
1,18
1,20
1,12
0,98
1,02
1,07

V
-

0,95
-

0,95
-

1,26

-

-

1,26
1,10
1,05
1,14
1,10
12,04
1,09

1,18
1,22
0,89
1,00
1,26
8,73
1,09

1,08

Universitas Sumatera Utara

74

Tabel Analisis Sidik Ragam Panjang Akar
SK
Perlakuan
B
J
B*J
Galat
Total

Db

JK

KT

F.Hit

0,05

Ket

1
5
5
36
47

0,02
0,15
0,40
0,24
0,80

0,02
0,03
0,08
0,01
0,02

2,88
4,58
12,05

4,11
2,48
2,48

tn
**
**

Keterangan
FK = 55,78
KK = 7,51%
*= nyata
**= sangat nyata
tn = tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

75

Lampiran 12. Tahapan Pelaksanaan Penelitian
Sterilisasi Alat- Alat
Pembuatan Media
Persiapan Bahan Tanam
Persiapan Ruang Tanam
Penanaman
Pemeliharaan Eksplan
Pemanenan
Pengambilan Data

Universitas Sumatera Utara

76

Lampiran 13. Gambar planlet anggrekC.trianae

B1J1

B1J2

B1J3

B1J4

B1J5

B1J6

B2J1

B2J2

B2J3

B2J5

B2J6

B2J4

Universitas Sumatera Utara