Sejarah Undang-undang Keterangan Islam di Malaysia
! " # ! $ $ % $ %
& # ' ( #
! "
" # "
# " $
% # & ' $
& ! ! ....................................................................................................................... 2 $ %
) * ............................................... 2
..................... 3 ....................................................................................................... 4
( ) ) ................................................................... 5
( ) ( * + ......................... 6 ...................................... 8
....................................................... 8 ( , )
" ( , ( " ................................................ 11 ( , , # " * ................................................... 12 .......................................................................................................................... 14 , *
! " # ! $ $ % $ %
& # ' ) * $ !
! " # $ % & &" # $# &' ( # " & ) ! " *# # &) & % ! % $ +
#&,&) ( & ) !
- ./ ( $ # !$ 01*!!* 234
- #) ! ( $ # !$ " ! !" ( & $ $ " " $ + ) & & # & * # " " & #&" ) #
" ) ! #( 4 " ! & " !$ & #) ! & ) (#& ) % &" & $ 2 %
! % ! % ( & % & & & " & ! !" ( & ! % ! % ( & % ! #& ! #&
& & " !$ " $& #) ! & &4 & ) & & ! !$& 5 # 5 & # # 6 % ) $ ) #
" !$ % ! % ( & % & ) (#&
$ ! ) + ! " ! & % !" ( ) " $ )&! $ ) # # %& % & & & & ! # # $ 4 & ) & & &$ % & "
& $ % & ! & & % & 7 % ) 4 % & 7 6 % #) ! & ) (#& % & 7 "
% & ! !$&5 # 5 % # # " !$ #) ! &$ % & " & # #( & & #(
7 #) ! $ ) ! ! & & + !
" ! & % ) & & ) ( 4 #(
7 #) ! ! # 8 ! & &#% #(
7 #) ! ) " # ! #( ! !$& 5
" !$ #) ! & % ! % &,&)
% ! % ( & %
- ! $ % $ % # % '
#) ! ( &) # & % ) ( # ! # % ) ! " " % %! & & & & " &$ & " &# &) % ( &) " (
&) # # &) % & & ) % #& & % ) ( & ( % ( ! ) & " & & !" ( %! & % " " ! & % % ) %& &
) )) % 9 :;- . . < ( & )& # $ & !
) )) % & & ! !& " ! & '&# )4 6 ( % % $ " ! & %
& &,& %! & ! & ( &" ) & 2&) ( % 2&) ( % %! & % &) # # 5 ! ) # = & & ! !$ & $ % 2
( " % &) # " + ! " ! & % ) & & ) ( ) & " # & ) ) % ! " " %
& % #) ! & & 6 " &)&% " $ $ "
& & & !" ! ( & & ) % &6 & # # ( ) ! 6 )) % ) % !
- %* " & # % 6 4 ' # 6 % # 5 6 ) # ! !$ & $ % 2 % ) ( ! # 5 % ) %" ! !" ( & % $
&")*! & 6 %! & % # 2 ) $ ! $ ) # 6 % $ ) #
- ) ! $ % $ % # % ' ( ' ' $ - 2 ) $ )&! $ ) # " % ! #) ! ! ) & ! # & %
) ( ! ) ) & &,& & " $ ( $ & ! ( $ #) ! ) " ! # & ! 6 & " # "
! ! 6 & " # & * *!& $ # >) % ) ( * ' # & & ) % ! #) ! " &# $
$ # %& " ! #) ! # ) % % ) ( ) ! ! # ( ! #& 6 " # 2 " ! & % )
4 ! % & ! % & " ) ! 6 " " !$
) & ( ) & & & & 6 ) 4 " &)&% $ % 2 " %2& #) !4 6 ( %4 6 ) ) % &) # & ) !
& ) & # % 6 4 ! #) ! ) % ! 6 & ! #!& ) " & & " % &! % &! ( ) # ! #
) # " & & ? #*'4 & * 2 4 & *% % &'
:
% !! $ # 2 6 & & 6 ) # ! !$ & $ % 2 #) ! % # # ( #) ! 1 ) % &) # ) $&% # % ( ) ) 2 Ahmad Akgundu, “Introduction to Islamic Law”, Jus Press Rotterdam, 2010, hlm. 239. 3 Abdul Monir Yaacob, Sejarah Perundangan Islam, Dewan Bahasa dan Pustaka, 1998, hlm. 5. th th
Sharifah Munirah al Attas, “The Nature of Ottoman-Acheh Relations in the 16 and 17 Centuries:
4 Commercial, Religions and Military Connections , al Shajarah, vol 12, 2007, hlm. 65-66.
Hamid Jusoh, Kedudukan Undang-undang Islam Dalam Perlembagaan Malaysia, Suatu Rujukan Khas
Terhadap Kes-kes Konversi Dalam Undang-undang Keluarga , Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan
Pustaka, 1992, hlm. 4-8.- ) ) $ % $ %
&# ) % % ! ) &# ) % % ! ) ) % &" ) # 6 $ )&! $ ) # *) % ) %! % % " . ::: & & ! & ( ) % & " &
&) # 4 ) * & & & ) & # " & *%* 4 %
& & ! $ ) ! " & #&" ( & % $ # # & ! ) ! #( " 2 &
) ! & :: $ ( & & &" ) )
4 4 %2& > #) !4 ) 4 &
@
- %* " ) $&% &" . " # " !" $ % $
" %2&
4 6 ( % $ . ! ( % " 6 $ # $& #* )
&+& 4 $ . ! & $ 6 $ A $ )4 $ - $ % $ &!$ 4 $ / ! & " 6 )
) &$ 4 $ $ & " 6 ) %4 $ $ $ " 4 $ ! 6 " " * #& $ : $ & " ! ! % B ) " " # ( & & & # 5 ) # ! ( $
"& # 5 & ) # " &' % !& $ % 2 " ) ( # ! !$ & # & " # ( & & & % " % &! %& & $ & ( $ % & %& ) ( ! ( % $ &
$ . ! ( % ! & " !$ & % $ ; ! & # &!* & # #&
# %&% ( $ C ! & " *# ! ) 6 ( % &# $ & ) ! )&! $ $ ( $ & ( & & " $ @ ! 4 $ - " !$ %
4 $ $ :/ +& 4 $ $ : $ $ : !& !
. / $ 5 ! ! ( $*) % & ! # $ % 2 " ' # ) & ) ! ) ( ! ( % #* ) & & " " * # " # #& 4 . 4 * # " # !" % 4 * # " $ $
;
$ & ! # #& % % # # # $& # % ! & 5 & & " &)&% " $ . $
Muhd Yusuf Hashim, Undang-undang Melaka atau Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang Laut
Melaka: Wacana Mengenai Perundangan Melayu Islam dalam Warisan Persuratan Johor , Yayasan 6 Warisan Johor, 1999. 7 Liaw Yock Fang, Undang-undang Melaka, The Hague-Martinus Nijhoff, 1976, hlm. 31-38.Liaw Yock Fang, Undang-undang Melaka, The Hague-Martinus Nijhoff, 1976, hlm. 31-38.
" !$ % " +& & ( " +& ! ) & & & ) ! % ) ! " !&)& $ # ! *
( ) ! " " +& $ % ! & 2 & ! !$ & $ % 2 " !&)& ! %
$*) % ! !$ & $ % 2 $ )& & $ # ) % ! !$ % " +& &% ) ! ! % ( ! !$ 2 $ & $ % 2 ( &$ % ) %
" +&
- ) + $ % $ % % $ !
) ) % ! !" %& " $ ) & $ $ " $ % & ( $ & $ 2 % 6 6 % " ! & % ( % ( ( ) # " &)&% ) ! % 4 %4 %4
) !$ ) !$ *%* % ) % & $ ) # ! # " ! & % ) $
% '' % ( & ( % 9 .- @ :< $ " &# ) % !
C
) )& ) % ! ) " $ % " " & & ! !" ! # " # & ! !$ % ) !
) ! % &3 % # ! # ( " ) ! ) ( ! 6 & # # " % & &
% & & &$ % & " !" $ % & & $ : :: ! & ! ! ) # " & # & 6 !& 4 $ :@ .- ! & 6 ( % $ .C @ ! & >$)& #& # #&
! $ & & $ :/ %& @. ! ( % ! & # &!* & # #& $ :/ 6 &# 6 &# # &!* & #&' #&' ( 4 $ @ ! &
" # #& ) ! #) ! 5& & 5& & ( $ @: ! & % !$ ( $ # ( $ @. ! & % ! +& % " # #& ( $*%* " *# % &! $ & " '
% & & ! !" #) ! $ &
5* *% " $ # !" % # & ( & # #& ) ! # ! ! ) #( # #& ( % % % ) ! # +& 4 ! 5 &4 !& !
! !$ % *
-
( !
& % " & ! ( $ $ % 2 " 5 &4 " *!" 4 " ( $ ( !4 " 5 4 " 6 &4 8 " ! 6 "* * $ 4 " ! $ 4 # ) " $ # $ ) %
Abu Hasan Mohd Sham, Peraturan dan Hukum Kanun Pahang dari Zaman Melaka Hinga ke Zaman
Pemerintahan Sultan Abdul Ghaffar Mahyuddin Shah dalam, Pahang Meniti Zaman, Kuantan: Persatuan
9 Sejarah Pahang, 2001, hlm. 25-38.
Abdul Halim El Muhammady, Kanun Pahang Zaman Pemerintahan Sultan Abdul Ghaffar Mahyuddin
Shah, Satu Analisis dan Teks , Bangi, Selangor, 2012, hlm. 24-25./
$ " & % )) % ! # & &) "* " " % ) ) $*) % & & ) # & $
# !$&) $ ) # ! !" $ % 2 ! ' & ! !" ( & $& # ! # " %2& 4 " 5 & ! ) % &!
! !$&5 # 6 ( % ( $ ) # " #) ! & 4 " % #) ! $ ( ! !" %&
" ! & % ( ) !$ ) % &&#( &% # $ & . $ 1 & & ! !" $ % 2 ! #) !
) % ! #!& ! & % ! ! !$ " ) # #( & % # %& ) 6 " ) " %
" " ( $*) % & & $ )& # & (
- $ ) ! & & *%* 4 ( &) # 6 ) % $ # &# ) % ! )
- %* 6 $ ( ! " " % #) ! ( &# # &
& #& &# ) ( & & ) % &6 & # $ & 6 )) % ) % ! *%* '& 1* *' A & #% ) %
&# # & # $ & ) % ! ( &( % *%* 5 ! ! ( 4 & & & ) (#& ) % ) ! ! !" & #) ! ( ) % ! 6 & # $ & & ) ! %& " ! #(
) ( ! ( ! & " ) # #) ! & # !"& & & & & ) % ! &! " %
#) ! ( &# # & & #& 4 ( &) # 6 ! & ) ! ! ! ( & $ ( 6 ! & " ! & #) ! # 2 " ! & % 2 ) & & ) ( ! !& & " ) #
#) ! 2 6 % ! % ( & % " *' #&* %& ! 6 $ % 2 #) ! ) % ) !
& " & & ) (#& ) $&% # % ( ) )
- $ % $ % # % ' ' . ' # ! / # !
- &#4 ) " ! & % " & $ ( ! !" %& & ) (#& ! & % & &#% ) % 10 ! !" %& # $ % & $ # ")& #& #) ! 11 Winstedt, Undang-undang Kedah, JM BRAS (1928) 6 (2), hlm. 8.
- & & & )
- & % %2& 5 & * #) ! & & ) * 2 ) ( & &#% ) % ! !" ) .
- % ! % 2 ) " & ( ! )&$ #) ! & ! " & #&" $ # !$ 35*!!*
- " )& ! ! 5 !" & # #) ! ! ! # # # # ! & 31*!!*
- , $ % $ % # % ' . ' $
- .-4 ! $& #) ! 9 & !$&) < -@/4
- , ) $ % $ % # % ' $ ! ' ! &
- ./ ! % ! % ( & % & &
- ./ & " & & % ! % &,&)
- , + $ % $ % # % ' $ ! ' ! !
- ./ B ) $ &! " " " $ + ) & " $ $ " " & #&" * # " " $&) -./ & &
- ' ##* %! $ %&! & ! $ )& ! ( $ % 2 &
- ! ! " & #&" #) ! ( & " &
- ./ $ & 5* *% # #( ! % ! % ( & % 9 & ) * < // ! )&$ " !$ % '#& $ $ "
- , , ' # % ! ' ! ! % % B ) " # % " "
- ./ ) % & " & # ! # )& & % ! % ( & % # ) % ( ! % ! % ( & % & & & & ) % !
- ) % 6)&# 6 6 " / 5 // ( &! # & ) % ! $& ! #) ! !
- ! " ! & % ) # ! 6 $ )&! $ ) # ) ! & ) & 4
- ! " ! & % & &#% 6 ) % $ &# )
- ./ # $ & 6 B ) " % ! % &,&) ! 6
- ./4 " 6 # # & ! % &! % ! % &,&) ! ) ) &
- $ ) )&! ) % !! (4
- $ ) * & ? 5*$4 J& ! K4 &7 &, #& & $ # ) (#& 4 -C-
- %! $ %&!4 J8 $ ! " 8 + 9 3
- " K4 ) ! !& % & % 1*!!* 2 & ) (#& 4 &, #& & #) ! $ # ) (#& 4 --
- 2 %
- & 2 ?*5 =
- % & *% )) %4 J ) & # 5 &* 7 C- - /K ) ! B *''4
- 9 < !
Mohd Nik Mohd Salleh, “Kelantan in Transaction: 1891-1910” dalam W.R. Roff, “Kelantan: Religion,
12 Society, Politic in a Malay State” . Kuala Lumpur, 1974, hlm. 23.
Hamid Jusoh, Kedudukan Undang-undang Islam Dalam Perlembagaan Malaysia, Suatu Rujukan Khas
Terhadap Kes-kes Konversi Dalam Undang-undang Keluarga , Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan
Pustaka, 1992, hlm. 15.&# ) % ! ) ! # ! ) ) & & ! &) C/; && & $ $ " &# ( & ! ) & ! &)
C @ & CC. ! & ( ! 6 & &# &# ) # &) # & & & )
& &#% ) % ! !&# % $& # & ) ! " $& 6 & #" ! -/ -/.4
5 ( % # # &# ) % &" ) & # &
:
% ) ( &$ ( #) ! %& & & % ( ! 6 " #" " %2& 4" 5 & 4 % " # " 2 &# 4 ! )
! ! ) #" ( ) & # " & *! #& )4 *
4 &) & $ 2 % #&,&) $ & 5* *% & & ) * 4 5 % +& %
C-: 9 , &* *' ) ( ) &* C-:< ) % #) ! " ! (
' & % %2& 1 & > > #) ! -// & & $ % $
&# ! ) ) & > & & & )
C- %& ( & &#% ) % ! !" ) ( ) $&% ) "
& & -./ $ !* ) & C; (
@
) % & $ ) *) % & ! # "% & & ! " # % & &#% ! * &'& #& " & #&" " & #&" 31*!!* 23 & ) ! # !
6 & 6 & % ! % " ) -./ & &4 #) ! & ) & ! 6 & 6 !
) 23 & " & $ # -./ ( &) ) # % $ &
6 4 #) ! & ) (#& # ! & & & ")& #& " # # & !
#) ! & "& " & #&" " & #&" &# & " & #) ! # ! & &) " & & ! ) ) ! & ( # $ ( ( &) & ) ! # #
! )&" & % ) %2 ) ) " $& % #) ! 13 B ) " #) ! ! !& % ) %2 ) !& &
4 14 Wu Min Aun, “The Malaysian Legal System”, Petaling Jaya: Pearson Education, 2000, hlm. 14.
Abdul Monir Yaacob, “An Introduction to Malaysia Law”, Universiti Kebangsaan Malaysia, 1989, hlm.
15 95-96.
Andrew Phang Boon Leong, “Of Codes and Ideology: Some Notes on the Origins of the Major Criminal
16 Enactments of Singapore ” (1989) 31 Mal. L.R. 46.
Rafiah Salim, Evidence in Malaysia and Singapore Cases, Materials and commentary, Kuala Lumpur:
Butterworths, 1994, hlm 5.&#
23
) (#& ) % ! " ! " ) > *# -.; & ) 9 < ) !$ # ! !" $ % 2 #) ! & ) % ! $ & # 4 "& ! ! ) & $*) % & ! ) !
! & & ! ! $ % & # B ) " " & & # 5 & ) # # " & ! & & ' #) ! # $ &
( ! )&" & # ! #" %& " 4 ! !& & " % & ( " ! & #) ! & ) (#& % ( $ & ! & ) 4 2 &# % * * " #) !
&
6 #) !4 " ! &
#) ! & & % ( $ ) ) ! # ! ) % & ( & ! " " % & ( # 2 6 (
& & " !$ ! " ) ! #( % " % # # $ & " $& #) !4
$ $ " ! " $& #) ! ) % & $ ) &) # $ & 5* *% ! " $& ! #) ! & &
& ) % &) ) # & & ! # ! #) ! 9 & ) < -.-4 ! $& #) ! 9 ) & <
! $& #) ! 9 & %< -@ 4 ! $& #) ! 9 & < -@.4 ! 6)&#
! #) ! # & ) ( 9 & ) < -@@4 ! $& #) ! 9 & )&#< -@:4 ! $&
#) ! 9 & $ %< -;C4 > & 6)&# ! #) ! 9 & 2 < -;C ! $& #) ! 9 & *%* < -;C
# ! ! & & ! ( & " ! & " $& #) ! & & & ( ! !& #" " ! $
" $ % ! 6)&# ! 4 % ! % ( & %4 "
2 " 2 &)
4 2 4 ! #6& 4 " ! ) ! #) ! " & & ! & # ! & #) ! 6
) % &! # & ) ! " $& #) ! & & & & # " & % ) %2 ) # #& ! % ! (
% ! % #&,&) ! !" ( & $ & $&5 # ! ! 6 ! " & " & #&" #) ! & & ! 6
" # # ( &" # & % ! % &,&) " $ $ " # ) ! ( ! 6 " #) ! ! $ & & ( & ! 6 & 6 2 6&$ % ! % &,&) ) ! !
" # # # # % ! % #&,&) ! 6 -./ ! ) % ! % ( & % ! ) # #) ! ( &" & $ 2 % ! % ! % ( & % & ! #& ! #&
& ) ! # & " & D - -E /- % ! % & & &,&) ) % ! ! # $ % 2 # * ( &) %& !" $ )
# ) " # " %2& &$ ( # * $ ! %! ) % # % ' " # & ! & # #( ! "& ! 6 ) # " # & $ ) 2 #) ! &! & ) !
# & $ " " $ % 2 & ) ! #* ) # % ' ! & * #) !4 # #( ! " & ! (& & *
#) ! $ )& ( 6& " & & $ 2 % ! % ( & % #) !) % ( & " &
# & # ! 6 $ % 2 ! & & ' " ) # #) ! "& ! % ! % $ % ! !$&)
! *) ( % ! % & ) ! # & & ! "& ( & &! " & %* ! #( ! ")& #& ! (
$ ) # &# & & & ( & " & " $ ) 2 #) !
% -CC " ) !$ # ) % &"& ! ( $ & ' # ) 9 < ! # ( % ! % & & &,&) & ) % $*) % ! !" ( & $& # $ " " " ) !
;
$& # % ! % ( & % ! # % ) # $ ) ! "& & &$ " $ ( # & ! % ! % &,&) ) % ! !$ " #
! & " ( ! # ) ! $& # % ! % ( & % ) ( ) % ! $ % " # ( ) % &$ & % ! % ( & %
# &" & 6 4 & & " ( # # ! ) % ) %2 ) " $& ! #) ! & & & ) % & #& & # ! 6)&# ! #) !4
' & ! % ! % ( & % % ! % ( & % & & & " & % ! % % ( & %4 % ! % & & ( & % % ! % (
( & % ( $*) % &$ & % ! % % ( & % "
% ! % & & ( & % & % ! % & & ( & % % ! %
C
( ( & % & # % ! % * ( & % % ( # * ( !
! #) ! >) % & % ! % ( & % & ! !" ( & $& # " $&) ! ! "&% ( )&$ $ #) ! * ! # #
$& # 6 ( % % ! % ( & % & ) % # $ # & ) !$ 4 % ! % ( & % ) % ! !" ( & $& # ! &
# ) % # ) % # ( &$ & *) % # % ! % ( & % 9 & # ( %< -@.4 % ! %
( & % % ( &$ & $& # ! & # ) % ( $*) % &% ! " 6 & ) $&% ! $ ) & ) $&% ///
( % ! % ( & % 9 & # ( %< -@. ) % &"& " -C: % ! % ( & % # ) " # & &$ & $& #
! & # ) % ( $*) % &% ! " 6 & ) $&% & % & ) $&% ./// # $ & ) $&% ! # $
$ % ! & & &)&% 4 $& # & & ! #&% % & $& # 6&# ) # ! ( $& # ( $*) % ! !$&5 # ( $*) % &% ! " 6 # " ) % % $*) % ! 6 % % ! )&! % " 6 /4/// # $ $ ) # " )
$ ( ) " # "& " ) !$ # & !"
" $ % #& " % ! % &,&) # " & ( &" # ) ! # 2
3
3 D -C E F D -C E C /@ ) ! # & &4 " ( $ ! #& % ) % ! !*%* ) #& $ % 2 ) ) & ( " ! # & ! & ) & " > *$ -- $ # * #) ! &
) % ) &" ! #) ! ) #& ) 6 $ % 2 & $ % ! " ! ( #& ! & & & ! &4 # * & % ) % ! ! ) !
& % " & % )&! ! # ( -- #) ! " ) %
& ' ! & # #( ! - $& ! #) ! 9 & %< -@ ( ) % $ % 6 % $ % 2 # ) " # #&! & ! ! ) !
#) ! & ) % ! ) ) & *)) " - " !$ -- ! & &#( &% ) ! #) ! ) % !$ )& ! ! ) ! & % ! # ! !
$ $& & $ % ! !& & 6 ( &$ & $ % 2 #& ! & ) % $ # * " !" #) ! " %2& ! ) % & " " . *, !$ --
& ) ! " $&5 4 % &! % ! % & & ) % ! ! # $ % 2 & *)) & $ #& ! & $ )& 6 ! *) 18 " & & % $ #& ! & ! & " &! # ! ) #& ! &
Ahmad Ibrahim and Ahilemah Joned, “The Malaysian Legal System”, Kuala Lumpur: Dewan Bahasan
dan Pustaka, 1995, hlm. 49-51.! & % % & ( & # !$ %( & &) & % )& ! ! # $ % 2 #& ! & ) % # * #) ! # ! # & ! & ) & " $&) ( &$ & % ! % 4 % &! ) % ! % # & $ )&
% ! % & & # " ( &! % ! % & & ! 6 $ $ " #* ) ! & ! ( ( &!$ ) " 2 # = 2 % 2 # = 2 $ " " $ % 2 #& ! & ) % # * #) ! &
) % &# $& #) ! ( & ! 5 " )&! % #( % % & % " & # " & ( 5 & ) ! # & * ( ! # #) !
$ ) #) ! ( & % ! & ! ! % ! % ( & % & % ( ! # $& & ) &" #) !
& ) ! # & & #) ! ) % & " & 6 " "&% $ * & & #) ! &$ ! ! # & " # ( &$ ) % $ " % ! #(
# " # # & #4 " &#&!" ) $ % 2 % ! % &,&) ! !" ( & $ & $&5 # ! ! " & " & #&"
#) ! & ) ! # ( &$&5 5 & # ( 4 & & & ) (#& "
& &
#) ! ( & $ ) & " & & % ! % ( & % & ) (#& ) % &$ $ # "
&# # & #) ! & & & *) %
% ! $ ) ! % ! % ( & % ( & ) (#& & ) % ! & #& &#
( & % ( $ # # & & ) &# # &
) ! & !$ % ! # ) # % # # 6 " % ! (
$ ) ! % ! % ( & % & & ! !" % ! & & % ! # % 4 )
/ 19 ( & 5 %4 ! & )$ & " +% $
Ahmad Ibrahim, Perkembangan Terkini Undang-undang Islam di Malaysia, dalam Monir Yaacob (ed.),
20 Undang–undang Keterangan dan Prosedur di Mahkamah , Kuala Lumpur: IKIM, 1995, hlm. 4.
Ruzman Md. Noor, Kedudukan Bayyinah, Syahadah Dan Qarinah Dalam Penggubalan Undangundang
Keterangan Islam Di Malaysia , Jurnal Syariah, Jil. 16, Bil. 2 (2008) 345-366.% !$ % % ! # % ! 6 " " ! # % # ) " & ) ! -./ ( $ 5 % % ! ( !" ! ( 4 " & ) ! # #( ( ! !" # % ' ) % &$ & ( $
" & #&" ( % ! ) # & " " ( & $ 5 %
% ! ( & & &$ # ) # % '&G% # & " # # " # ) ( ) % % # % & ! 6 & !
% ! % ( & % & ) (#& ! & " #) ! ( $ # !$ " )$ & ! +% $ & ) % !
$ " " !$ ( ! ! ) " ( # & ! 6 !& &)
% !" ! )&$ " !$ % " $ " & #&" #) ! ( & " & ) !
&# &) % ( $ # !$ ! ( 4 # #( ; $ & # !" %4 # #( C %& CC $ & $ ((& % #( % % ) & ) & !$ %
5&) ! # ) % ( " & $ % & % & !&# )
#) ! # 5 & % # # ) ! " $ & #) ! & &4 & ( ! #&% & ! 5 "& &6 & 6 ( 6 ) # "
% ! % ( & % >) % & 4 & & ) % ! $ ) ! ) ) # ! #) ! ' 6 & (
4 * & #) ! ( " # ) % & & ) (#& & " & & % ! % ( & %
& ! % ! % ( & % 9 & %< -C-H //;F
&& ! % ! % ( & % 9 & < // F
&&& > & ( & % 9 & 2 < // F 21 &, ! % ! % ( & % 9 & ) < // F
Ahmad Ibrahim, “Conflict Between Shariah Law and Common Law: Problem and Solution”, dalam
Seminar on Shariah and Common Law in Malaysia, Universiti Islam Antarabangsa Malaysia, 1992, hlm.
14
, ! % ! % ( & % 9 & ) < // F ,& ! % ! % ( & % 9 & ) * < // F ,&& ! % ! % ( & % 9 & )&#< // H
// ( ) % &) ) # &2 " : ) & //: & B&) ( % # 4 " !$
! ( & $ % -; B&) ( % # & & ) % ! !" ( & ( # & & & & % ! %
&" B&) ( % # ) (#& " @ " &) -C:4 & ( & " & # $ ) ! & ) % ! $&
6 ! ( & % ) * --@ $ ) % ! 6 & # $ % &
& " & # $ ) ! & & ) % ! $& #) ! ) *
& % ) * ! & ( ) % &&#( &% # $ & B&) ( % # " = $ & // (
#( & % ) * ( ! $ & $ 2 % ! $& #) ! ) * & 6 6 ( ( # $ ) ! & & ! " 2 #
!" ) % 2&) ( % ) * # $ ) ! &&#( &% # $ & B&) ( % # " % -;:4 & ( !
#) ! $ $ + ! ! & & ) (#& >) % )
( & % * @ % --@ ! & & 2 ) $ &! " ) % & & ! % ! % ( & % 9 & ) * <
//@F ,&&& ! % ! % ( & % 9 & !$&) <
% ! % ( & % & ) * 4 ( " ! &) ) # & ) % !
! ) ) # ! % ! % ( & % ! #& ! #&
#) ! " ! & $ ) &) # & ) (#& & & ) & ! & ( ! & ) % % ) %
9B&) ( % 2&) ( % # < --;H //. ! % ! % ( & % 9 & %< -C- ! "
% ! % ( & % 9 & % < //.F I&, % ! % ( & %
% ! % ( & % 9 & $ %< //:F I&& ! % ! % ( & % 9 ) & < //:F I&&& !
% ! % ( & % 9 & < //:F I& !
// F &I ! % ! % ( & % 9 & *%* < // F I !
( & % 9B&) ( % B&) ( % # < --; % ! % ( & % 9B&) ( % B&) ( % # < & //.
>) % " ( & # ! ! $ & % ! % ( & % & & &4 6)&# ) %2 ) $ # ! #) !
( & # & $ ! 6 #) ! ) (#& ) % ! ) # & &#& &' ! ( ! $ $ " ( ) % &) ) #
5 ( % % ! % ( & %4 ! 5 ) % ! % ( & %4 ! ) #) !
! # ! % ! % ( & % # % ! ( ! & & ! !$ & ! ' " " ) # ! ) " & % ! % ( & % ( ) $&% #&# ! & ! ! % " *# ! % ! % !$ ( "*#& &' & & # % " # & $*) % ! 6 & & & *) " " ) #
#) ! ( ) $&% $ # # # ( ! ! $ & # & #& % ! % ( & % , * '.
& ) & & $ 6 ! !$& 5 # 5 & # # 6 % #) ! & ) (#& " !$ ( # %& % & & &
B ) " #) ! & & ) % $ # !$ - " 4 " !$ & & " 6 ! "
" % $ $ " ( & ! ) & !" ) & $ ! ) &
#) ! ( & ! ) & ) (#& ) % ! ) !& " *# # ,*) #&4 " % ) 4 " ( # & &# & $ ( # !" 6 & #& #&,&) = # 6 % ! !$ & $ % 2 ( &) # # ! # " ! & % ) & & ) & & $ 2 % 6 6 % ( ! " " % %! & % & & ) #) ! ( &) # # ! # " ! & % & &#% ) % & 5&) # *" ( ! !& ) " 2 &# % & $ !
#) ! ( & " & &) # "
" 2 &# % ) " # ! 4 #) ! ) % ! ) ! "
" % & # & & " !$ & # & #& % ! % ( & % % ! % ( & % ! 6 #) ! ( # 5 22 ! ! ( ) ! ! " $& #) !
Sheikh Ghazali Abdul Rahman, Isu dan Permasalahan Terkini Mahkamah Syariah dalam Zulkifli
Hasan, Abdul Hamid Abdul Murad dan Arif Fahmi Md Yusof, Amalan Kehakiman dan Guaman Syarie,
Nilai: Universiti Sains Islam Malaysia, 2007, hlm. 6-7.& & ) % ! % &,&) ! " &
$ & $&5 ( ) % ! 6 " ! & * # " #) ! 2 ) " & ( & ! & % &! ! !$ " #
$ # # $ >) % " ( $ & # & " ! &
#) ! & % ! % ( & % -./4 & & & ) (#& ) % ! !" ) !
% ! % ( & % ! #& ! #& ! % ! % ( & % & & ) % ! 5 )& " ! & -./ # ! # &
% ! % ( & % # ) " # & " ) ! 6 % ( " #) ! ( #) ! % # #
! ) ) & ! % ! % ( & % & &4 & ( " ! !$ " *# # &) & % ! % ( & % ) $&% 6 ) # & ! ! " ) & " $& #) ! & ) (#& 4
6)&# ) %2 ) $ # ! #) ! ( & # & $ ! 6 #) ! ) (#& ) % ! ! ) & &#& &' % " ( !
" $& #) ! & & ! # ! % ! % ( & % & &
!$ #) ! & ) (#& ( ! &! " % ) ! ) ) & " *# # & #& ! 6 & !&
#) ! & # & & $ & # ) % # &" # $# &' ( # " & " " *# # &)
4 #) ! ! # & & ")& #& &) # # 5 ! ( ) %
) % ! #& " )$ & + ! 5 $
4 #) ! %& ( & * &'& #& & ) ! ! % ! %
( & % & & ! ) % " % -C- & %& & % " //.4 %& & &4 # ! & & ) (#& ) %
! !" ( & ! % ! % ( & % ! #& ! #& ! % ! % ( & % & & & & ! " # ) % #
! &' # #& "*#& &' % " " !$ " ) # #) ! & ) (#&
3
4 3 " & 5 $$ " " & 4 &4 ) * 4 /
$ ) * & ? 5*$4 "
3 4 ) !" 7 2 % # # 4 --C
$ # *% % !4 ! % & 8 ! ) & 8 ! ! & % ) $ ) % '' %( & % %4 3
4
4 7 # 6 % % 4 //
%!
4 J ! ! + K4 # ## * !4 / / %! $ %&!4 !$ & & #) ! & ) (#& 4
) ! * & ? 5*$ 9 <4
6
3 4 ) !" 7 4 --.
4 J " + %! $ %&! %&) ! % *
7 4 ) !" 7 2 % # # 4 --.
%! $ %&!4 J & $ & ! )() $
8
9 #$$ ! & $ ! + K4 D -C-E I,&&4 %)! I,&& I&I
4 J:$ 8 9 " : $ 8 # ! $ " K 9 -C-< ) :@ !& #*%4 #) ! ) ! ) !$
) (#& 4 6 % # % " # # * , #& ) ! ) 4 ) !" 7 2 % # #
4
4 4 % & # &6%*''4 -;@
J 9 ; " ! 3 ! " 7 ) !" 4 -;: % ? # ' #%&!4 %
3
4 B &# # *%* 4 ? ( # B &# *%* 4 --- '& % )&!4 J# ! "
8
8 K4 ) !" 7 2* %#4 --:
2 - +! ** 4 "
2
3 2 4 ) ( & %4
&) @4 &) 9 //C< :. @@ % &' % & % ) #4 J * $ : &! ; )=
)> 8 9 8 ! ; 8 ! 4 ) % 6 %4 ,*) 4 //;
% & % % + )& $ ) %! 4 # ! # ) % & & % ! % ( & % ) ! 8 ) &')& # 4 $ ) !& $ ) &'
= %!& ? #*' 9 #<4 & 5 " 4 &) &7 &, #& & & # #) ! ) (#& 4 //;
B& #
4 4 9 - C< @ 9 <
4 J " K4 )& ( 7 #* 5 &* 4 + B & ///